Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir veteriner eğitimi dersi formatında olup, bir eğitmen tarafından ineklerde ovaryum kistleri konusu anlatılmaktadır.
- Video, ineklerde görülen ovaryum kistlerinin nedenleri, tanı ve tedavisi üzerine odaklanmaktadır. İlk bölümde kistlerin postpartum dönemde şekillendiği, insidansının süt ineklerinde yüksek olduğu ve mastitis ve metritis yaşayan ineklerde karşılaşma şansının arttığı açıklanırken, ikinci bölümde foliküler kistlerin makroskobik yapısı, ultrason görüntüleri ve özellikleri detaylandırılmaktadır.
- Videoda ayrıca folikül kistleri ve ritüel kistleri arasındaki farklar, klinik belirtiler (erkeksi görünüm, hiperöstrus, vajina prolapsi, süt veriminin düşmesi), tanısı için kullanılan yöntemler (ultrasonografi, rektal muayene) ve özellikle yüksek süt verimli ineklerde ve erken laktasyon döneminde daha sık görüldüğü bilgileri de paylaşılmaktadır.
- 00:21Ovaryum Kistlerinin Önemi ve Yaygınlığı
- Bu derste ovaryum kistlerinin nedenleri, tanı ve tedavisi üzerine yoğunlaşılacak.
- Ovaryum kistleri ilk gebe kalma aralığını ortalama yirmi gün kadar uzatıyor ve süt ineklerde çok yüksek oranda rastlanıyor.
- Mastitis ve metritis gibi yangıya bağlı durumlar sitokinler ve leha salınımını olumsuz etkileyerek döl verimini düşürüyor ve embriyo kalitesinde düşüş yaratıyor.
- 01:41Ovaryum Kistlerinin İncidansı ve Özellikleri
- Ovaryum kistlerinin insidansı yüzde on ile yirmialtı arasında değişiyor ve özellikle dört tutmayan ineklerde önemli bir yer tutuyor.
- Dört tutmayan inekler, genital organlarında klinik patoloji bulunmayan, üç veya daha fazla tohumlandığı halde gebe kalmayan hayvanlardır.
- Ovaryum kistleri genellikle postpartum dönemde şekilleniyor, özellikle ilk kırk gün içerisinde sıklıkla görülüyor ve bunların yaklaşık yarısı spontan olarak geriliyor.
- 03:31Ovaryum Kistlerinin Türleri ve Özellikleri
- Ovaryum kistleri iki tip olarak sınıflandırılıyor: folliküler kistler ve corpus luteum kistleri.
- Foliküler kistler genelde birden fazla sayıda ince çeperlidir, duvarı daha kalındır ve genelde bir ovaryumla sınırlıdır.
- Foliküler kistler progesteron ve östrojen salgılar, corpus luteum kistleri ise sadece progesteron salgılar.
- 06:18Ovaryum Kistlerinin Tanı ve Tedavisi
- Rektal muayene ile folliküler kist ve corpus luteum kist birbirinden ayırt edilemez, bu nedenle kist tipinin ayrımı çok önemlidir.
- Foliküler kistli ineklerin yüzde elli'si anüsrs (östrus) gösterirken, yüzde elli'si linfoma (hiper östrus) davranışları gösterir.
- İki kızgınlık arası süre onbeş günde daha kısaysa folliküler kistlerden şüphelenilebilir.
- 09:30Ovaryum Kistlerinin Tanısal Kriterleri
- Bir yapıya kist demek için üç şartı taşıması gerekir: çapı onyedi milimetre ve daha büyük olmalı, ovaryum üzerinde her iki ovaryumda corpus luteum bulunmamalı ve altı-on gün arayla varlığını sürdürmeli.
- Kistin sayısı birden çok olursa hacmi küçük olabilir, tek kistlerde çapı bazen iki buçuk santim civarında bile olabilir.
- Bir yapıdan kist olarak düşünüyorsanız, bir hafta-on gün sonra tekrar muayene edin ve ovaryum üzerinde altı gün veya daha uzun süre kalıcı olması gerekiyor.
- 11:38Foliküler Kistlerin Tanımı ve Özellikleri
- Merkezi sinir sistemi artık leha salınımı şeklinde yanıt vermiyor, normal bir siklus olması gerekiyor.
- Foliküler kistler ince duvarlı, içinde folikül sıvısı olan yapılar olup, genç köpeklerde, dişilerde ve kadınlarda sık rastlanır.
- Yüksek süt verimli ineklerde daha sık görülen bu problem, süt verim arttıkça endokrin sistemin bozulması sonucu ortaya çıkar.
- 12:43Foliküler Kistlerin Tedavisi ve Özellikleri
- İnatçı olgularda ultrason eşliğinde folikül sıvısının aspirasyonu yapılabilir, bu sayede östrojen hormonunun kaynağı ortadan kaldırılır.
- Foliküler kistler genellikle bir veya her iki akvaryumda birden fazla sayıda ince duvarlı yapılar şeklinde gözükür.
- Ultrasonla folikül mini ayırt edilebilir çünkü duvar kalınlığına bakarak bilgi verir.
- 14:00Foliküler Kistlerin Fiziksel Özellikleri
- Kistik folikülün çapı dominant folikülün çapından büyüktür; dominant folikül genelde 12-15 mm, bazen 12-17 mm çapında olurken, kistik folikül 17 mm'den büyüktür.
- Foliküler kistler normal bir folikülden daha uzun süre kalıcı olabilir; tek olduğu zaman 25 mm'den fazla, birden fazla olduğunda 17 mm ile biraz daha büyük olabilir.
- Foliküler kistler genellikle 6-10 gün sürdürdüklerini ve stüdyomun olmaması gerektiğini belirtmektedir.
- 15:51Foliküler Kistlerin Oluşumu
- Foliküler kistler ovülasyon proseslerinde bir hatanın sonucu olarak şekillenebilir; LH hormonu salınmaması veya timing olması yanlış olması sonucu oluşabilir.
- Gelişen foliküller fizyolojik miktarda östrojen üretebilir, ancak hipofiz leha konsantrasyonu normal olmasına rağmen ovülasyon için gerekli pre-olatör leha dalgası oluşmaz.
- LH salınımı devam ettiği için dominant folikül büyümeye devam eder ve kist'e dönüşür.
- 18:20Foliküler Kistlerin Türleri ve Hayvanlarda Gösterdiği Belirtiler
- Foliküler kistler genellikle akvaryumda bulunur, kalın duvarlı ve progesteron salgılar, bu nedenle hayvanlar davranışlarını göstermez.
- Foliküler kistlerine sıklıkla erken dönemde rastlanır ve hayvanlarda uzun süre olması (21 günden daha uzun süre) en belirgin değişikliktir.
- Erkeksi görünümde, androjenler salınır, ineğin görüntüsü boğaya benzer, ensesi kalınlaşır ve dirilizm (erkeksi görünüş) görülür.
- 19:35Foliküler Kistlerin Diğer Belirtileri
- Salgılanan östrojene bağlı olarak sakro-ilya ligamentler çöküyor, kuyruk kaidesi belirginleşiyor ve östrus süresi uzuyor.
- Östrus gösterdiği için sürekli başka hayvanlar üzerine atladığı için sağ bölgesinde kuyruğu üzerinde tüylerin döküldüğü gibi sürtünmeli ve çamur, dışkı oluşur.
- Aşırı östrus davranışı için en önemli kriter, etkilenen ineklerin kısa aralıklarla (15 günde bir) kızgınlık göstermesi veya özrüs süresinin uzamasıdır.
- 21:42Foliküler Kistlerin Fizyolojik Etkileri
- Foliküler kistlerde sürekli östrojen ve relaksin hormon konsantrasyonu artar, bu nedenle hayvanın vulvası ödemli büyük olur.
- Östrus evresinde çağrıya benzer akıntı oluşur ve süresi uzar, inek sinirli ve agresif olur.
- Süt verimi düşer, bazı inekler zayıflar, iştahı azalır ve yem tüketimi düşer.
- 22:47Foliküler Kistlerin Fiziksel Belirtileri ve Tanısı
- Östrojen konsantrasyonu uzun süre maruz kalma sonucu vajina, vajinaya hava emmesi ve vajinanın en tipik belirtisi olarak inek yürürken vajinadan ses gelir.
- Rektal muayene yapıldığında el altında kocaman bir çocuk başı büyüklüğünde balon bir kitle hissedilir.
- Östrojen nedeniyle vajinayı yerinde tutan kaslarda gevşeme olur ve duyarlı hayvanlarda vajina ıkınmalara bağlı olarak yer değiştirebilir.
- Foliküler kistlerin tanısı ultrasonografi, tekrar muayene ve oval üstündeki yapıların incelenmesiyle yapılır.