Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- "Deşifre" adlı programda sunulan bu belgesel formatındaki video, eski ilaç mümessili Yaşar Ç. ile AK Parti İstanbul Milletvekili Mehmet Domaç, Türkiye Büyük Meclisi Sağlık Komisyonu Üyesi, İstanbul Eczacı Odası Başkanı Ahmet Rasim Küçük Usta ve psikiyatrist Mansur Beyaz Yürek gibi konukların yer aldığı bir tartışmayı içermektedir.
- Video, ilaç şirketleriyle bazı doktorlar arasında kurulan rüşvet çarkını ortaya çıkarmaktadır. İlk bölümde rüşvet anlaşmalarını gösteren belgeler sunulurken, ikinci bölümde Yaşar Ç. ile yapılan röportajda bu uygulamaların detayları anlatılmaktadır. Program boyunca ilaç firmalarının doktorlara verdiği bütçeler, "mal fazlası" sistemi, eşdeğer ilaç kavramı ve sağlık sistemindeki yasadışı uygulamalar tartışılmaktadır.
- Videoda ayrıca sağlık sektöründeki dönüşüm politikaları, performans sistemleri ve bunların sağlık çalışanlarına etkileri de ele alınmaktadır. Yaşar Ç. tarafından toplanan belgelerin devlet kurumlarına ihbar edilmesi ve bu uygulamaların ahlaki ve yasal yönleri de programda detaylı olarak incelenmektedir.
- İlaç Şirketleri ve Doktorlar Arasındaki Rüşvet Çarkı
- Program, onlarca rüşvet belgesini yayınlayarak ilaç şirketleriyle doktorlar arasında kurulan rüşvet çarkını ortaya çıkarıyor.
- Rüşveti verenler ilaç şirketleri, rüşveti alanlar ise doktorlar olup, dürüst ticaret yapan şirketler ve dürüst hekimlerden ayrıştırılıyor.
- Sağlık sorunlarını kendilerine rant alanı yapan bu zihniyetin varlığı hep konuşulmuş olsa da, şimdi kuşkuya mahal vermeyecek belgelerle suçüstü yakalanmışlar.
- 00:55Rüşvet Belgeleri
- İlk belgede, LCD televizyon verilmesi karşılığında pazar payını %21'den %27'ye çıkarmak amaçlanıyor.
- İkinci belgede, kadın doğum hastanesi başhekim muavili ve doktorla yapılan anlaşmada, 450 liralık renkli yazıcı karşılığında istenilen ilaçların reçete edilmesi konusunda anlaşmaya varılmış.
- Üçüncü belgede, Anadolu'daki bir devlet hastanesinde görev yapan bir doktora istenilen ilaçları reçete etmesi karşılığında 800 liraya bir bilgisayar verileceği anlaşılıyor.
- 02:34Diğer Rüşvet Örnekleri
- Belge dörtte, bir kadın doğum hekimine istenilen ilaçları yazması karşılığında cep telefonu verildiği görülüyor.
- Belge beşte, sağlık ocağındaki bir doktora 520 lira değerinde deri mont verilmesi karşılığında 1728 kutu ilacı reçetelendirmesi isteniyor.
- Belge altıda, sağlık ocağı doktoruyla 10 aylık bir anlaşma yapıldığı görülüyor ve doktorun her ay benzin masrafının ilaç şirketi tarafından karşılanması kararlaştırılıyor.
- 04:02Daha Fazla Rüşvet Belgesi
- Belge yedide, doktora istenilen üç çeşit ilaçtan toplam 2400 kutu yazması karşılığında 635 lira değerinde cep telefonu ve kitap hediye edildiği görülüyor.
- Belge sekizde, bir devlet hastanesinde görev yapan doktorla ilaç mümessilinin altı aylık bir anlaşma yaptığı anlaşılıyor ve firmanın geliri 12.600 lira olarak hesaplanıyor.
- Belge dokuzda, doktora 500 lira değerinde masa tenisi aleti alınması karşılığında 2000 kutu ilacın reçete edilmesi konusunda anlaşıldığı açıkça görülüyor.
- 05:06Özel Rüşvet Örnekleri
- Belge onda, sağlık ocağının günlük hasta sayısı 300 ve üzeri olup, hekimin istediği dört adet kış lastiği 300 TL karşılığında 800 kutu civarı tablet yazılması isteniyor.
- Belge on birde, ulusal eğitim sempozyumuna firmanın sponsor olunması isteniyor ve günde 50 gebe hastaya 35-40 hastaya kombine demir ilacı reçete edileceği belirtiliyor.
- Belge on iki, Ankara bölgesi polikliniğinin ısıtma tesisatının yapılması için 500 YTL miktarının karşılanmasını istiyor ve karşılığında çeşitli ilaçların reçete edilmesi anlaşılıyor.
- 07:33İlaç Mümessilinin İtirafları
- Programda, rüşvet çarkını ortaya çıkaran kahraman "Yaşar Ç." adlı bir ilaç mümessili ile görüşme yapılıyor.
- Yaşar Ç., orta ölçekli bir ilaç firmasında 8 yıl çalıştığını ve 2009-2010 yıllarında Ankara'da yaşanan bir olaydan sonra firmadan ayrıldığını anlatıyor.
- Firma çalışanı, rüşvet vererek iş ahlakını devam ettirmeyi kendine uygun görmediğini ve firmaya bunu deklare ettiğini, ardından firmadan ayrıldığını belirtiyor.
- 11:20İlaç Firmalarının Doktorlara Rüşvet Sistemi
- İlaç firmaları mümessillerine yıllık bütçe veriyor, bu bütçeler 5 bin ile 20 milyar TL arasında değişiyor.
- Bu bütçeler doktorlara rüşvet amaçlı kullanılıyor; doktorlar televizyon, mobilya, benzin masrafı, çocukluk masrafları gibi çeşitli ihtiyaçlarını karşılayabiliyorlar.
- Firmalar bu harcamaları vergi olarak düşürüyor ve rüşvetlerin %18'lik KDV kısmını devletten geri alıyor.
- 13:24İMS Rapor Sistemi ve İzleme
- İMS adı verilen raporlar, hangi doktorun hangi ilaç firmasının kaç kutu ilacını yazdığını gösteren veriler içeriyor.
- Bu veriler bölgelere gönderilerek, anlaşma yapılan doktorların ilacı yazıp yazmadığı sayısal olarak takip ediliyor.
- Doktorlar sözlerini tutmazlarsa, firmalar onlara verilen hediyeleri geri alabiliyor.
- 14:43Rüşvetin Ahlaki ve Kanuni Boyutları
- Tartışma, rüşvetin ahlaki boyutu ve kanunlara uygunluğu üzerine yoğunlaşıyor.
- Bazıları rüşvetin karşılıklı bir anlaşma olduğu ve bu nedenle ahlaksız olmayan bir iş olarak görüyor.
- Diğerleri ise rüşvetin hastaların ilacı yazılması için zorlaştığı ve bu durumun polisiye taraflarına sahip olduğunu belirtiyor.
- 17:36Bilimsel Katkı ve Kongreler
- İlaç firmalarının bilimsel katkıları ve kongrelerdeki rolü tartışılıyor.
- Firma sponsorluğunda düzenlenen kongrelere katılan doktorlar, finansal destek karşılığında o firmaların ürünlerine bağlı kalabiliyor.
- Bazı doktorlar, kendilerini bu tür baskı altında hissetmediklerini, hastalarına sadece iyi gelen ilacı yazdıklarını belirtiyor.
- 21:00İlaç Mümessilinin Rüşvet Bütçesi Hikayesi
- Bir ilaç mümessili, rüşvet çarkını ortaya çıkaran kahraman olarak kendini tanımlıyor.
- Mümessil, arkadaşının başına gelen tahsil olayından sonra rüşvet bütçesini kullanmamaya ve firmaya deklare etmeye karar vermiş.
- Firma mümessilere yıllık 10-20 bin lira rüşvet bütçesi veriyor ve bunu "dağıt" diyerek kullanıyorlardı.
- 21:45Rüşvet Bütçesinin Doğruluğu Tartışılıyor
- Rüşvet bütçesi tabirinin doğru olup olmadığı tartışılıyor, firma reprezantlara verilen bütçenin rüşvet bütçesi olarak tanımlanması doğru değil.
- Reprezantların doktorlar için hangi harcamaları yapabilecekleri belirsiz, şahsı için yapılan yatırımlar rüşvet olarak kabul ediliyor.
- Mümessil, firmaya ayrılan bütçeyi kullanmamaya karar verince arkadaşları tarafından kötü örnek olarak görülüyor ve firmanın onunla çalışmaya istemediği belirtiliyor.
- 26:33Evrakların Teslimi ve şikayetler
- Mümessil, ayrılma sürecinde imha edilmesi gereken evrakları toplayıp yaklaşık 300'e yakın belgeyi Cumhuriyet Savcılığı'na teslim etti.
- Sağlık Bakanlığı'na ve Maliye Bakanlığı'na şikayet etti, Sağlık Bakanlığı müfettişi onu "ekmek yediği yere ihanet ettiğini" söyleyerek kapı dışarı etti.
- BİM'den müfettişle ilgili soruşturma açıldığı bildirildi, ancak müfettiş evraklarda suç unsuru görmedi.
- 28:25Düzenlemeler ve Yasal çerçeve
- Konuşmacı, etik vakfı kurucusu olduğunu ve bu konuda onlarca tebliğ verdiğini belirtiyor.
- Dünyada ve Türkiye'de yaklaşık 80 yıllık düzenleme var, en son düzenleme 2011 yılının 8. ayında çıktı.
- Yönetmeliğin 6. maddesinin 8. bendinde açıkça belirtildiği gibi, beşeri tıbbi ürünlerin hekim, diş hekimi ve eczacıya tanıtım yapılırken herhangi bir nakdi veya aynı avantaj sağlanamaz.
- 31:47Sağlık Meslek Mensupları ve Rüşvet
- Sağlık meslek mensupları kendilerine yapılan tanıtım faaliyetleri esnasında herhangi bir teşvik kabul veya talep edemezler, teklif de edemezler.
- Rüşvet teklif etmek ve vermek ceza kanununda açıkça suç olarak belirtilmiştir.
- Konuşmacılar, yasal görünen ama etik olmayan tıp sektöründeki uygulamaları ve bilimsel zannedilen şeylerin yanlış olduğunu tartışacaklarını belirtiyorlar.
- 32:50Rüşvet Örnekleri ve Suçluluk
- Konuşmacılar, doktorlara bilgisayar, aspiratör, güvenlik kamera sistemi, saç kesme makası, kış lastiği, çocuk okul taksitleri ve yurtdışı gezileri gibi hediye verilen örnekler gösteriyorlar.
- Bu tür hediye ve yardımların rüşvet olduğu ve suç olduğu vurgulanıyor.
- Tanıtım mümessillerinin sınırlarını bildikleri ve bu konulardan ders olarak okutuldukları belirtiliyor.
- 35:35Tanıtım Uygulamalarının Eleştirisi
- Tanıtım kitapçıklarının verilmesinin kanunlara uygun olduğu, ancak bunun doğru ve ahlaki olduğunu gösteren bir kriter olmadığı belirtiliyor.
- Konuşmacı, günümüzde bilgiye ulaşmanın yollarının değiştiğini ve tıp kongrelerinin ilaç firmalarının hegemonyasından çıkarılmasını öneriyor.
- Elektronik posta ve bilgi ağları aracılığıyla doktorlara bilgi verilmesinin daha etkili bir yöntem olduğu vurgulanıyor.
- 37:36İlaç Tanıtımının Yanıltıcı Olması
- Bir ilaçla ilgili çıkan araştırmaların en az %50'sinin yayınlanmadığı ve bu yayınlanmayanların ilacın etkisiz veya zararlı olduğunu gösteren araştırmalar olabileceği belirtiliyor.
- 1984'ten beri kullanılan bir menopoz sonrası hormon ilacının etkisiz ve kanser riski olduğu için kullanılmaması gerektiği kararlaştırıldığı örnek veriliyor.
- Sağlık bakanının bir grip ilacının üretimi sırasında hatadan dolayı kullanım dışı bırakıldığı durumdan bahsediliyor.
- 39:15Antidepresanların Kullanımı
- Antidepresanların yerinde kullanıldığında etkili ve alınması gereken ilaçlar olduğu, ancak herkese yazılacak şeyler olmadığı belirtiliyor.
- Antidepresanların günümüzde neredeyse bakkalda şeker gibi satılır düzeye geldiği ve ufacık çocuklara bile yazıldığı vurgulanıyor.
- Antidepresanların özellikle psikiyatri dışındaki hekimler tarafından daha çok yazıldığı, ancak depresyon tanısı ve tedavisi psikiyatrist tarafından yapılması gerektiği belirtiliyor.
- 40:58Dağıtılan Eşyalar ve Yönetmelikler
- Dağıtılan eşyalar para değil, daha çok güzel numune ve hasta eğitimine yönelik çalışmalar olarak değerlendirilmektedir.
- Yönetmelikte belirtilen dağıtılacak eşyaların değeri iki buçuk asgari ücretin üstüne çıkamaz.
- Hakimlere verilebilecek hediyeler konusunda özel bir kanun bulunmamaktadır.
- 42:47Doktorlar ve İlaç Tedavisi
- Doktorlar ilaç yazma, hasta iyileşme ve en iyi ilacı arayıp bulma sorumluluğu taşımaktadır.
- Hastaların ilaç ve tedaviyi reddetme hakkı bulunmaktadır.
- Aynı tedaviye karşılık gelen farklı ilaçlar arasında seçim doktorun vicdanına ve hastanın durumuna göre yapılır.
- 44:32Eşdeğer İlaç Sistemi
- Sağlık bakanlığı onay vermiş eşdeğer ilaçlar arasında en ucuz olan yüzde onun fazlasını alır.
- Sosyal Güvenlik'te eşdeğer ilacın hangisinin verileceği açık ve net olarak belirlenmiştir.
- Hasta kendi alıyorsa yüzde yirmibeş fazlasını ödeyebilir.
- 48:41İlaç Fiyatları ve Siyaset
- Türkiye'de ilaç fiyatları düşürülmüş, örneğin bir psikiyatrik ilaçın fiyatı yetmiş liradan dokuz liraya düşürülmüştür.
- Her cuma günü ilaç fiyatları düşürülmektedir.
- İlaç ve tedavi konuları siyasetin bir parçasıdır, beslenme, grip aşısı, kolesterol ilacı gibi konular da siyasettir.
- 50:37İlaç Firma ve Doktorlar Arasındaki Rüşvet Çarkı
- Büyük ilaç firmaları ve bağlantıları ortaya çıktı, bunlar yargılandı.
- Türkiye'de "MF" (Mal Fazlası) adı verilen bir sistem var; ecza deposundan bir ilacı alırken, yanında bedava ilacın gelmesi.
- Jenerik ilaçların yanında mal fazlası bulunurken, orijinal ilaçların %90'ında mal fazlası yoktur.
- 52:42İlaç Mümessillerinin Bütçeleri
- Konuşmacının çalıştığı orta büyüklükte bir ilaç firmasında 400'ü aşkın mümessil vardı ve her birinin yıllık 10 bin lira kadar bütçesi bulunuyordu.
- Diğer firmalarda da mümessillerin aylık 300-500 milyon TL arası bütçeleri vardı.
- Konuşmacı, bu durumu ortaya çıkarmak için burada olduğunu ve bunu yapmasaydı firma teklif ettiği parayı alıp gideceğini belirtti.
- 54:28Konuşmacının Yaşadığı Tehlikeler
- Konuşmacı, bu durumu ortaya çıkardıktan sonra güvenlik sorunları yaşadığını, yurtdışında yaşadığını ve savcılıkta ifadeleri olduğunu belirtti.
- Silahla tehdide uğradığını, kaçırılmaya çalışıldığını ve "akıllı olmam gerektiği" söylendiğini anlattı.
- İki yıl önce Sağlık Bakanlığı müfettişine durumu anlattığında kapı dışarı edildiğini ve Maliye Bakanlığı'na başvurduğunda dilekçesinin Sağlık Bakanlığı'na intikal ettirildiğini söyledi.
- 56:00Rüşvetin Ekonomik Boyutu
- Rüşvetin faturaları şirketin envanterine ve kayıtlarına geçmiş durumda, şirket bunları yıllık gelir vergisinden düşüyor.
- KDV'den düşmek diye bir şey olmadığı, şirket KDV'sini ödediğini ancak gelir vergisinden düşebileceğini belirtti.
- Sağlık Bakanlığı'na giden dilekçede müfettişin onu dövmekten beter ettiğini ve "ekmek yediğin yere ihanet etmeye utanmıyor musun?" diye sorduğunu anlattı.
- 57:40Konuşmacının Pişmanlığı ve Sonuç
- Ceza yasasına göre rüşvet almak, vermek ve teklif etmek suç olduğundan, konuşmacı bunu idrak ettiğinde işi bırakıp kendini adli mercilere ihbar etti.
- Konuşmacı, bunu kendisinin yapmadığını, firmasının zorladığını ve 23 yaşında heyecan dolu biri olarak ideallerini aldıktan sonra kapı dışarı ettiklerini söyledi.
- Psikiyatrist, bu durumun hastaların sağlığını düşünmediğini ve yanlış olduğunu belirtti, ancak bu yola tevessül eden hekimlerin genel hekim camiası içinde azınlık olduğunu düşündüğünü ifade etti.
- 59:58Sağlıkta Performans Sistemi ve Sorunları
- Sağlıkta dönüşüm politikasının olumlu yönleri olmasına rağmen, performans sistemi gibi uygulamaların olumsuz etkileri var.
- Performans sisteminde doktorlar hastaları çok bakarsa daha fazla para kazanır, bu nedenle önleyici tıpla ilgili hastayı bilgilendirme ve sağlıklı yaşama yönlendirme fırsatı kalmaz.
- Cerrahi branşlarda ağır ameliyatları pek girmek istemeyen cerrahlar var çünkü uzun zaman alıyor ve performans sisteminde avantaj sağlamıyor.
- 1:01:18Rüşvet Belgesi Sahibi Konuşuyor
- Konuşmacı elinde onlarca rüşvet belgesi olduğunu ve belgelerin üzerinde hekim, doktor, hastane ve ilaç firmalarının isimlerinin olduğunu belirtiyor.
- Bu belgeleri topladığını, ülkenin ilaç firmaları tarafından sömürülmemesi için bunların engel olunması amacıyla yaptığını söylüyor.
- Kendisini kahraman değil, vatandaşlık görevini yaptığına inanan bir vatandaş olarak tanımlıyor.
- 1:02:15Mücadele ve Destek Arayışı
- Bir buçuk iki yıldır mücadele eden konuşmacı, ilgili kurumlara belgeleri sunduğunu ancak henüz yeterli sonuç alamadığını belirtiyor.
- Sağlık bakanlığı müfettişine ifade verdiği ve devletin daha fazla soyulmaması adına bunları yaptığını söylüyor.
- Konuşmacı, sağlık bakanlığı, maliye bakanlığı ve adli açıdan ilgili kurumların gerekeni yapacağını ve programın bir milat olacağını umduğunu belirtiyor.
- 1:04:31İlaç Endüstrisi ve Hekimler Arasındaki İlişkiler
- Konuşmacı, ilaç endüstrisi ile hekimler arasındaki ilişkilerin sıfırlanması gerektiğini, bunun olmadan bu alanda ilerleme yapılamayacağını belirtiyor.
- İlaç tanıtımının olmaması gerektiğini, hekimlerin ilaçları propagandistlerden değil, bilimsel kaynaklardan öğrenmeleri gerektiğini vurguluyor.
- Bilgi çağında bilgiye ulaşmanın yollarının değiştiği için tıp kongrelerinin pazarlamaya ihtiyacı olmadığını, bunların internet ortamında daha etkili bir şekilde yapılabilmesini savunuyor.
- 1:07:42Tam Gün Kanunu ve Üniversite Öğretim Üyeleri
- Tam gün kanununun doğru bir kanun olduğunu ancak üniversite öğretim üyelerinin fonksiyonlarının iyi belirlenmemiş olduğunu belirtiyor.
- Bir kişinin ders vermek, hasta bakmak ve araştırma yapmak gibi üç farklı görevi aynı anda yapamayacağını vurguluyor.
- Bilimsel araştırmaların bir enstitü veya merkez çatısı altında, o işe zamanlarının tamamını ayırmış insanlar tarafından yapılmasını gerektirdiğini, üniversitede tek başına araştırma yapılmadığını söylüyor.
- 1:09:31Tıbbi Mümessiller ve Sistem Tartışması
- Tıbbi mümessiller, işsiz kalma kaygısı duyarak tartışmaya karşı çıkıyorlar, ancak bu yeni bir sistem olabilir ve onlar yeni alanlar bulabilir.
- Konuşmacı, propagandist veya bir meslek grubu olmadığını, sadece bir sistemi tartıştıklarını belirtiyor.
- Konuşmacı, ekmeğini kazandığı yere hizmet etme yükümlülüğünden bahsederek, propagandistlerin mesleklerini yapmalarının bambaşka bir şey olduğunu vurguluyor.
- 1:11:13Sağlık Sistemindeki Sorunlar ve Çözümler
- Konuşmacı, suç teşkil eden evrakları sağlık bakanına soruşturma ve araştırması için vereceğini belirtiyor.
- Tartışma tüm doktorlarla ilgili değil, çok sınırlı sayıdaki insanlardan bahsediyor.
- Yönetmelikler yeniden revize edilmiş ve yanlışlıkları düzeltmek için yeni maddeler konulmuştur.
- 1:12:44Sağlık Sistemindeki İyileştirmeler
- Sağlık alanında çok güzel işler yapılmış ve vatandaşların %76'sı yapılan işlerden mutlu ve memnun.
- Hekime ulaşmada, özel hastaneye gitmede ve ilaç almakta kolaylık sağlanmış.
- Aile hekimliği, çocukların aşı takibi, hamilelerin ve yaşlıların takibi gibi koruyucu hekimlik hizmetlerini kapsar.
- 1:14:45İlaç Sanayisi ve Çalışanlar
- Türkiye'de ilaç üretimi ciddi bir sanayi haline gelmiş ve bu ilaçlar Avrupa'nın en ucuzları.
- Türkiye'de ilaçlar %30 iskontolu satılmakta ve bu sanayi 22 bin kişiye iş imkanı sağlamaktadır.