Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, A9 TV'de yayınlanan bir program formatında olup, sunucu Dr. Erel Aksoy ile Doçent Doktor Hüseyin Yettik arasında geçen bir röportajdır. Doçent Doktor Yettik, İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi'nde görev yapan, özellikle retina hastalıkları ve özellikle çocukluk çağındaki retina hastalıklarıyla ilgilenen bir göz doktorudur.
- Video, gözün yapısı ve görme mekanizması hakkında kapsamlı bilgiler sunmaktadır. İçerikte gözün anatomisi, retinanın işlevi, glokom, prematürelik retinopatisi (ROP), retina yırtılması gibi önemli retina hastalıkları ve bunların tedavi yöntemleri detaylı olarak ele alınmaktadır. Ayrıca, görme mekanizmasının beyinde nasıl yorumlandığı ve iki gözün görüntülerinin nasıl birleştirildiği gibi konular da tartışılmaktadır.
- Videoda özellikle 40 yaşından sonra herkesin yılda bir kez göz kontrolü yaptırması gerektiği vurgulanmakta, ışık çakmaları hissi olan kişilerin hemen göz hekimi tarafından değerlendirilmesi gerektiği belirtilmektedir. Doçent Doktor Yettik, kendi geliştirdiği patentli teknikleri ve uluslararası akademik çalışmalarını da paylaşıyor.
- 00:52Programın Konuğu
- Program Dr. Erel Aksoy ile hazırlanmış ve stüdyoda Doçent Doktor Hüseyin Yettik bulunuyor.
- Doçent Doktor Hüseyin Yettik, İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi'nde görev yapmakta ve göz doktoru olarak tanınıyor.
- Dr. Yettik, özellikle retina hastalıklarıyla ilgileniyor ve özellikle çocukluk çağındaki daha yeni doğanlardaki retina hastalıklarıyla daha fazla ilgileniyor.
- 02:26Gözün Mucizevi Yapısı
- Göz, vücudumuzda en gelişmiş organlardan biri olup çok kompleks bir yapıya sahip.
- Göz, tek başına bir canlı olarak düşünülebilir ve dış dünyaya açılan bir pencere görevi görüyor.
- Görme olayı hala tam olarak anlaşılmamış bir konu olup, göz bebeğimizden giren sayısız data, beynimizde yorumlanarak görme oluşuyor.
- 05:20Retina ve Görme Mekanizması
- Retina tabakası, gözün ön-arka aksını döşeliyor ve algılama işlemini gerçekleştiriyor.
- Retina, ışığın temasıyla elektrik üreterek görme siniri üzerinden beyne ulaşıyor.
- Görme, beyindeki görme merkezlerinde yorumlanarak oluşuyor ve beyin renk algısını yaratıyor.
- 08:50Görme ve Beyin
- İki gözden gelen görüntü, beyinde yorumlanarak üç boyutlu bir görüntü oluşuyor.
- Bebek doğduğunda, beyin iki gözün kalitesini kıyaslayıp, kalitesi daha iyi olan gözün görüntüsünü kullanıyor.
- Tek taraflı göz problemleri (mesela tek taraflı katarakt) doğudan hemen sonra tedavi edilmesi gereken durumlar.
- 10:39Gözün Vücuttaki Konumu
- Göz, vücudumuzda çok karmaşık bir sisteme sahip olmasına rağmen küçük bir yer işgal ediyor.
- Göz, kafatasının içinde korunaklı bir yerde bulunuyor.
- Gözün etrafına porsiyonel hareketi dengeleyecek oblik kaslar konulmuş, böylece kafa hareketlerinde çift görme yaşanmıyor.
- 11:45Gözün Sinir Yapısı ve Retina
- Retina, gözün içindeki sinir hücrelerinden oluşan bir tabaka olup, her birkaç hücreden çıkan sinirler beyne ulaşarak görme merkezine bağlıdır.
- Vücut, tek bir hücre olan zigotdan oluşur ve bu hücreler zamanla farklılaşarak deri, göz, iç organlar gibi farklı yapıları oluşturur.
- Sinir hücrelerinin yolunu bulması ve doğru yerlere gitmesi karmaşık bir mucize olarak nitelendirilir.
- 13:09Retina Dekolmanı ve Ameliyat
- Retina dekolmanı, retina tabakasının gözün arkadaki pigmentli alandan ayrılması durumudur.
- Ameliyat sırasında retina kumaşı yerine serilerek, pigment hücreleri ile retina hücrelerinin tekrar karşı karşıya gelmesi sağlanır.
- Bu süreç, elektronik çipin koptuğu ve tekrar yerine konulduğu gibi bir mucize olarak tanımlanır.
- 14:24Akomodasyon (Odaklanma) Mekanizması
- Akomodasyon, gözün herhangi bir mesafeye baktığımızda en net imajı sağlayacak şekilde kendini ayarlamasıdır.
- 40 yaşın üstünde kişiler yakını görememe sorunu yaşar çünkü akomodasyon kabiliyeti bu yaşlarda azalır.
- Göz, bulanık bir görüntü algıladığında hızlıca (saniyenin onda biri hızında) lens kaslarını kasarak odaklanma yapar.
- 17:02Gözün Anatomik Yapısı
- Göz, kamera gibi üç ana tabakadan (tunika) oluşur: dış duvar (tunica fibroza), damar tabaka (uvea) ve sinir tabaka (tunica nervosa).
- Tunica fibroza, önde kornea (saydam, bombeli, ışıkları kırıcı yapı) ve arkada sklera (gözün beyaz kısmı) olmak üzere iki kısımdan oluşur.
- Uvea tabakası, gözün renkli kısmı olan iris, lens, silya cisminin ve koroid tabakasından oluşur.
- 19:34Retina ve Görme Mekanizması
- Retina, görme hücrelerinden oluşan on ayrı tabakadan oluşur ve bu tabakalar arasında hem yatay hem dikey planda iletişim vardır.
- Retinanın temel işlevi ışıkten elektrik enerjisi üretmektir, ancak mekanik hareketler (göz ovuşturulması) da retinada elektrik deşarjları oluşturarak renk algısı sağlar.
- Retina, saydam nörosensoriyel retina ve arkasındaki pigment epiteli tabakası olmak üzere iki ana tabakadan oluşur ve bu tabakalar arasındaki temas (apozisyon) bozulduğunda görme sorunları yaşanır.
- 22:43Görme İşlevinin Anatomisi
- Görme işlevi, kamera ve monitör analojisine benzer şekilde çalışır; göz küresi kamera işlevi görürken, görme sinirleri görüntüyü taşıyan kablo düzeneğidir.
- Sağ ve sol gözden gelen sinirler beyne ulaşır ve görüntü yarı yarıya beynin iki tarafına gönderilir, bu sayede derinlik algısı oluşur.
- Görme merkezi beyinde arka lobda iki ayrı bölgede bulunur ve korpus kallozum adı verilen bir bağlantı sayesinde birbirleriyle iletişim kurar.
- 24:03Göz Problemlerinin Nedenleri
- Görme sorunları kamera (göz), kablo (görme siniri) veya monitör (beyin) sorunlarından kaynaklanabilir.
- Arka bölge kafa travması alan bir hastada, gözler sorunsuz olsa bile beyin algılamazlık nedeniyle körlük görülebilir.
- Görme alanındaki defektlerin kapatılması, beynin zekice bir şekilde eksikliği tamamlamasıyla gerçekleşir.
- 25:12Glokom Hastalığı
- Glokom hastalığının karakteristiği, görme alanında kayıp oluşmasıdır ve bu görüntüyü oluşturan bir buçuk milyon liften oluşur.
- Glokom hastalığında görme sinirinin lifleri kaybolur ve bu liflerin kaybı görme alanında yamalar şeklinde kayıplara neden olur.
- Yaşın ilerlemesi ve göz içi basıncının yükselmesi glokom hastalığının en önemli risk faktörleridir.
- 27:37Glokom Hastalığının Özellikleri
- Glokom hastalığı başlangıçta hasta farkında değildir çünkü beyin eksikliği tamamlar, ancak belirli bir düzeyde kayıp oluştuğunda hasta aniden görme kaybı yaşar.
- Kırk yaşından sonra herkesin en az bir yılda bir kez glokom ve göz tansiyonu kontrolleri yaptırması gerekir.
- Normotansif glokom olabilir; yüksek göz tansiyonu olmayan kişilerde de glokom hastalığı görülebilir.
- 30:08Glokom Hastalığı Hakkında Önemli Bilgiler
- Glokom hastalığı hiç semptom vermez ve yüksek göz içi basıncıyla seyreden kliniklerde de görülebilir.
- Sistematik tansiyon ve göz içi basıncı arasında bir ilişki bulunmamaktadır.
- Retina hastalıkları konusuna geri dönerken, retinopati ile başlanacaktır.
- 30:52Prematüre Çocuk ve Retinopati
- Prematürelik, adı üstünde olgunlaşmama hali demektir; çocuk anne karnında tamamen dış dünyaya adapte olabilme işlevlerini kazanarak doğacaktı.
- İnsan için ideal doğum haftası 38-42 hafta arasındadır, bu haftalardan daha küçük doğan çocuklar prematüre olarak adlandırılır.
- Retina tabakası en son gelişen yapılardan biridir ve görme merkezi doğduktan sonra da olgunlaşmaya devam eder.
- 33:17Prematürelik Retinopatisi
- Prematürelik retinopatisi, görme işlevi henüz kazanmamış retinanın dış dünyaya doğduktan sonra kumaşının örülmesi sürecinin kendiliğinden yapılması bozulduğu vakit ortaya çıkan bir hastalıktır.
- Hastalığın temel karakteristiği bir prematüre doğum öyküsünün bulunmasıdır, miyadında doğmuş çocuklarda bu hastalığa rastlanmaz.
- Hastalığın riski doğumdan sonra oksijen desteği, enfeksiyon ve sistemik sorunlarla artar.
- 34:10Tanı ve İzleme
- Prematüre doğmuş çocukların uluslararası protokollerle belirlenmiş tarama göz muayeneleri, 28. günden başlayarak yaptırılır.
- İzleme için ideal emniyetli sınır 34 haftalık veya daha küçük doğmuş, 1500 gram ve altında doğmuş, yoğun bakım ünitesinde kalmış ve sistemik sorunlar yaşamış çocuklar için uygulanır.
- Muayene indirekt of termoskopla yapılır ve yeni doğan bakım ünitesinin bu hizmetleri verme kapasitesi çok önemlidir.
- 37:32Hastalığın Evreleri ve Tedavisi
- Retina kumaşı merkezden itibaren örülür ve ilk üçte bir kısmı örülmemişse durum çok kötü, ikinci üçte birlik kısmında duraksama varsa iyi, üçüncü üçte birlikta sorun oluşmaz.
- Hastalığın evreleri: birinci evre (damar uçlarının duraksaması), ikinci evre (damarların kabarması) ve üçüncü evre (damarların göz içine doğru büyümeye başlaması) olarak ayrılır.
- Hastalığın tedavisi 72 saat içinde yapılmalıdır, aksi takdirde geri dönüşümsüz hayat boyu körlük ortaya çıkabilir.
- 40:23Prematürelik Retinopatisi Tedavisi
- 2011'den itibaren 2013'e kadar, özellikle 2012 Aralık 31'inde uluslararası protokolde göz içine anormal damar gelişimini engelleyen anti-VEGF tedavisi yer aldı.
- Anti-VEGF, kanser tedavilerinde de kullanılan bir ilaç olup gözün direkt içine enjekte edilir ve şu anda altın standart olarak kabul edilen en başarılı tedavi yöntemidir.
- Tedavi sınırları içindeki tüm durumlarda, özellikle ağır durumlarda bile bu tedavi ile rahatlıkla tedavi edilebilmektedir.
- 41:17Lazer Tedavisi ve Etkileri
- Lazer tedavisi, anormal büyümeye başlayan damar uçlarını yakarak ve damarsız kalan bölgeleri yok ederek, vücutta damar yapma ihtiyacı kalmamasını sağlamaktadır.
- Lazer tedavisi, görme alanını daraltmak için merkezi koruyup çevre bölgeleri yakma yöntemini kullanır.
- Göze ilaç tedavisi (anti-VEGF) ise, lazer tedavisinden farklı olarak görme alanını daraltmadan tamamen sağlıklı bir göz elde etmeyi sağlar ve damar ve sinir yapım sürecini normalize eder.
- 43:19Anormal Damarlaşmanın Zararları
- Prematürelik retinopatisinde anormal damarlaşma, normal şekilde retinanın gelişmemesini ifade eder.
- Neovaskülarizasyon (patolojik sonradan oluşması gerekmeyen damarlaşma) durumunda, enfeksiyon veya travma gibi durumlarda vücut damar yapar ancak bu damarlar normal damarlar gibi değildir.
- Anormal damarlar sağlam bünyeye sirayet etmeye çalışır, göz tansiyonuna yol açabilir ve görme merkezinde ortaya çıktığında hastanın görmesi saniyeler içinde kaybolabilir.
- 45:43Prematüre Çocuklarda Retina Tedavisi
- Prematüre çocuklarda retina tedavisi (ilaç tedavisi, lazer tedavisi) yapmak çok ehillik ve uzmanlık gerektirir.
- Prematüre çocuklar genellikle 1500 gram veya daha az ağırlıkta ve 34 hafta veya daha az gelişimde doğmuşlardır.
- Konuşmacı, prematüre çocukların gözüne iğne yapmak için kendine ait özel bir tekniği olduğunu ve bu tekniği Retina Avrupa'nın retina akademi toplantısında sunduğunu belirtiyor.
- 47:00Özel Retina Tekniği
- Konuşmacı, çocuğun gözünü hiç tutmadan ve iğneyi yaparken gözün içindeki iğne ucunu ve ilacı görebildiğini söylüyor.
- Bu tekniği uluslararası bir dergide makale olarak yayımladı ve bu makalede görüntüleme sistemiyle iğne tedavisi gösterildi.
- Konuşmacı, bir günde 4-5 prematüre çocuğa iğne tedavisi yapabildiğini ve Türkiye'nin dört bir yanından hatta yabancı ülkelerden hasta geldiği belirtiyor.
- 49:14İlmin Paylaşılması
- Konuşmacı, ilmin sahibi olmadığımızı ve bildiğimizi paylaşabildiğimiz sürece yeni ilimlerin gelmesi gerektiğini vurguluyor.
- Tababet mesleğinde vicdan kullanmanın çok önemli olduğunu, özellikle hastanın sağlığıyla ilgili olduğundan daha güçlü bir vicdan gerektirdiğini belirtiyor.
- Defansif tıp kavramını eleştirerek, riskli hastalara dokunmak istemeyen meslektaşların ilmin hakkını vermediğini söylüyor.
- 52:16Endoftalmi ve Retina Dekolmanı
- Endoftalmi, gözün içine enfeksiyon sirayet etmesi durumudur ve 26 günlük bir bebekte görülen bu durumda gözün içi mikro perforasyonla enfekte olmuştu.
- Retina dekolmanı, retina tabakasının gözün iç duvarından kopması durumudur ve körlükle sonuçlanabilir.
- Retina hastalıkları arasında retina dekolmanı, diyabet retinopatisi ve yaşa bağlı makula dejenerasyonu en önemli üç hastalıktır.
- 56:12Retina Yırtılması ve Gözün Anatomisi
- Retina tabakasında yırtılma, gözün iç boşluğunda gerçekleşir ve üç ana tabaka (damar tabakası, retina ve vitröz) arasında meydana gelir.
- Gözün içindeki vitröz, vitray camsı saydam bir jel yapıyla dolu olup, retinaya sıkı sıkıya yapışık durur ve içinde önden arkaya uzanan kolajen fibrilleri bulunur.
- Çocuklukta vitröz jel yapısı kıskıya yapışık olduğundan, göz çarpma durumlarında hiçbir şey olmaz, ancak yaşlanma sürecinde vitröz üzerindeki su miktarı azalır.
- 58:02Vitröz Dekolmanı ve Retina Yırtığı
- Yaşa bağlı olarak vitrözde küçük kistik boşluklar oluşur ve bu jel yapı, arkadan öne doğru büzülerek retina yüzeyinden ayrılır (arka vitrous dekolmanı).
- Vitröz ayrılırken retina ile sıkı sıkıya yapışık olduğu noktaları da yırtabilir veya dışarıdan darbe alındığında retinayı yırtabilir.
- Retina yırtığı olunca hasta gözünün önünde ışıklar çakmaya başlar ve görme alanının tıpkı bir siyah perde gibi yukarıdan, aşağıdan, sağdan, soldan yavaş yavaş kapandığını hisseder.
- 59:24Retina Yırtığı Tedavisi
- Retina yırtığı durumunda, gözün önünde uçan şeyler ve ışık çakmaları hissi yeni başlarsa, hemen göz hekimine başvurulmalıdır.
- Retina yırtığı erken dönemde yakalandığında, yırtığın etrafına lazerle kaynak yapılabilir.
- Retina tabakası ayrılmaya başlamışsa üç tedavi yöntemi uygulanabilir: göz içine gaz hava habbesi vermek, göz dışından çökertme cerrahisi yapmak veya vitrektomi işlemi uygulamak.
- 1:01:53Retina Dekolmanı ve Önemi
- Retina dekolmanı, göz küresinin içindeki basıncın düşmesinden kaynaklanabilir.
- Gözde basıncın aşırı düşmesi veya yükselmesi istenmeyen bir durumdur.
- Retina dekolmanı aciliyet arz eden bir tablodur ve ışık çakmalarını fark eden herhangi bir kişinin hiç beklemeden bir an evvel göz hekimine müracaat etmesi gerekir.