Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Sağlık Bilimleri Üniversitesi öğretim üyesi dermatoloji uzmanı Doçent Doktor İlkin Zindancı ile yapılan bir röportajdır. Doktor, fototerapi tedavisi konusunda detaylı bilgiler vermektedir.
- Röportajda fototerapinin ne olduğu, nasıl uygulandığı, hangi deri hastalıklarında etkili olduğu ve hangi durumlarda uygun olmadığı anlatılmaktadır. Sedef hastalığı, vitiligo, atopik egzama, deri lenfomaları gibi hastalıklarda fototerapinin etkili olduğu, ancak deri tümörü, deri kanseri, melanom öyküsü gibi durumlarda uygun olmadığı belirtilmektedir.
- Videoda ayrıca fototerapi türleri (dar bant UVB ve PUVA), tedavi süreçleri, yan etkileri, dikkat edilmesi gereken hususlar ve izleyicilerden gelen sorulara verilen cevaplar da yer almaktadır. Fototerapinin gövde ve yüz bölgelerinde daha başarılı olduğu, ancak uç bölgelerde daha dirençli olabileceği ve leke tedavisinde kullanılmadığı gibi önemli bilgiler de paylaşılmaktadır.
- 00:09Fototerapi Tedavisi Hakkında Genel Bilgi
- Fototerapi, birçok cilt hastalığını tedavi etmek için kullanılan bir yöntemdir.
- Sağlık Bilimleri Üniversitesi öğretim üyesi dermatoloji uzmanı Doçent Doktor İlkin Zindancı, fototerapi tedavisinin detaylarını anlatacaktır.
- İzleyiciler cilt sorunları için 212 243 71 78 numaralı telefonla veya 544 880 87 87 numaralı WhatsApp üzerinden sorularını iletebilirler.
- 00:59Derinin Yapısı
- Deri, vücudumuzun en büyük organı olup, iki tabakalı (epidermis ve dermis) ve en altında yağ bezi tabakası bulunur.
- Epidermis, kendini yenileyebilen üst tabaka iken, dermis kolajen lifler, ter bezleri, yağ bezleri ve kıl bezlerinin bulunduğu tabakadır.
- Fototerapi tedavisi, derinin en üst tabakasına daha çok etki eden bir yöntemdir.
- 01:49Derinin Farklı Bölgeleri
- Baş derisi, yüz derisi ve vücudun diğer derileri yapısal olarak farklılık gösterir.
- Üst tabaka (epidermis) elde ve ayakta daha kalındır ve yenilenme hızları farklı olabilir.
- Yağ dokusu tabakası belli bölgelerde (göz çevresi gibi) daha incedir.
- 02:22Fototerapi Tedavisinin Uygulanma Alanları
- Fototerapi tedavisi vücudun her bölgesinde kullanılabilir, ancak bazı bölgeler korunmalıdır.
- Bazı hastalıklarda sadece bir bölgeye, yaygın hastalıklarda ise bütün vücut geneline uygulanabilir.
- Fototerapi, radyoterapi ile karıştırılmamalıdır çünkü radyoterapi iyonize radyasyon kullanırken, fototerapi güneş ışığı huzmesidir.
- 04:32Güneş Işığı Türleri
- Güneş ışığı spektrumu içinde ultraviyole A, B ve C ışınları bulunur.
- Ultraviyole C ışınları ozon tabakası içinde absorbe edilir ve dünyamıza ulaşmaz.
- Ultraviyole B daha yüzeyel deriye etki ederken, ultraviyole A biraz daha derin deriye etki eder ve ultraviyole A1 alt tipi subkutan yağ dokusuna kadar etki edebilir.
- 05:55Fototerapi Tedavisinin Avantajları
- Fototerapi tedavisinde sadece bize etkili olan ışınlar kontrollü şekilde verilir, güneşlendiğimizde ise kontrolsüz maruz kalırız.
- Fototerapi cihazlarında belli dozlardan başlayarak yüksek dozlara kadar kontrollü bir şekilde ışık verilir.
- Kontrollü olarak verilen ışık tedavi edicidir, kontrolsüz olursa yan etki görülür ve uzun vadede kanserojen olabilir.
- 07:13Fototerapi Cihazları ve Uygulama Süreci
- Fototerapi cihazları genellikle büyük kabinlerdir ve içinde A ve B ışığı veren 40-50 arasında lamba bulunur.
- Genel hastalıklarda vücudun tamamını etkileyen hastalıklar için genel kabin, bölgesel hastalıklarda ise bölgesel el-ayak fototerapileri kullanılır.
- Tedavi aşamalı olarak yapılır, önce 10-15 saniye sürelerle başlanır ve her seansta süre uzar, ortalama 20-30 seanslar girilir.
- 09:16Fototerapi Tedavisinin Erişilebilirliği
- Fototerapi, dermatolojinin olmazsa olmazıdır ve Türkiye'nin her yerinde uygulanabilir.
- Eğitim araştırma hastanelerinin çoğunda ve üniversite hastanelerinde bulunur.
- Devletin ödediği ve desteklediği bir tedavi şeklidir, özellikle büyük şehirlerde daha da fazladır.
- 09:42Fototerapi ve Kullanım Alanları
- Fototerapi, Anadolu'da pek çok hastanede, özellikle dermatoloji ünitelerinde uygulanan önemli bir tedavi şeklidir.
- Fototerapinin en çok kullanıldığı hastalık sedef hastalığıdır, özellikle vücudun yüzde yirmi'sinden fazlasını etkileyen yaygın formlarda kremlerden sonra ilk basamak tedavidir.
- Sedef hastalığında hasta yirmi-otuz seans girdiğinde lezyonlarının gerilediğini fark eder, yan etkisi az olmasına rağmen yüzde yüz çözüm değildir.
- 11:01Vitiligo ve Diğer Hastalıklar
- Vitiligo, beyaz plaklarla seyreden bir hastalık olup sedef hastalığıyla karıştırılmamalıdır; sedef kızarık, balık pulu gibi pulların olduğu kabarık deriden kabarık bir hastalık iken, vitiligo beyaz bembeyaz plaklar içerir.
- Vitiligo'da fototerapi oldukça etkili olup, sedef'te yirmi-otuz seans (iki-üç ay) iken, vitiligo'da genellikle altı ay-bir yıl sürebilir ve altmış-yüz seans gerekebilir.
- Fototerapi genellikle haftada üç gün uygulanır, her gün yapılan bir tedavi değildir çünkü güneş ışığı gibi kızarıklık, yanma ve batma etkileri gösterebilir.
- 12:36Atopik Egzama ve Diğer Tedavi Alanları
- Atopik egzama, alerjik kaynaklı bir egzama çeşididir ve çocuk yaştan ileri yaşlara kadar gidebilen, kollarda, diz arkalarında, boyunlarda ve yüzde şiddetli kaşıntılı yamalarla seyreder.
- Atopik egzama genetik faktörlerle alakalıdır ve kanda alerji maddelerinin yüksek olduğu bir egzama çeşididir.
- Fototerapi, deri lenfomaları, non-spesifik kaşıntı, yaşlılığa bağlı kaşıntı, böbrek hastalarının üre yüksekliğine bağlı kaşıntılarında ve alerjik kaşıntılarda da etkili olabilir.
- 14:39Saçlı Deri ve Fototerapi Çeşitleri
- Saçlı deride (saç içinde, burun kenarında, göğüs v.sinde) fototerapi için tarak şeklinde özel kabin kullanılır.
- Fototerapi iki ana türden oluşur: dar bant UVB (B ışığı) ve UVA ışığı.
- UVA ışığına girmek için hasta önce foto duyarlandırıcıya (PSLEN) ihtiyaç duyar, bu ilaç sürülür, içilir veya banyo şeklinde uygulanır.
- 16:34PUVA Tedavisi ve Yan Etkiler
- PUVA (Ultraviyole A tipi) tedavisi, ilaç içerek girilen fototerapi türüdür ve dar bant UVB'ye göre daha fazla yan etki potansiyeli vardır.
- PUVA tedavisinde göze yan etki yapabilir, katarakt riski oluşturabilir ve özellikle yaşlı hastalar, kataraktta olan hastalar, hamileler, süt verenler ve oniki yaş altı çocuklar pek PUVA'ya alınmaz.
- PUVA tedavisi sonrası hasta yaklaşık oniki-yirmidört saat ışıktan korunmak için güneş gözlüğü takmalıdır.
- 18:34Fototerapi Öncesi Testler ve İhtiyas Hastalığı
- Fototerapi öncesi hasta genel kan biyokimyası, karaciğer enzimleri ve göz durumu gibi testler yapılır.
- Minimal eritem dozu testi yapılarak hastaya en uygun doz belirlenir ve başlangıç dozu kabul edilir.
- İhtiyas (cilt kuruluğu) hastalığında fototerapi fayda görür, inflamasyon baskılayıcı ve kaşıntıyı azaltıcı etkisinden dolayı rahatlatır, ancak genetik yatkınlıkla oluşan devamlı bir hastalık olduğu için tamamen kurtulmayı sağlayamaz.
- 20:27Fototerapi ve Leke Tedavisi
- Fototerapi bir leke tedavisi değil, direkt hastalığa uygulanan bir tedavi yöntemidir.
- Mantar hastalığı genellikle leke bırakan bir hastalık değildir, ancak alanına özgü sürtünme ile ilgili lekeler oluşabilir.
- Fototerapiye giren hastalar bronzlaşır ve bazı lekelenmeler olabilir, bu nedenle hastaların yüzlerini bazen kapatması istenir.
- 21:20Fototerapiye Uygun Olmayan Hasta Grupları
- Deri tümörü geçiren, deri kanseri olan, melanom öyküsü olan veya diğer deri kanserlerini geçiren kişiler fototerapiye uygun değildir.
- Otoimmün blöz dermatoz, penficus penfiguoid gibi deride su toplamaları ile giden hastalıklar fototerapiye uygun değildir.
- Romatizmal hastalıklar (lupus hastalığı, dermatomiyozit) ve genetik hastalıklar (şiddetli güneş duyarlılığı) fototerapiye uygun değildir.
- 23:22Bebeklerde Fototerapi
- Altı aylık bebeklerde atopik egzama fototerapiden fayda görebilir ancak bu yaş için uygun değildir.
- Atopik egzama uzun süren bir hastalık olup, daha ileri yaşlarda devam ederse fototerapi faydalanabileceği bir tedavi olabilir.
- Altı aylık çocuklarda farklı tedavilerden muhakkak fayda görülebilir.
- 24:06Sedef Hastalığı ve Fototerapi
- Sedef romatizması hem deri hem eklemleri tutabilen bir hastalıktır ve fototerapi sadece deri kısmına etkili, eklemlere etkisi yoktur.
- Sedef hastalığında hem deriye hem de ekleme etki eden yeni ilaçlar mevcuttur ve fototerapi ilave edilebilir.
- Kaplıcalar sedefin deri kısmında ve eklemlerde rahatlatıcı etkisi vardır, ancak eklem tutulumu olan hastalarda sistemik ilaç açısından hekim kontrolünde olması gerekir.
- 26:01Fototerapide Dikkat Edilecek Yöntemler
- Fototerapi sonrası hastalar dışarıda güneş gözlüğü takmaya devam etmelidir.
- Işık sırasında hastalara gözlük verilir ve bu gözlükler hiç çıkarmamalıdır.
- Fototerapi kuruluk yapabilir, bu nedenle hastalar derisini normale göre daha fazla nemlendirmelidir.
- 27:19Fototerapi Ayları
- Fototerapi her ay verilebilir, ancak çoğu hastalık yazın iyiye gittiği için yaz aylarında başvuru azalır.
- Fototerapi hastaları daha çok kış aylarında başvurur çünkü güneş olumlu etkilerini dünyadan azaltmıştır.
- 27:46Fototerapide Dirençli Bölgeler
- Fototerapide dirençli bölgeler uçlar, el ve ayaklardır.
- Hastalıkların çoğunda, özellikle sedef ve vitiligoda beden ve yüz daha iyi yanıt verirken, uçlara gidildikçe tedaviye daha güç yanıt verir.
- Parmak uçları, parmak çevresi, el içi ve ayak altı gibi kalın deri bölgeleri fototerapiye daha zor yanıt verir.
- 28:56Fototerapinin Yan Etkileri
- Fototerapinin yan etkileri genellikle erken yaşlanma gibi olabilir, ancak kontrollü ışık verildiği için bu risk azdır.
- Çok uzun ve kontrolsüz ışıklara maruz kalındığında erken yaşlanma ve deride kanserojen etki görülebilir.
- Riskli benleri olan hastaların ışık kabinine girerken flaster ile kapatması, erkek hastaların genital bölgelerini ve kadınların meme çevresini koruması gerekir.
- 30:45Fototerapinin Kanser Tedavisindeki Kullanımı
- Normal melanom ve yaşlılığa bağlı cilt kanserlerine fototerapi iyi gelmez çünkü bu kanserlerin sebebi güneş ışığıdır.
- Deri lenfomalarında fototerapi oldukça etkilidir, yan etkisi azdır.
- Diğer deri tümörlerinde fototerapi tedavi edici etkisi yoktur, aksine alınmaması ve korunması gerekir.
- 31:34Fototerapinin Kısıtlamaları
- Fototerapi kronik hastalıklarda etkilidir, ancak akut lezyonlarda tavsiye edilmez.
- Fototerapi bazı hastalıkları nadir de olsa tekrarlatabilir, örneğin uçuk ve zona bazen fototerapiden sonra alevlenebilir.
- Fototerapi bağışıklık sistemini biraz baskılar, bu nedenle bazı hastalarda uçuk artışı görülebilir.
- 32:55Diğer Deri Hastalıkları
- Mantar hastalığı parmak arasında, tırnakta ve vücudun her yerinde olabilir.
- Mantar hastalığı fototerapi ile ilişkili bir hastalık değildir, medikal tedavi önerilir.
- Mantar tedavisinde uygun ilaç ve süre kullanılmamış olabilir veya korunma tedbirleri alınmamış olabilir.