Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- S TV'de yayınlanan "Sağlık Rehberi" programında kadın hastalıkları uzmanı Dr. Ceren Yıldız Eren, endometriozis hastalığı hakkında kapsamlı bilgiler vermektedir.
- Video, endometriozis hastalığının tanımı, belirtileri, tanısı için kullanılan yöntemler, tedavi seçenekleri ve riskleri hakkında detaylı bilgiler sunmaktadır. Program, hastalığın kronik bir hastalık olduğu, kesin bir tedavisi olmadığı ve ömür boyu takip edilmesi gerektiği vurgusuyla ilerlemektedir.
- Videoda ayrıca endometriozis ile kanser arasındaki ilişki, infertilite üzerindeki etkileri, tedavi sonrası nüks olasılıkları ve bitkisel tedavi yaklaşımları da ele alınmaktadır. Pandemi döneminde sağlık kontrollerinin ihmal edilmemesi ve hastaların hijyenik önlemlere dikkat ederek hastaneye gitmesi gerektiği de vurgulanmaktadır.
- 00:35Endometriozis Nedir?
- Sağlık rehberi programında kadın hastalıkları uzmanı Ceren Yıldız Eren, endometriozis farkındalık ayı nedeniyle bu hastalık hakkında bilgi verecek.
- Endometriozis, kadınlarda sık görülen bir hastalık olup, kadınların yaklaşık yüzde birini etkiliyor ve Türkiye'de her yıl yaklaşık iki milyon kadın bu rahatsızlıktan muzdarip olarak hekime başvurabiliyor.
- Endometriozis, rahim iç dokusu (endometrium) vücudun farklı yerlerinde bulunmasına verilen isimdir.
- 02:24Endometriozis'in Görüldüğü Yerler
- Endometriozis en sık yumurtalıklarda görülür ve halk arasında "çikolata kisti" olarak bilinir.
- Hastalık yumurtalıklarda yer alırsa yumurtalık kistleri (endometrioma) olarak adlandırılır ve yumurtalıkta kist içinde çikolata renginde kahverengi akışkan bir sıvı birikir.
- Endometriozis ayrıca rahim üzerinde implantlar şeklinde, karın iç zarı, pelvik taban, idrar torbası, bağırsakların üzerinde, rahim bağlarında, ameliyat sonrası insizyon skarlarında, rektumda ve mesaneye yakın yerlerde görülebilir.
- 04:11Endometriozis'in Yaş Grubu ve Nedenleri
- Endometriozis genellikle üreme çağındaki kadınların hastalığıdır ve 24-34 yaş grubunda infertil olmayan popülasyonda yüzde 5-10 sıklıkla görülür.
- Infertil popülasyonda endometriozis sıklığı yüzde 15-35'e kadar çıkabilir ve 40 yaş üzerinde de görülebilir.
- Endometriozis etyopatogenezi kesin olarak bilinmemekle birlikte, genetik zemin, bazı gıdalar, silika gibi maddeler ve retrograt menstrasyon (adet kanı tüplerden karın içerisine dökülmesi) hipotezleri öne sürülmektedir.
- 06:19Endometriozis'in Belirtileri
- Endometriozis en sık görülen üç belirtisi adet dönemi ağrısı (dismenore), ilişki sırasında ağrı (disparoni) ve kronik pelvik ağrıdır.
- Hastalık kronik pelvik ağrı ile birlikte kronik yorgunluk, halsizlik ve depresyona kadar gidebilen bulgular verebilir.
- Bazı hastalarda ara kanamalar, adet düzensizlikleri, ağrılı defekasyon ve idrar yaparken ağrı görülebilir.
- 07:50Endometriozis'in Diğer Özellikleri
- Endometriozis klinik pratiğimizde en sık kısırlık sebebi olarak görülür ve çocuk sahibi olamayan hastalarda yüzde 50'ye varan oranda çikolata kisti ile karşılaşılmaktadır.
- Hastalık yorgunluk, halsizlik, karın şişliği ve mide bulantısı gibi bulgularla da görülebilir.
- Asemptomatik (hiçbir semptom vermeyen) hastalar da vardır ve bu hastalar tesadüfen ultrason muayeneleri sırasında veya infertilite nedeniyle yapılan muayenelerde saptanabilir.
- 09:24Endometriozis Tanısı
- Endometriozis şüphesi için hasta anamnezinde yaş, evlilik durumu, çocuk sayısı ve adet düzeni sorgulanır.
- Endometriozis şüphesi için ağrılı adet, adet düzensizliği, ağrıların başlaması ve uzun süre çocuk sahibi olamama gibi bulgular önemlidir.
- Pelvik muayene, ultrason, MR ve tomografi tetkikleri ile endometriozis odakları saptanabilir, ayrıca CA 125 protein testi tedaviye yanıtını gözlemlemek için kullanılır.
- 12:20Endometriozis Sınıflandırması ve Tedavi Yöntemleri
- Endometriozis cerrahi ve medikal tedavi olmak üzere ikiye ayrılır ve dört evre şeklinde sınıflandırılır.
- Endometriozis yüzeyel veya derin olarak ayrılır, yumurtalıklardaki çikolata kistlerinin boyutu 5 santimin üzerindeyse daha risklidir.
- Endometriomalarda kanser riski genç hastalarda %1, 40 yaş üzerinde CA 125 değeri yüksek olan hastalarda %8-10 civarındadır.
- 13:22Cerrahi Tedavi Endikasyonları
- Cerrahi tedavi, ağrılara dayanamama, 5 santimin üzerindeki çikolata kistleri, periton iritasyonu riski veya bebek sahibi olma zorluğu gibi durumlarda düşünülür.
- Cerrahi tedavi kapalı (laparoskopi) veya açık (laparotomi) olarak yapılabilir, kapalı cerrahi daha avantajlı olup hasta daha çabuk kalkar ve kanama miktarı daha azdır.
- Cerrahi kararı vermeden önce tüp bebek hastası ise yumurtaları toplanıp embriyoları dondurulur, mümkünse bebek sahibi olduktan sonra doğum sırasında müdahale edilir.
- 17:51Tedavi Sonrası Riskler
- Endometriozis tedavisinde kistlerin tekrar etme olasılığı oldukça yüksektir, ilk iki yıl içerisinde nüks oranları bazı serilerde %20'lere kadar çıkabilir.
- İlaç tedavisi kesildiğinde hemen nüks olabilir, cerrahi tedaviden sonra da tekrar nüks edebilir.
- Medikal tedavide kullanılan ilaçlar hastayı yalancı menopoza sokarak sıcak basması, terleme, ciltte kuruluk, saç dökülmesi, cinsel isteksizlik gibi yan etkiler yaratabilir.
- 18:09Endometriozis Hastalığının Özellikleri
- Endometriozis hastalığında cerrahi sırasında kalan dokular veya mekanizma genetik eğilimle tekrarlanabilir.
- Genç ve bekar hastalarda endometriozis varsa, en kısa zamanda evlenip bebek sahibi olmaları tavsiye edilir.
- Hastanın fertil isteği yoksa cerrahi tedavi daha rahat sağlanabilir, ancak çocuğu yoksa daha konservatif yaklaşım tercih edilir.
- 18:55Endometriozis Hastalığının Tedavisi ve Takibi
- Endometriozis kronik bir hastalık olup kesin bir tedavisi yoktur.
- Hastalar ömür boyu takip edilir ve iki ayda bir kontrol için gelirler.
- Hastalar çok ızdıraplı ve ağrılı bir süreç yaşar, doğumdan sonra da ağrılar devam edebilir.
- 19:55Endometriozis Hastalarının Gebe Kalma Durumu
- Endometriozis hastalarının bir kısmı kendiliğinden gebe kalabiliyor, ancak %30-50 oranında infertilite görülür.
- Çikolata kistleri yumurtalık dokusunu kaplayarak sağlıklı hücreleri öldürür ve yapışıklık yapar.
- Çikolata kistleri yumurtlamayı engeller, tüplerin yumurtayı tutmasını engeller ve implantasyonu bozar.
- 21:16Tüp Bebek Tedavisi
- Endometriozis hastalarında tüp bebek kararı sıklıkla verilir.
- Kendiliğinden gebe kalma olasılıkları %20-30 arasında değişir.
- Tüp bebek merkezlerinin bu hastalıkla ilgili başarı oranları %50-60 oranında yüksek olabilir.
- 21:50Gebelik Kaybı Sonrası Tavsiyeler
- Gebelik kaybı sonrası kan pıhtılaşması bozukluğu (trombofili) olabilir, bu nedenle kan tetkikleri yaptırılmalıdır.
- Gebelik kaybı sonrası kalan parça temizlenmesi sorun yaratmaz.
- Gebelik kaybı sonrası 6 ay beklenmesi önerilir, ancak hemen gebelik olmayabilir.
- 25:03Endometriozis İçin Bitkisel Yaklaşımlar
- Endometriozis için bitkisel ve alternatif tıbbi yaklaşımlar bulunmaktadır.
- Kırmızı et, trans yağlar, unlu gıdalar, badime indeksini arttıran gıdalar, rafine şekerler, gluten, soya ürünleri, kafein ve alkol endometriozis için dezavantaj yaratabilen gıdalardır.
- Anti-inflamatuar ve immün modülatör özelliği olan gıdalar (kırmızı meyveler, taze meyve-sebze, domates, zeytinyağı, fındık, balık) endometriozis için faydalıdır.
- 28:17Endometriozis ve Kanser İlişkisi
- Endometriozis ile kanser arasında ilişki vardır ve endometriotik odaklardan endometriotik over kanseri gelişme riski vardır.
- Normalde bu risk yüzde bir civarındadır, ancak kırk yaş üzerindeki hastalarda bu risk yüzde sekiz-onlara kadar çıkabilmektedir.
- Kırk yaş üstünde, kitle on santim civarında ve CA 125 değerleri binli rakamlara ulaşmış hastalarda frozen laparatomi veya laparoskopi şartlarında ameliyat yapılmalıdır.
- 29:47Pandemi Döneminde Sağlık Kontrolleri
- Pandemi döneminde insanlar randevu alıp gitmek istemese de, yıllık kontrollerin yapılması gerekmektedir.
- Kontroller yapılmadığında kanser başta olmak üzere ciddi hastalıklar atlanabilmektedir.
- Hastaların korunma önlemlerine dikkat ederek, mümkün olduğu kadar kısa sürede işlerini hallederek rutin takiplerini aksatmamaları önemlidir.
- 32:17Pandemi Döneminde Ameliyatlar
- Pandemi döneminde ameliyattan korkulsa da, ameliyat sırasında COVID-19 bulaşma riski çok düşük bir olasılıktır.
- Ameliyata almadan önce hastalardan kırksekiz saat öncesinde COVID-19 testi bakılır ve negatif olduğunda ameliyata alınır.
- Hastanelerde gereken önlemlerin alındığı düşünülmelidir, ancak sağlık sorunlarını ihmal etmemek önemlidir.
- 33:49Endometriozis Hakkında Tavsiyeler
- Endometriozis ihmale gelmeyecek bir hastalıktır ve ağrı, sıkıntı, adet döneminde veya ilişki döneminde ağrı yaşayanlar hastaneye başvurmalıdır.
- Tanı almış hastaların bebek sahibi olmalarında sıkıntı varsa kendilerini üzüp sıkmak yerine sakin bir şekilde tedavi aramalıdırlar.
- Bekar hastalar için de endometriozis tedavisi yapılabilir ve muayeneleri karından yapılabilir.