Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- "Medyada Sağlıklı Ekranlar" programında sunucu ve Prof. Dr. Mustafa Güler (kalp ve damar cerrahisi uzmanı) arasında geçen bu röportaj, emboli hastalığı hakkında kapsamlı bilgiler sunmaktadır.
- Video, embolinin tanımı, çeşitleri, nedenleri, tedavi yöntemleri ve riskleri üzerine odaklanmaktadır. Embolinin gaz, sıvı ve katı maddelerden oluşabileceği, derin ven trombozu, amniyon sıvı embolisi ve genetik pıhtılaşma bozuklukları gibi farklı nedenleri anlatılmaktadır. Ayrıca, embolinin tespit edildiğinde yapılması gerekenler, ameliyat ve ilaç tedavisi seçenekleri de ele alınmaktadır.
- Videoda ayrıca kan sulandırıcı ilaçların kullanımı, özellikle Warfarin (Kumadin) gibi ilaçların dozajının ayarlanması, yiyeceklerle etkileşimleri ve doğru kullanımı hakkında detaylı bilgiler verilmektedir. Embolinin %80'inin kalpten kaynaklandığı ve neredeyse %70'inin kalp ritim bozukluğu ile ilgili olduğu vurgulanmaktadır.
- 00:04Emboli Nedir ve Çeşitleri
- Emboli, kan hücrelerinin damar içinde pıhtı oluşturma durumudur ve ciddi bir damar hastalığıdır.
- Emboli çeşitleri arasında bacak, kol, akciğer ve beyin embolisi sayılabilir.
- Yağ embolisi, yağ hücrelerinden oluşan bir katı partikülün damarı tıkaması ile oluşur ve önüme yol açabilir.
- 00:25Emboli Risk Faktörleri
- Doğuştan pıhtılaşma bozukluğu, hamilelik, uzun süreli hareketsizlik, travma, kalp yetmezliği, fazla kilo, çok uzun boylu olmak, yaşın ilerlemesi ve sigara kullanımı pıhtı oluşum riskinin artmasına neden olan faktörler arasındadır.
- Emboli tedavi edilmediği takdirde sağlık için ciddi tehditler oluşturabiliyor.
- Bacak ve kol atardamarlarındaki emboliler şiddetli sancı ve renk solgunluğuna, beyindeki emboliler felsere, akciğer embolileri ise ölüm dahil olmak üzere ciddi sorunlara neden olabiliyor.
- 03:38Emboli Türleri ve Kaynakları
- Emboli, dolaşımda normalde bulunmaması gereken yabancı maddelerin kan yoluyla taşınarak daha küçük damarları tıkamasıdır.
- Emboliler egzojen (dışarıdan müdahale edilen) ve endojen (vücudun kendi oluşturduğu) olarak sınıflandırılabilir.
- Gaz embolisi, serum takılı hastalarda hava kaçması veya vurgun dalgıçların dekompresyon sırasında gaz haline gelen azotun damarları tıkaması şeklinde olabilir.
- 05:43Sıvı ve Katı Emboliler
- Sıvı embolisi, yoğun ve yağlı ilaçların yanlışlıkla damara erk edilmesi veya gebelerde amniyon sıvısının anne kanına geçmesiyle oluşabilir.
- Katı emboliler, damarlara takılan kateterlerin kopması, kırılması veya uzun süre kalması ve yeterli pıhtı eritici önleyici ilaç verilmemesi durumunda oluşabilir.
- Endojen embolilerde kanın pıhtı oluşması yüzde seksen kalpten kaynaklanır ve pıhtılaşma mekanizması bozukluğu ortaya çıkar.
- 07:37Genetik Pıhtılaşma Bozuklukları
- Protein C ve protein eksikliği, genetik bir pıhtılaşma mekanizması defekti oluşturur.
- Antitrombin üç eksikliği ve factor mutasyonu da genetik bozukluklar olarak kanın pıhtılaşmasına sebep olur.
- Bu genetik bozukluklar genellikle genç yaşta ortaya çıkar ve derin ven trombozu ile ilişkilidir.
- 08:33Emboli Mekanizması ve Tedavisi
- Derin ven trombozu, venlerin genişlemesi ve tortöz hale gelmesi durumunda pıhtı oluşmasına neden olur.
- Toplardamar sisteminde oluşabilecek herhangi bir pıhtı, akciğer embolisine sebep olur.
- Kalbin içindeki septum (sağ ve sol ventrikülü ayıran bölgede) delik varsa, pıhtı sağdan sola geçip beyne daha ağır bir tablo ortaya çıkarabilir.
- 10:41Emboli Tedavisi Yöntemleri
- Emboli riski olan hastalarda kalpteki deliği kapatma endikasyonu vardır.
- Embolinin kaynağını ortadan kaldırmak için kan sulandırıcı ilaçlar kullanılır.
- Daha ileri durumlarda ana toplardamara pıhtı yakalama filtreleri konulabilir.
- 13:07Trombüs Riski ve Emboli
- Trombüs riski, belirli faktörlerin bir araya gelmesiyle artar; birden fazla faktör varsa risk çok daha fazla olur.
- Emboli, damara gelen pıhtının tamamen tıkanması sonucu oluşur ve hangi damarı besliyorsa o organla ilgili semptom ortaya çıkar.
- Pıhtıların %80'i kalpten kaynaklanır ve bunların %70'i atrial fibrilasyon ritim bozukluğuyla ilişkilidir.
- 14:50Atrial Fibrilasyon ve Tedavi
- Atrial fibrilasyon, kalbin sol kulakçığının düzenli kasılmasını kaybetmesi ve titrer hale gelmesidir.
- Bu ritim bozukluğu kalbin kasılmasını %10 azaltabilir ve hasta bunu sadece ritim bozukluğu şeklinde hissedebilir.
- Fibrilasyon tespit edildiği andan itibaren hastalar ciddi olarak antikorglan tedavi altına alınmalıdır.
- 15:31Kapak Hastalıkları ve Emboli
- Kapak hastalıklarında ameliyat kararı hastaya göre yapılır; hastanın yaşı, kapağın darlık derecesi ve tetkiklerde kapaktaki daralmanın derecesi önemlidir.
- Kalp cerrahları genellikle kapak ameliyatlarında acele etmek istemez ve hastanın kendi kapağını mümkün olduğunca tamir etmeye çalışırlar.
- Mekanik kapaklarda emboli riski artar, biyolojik kapaklar ise daha az risklidir.
- 17:15Akciğer Embolisi ve Tedavisi
- Akciğer embolisi sağ kalp ile ilgilidir ve toplardamarlardan gelen kanın kalpten akciğerlere giderek orada pıhtı oluşmasıdır.
- Fogati kendi ismiyle geliştirilmiş ameliyatsız emboli çözümü, küçük bir kesikle kasıktan açılıp kateterler aracılığıyla pıhtının arkasına geçerek balonu şişirerek pıhtıyı aşağıya doğru iğneler gibi şişirip çıkarmaktır.
- Emboli tespit edildiğinde tercih edilen süre altı saattir, son zamanlarda on iki saate kadar bacak acil ameliyata alınabilmektedir.
- 19:55Emboli Tedavisinde Kritik Saatler
- Geç kalmış vakalarda, bacakta oluşan nekroz (iskemi) durumunda tekrar oraya kanın gitmesi (reperfüzyon) daha da zararlı olabilir.
- Oksijensiz dokunun canlı kalabilme mekanizmaları devreye sokulduğunda, aniden kanı vermek toksik hale gelebilir.
- İlk altı saatte, altı-on iki saat arasında ve on beş saatte emboli çıkarmaya çalışılır, ancak reperfüzyon toksitesi ne zaman başlayacağı bilinemez.
- 21:42Kalp Krizi ve Emboli
- Koroner kalp krizi (miyokard infarkt) bir embolik olay sonucunda ortaya çıkabilir.
- Ateroskleroz (damardaki kolesterol birikimi) %20-30'dan %60-70'e kadar artarak tıkanıklık oluşturabilir.
- Kardiyologlar anjiyografi yaparak kateterle damara girip pıhtı eritici ilaçlar vererek damarı açmaya çalışırlar.
- 22:45Emboli ve Kan Sulandırıcı İlaçlar
- Mekanik kapak takılan hastalar ömür boyu kan sulandırıcı ilaç kullanmak zorundadır.
- Atrial fibrilasyon (ritim bozukluğu) olan hastalarda Warfain (sodyum komodin) ilacı ömür boyu kullanmak gerekir.
- Komodin ilacı hastaya göre dozunun ayarlanması gerekiyor ve yiyeceklerle etkileşime girmektedir.
- 23:24Komodin İlacının Riskleri
- Komodin kullanan bir hastanın el bile kırığı nedeniyle ameliyat ihtiyacı olduğu ve dozajının ayarlanmaması sonucu kanama riski olduğu belirtilmiştir.
- İlacın dozajı az olduğunda pıhtı oluşabilir, fazla olduğunda ise kan pıhtılaşması durabilir.
- Komodin kullanımı sırasında protomin zamanı (kanın pıhtılaşma süresi) 20-30 saniye arasında tutulmalıdır.
- 25:31Emboli ve Kalp Ritim Bozuklukları
- Embolinin %80'inin kalpten kaynaklandığı ve neredeyse %70'inin kalp ritim bozukluğu ile ilgili olduğu vurgulanmıştır.
- Konuşmacı Prof. Dr. Mustafa Güler ile emboli konusu ele alınmıştır.