Buradasın
Ekonomi Raporu: 1970'lerde Türkiye'nin Ekonomik Krizi ve Büyük Doğu İBDA Reçetesi
youtube.com/watch?v=ETZyJdCYZLcYapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, "Adımlar Ekonomi Raporu" programının ikinci bölümüdür. Programda Korkut Boratav'ın Türkiye'nin ekonomik durumu hakkındaki görüşleri aktarılmaktadır.
- Video, 1970'lerde dünya ekonomisinin durumunu ve Türkiye'nin bu süreçteki ekonomik krizini anlatmaktadır. 1974'ten sonra petrol fiyatlarındaki artış, dış borçların artması ve devalüasyon gibi ekonomik sorunlar ele alınmaktadır. Programın son bölümünde Büyük Doğu İBDA'nın 1979'da sunduğu dokuz maddelik ekonomik reçete detaylı olarak aktarılmakta ve bu reçetenin hayata geçirilmediği belirtilmektedir.
- 00:0620. Yüzyılın Ekonomik Dönüşümü
- 20. yüzyılın üçüncü çeyreğinde Vietnam Savaşı sonrası Amerikan sanayisi üstünlüğünü kaybetmeye başlamış, yeni Japon sanayi hızla gelişirken Fordizm çöküyordu.
- Doların altın ile olan bağı kopardı, Keynesyen düşünce rafa kaldırıldı ve dünya liberal kapitalizm ile idare edilecekti.
- 1970'lerde Amerikan modeli Türkiye'de tıkanmaya başladı, Türkiye ara malları ithaline bağımlı bir sanayi modeli uygulamıştı.
- 01:15Ekonomik Krizin Başlangıcı
- Arap-İsrail savaşları sonrası OPEC'in petrol fiyatlarını yükseltmesi, derinlerde ilerleyen krizi gün yüzüne çıkardı.
- OPEC ülkelerinin elde ettikleri dolarları Batı bankalarına yatırması, Batı bankalarının çevre ve yarı çevre ülkeleri kredilere doğurmasına neden oldu.
- Acil alınması gereken tedbirler ertelendi ve felaketlerin boyutu genişledi, sonrasında devalüasyon ve ihracata yönelme gibi neoliberalizme götüren reçeteler tavsiye edildi.
- 01:55Türkiye'nin Ekonomik Durumu
- 1974 sonrasında petrol fiyatlarındaki sıçramaya paralel olarak Türkiye sürekli seçim konjonktürü içinde kısa borçlanma kanallarını sonuna kadar zorlayarak tepki gösterdi.
- 1974-1975 yıllarında planlı ve rasyonel anti-kriz önlemleri ile hafifçe anlatılabilecek ekonomik bunalım üç yıl gecikmeyle fakat çok daha şiddetli geldi.
- Türkiye'nin dış borçları hızla yükseldi: 1975'te 4,70 milyar dolar, 1976'da 7,20 milyar dolar, 1977'de 11,40 milyar dolar, 1978'de 13,70 milyar dolar ve 1979'da 13,60 milyar dolar.
- 03:00Ekonomik Kriz ve Devalüasyon
- Dış ticaret açığı 1973'te 769 milyon dolar olan rakam 1974'te yaklaşık üç katına çıkmış, 1977 yılında 4 milyar dolara ulaştı.
- 1977 yılında borçlarını ödeyemez hale gelen Türkiye, 1978-1979-1980 yıllarında IMF ile üç stand-by anlaşması imzalayacaktı.
- 1977 sonunda Demirel hükümeti tarafından 17,50 TL'den 19,25 TL'ye çıkarılmış olan doların resmi kuru, Ecevit hükümetince 1978 Şubat'ında 25 TL'ye, 1979 Haziran'ında 47 TL'ye çıkarılıyordu.
- 04:43Büyük Doğu İbdaa'nın Reçetesi
- Eylül 1979 yılında Büyük Doğu İbdaa dünya görüşünü teklif etti ve bugün de aynı ruhun geçerli olduğuna inandığımız dokuz maddelik reçeteyi aynen almış oluyoruz.
- Reçete, enflasyon, vatan ihaneti ve devletin ferdi uykuda vurma hareketi bilinecek ve her ne pahasına olursa olsun durdurulacaktır.
- Devlet teşkilatında Danıştay, Yargıtay gibi müstakil bir burakabe ve yerine göre müsaade ocağı kurulacaktır.
- 05:47Reçetenin Detayları
- Piyasaya lazım gelen para deveran sürati ve ona göre mevcut nakit mücadelesi üzerinde sıkıntı ne kadar büyük olursa olsun daha biz kabul etmeyecektir.
- Kuş uçmaz, kervan geçmez yerlerde şube açan, faiz haddini suratını buruşturmadan %39,50'e kadar yükselten bankaların rolleri anlaşılarak ortalığı bataklığa çeviren enflasyon sellerini sarnıçlarında toplayıp belli başlı servet sahiplerine ve sermaye yazmalarına sermaye akıtmaları önlenecektir.
- Eskinin bir lirası, bugünün yüz lirası hesabıyla bir revalüasyona gidilecek, bunun için altın 1000 lira da dondurulacak ve 1939'a kadar kıymetler ve fiyatlar nispeti hizaya getirilecektir.
- 07:14Reçetenin Devamı
- Her sahada mutlaka gelire göre gider kanunu yürütülecek ve en başta petrol memleket kapasitesine iş ve hareket şikayeti aranacaktır.
- Bütün sahte üretim ve haddini tefritten ifrata kaçıcı özenti davranışları kesilecek ve her istihsal işinde tırnağın bünye içinden uzayı ve kerpetenle çekilerek uzatılamayışı hikmetine uygun bir iktisadi idrak getirilecektir.
- Toprakla arası açılan köylünün moğol ordugahları halinde büyük şehirler etrafında çektikleri muhasara halkası kaldırılacak ve bunlar icap ederse zorla topraklarına iade edilecek veya topraklandırılacaktır.
- 08:30Reçetenin Son Maddeleri
- 1960 baskını mahsulü bütün sendikalar kapatılacak ve dışından korkutmaya değil, içinden Allah korkusu ile kelepçeli patronlar yetiştirmeye bakılacaktır.
- İktisadi kalkınma sırasında göre halka en ağır saha ve kaplanları anastezisiz ameliyat gibi tatbik etme yolundan geçirilecek ve hürriyetin ne olduğu anlaşılmak istiyorsa, bir başbakanın evinde kaç kap yemek yediğini sormak hakkı, onun patlayasıya yemek hakkından üstün tutulacaktır.
- Mal ve mülk Allah'ındır, kul elinde emanettir ve onun dağıtım, ilim ve ahlakına malikiyet esastır. Bu nur ve cevhere malik kafalardan başbakanlığa bağlı bir heyet kurmak ve onu planlamanın yerine oturtmak lazımdır.
- 09:36Reçetenin Sonuçları
- Bu reçete hayata geçirilmedi, Türk iktisat siyaseti kırk yıl boyunca aksi bir istikamette, gerekenin gerektiği yerde yapılması prensibine zıt bir şekilde yürütüldü.
- Bu tarihten sonra sayısız iktisadi kriz gerçekleşti ve yaşanan her iktisadi kriz emperyalist müdahalelerin dozunu yükseltti.
- Büyük Doğu Mimarının dönemin iktisadi şartları içinde IMF basınında sarf ettiği "Batı bizi yaşatmak niyetinde değildir, fakat öldürmek kudretinde de değil. Kendi kendimizi öldürmeye giden biziz" sözü vurgulanmıştır.