Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, 21 Haziran Dünya ALS Günü'nü kutlayan bir televizyon programıdır. Programda Sağlık Bilimleri Üniversitesi öğretim üyesi ve nöroloji uzmanı Prof. Dr. Vildan Ayşe Yaylak konuk olarak yer almaktadır.
- Program, ALS (Amyotrophic Lateral Sclerosis) hastalığının ne olduğunu, belirtilerini, tanısını, evrelerini ve tedavi seçeneklerini detaylı olarak ele almaktadır. Soru-cevap formatında ilerleyen programda, hastalığın nörodejeneratif bir hastalık olduğu, beyindeki ve omurilikteki sinir hücrelerinin ölümüyle ilerleyen bir durum olduğu açıklanmaktadır.
- Programda ayrıca Türkiye'de yaklaşık 6-8 bin ALS hastası olduğu tahmin edildiği, hastalığın tanısı konulduktan sonra hasta ve aileye nasıl yaklaşılması gerektiği, iletişim cihazları, hasta yakınlarının bakımına dair tavsiyeler ve hastaların yaşam kalitesi için öneriler sunulmaktadır. Nöromüsküler hastalıklar mükemmeliyet merkezlerinin durumu ve hastaların ihtiyaç duyduğu bakım aletleri konusundaki zorluklar da tartışılmaktadır.
- 00:09Dünya ALS Günü ve Hastalığın Tanıtımı
- 21 Haziran Dünya ALS Günü olarak ilan edilmiş, bu gün ALS hastalarının yaşadığı zorlukları hatırlatmak ve bu hastalığa dikkat çekmek amacıyla kutlanıyor.
- ALS hastalığı, kaslar ve omurilikte hasara yol açan ilerleyici bir hastalık olup, Stephen Hawking, Sedat Balkanlı ve İsmail Gökçek gibi isimlerle tanınmış.
- Türkiye'de her yıl 1500-4500 civarı kişiye ALS tanısı konuluyor, toplam 6000-8000 arasında ALS hastası olduğu biliniyor.
- 02:36ALS Hastalığının Özellikleri
- ALS hastalığı, kaslarda ve omurilikte hasara yol açan ilerleyici bir hastalık olup, anahtarla kapıyı açmak, düğme iliklemek gibi günlük işlerde zorlanma belirtileri gösterebilir.
- Hastalığa dikkat çekmek için sağlık bilimleri üniversitesi öğretim üyesi nöroloji uzmanı Prof. Dr. Vildan Ayşe Yaylak stüdyoya konuk olarak gelmiştir.
- ALS hastalarının çoğu 5-7 yıl içinde hayatını kaybedebiliyor.
- 04:00ALS Hastalığının Patolojisi
- ALS, nörodejeneratif bir hastalık olup, beyindeki ve omurilikteki sinir hücrelerinin kaybı sonucu hareketleri kısıtlayan hastalık tabloları ortaya çıkarıyor.
- Hastalık genellikle 60-65 yaş arasında ortaya çıkıyor ve ileri yaş hastalığı olarak tanımlanıyor.
- ALS, sporadik ve genetik olarak iki gruba ayrılıyor, %10 kadarı aileseldir, büyük çoğunluğu ise sporadiktir.
- 05:08ALS Hastalığının Belirtileri ve Yaygınlığı
- Hastalığın başlangıcı güçsüzlük, kuvvetsizlik ve felce doğru giden bir tablo ile olup, asimetrik olarak (bir elde olup diğerinde olmama) başlayabilir.
- Yutma güçlüğü, konuşma güçlüğü, seyirmeler gibi belirtiler ortaya çıkabilir, ancak hastaların bilinçleri, zekası ve düşünme yetenekleri etkilenmez.
- Türkiye'de ALS hastalığının sıklığı yüz binde 1,30 arasında tahmin ediliyor, ancak epidemiyolojik çalışmalar yapılamadığı için kesin sayılar bilinmiyor.
- 07:29ALS Hastalığının Risk Faktörleri
- Hastalığın tam nedeni henüz bulunamamış, genetik faktörler ve süper oksit dismutaz enzim eksikliği gibi faktörlerle ilgili çalışmalar devam ediyor.
- Sigara, egzersiz ve futbol gibi aktiviteler hastalığa neden olabilecek risk faktörleri olarak ele alınmış.
- Japonya, Yeni Gine ve Papua gibi bölgelerde hastalığın daha çok görüldüğü, bu bölgelerde kullanılan bir bitki tohumunun kullanımıyla ilgili spekülasyonlar var.
- 09:40ALS Tanısı ve Özellikleri
- ALS (Amyotrophic Lateral Sclerosis) tanısı, hastalık belirtileri başlamadan önceden teşhis edilemez.
- ALS tanısı hem hekimler açısından hem de hasta açısından zor bir tanıdır ve bunu bilgilendirmek de zor olabilir.
- ALS tanısını koymak için belirteçler yoktur, ancak karıştırılabilen hastalıkları ayırt etmek için çeşitli tahliller yapılır.
- 11:13ALS Tanısı Verme Süreci
- ALS tanısı verilirken hasta ve ailesiyle doğru bilgi vermek önemlidir, çünkü hastalar internetten yanlış bilgiler edinebilir.
- ALS hastası olduğu zaman sadece o kişi değil, ailesi de bu sürecin içine girmiş olur ve multidisipliner yaklaşım gereklidir.
- Hastalar zaman içinde yürüyememe, oturup kalkamama, konuşamama, yatakta dönemez hale gelme ve soluk alamama gibi ciddi durumlara gelebilir.
- 13:29Bakım Sorunları ve Çözümler
- Türkiye'de ALS hastaları için yeterli sayıda bakım merkezi bulunmamaktadır.
- Kas hastalıkları, ALS gibi nöromüsküler hastalıkların bir gruptur ve bu hastalıklar beyin, omurilik ve kaslar arasında işleyiş sorunlarına neden olur.
- 2010 yılında bakanlığın nezdinde nöromüsküler hastalıklar mükemmeliyet merkezleri kurulması planlandı, ancak sadece yedi hastane efektif çalışabilir durumda.
- 15:20ALS'in Evreleri ve Bakım Gereksinimleri
- ALS güçsüzlükle başlar, hastalar bilinçli ve aklı başında olurlar, ancak zamanla konuşma, yutma ve solunum güçlüğü gelişir.
- Hastaların beslenmesi için mideden tüple besleme ve traköstomi (boğazdan soluk alıp vermesi için delik açma) gerekebilir.
- ALS hastaları için akülü sandalyeler, havalı yataklar ve kaldırıp taşıyabilen sistemler gibi aletler gereklidir, ancak bunların maliyeti aileler için zorlayıcı olabilir.
- 19:51ALS Farkındalık Günü ve Soru Cevap Bölümü
- 21 Haziran ALS farkındalık günü olup, izleyiciler ALS ile ilgili sorularını telefon (212 243 71 78) veya WhatsApp (544 880 87 87) üzerinden sorabilirler.
- EMG testi ALS hastalığında en çok yararlanılan tanı aracıdır ve hastalığın kriterlerine göre yönlendirilir.
- ALS hastalığı klinik bulgular ve EMG testindeki bulgular doğrultusunda tanı konulur, ancak EMG'de bulgusuz olmaları daha sonra hastalığın çıkmayacağı anlamına gelmez.
- 21:53ALS Hastalığının Seyri ve Tanı
- ALS hastalığının seyrinde çok değişkenlik olabilir, bazı hastalar yavaş seyredebilirken bazıları hızlı seyredebilir.
- ALS hastalarında genellikle alnın veya şakakta seyirme beklenmez.
- ALS hastalığının seyrinde değişkenlik olabilir, bazı hastalar üç-beş yıl gibi bir süre yaşayabilirken, bazıları daha uzun yaşayabilir.
- 23:16ALS Hastalığının Özellikleri ve Tedavisi
- ALS hastalarında konuşma, yutkunma ve nefes alma zorluğu, hareket felci, tansiyon bozuklukları gibi belirtiler görülebilir.
- ALS hastalarının ömrü genellikle solunum sıkıntısı, boğaz enfeksiyonları gibi sorunlarla sona erer.
- ALS hastalarında iletişim için bilgisayar, göz bilgisayarları ve harflerle iletişim kurabilme gibi teknolojik destekler sağlanabilir.
- 26:19ALS Tedavisi ve Hayat Kalitesi
- ALS tedavisinde kabul görmüş bir ilaç vardır, bu ilaç hastalığı yavaşlatarak dokuz ay kadar hastalık süresini uzatır.
- Yeni ilaçlar Amerika ve Avrupa'da FDA ve EMA tarafından kabul edilmiş olsa da kılavuzlara henüz geçmemiştir.
- ALS hastaları hamile kalabilir, ancak hastalık bebeği etkilemez.
- 28:10ALS Hastaları ve Yakınları İçin Destek
- ALS hastaları ve yakınları için 24 saat yoğun bakımda çalışan bir çalışan gibi düşünülmelidir.
- Hastaların bakımını sağlamak için tatil yeri gibi merkezler kurulabilir ve hasta yakınlarının da destek alınması gerekir.
- Hastaların evde bakım hizmetlerinden yararlanması ve hastanelerde topluca tüm işlemlerin hızlı bir şekilde yapılabileceği şartların sağlanması önemlidir.