Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir televizyon programında sunucu ile Sağlık Bilimleri Üniversitesi Haydarpaşa Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi Eğitim Görevlisi Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Asuman İnan arasında geçen bir röportajdır. Röportaj, 1 Aralık Dünya AIDS Günü'nün ardından yapılmıştır.
- Röportajda HIV/AIDS hastalığı hakkında kapsamlı bilgiler verilmektedir. Dr. İnan, hastalığın bulaşma yolları, test yöntemleri, tedavi seçenekleri ve modern ilaçların etkileri hakkında detaylı açıklamalar yapmaktadır. Ayrıca HIV pozitif kişilerin yaşam kalitesi, toplumsal ayrımcılık ve toplumsal zorluklar da ele alınmaktadır.
- Röportajda Türkiye'nin AIDS istatistiklerindeki durumu, HIV pozitif kişilerin uygun tedavi ve kontrol altında normal ömürlerini sürdürebileceği, modern tedavilerle tek veya iki tablet ilaç alarak normal yaşam sürdükleri vurgulanmaktadır. Ayrıca HIV pozitif kişilerin baba olabilme durumu, test merkezleri ve tedavinin SGK tarafından karşılanması gibi konular da ele alınmaktadır.
- 00:11Dünya AIDS Günü ve Genel Durum
- 1 Aralık Dünya AIDS Günü'nü kutlamak amacıyla enfeksiyon hastalıkları uzmanı Doç. Dr. Asuman İnan davet edildi.
- Dünyada 38 milyon kişi HIV ile enfekte olup, her yıl yaklaşık 2 milyon yeni vaka ortaya çıkıyor ve 770 bin kişi ölüyor.
- 1 Aralık 1988'de dünya genelinde AIDS farkındalığı yaratmak amacıyla bu gün ilan edildi.
- 02:07Türkiye'deki AIDS Durumu
- Türkiye, az görülen ülkelerden biri olmasına rağmen en hızlı artışın yaşandığı ülkelerden biri.
- 1985 yılında ilk vaka görüldükten sonra 2018-2019'a gelindiğinde bakanlığa bildirilen vaka sayısı 24 bin iken, matematik modelleme ile 50 bin civarında olduğu düşünülüyor.
- 2008-2018 yılları arasında yeni ortaya çıkan vaka sayısı yedi kat artmış.
- 03:08AIDS'in Hızlı Artışının Nedenleri
- Az görülen bir ülke olmanın dezavantajı, komşuların yüksek vaka sayısı, Türkiye'nin turizm bölgesi olması ve göç alması etkileyen faktörler.
- Genç nüfusa sahip olmak, toplumsal dinamiklerin değişmesi ve sosyal buluşma sitelerinin artması önemli faktörler.
- Sağlık alanında teknolojinin nasıl kullanıldığı çok önemli, anne babaların çocuklarının sosyal medya kullanımını kontrol etmesi gerekiyor.
- 04:41AIDS Hastalarının Yaşadığı Zorluklar
- Hastalar ilk geldiklerinde işlerini kaybetmekten, eşlerini kaybetmekten ve toplumdan dışlanmaktan korkuyorlar.
- İşten atılmalar, sağlık alanında ameliyat edilecek hastaya artık ihtiyacın kalmadı demeler ve aile içinde bile paylaşamama durumları yaşanıyor.
- AIDS sadece fiziksel bir hastalık değil, aynı zamanda toplumsal, sosyolojik ve psikolojik bir hastalık.
- 05:58HIV ve Bulaşma Yolları
- HIV (İnsan Bağışıklık Yetmezlik Virüsü) cinsel yolla, kan yoluyla veya anneden bebeğe şeklinde bulaşıyor.
- Tokalaşmak, sosyal öpüşmek, aynı ortamda bulunmak, aynı okula gitmek, aynı işyerinde çalışmak, aynı tuvaleti veya havuzu kullanmakla bulaşmıyor.
- Korunmak için tek eşlilik, güvendiğiniz bir kişiyle birlikte olmak ve kondom kullanımı çok önemlidir.
- 07:42Risk Altındaki Gruplar ve Belirtiler
- Türkiye'de bakanlığa bildirilen vakaların %80'i erkek olup, en çok heteroseksüel yolla bulaşmış.
- En büyük risk grubunu ücretli seks işçileri, genç erkekli seks yapan erkekler, kan ürünlerini kontrolsüz kullananlar ve uyuşturucu kullananlar oluşturuyor.
- HIV pozitif olmak, antiHIV testinde pozitif bulunduğunda hep pozitif olmak demektir ve infeksiyon başladığında grip benzeri belirtiler (ateş, üşüme, titreme, lenf bezlerinde şişme) ortaya çıkabilir.
- 09:34Belirtisiz Dönem
- İlk akut dönemden sonra belirtisiz bir dönem var ve bu dönem 8 ile 10 yıl sürebiliyor.
- Belirtisiz dönemde kişiler kendinin farkında değil ve uzmanlar pozitif bir kişiyi negatif bir kişiden ayıramıyor.
- Dünya nüfusunda HIV yaşayan insanların dörtte biri farkında değil ve Türkiye içinde de bu durum geçerli.
- 10:06HIV Hastalığının Gelişimi ve Önemi
- HIV hastalığı test ve tedavi olmazsa ilerleyerek AIDS hastalığına dönüşebilir ve tedavi edilmezse ölümle sonuçlanabilir.
- 20 yaşındaki bir HIV pozitif kişi, uygun tedavi ve kontrollerle HIV negatif bir kişiyle neredeyse aynı yaşam süresine sahip olabilir.
- HIV negatif, vücuda HIV bulaşmamış; HIV pozitif ise mikrobu almış ve bulundurmuş demektir.
- 11:12HIV Testi ve Uygulama
- HIV testi, şüpheli cinsel ilişkiden 14-21 gün (Türkiye'de 21 gün) sonra yaptırılmalıdır, belirtilerle HIV pozitif olduğunu anlamak mümkün değildir.
- İlk 72 saat içinde başvurulursa, şüpheli kişiler için kısa süreli koruyucu ilaç verilebilir.
- Kan testi her yerde yaptırılabilir, ancak anonim test imkanları da bulunmaktadır (Şişli, Beşiktaş, Ankara Çankaya, İzmir Konak belediyeleri).
- 12:52HIV Testi Sonuçları ve Sorular
- Şüpheli ilişkiden 4 ay sonra yapılan negatif test, güvenli bir süre olarak kabul edilir ve tekrar test yapılması gerekmez.
- Gebelikte AIDS virüsü taşıyan bir anneden bebeğe virüs bulaşma olasılığı vardır, ancak tedavi edilerek pozitif anneden negatif bebekler doğabilir.
- Sivrisinek ısırmasıyla HIV bulaşmaz, ancak diş fırçası gibi kişisel eşyalarla bulaşma ihtimali çok düşüktür.
- 14:54HIV Tedavisi ve Yaşam Kalitesi
- HIV pozitif test sonucu alındığında, deneyimli bir enfeksiyon hastalıkları uzmanına başvurulmalıdır.
- Tedavi ile HIV kronik bir hastalık haline gelir ve şeker veya tansiyon gibi düzenli kontrollerle normal ömür sürülebilir.
- Tedavi reddedilirse veya uygun şekilde uygulanmazsa, AIDS aşamasına geçiş ve ölüm riski artar.
- 16:28HIV Hastalarıyla Diyalog
- HIV pozitif hastalara önce hastalığın ne olduğunu, HIV'in virüsün adı olduğunu ve AIDS'in son basamak olduğunu açıklanır.
- HIV, bağışıklık sistemini bozarak normal kişilerde görünmeyen enfeksiyonların ağır seyreder ve kanserlerin ortaya çıkmasına neden olur.
- Hastalara günde bir veya iki ilaç alarak kontrol altında olacakları ve normal ömürlerini sürdürebilecekleri söylenir.
- 17:18HIV Tedavisi ve İlaçlar
- HIV ilaçları mikrobu tasarlamak ve öldürmek amacıyla kullanılır, ancak mikrobu saklandığı dokularda öldürme yönünde kürt çalışmaları devam etmektedir.
- HIV mikrobu kanda saptanamayacak düzeye düşürülmeli ve inflamasyon yoluyla her yeri bozucu etkisini durdurmak mümkündür.
- Erken tedavi, az hasar anlamına gelir ve şu anda ömür boyu tedavi olmak zorunda olunmasına rağmen, yakın gelecekte kür tedavisi de mümkün olabilir.
- 18:41HIV'in Vücuda Etkileri
- HIV virüsü vücuda kendi verdiği zararlar vardır ve bağışıklık sistemini düşürdüğü için başka hastalıklara da açık olma hali oluşur.
- Virüs, CD4 bağışıklık hücrelerini enfekte edip yok ettiği için bağışıklık sistemi bozulur ve enfeksiyonlar, kanserler artar.
- Tedavi sırasında HIV RNA azalırken, CD4 bağışıklık hücreleri artar ve bu, tedavinin başarılı olduğunu gösterir.
- 20:08HIV Hastalarının Yaşam Tarzı
- HIV hastalarına sağlıklı yaşam, düzenli uyku, sağlıklı beslenme ve egzersiz önerilir.
- Tedaviye başlanan ilk aylarda ve kanda mikrop saptanabilir düzeydeyken, hastaların hekimlerini mutlaka uyarmaları gerekir.
- HIV hastaları için ayrı ameliyathaneye veya dezenfeksiyon yöntemine gerek yoktur, normal standart hastaya yapılan tedaviler uygulanabilir.
- 21:54HIV ve Aile Hayatı
- HIV pozitif hastalar baba olabilir ve çocuklarına bulaşmaz, ancak doktor kontrolünde olmak önemlidir.
- Şüpheli ilişkiden sonra yapılan AIDS testi en fazla üç ayda negatif çıkması durumunda güvenilir olur.
- Gizlilik çerçevesi içinde test yapmak isteyenler için Sağlık Bakanlığı'nın kurduğu gönüllü test danışmanlık merkezleri (GTM) bulunmaktadır.
- 24:01Tedavide Başarı ve Maliyet
- Tedavide başarı için takip, hekim ile güven ilişkisi, ilaca uyum ve ilaçlarla yiyecekler ilişkisine dikkat etmek önemlidir.
- Modern ilaçlarla tedavi başarısızlığı neredeyse yoktur ve SGK tarafından tamamen karşılanmaktadır.
- HIV artık ölümcül kronik bir hastalık değil, kontrol altında tutulabilir ve pozitif bireyler işlerine devam edebilir, evlenebilir ve çocuk sahibi olabilirler.