Buradasın
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) Hakkında Bilgilendirici Röportaj
youtube.com/watch?v=tdeIhHlAIxsYapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir sunucu ve DEHB hastası olan Hüma ile diğer konuşmacılar arasında geçen bir röportaj formatındadır. Konuşmacılar arasında Yasin, Merve ve Cihan adlı kişiler de bulunmaktadır.
- Video, DEHB'nin ne olduğu, belirtileri, teşhis süreci ve tedavi yöntemleri hakkında kapsamlı bilgiler sunmaktadır. Konuşmacılar kendi deneyimlerini paylaşarak DEHB'nin akademik, iş hayatındaki ve sosyal ilişkilerdeki etkilerini, zaman yönetimi zorluklarını ve ilaç tedavisinin doğru kullanımı hakkında bilgiler vermektedir.
- Videoda ayrıca DEHB'nin bipolarlık gibi diğer psikolojik rahatsızlıklarla ilişkisi, ilaçların bağımlılık riski, doğru kullanım şekli ve yanlış kullanımın olası tehlikeleri ele alınmaktadır. Konuşmacılar, DEHB hastalarının yaşadığı zorlukları vurgulayarak, bu konudaki bilinçlendirme amaçlı hazırlanmış bu video serisinin devam edeceğini belirtmektedir.
- 01:01Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu Hakkında Giriş
- Video, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB) konusunu ele alıyor.
- DEHB teşhisi konması, belirlenmesi ve tedavi edilmesi zor bir hastalık olarak tanımlanıyor.
- Videoların amacı, psikolojik rahatsızlıklara sahip insanların yalnız hissetmemesi ve birbirlerine destek olabilmek.
- 02:53DEHB'nin Yetişkinlikte Belirtileri
- Çocukluktan beri bilinen DEHB, yetişkinliğe geçişte sadece dikkat eksikliği kısmı kalabiliyor.
- Yetişkin hiperaktivitesi, çocukluktaki kadar enerjik olmasa da aynı saçmalıkları yaşamaya devam etmeyi içeriyor.
- Dışarıdan her işi yarım bırakmaya meyilli ve tembel gözükmeye sebep oluyor.
- 03:44DEHB'nin Tespiti ve Tedavisi
- DEHB genellikle uyku bozukluğuyla başlıyor ve bebeklikten itibaren bozuk bir uyku düzeni var.
- Aileler genellikle DEHB'yi tedavi etmek istemiyor, çünkü kontrol dışı gibi geliyor ve hastalık denmesinden korkuyorlar.
- DEHB'li kişiler, bir saatte bitirebilecekleri işleri üç günde bile bitiremiyor ve odaklanıp algılayamıyorlar.
- 05:52Dikkat Dağınıklığı ve Hiperaktivite
- Kitap okurken bir iki sayfa okuyup dolaşmak, odaklanmayı zorlaştırabilir çünkü dikkat dağılır.
- Günlük hayatta temizlik yaparken bir yerden başlayıp başka bir yere geçmek, hiçbir şeyin tamamlanmamasına neden olur.
- Hiperaktivite, standart dikkat dağınıklığından farklı olarak tamamen unutma ve yoğun dikkat dönemleri içerir.
- 06:32Hiperaktivitenin Özellikleri
- Hiperaktivitede bir şeye odaklanmak çok zor olabilir, odaklanıldığında günler geçebilir ve tuvalet, yemek, içmek gibi temel ihtiyaçlar unutulabilir.
- Hiperaktivite fiziksel aktivitelerde (heykel yapımı, müzik dinleme) veya çok basit aktivitelerde (Spotify'da şarkı dinlemek) yaşanabilir.
- Bazı kişiler müzik dinlerken çok fazla kaptırabilir ve ertesi gün öğlen olduğunu fark edebilir.
- 07:18Psikolojik Bozukluklarda Dikkat Dağınıklığı
- Psikolojik rahatsızlıklarda dikkat dağınıklığı iki ayrı ucu yaşayabilir: uyku bozukluğu (insomnia) ve ağır uyku atakları.
- Narkolepsi hastalarında çok uyuduğun zaman insomni zamanlara geçilebilir.
- Bipolarlık hastalığında mani ve depresyon dönemleri arasında devamlı geçişler yaşanır.
- 08:04Hiperaktivitenin Fiziksel Etkileri
- Hiperaktivitede zihinsel yorgunluk yaşanırken, beden yetişkinlik peraktivitesinde enerjiyi atamaz.
- Yetişkinlikte çocukluktaki gibi enerjiyi atabilecek bir yer bulunamaz çünkü standart hayatın içinde olmak zorunda kalınır.
- Uyku bozukluğunun temel sebebi beyin yorgun olmasına rağmen vücudun enerji atamaması ve sinirsel gerginlik yaratmasıdır.
- 08:41Uyku Atakları ve Hiperaktivitenin Farklılıkları
- Uyku atağı yaşadığında beyin çok fazla yorulmuş olur ve baygınlık haliyle bir yerde çökülebilir.
- Hiperaktivitede mani dönemine benzetilmesi zor çünkü mani dönem stabil olurken, hiperaktivitede andan anı değişir.
- Hiperaktivitede huzursuzluk yaşanabilir, her şey yarım bırakılabilir ve diyaloglarda daldan dala hoplanabilir.
- 09:59Hiperaktivitenin Sosyal Etkileri
- Günlük hayatta arkadaşlar hiperaktiviteye adapte olabilir ancak okul ve iş sabit olduğu için büyük bir problem yaratabilir.
- Anlatmak gereken bir şey varken, hiperaktiviteye sahip kişiler anlaşılır olmak zorunda olduğunda büyük problem yaşayabilir.
- Tiyatro gibi uzun ve motomot bir şey yapmak multitaskin kişilere göre daha zor çünkü hiperaktiviteye uygun değildir.
- 10:52Hiperaktiviteye Çözüm Önerileri
- Hiperaktiviteye sahip kişiler birden fazla taskı aynı anda yapmaya çalışabilir, ancak bu durum dikkat dağılmasına neden olabilir.
- Ders notları alırken kendi anlayacağı şekilde yazıp, kenarda başka bir hikaye yazmak veya müzik dinlemek, dürtü kontrol problemi yaşamayı engelleyebilir.
- Bu yöntemler sadece o sırada dikkat dağıtmayı engelleyebilir, beyin öyle çalışmadığı için günün sonunda yine problem yaşanabilir.
- 12:18Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu Belirtileri
- Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu hastaları için ilaç ve terapi gibi çözümler kullanılmaktadır.
- Hiperaktif kişilerin diyaloglarda en büyük sorunu, sürekli bölünmeleri ve azarlanmalarıdır.
- Hiperaktif kişiler, konuşurken odaklanamadıkları için konuşmaları bitip bitmediğini algılamadan dalabilirler ve bu durum karşı tarafı ciddiye alınmadığını hissettirir.
- 13:33Hiperaktif Kişilerin Yaşadığı Zorluklar
- Hiperaktif kişilerin bacak sallama gibi davranışları, karşı tarafı dinlemekte zorlandıklarını gösterebilir.
- Hiperaktif kişiler, dikkatini toplayabilecekleri bir ortam yaratamazlar ve ilaçlar bu durumu bir nebze kolaylaştırabilir.
- Terapistler, kişiden kişiye değişen davranış kalıplarına göre destek sağlar ve deneme yanılma yöntemiyle ilerlerler.
- 15:00Hiperaktif Kişilerin Yaşam Tarzı
- Hiperaktif kişiler, fark etmezci ve uyumlu görünmeleri sayesinde sorunlarını yönetmeyi öğrenirler.
- Hiperaktif kişiler, ciddi konularda bile odaklanma sıkıntısı yaşar ve sürekli "şey" diyerek unutabilirler.
- Ders çalışırken de aynı sorun yaşanır; bir şey algılandığında bilinç onu sabit hafızaya işler, ancak hiperaktif kişilerde bu süreç gerçekleşmez.
- 16:44Hiperaktif Kişilerin İhtiyaçları
- Hiperaktif kişilerin çevresindeki insanlardan anlayışa ihtiyaçları vardır.
- Partnerler, ciddi mevzularda konuşulurken "beni dinlemiyorsun" yanılgısına kapılmamaya çalışmalıdır.
- Hiperaktif kişilerin görevlerine karşı daha anlayışlı olunması gerekir, çünkü bu kişilerin işi yapabilme kapasitesi farklıdır.
- 18:02Hiperaktif Kişilerin Zorlukları ve Teşhis Süreci
- Hiperaktif kişiler, sürekli yarım kalan işler nedeniyle azarlanmaya alışır ve başlamaktan korkmaya başlarlar.
- Sınavlar, özellikle son beş dakika, hiperaktif insanlar için korkunç bir deneyimdir.
- Hiperaktif kişilerin bazı belirtileri, özellikle ders çalışma problemi yaşamadıkları durumlarda, teşhis sürecini zorlaştırabilir.
- 20:49Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu
- Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu depresyona kapı açabilir çünkü sürekli "hiçbir şey olmazı" duyulur.
- Konuşmacı, deney yapmaya başladığında bazen kendisini durdurması gerektiği durumlar olduğunu, Merve'nin "iyi görünmüyorsun" diyerek durdurduğunu anlatıyor.
- Laboratuvarda herkes işlerini bitirdikten sonra saat 12'ye kadar kalmış, kendisini uyaracak kimse olmadığı için telefonuna bile bakmadığını belirtiyor.
- 21:33Zaman Algısı ve Yönetimi
- Sosyal psikolojide bilinen bir durum olarak kendi yetini gözünde abartmak veya işin yapılacağı süreyi küçümsemek var.
- Konuşmacı, deneye başlarken iki saatte biteceğini düşünürken aslında dört saatte bittiğini, zaman algısının bozuk olduğunu belirtiyor.
- Zaman yönetimi sorunu nedeniyle insanları bekletmekten nefret ettiği için buluşmalara çok erken çıkıyor, bazen beş saat erken gittiği oluyor.
- 22:46İletişim Sorunları
- Konuşmacı, Yasin'i dinlerken bazen cümlelerini bitirmeden kesiyor ve Yasin'in kibar bir şekilde karşıladığını anlatıyor.
- Yasin'in cümlesini bitirip sorusuna geldiğinde "müzik dinleyemedim" diyerek tekrar anlatmaya başlıyor, bu durum birkaç kez tekrarlanıyor.
- Sonunda Yasin, "dinleyebileceğin zaman haber ver" diyerek durumu kabul ediyor.
- 23:44Depresyon İlaçları ve Hiperaktivite Bozukluğu
- Depresyon ilaçları daha kolay yazılabilen, hayatın akışına daha az zarar veren ve teşhis sıkıntısı pek gütmeyen ilaçlar.
- Hiperaktivite bozukluğunda çocukların hareketliliği ile bu mesele karıştırılabildiği için çocukken yanlış teşhisler konulabiliyor.
- Bazı doktorlar rahatlıkla bu hastalığın ilaçlarını yazabiliyor ve bu ilaçlar dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olmayan insanlarda katastrofik yan etkiler yapıyor.
- 24:35Hiperaktivite Bozukluğu İlaçlarının Bağımlılık Riski
- Hiperaktivite bozukluğu ilaçları, beyin kimyasında boşluk olmadığı için odaklanma sorunlarına çözüm sunabilir, ancak yanlış kullanım madde bağımlılığına yatkın hale getirebilir.
- Bu ilaçlar kırmızı reçeteli olup, uyuşturucu madde etkisi gibi bir yanılsama ve algı bozukluğu yaratabilir.
- Bağımlılık hakkında daha fazla bilgi içeren bir video hazırlanacak ve neden bağımlılığa yatkın olduğumuz konusu tartışılacak.
- 25:56İlaç Kullanımında Kişisel Deneyim
- Konuşmacı, ağır majör depresyon döneminde ADHD tanısı konulmuş ve Ritalin yerine Konserve adlı ilaç yazılmıştı.
- Ritalin altı saat yarılanma ömrü olan, ihtiyaç duyulduğunda alınabilen ve bağımlılık yaratmayan bir ilaçken, Konserve altı saatte bir salınım yapan, sürekli etki eden bir ilaçtı.
- Konserve, depresyon ilaçları gibi en az bir ay vücudunda kimyasalların birikip etkisini göstermeye başlayan, kümülatif etki yaratan bir ilaçtı.
- 28:00İlaç Kullanımında Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Konserve çalışmaya başlarken, konuşmacının kullandığı depresyon ilacı Lustral henüz etkisini göstermeye başlamamıştı.
- Konserve, konuşmacının depresyonuna odaklanmasını sağlayarak intihara sürükleyecek kadar kötü etkileri olmuştu.
- Depresyonda uyuyamayan bir insanın yanında uyku ilaçları yazılması gerekiyor, çünkü uyumak hastalığı tedavi etmek için zorunludur.
- 29:03Doktorla İletişim ve Anlayış
- Konuşmacı, doktora Konserve ile başlamak istemediğini ve önce depresyon ilaçlarının etki etmesini beklemek istediğini belirtmesi gerektiğini vurguluyor.
- Kendimizi iyi tanımayı, güçlü durmayı ve birbirimize destek olmayı önemsiyor.
- Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu gibi psikolojik rahatsızlıkların negatif yönlerini kompanse edebildiğimiz zaman pozitif yönleriyle başarılı olabileceğimiz hastalıklar olduğunu belirtiyor.
- 30:37Ailelerin Eğitimi ve Tembellik Hakkındaki Görüş
- Ailelerin bu konuda eğitilmesi gerektiği, çocuklukta müdahale az olduğu ve çocuğun kendi üstünde söz hakkı olmadığı belirtiliyor.
- Çocukların sevilmesinin ve gurur duyulmasının sadece akademik başarılarına bağlı olmadığı, herkesin aynı seviyede olması gerektiği vurgulanıyor.
- Konuşmacı, tembellik kelimesinin bir efsane olduğunu ve tembelliğin hiçbir zaman üşengeçlik olmadığını, hep altında psikolojik bir rahatsızlık olduğunu düşünüyor.
- 32:26ADHD'nin Yetişkinlikte Etkileri
- Çocukluk döneminde teşhis edilmeyen ADHD, yetişkinlikte hiperaktivite belirtisi devam edebilir ve kişinin "bunca zamandır bunları yapamazdım" diye düşünmesine neden olabilir.
- ADHD sadece dikkat eksikliği olarak da kalabilir ve depresyon veya anksiyete gibi sürekli bir durum değil, yaşamayı öğrenmek ve uyum sağlamak gerekir.
- Kanser gibi, ADHD de zamanla daha yaygın teşhis edilecek ve torunlarımız "anneannem de herhalde ADHD'liydi" diyebilecekler.
- 33:46Kişisel Deneyim ve Dilek
- Konuşmacı, babaannesinin anksiyetesi olduğunu ve kalp krizi geçiriyor sanıp doktora gitmiş olduğunu belirtiyor.
- Doğru yaşta doğru teşhislerin yapılması ve yetişkinlerin "tembelim" veya "evim her zaman pis olacak" gibi kabullenmelerle uğraşmaması dileği dile getiriliyor.
- 34:27Video Serisi Hakkında Bilgi
- Konuşmacı, kendi sahip olduğuna emin olmadığım veya sahip olmadığımı düşündüğüm rahatsızlıklar için konuk alacağını belirtiyor.
- Psikoloğa gittiğimizde bekleme odasında tanışıp arkadaş olabildiğimiz gibi, videolarda da konuşabilecek ve tecrübeli dostlarını davet edeceğini söylüyor.
- Konuklar gelmezse videonun çekimini erteleyebilecek veya aldıkları bilgileri aktarabileceklerini belirtiyor.