Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir sağlık uzmanı ile yapılan röportaj formatında olup, derin ven trombozu hastalığı ve tedavisi hakkında kapsamlı bilgiler sunmaktadır.
- Video, derin ven trombozunun ne olduğu, nasıl oluştuğu ve risk faktörleriyle başlayıp, tanı yöntemleri ve tedavi seçeneklerine geçiyor. Ardından tedavi süresi, kan sulandırıcı ilaçların kullanımı ve tedavi sonrası takip konuları ele alınıyor. Son bölümde ise posttrombotik sendrom gibi olası komplikasyonlar ve varis çorabı kullanımı gibi uzun vadeli sağlık riskleri hakkında bilgiler veriliyor.
- Videoda ayrıca derin ven trombozunun ameliyat sonrası, travma sonrası ve varis hastalarında daha fazla görüldüğü, genetik yatkınlık ve kanser hastalarında görülen pıhtılar gibi özel durumlar da açıklanmaktadır. Tedavi sırasında kanama ve pıhtı risklerinin dengelenmesi gerektiği vurgulanmaktadır.
- Varis ve Derin Toplardamar Pıhtısı
- Varis, toplardamarların en sık görülen hastalığıdır, ancak iç varis olarak bilinen daha önce geçirilmiş bir bacak derin toplardamarında pıhtı sonrası oluşan posttrombotik sendrom da vardır.
- Varis hastalığı ciddi bir hastalık değildir, genellikle estetik problem yaratır ve ihmal edildiğinde hayati bir risk oluşturmaz.
- Derin toplardamarlarda kapakçıklar bulunur ve kaslar kanı pompalayarak kapakçıkları açarak kanı kalbin sağ tarafına yönlendirir.
- 02:45Derin Toplardamar Pıhtısı ve Akciğer Embolisi
- Derin toplardamarlarda durgun kan akımı nedeniyle pıhtı oluşabilir, bu duruma derin toplardamar pıhtısı veya derin ven trombozu denir.
- Derin toplardamar pıhtısı büyüdükçe aşağı doğru yayılabilir veya kalbin sağ tarafına gelerek akciğerleri tıkayabilir, bu durum akciğer embolisi olarak adlandırılır.
- Akciğer embolisi, vücudun oksijenlenmesini engelleyebilir ve hayati bir problem yaratabilir.
- 04:01Derin Ven Trombozunun Sıklığı ve Nedenleri
- Derin ven trombozu tahmin edilenden daha sık görülür, ortalama bin kişiden birinde her yıl oluşur ve yaşlılık oranı arttıkça bu oran da artar.
- Derin ven trombozunun en sık nedenleri ameliyat sonrası hareketsizlik ve travmadır.
- Amerika'da yılda neredeyse yüz bine yakın kişi akciğer embolisi nedeniyle vefat edebilir, ancak tanısını koyup önlem alındığında ölüm oranı azalır.
- 05:24Derin Ven Trombozunun Sonuçları
- Bazı derin ven trombozları sessiz ve ufak olabilir, tanı koymaya gerek olmayabilir.
- Akciğer embolisi olan hastaların neredeyse yüzde doksanından fazlası koldan gelir, bacaktan gidenlerin oranı çok azdır.
- Derin ven trombozunun süreçleri çok farklıdır; ilk üç hafta içinde akciğer embolisi riski yüksekken, bacakta bıraktığı izlerin sonuçları zamanla değişir.
- 06:51Derin Ven Trombozunun Tanısı ve Tedavisi
- Bacağın herhangi bir yeri şişip dolgunluk hissi varsa, ilk ekarte edilmesi gereken derin ven trombozudur.
- Derin ven trombozunun tanısı için klinik parametreler ve laboratuvar testleri (dimmer) kullanılır, ancak en kesin tanı için ultrasonla değerlendirilmesi gerekir.
- Varis hastalarında derin toplardamar pıhtısı riski daha fazladır, ancak varis içinde değil derin toplardamar içinde pıhtı olma riski farklı nedenlerden dolayı farklıdır.
- 10:05Varis Hastalarında Pıhtı Riski
- Varis hastalarında ameliyat, derin toplardamarlarda olabilecek pıhtı riskini kaldırmaz, sadece varis damarın içindeki pıhtı riskini ortadan kaldırır.
- Varis içindeki pıhtı derin ven trombozdan daha az riskli olsa da risksiz bir hastalık değildir ve pıhtı akciğerlere gidebilir.
- Varis içindeki pıhtının tartışmasının farklı yapılması gerekir.
- 11:10Derin Ven Trombozu Tedavisi
- Kasığın üstünde karın içine doğru giden büyük damarlarda, aradan uzun zaman geçmemiş ve alt tarafa doğru yayılmamış pıhtılar için toplardamarın içine minik bir kateterle pıhtı eritici madde verilebilir.
- Bu tedavi yöntemi her hastaya uygulanmaz çünkü pıhtı oluştuğunda zaman geçtiği için her hastaya uygulanacak bir yöntem değildir.
- Yüzde doksanın üzerindeki hastaya uygulanan tedavi yöntemi kan sulandırıcı ilaçlardır.
- 12:15Kan Sulandırıcı İlaç Tedavisi
- Kan sulandırıcı ilaçlar iğne şeklinde veya ağızdan alınan tabletler şeklinde olabilir ve hastaya göre değişen dozlarla uygulanır.
- Tanı koyar koymaz deri altına hastanın kendi yapabileceği kan sulandırıcı iğnelerle tedavi başlar ve bu tedavi bir hafta, on gün veya bazen bir ay devam edebilir.
- Deri altına uygulanan kan sulandırıcı ilaçtan sonra ağızdan alınan kan sulandırıcı ilaç en az üç ay, en az altı ay, hatta bir yıla kadar kullanılabilir.
- 13:00Tedavi Sonrası Planlama
- Bir yıldan sonra ne yapılacağı her hastadan hastaya göre değişir ve toplardamar pıhtısı bacağın sağlığını etkilemiyorsa kan sulandırıcı ilaçlarla tedavi edilmesi önerilir.
- Derin ven trombozu sıklıkla ameliyat sonrası veya durup dururken olabilir, kanser hastalarında da görülebilir.
- Bazı kanserlerin ilk belirtisi pıhtı olabilir ve genetik bir yatkınlığa bağlı olabilir.
- 14:41Tedavi Sonrası İzleme
- Derin ven trombozu tanısını koyabilmek için çok çabuk bir yaklaşım gerekmez, bazen altı aylık veya bir yıllık dönemden sonra da yapılabilir.
- Ameliyat sonrası olanlar gibi bazı hastalarda üç ay bile yeterli olabilir, altta yatan bir neden yoksa.
- Bazı hastalarda genetik yatkınlık araştırılabilir ve özel genetik testler yapılabilir.
- 15:46Yeniden Pıhtı Riski
- Derin ven trombozu geçiren hastalarda uygun tedavi yapıldığında bile yeniden pıhtı olma riski vardır.
- Spontan olan pıhtılarda ilk bir yıl içinde ve ilk beş yıl içinde risk vardır, ameliyat sonrası olan ve iz bırakmadan bırakan pıhtılarda nüks oranları daha azdır.
- Kan sulandırıcı verildiğinde kazanımlar bilinirken, etkili şekilde kullanıldığında kanama riskleri vardır.
- 16:58Kan Sulandırıcı İlaç Kullanımında Dengeli Karar Verme
- Kan sulandırıcı ilaç kullanımında kanama riskleri ve pıhtı olma riskleri arasında dengede karar vermek gerekiyor.
- Hastanın yaşı, genetik yatkınlığı, ailede olup olmaması, bacağın neresinde olduğu gibi faktörler dikkate alınarak karar verilmeli.
- Pıhtı riski yüksek olmayan hastalara çok uzun süre kan sulandırıcı ilaç vermek kanama riski oluşturabilir, kanama riski yüksek hastalarda ise erken kesmek yeni pıhtı oluşmasına neden olabilir.
- 18:18Derin Toplardamar Pıhtılarının Tedavisi
- Verilen ilaçlar pıhtıyı ortadan kaldırmaz, sadece yayılmasını ve akciğerlere gitmesini engeller.
- Hastanın kendi sistemi pıhtıyı ortadan kaldırır, bu süreç sırasında pıhtının büyüklüğüne ve konumuna göre farklı sonuçlar oluşabilir.
- Bazı hastalarda pıhtı tamamen ortadan kalkabilir, bazılarında tıkanıklık açılmayabilir, bazılarında ise toplardamar tamamen açılsa da kapakçıklar bozulabilir.
- 19:47Postromotik Sendrom ve Takip
- Hastanın ayakta dururken damar ultrasonuyla kaçak olup olmadığı değerlendirilmelidir.
- Kasıktan veya dizden başlayan kaçak ayak bileğine kadar devam ediyorsa, hasta şikayet olmasa bile 5-10 yıl içinde ayak bileklerinde renk değişikliği ve kapanmayan yara çıkma riski ortaya çıkabilir.
- Postromotik sendromu engellemek için bazı hastaların değişik derecelerde varis çorabı kullanması gerekebilir, ihmal edilirse ayak bilekleri kararmış ve üzerinde kapanmayan yara çıkabilir.
- 20:49Tedavi Süreci
- Deride metromboz olduğu zaman önce akciğer embolisi olmasın diye acil bir tedavi yapılması gerekiyor.
- Kritik üç haftalık dönem geçtikten sonra belli bir süre kan sulandırıcı bir yöntem uygulanıyor.
- Daha sonra tekrar olmaması için farklı ilaçlar veriliyor ve bacağı korumak için başka tedaviler uygulanıyor.