Buradasın

COVID-19 Pandemisi ve Normalleşme Süreci Hakkında Bilgilendirme Röportajı

youtube.com/watch?v=9Qp11haE0Ws

Yapay zekadan makale özeti

Kısa
Ayrıntılı

Bu video, "Dinamit" adlı bir programda sunucu Levent ve Ankara Şehir Hastanesi Acil Tıp Uzmanı Doçent Doktor Afşin Emre Kaymaz arasında geçen bir röportajdır. Dr. Kaymaz, Bilim Kurulu Üyesi olarak COVID-19 pandemisiyle ilgili bilimsel görüşlerini paylaşmaktadır.
Röportajda 1 Mart'ta Türkiye'de alınacak normalleşme tedbirleri, restoran ve kafeterya açılışları, okulların normalleşmesi, aşı programı ve kısıtlamaların nasıl gevşeyeceği konuları ele alınmaktadır. Program, izleyicilerden gelen soruları yanıtlayarak COVID-19'ın mutasyonları, Karadeniz bölgesindeki patlama nedenleri, Ramazan ayı ve teravih namazları için kurallar, yerli aşı geliştirme çalışmaları ve 2021-2022 yıllarındaki pandemi durumu hakkında bilgiler sunmaktadır.
Röportajda ayrıca sağlık sisteminin pandemi döneminde karşılaştığı zorluklar, turizm sektörüne etkileri, aşı karşıtlığı ve aşı sıralaması gibi konular da ele alınmaktadır. Dr. Kaymaz, normalleşme sürecinin aşılama oranının artması, bölgesel insidans değerlerinin düşmesi ve sağlık kapasitesinin iyileşmesi gibi faktörlerle gerçekleşeceğini vurgulamakta ve kısıtlamaların kaldırılmasının dikkatli bir yaklaşım gerektirdiğini belirtmektedir.

00:32Gara Operasyonu İtirafları: Gara operasyonuyla ilgili spekülasyonlar ve Türk Silahlı Kuvvetlerini suçlayan iddialar vardı.
Gara'da canlı ele geçirilen iki PKK'lı teröristin itirafları yayınlandı.
Teröristlerin itiraflarında, rehin olarak tutulan on üç askerin şehit edilmesiyle ilgili bilgiler paylaşıldı.
01:311 Mart'ta Normalleşme: Bilim Kurulu Üyesi Doçent Dr. Afşin Emre Kaymaz, 1 Mart'ta Türkiye'yi bekleyen normalleşme sürecini açıkladı.
Salgın hastalıklarda sonsuza kadar kapatma ve kısıtlama yapılamaz, denli büyük salgınların iki yıl içerisinde sonlandığı görülüyor.
Aşıların yaygın kullanımıyla birlikte birçok ülkede normale dönüş programı oluşturuluyor.
03:48İşletmelerin Açılışı: Kafeterya, restoran ve kıraathane gibi işletmelerin 1 Mart'ta açılışı bekleniyor.
İşletme sahipleri aylardır büyük fedakarlık içinde, sadece paket servis ve gel-al servisiyle idare ediyorlar.
İç mekanda yapılan aktiviteler, özellikle yeme içme sırasında maskelerin indiği için hastalığın yayılmasına risk oluşturuyor.
04:55İllerin Risk Sınıflandırması: İller, son yedi günlük vaka sayılarına göre düşük, orta, yüksek ve çok yüksek riskli olmak üzere dört gruba ayrıldı.
1 Mart'tan itibaren öncelikle düşük riskli illerden başlanarak il yönetimleri karar verecek.
Şırnak, Bingöl ve Güneydoğu'daki beş il düşük riskli iller arasında yer alıyor.
06:20Evlerde Toplanmaların Riski: İnsanlar dışarıda bir araya gelmeyi tercih edemediği için evlerde toplanmaya devam ediyor.
Bir evde hasta bir kişiyle bir araya gelen beş kişi, havalandırma olmadığı durumda dört saat içinde virüsü bulaşıyor.
Maskeler takıldığında risk düşüyor, dört kişi hastalanırken bir kişi korunabiliyor.
09:30Korunma Tedbirlerinin Etkisi: Maskeler takılı, havalandırma yapıldığında ve kalınan süre kısalığında sadece hastaya en yakın kişi risk altına giriyor.
Evlerdeki toplanmalar, doğum günü kutlamaları ve taziyeler hastalığın yayılmasına neden olabiliyor.
Birlikte geçirilen süre uzadıkça, ortam kötü havalandırılıyorsa ve kalabalık oluyorsa daha fazla insan hastalanma riski taşıyor.
11:35COVID-19 Tedbirleri ve Mekanlar: Yüksek sesle müzik dinlemek COVID-19 bulaşmasına neden olmaz, ancak gürültülü ortamlarda sesinizi duyurmak için yüksek sesle konuşmak zorunda kalırsınız.
Birçok ülkede COVID-19 tedbirleri kapsamında mekanlarda alkol alımı da yasaklanmıştır, çünkü alkolün etkisiyle insanlar davranışlarında daha tedbirsiz davranabilirler.
Hastalığın yayılma riski, ne kadar fazla süre geçirildiği, ortamın ne kadar kalabalık olduğu ve havalandırma durumu gibi faktörlere bağlıdır.
13:30Dış Mekanlar ve Risk: Dış mekanlarda yemek yenilip içilmesi daha güvenli kabul edilmektedir ve dünyada birçok yerde öncelikle dış mekanlar açılması hedeflenmektedir.
Kafe, restoran, kıraathane veya bar gibi mekanlarda kısıtlı sayıda müşteri alınması gerekmektedir.
Dünyada mekanlar genellikle normal kapasitenin %25 ile başlayıp, tedbirler uyumlu biçimde devam ederse %40-50'e kadar çıkabilmektedir.
14:44Matematiksel Projeğiyonlar: Bir matematik projeğiyonu, bir restoranda bir kişinin hastalığın başlangıcından önceki dönemde semptomları ortaya çıkarmadan diğerleriyle temas ettiğinde bulaşma riskini göstermektedir.
Kısıtlanmış müşteri kapasitesi, maske olmaması ve havalandırma sisteminin çalışmadığı ortamda dört saatin sonunda 14 müşteri hastalığı kapmış olabilir.
Maske takılı durumda bulaşma riski önemli ölçüde azalmış, havalandırma sistemi çalıştırılıp pencereler açıldığında ve süre 2 saate düşürüldüğünde sadece en yakın kişi enfekte olmuş olabilir.
17:03Türkiye'deki Açılış Stratejisi: Türkiye'de de kafe ve restoranların dış kısımlarının öncelikle açılması hedeflenmektedir.
İc mekanlarda %25 kapasite ile başlanıp, %30-40'a çıkabilen ülkeler ve eyaletler vardır.
Kısa sürede yemek yenip içilip çıkılması, süre arttıkça ve kalabalık arttıkça hastalığın yayılma riskinin yükseldiği için tavsiye edilmektedir.
18:14Bilim Kurulu'nun Rolü ve Rehberler: Karar yetkisi il hıfzısıhha kurullarında olup, bilim kurulu rehber hazırlamak ve dünya örneklerini paylaşmakla yükümlüdür.
Bilim Kurulu'nun toplumda salgın yönetimi alt kurulunda yer alan profesörler tarafından hazırlanmış "Salgın Yönetimi ve Çalışma Rehberi" adlı 400 sayfalık rehber bulunmaktadır.
Bu rehberde kafe, restoran gibi işletmelerde en az riskle nasıl çalışılacağı, temizlik ve müşteri kabulü konularında detaylı bilgiler yer almaktadır.
20:481 Mart'taki Normalleşme Beklentileri: 1 Mart'tan itibaren özellikle düşük riskli bölgelerden itibaren mekanların açılması başlayabilir.
Güneydoğu'daki iller zirvede olmasına rağmen bu olayı başarılı biçimde yönetmektedir.
İl hıfzısıhha kurulları sadece vakaların sayısı değil, sağlık kapasitesinin hasta yüküne verdiği yanıt da önemlidir.
21:57Sağlık Sistemleri ve Vaka Yükselişi: Almanya, Amerika Birleşik Devletleri ve İngiltere gibi ülkelerin sağlık sistemleri kötü değil, ancak beklenmedik hastalarla başa çıkmada zorluklar yaşadılar.
Dünyanın hiçbir ülkesi aynı anda çok sayıda hastanın başvurusunu karşılayacak kapasiteye sahip değil, bu durumu sel gibi düşünebiliriz.
Sağlık sisteminin verdiği yanıt, illerdeki vaka sayıları ve yüz bindeki yeni vaka sayısı açısından değerlendirilmelidir.
23:09Kısıtlamaların Gevşetilmesi ve Sosyal Hayat: Kısıtlamaların gevşetilmesi, vatandaşların davranışları ve tedbirleriyle ilgilidir; ne kadar uyulursa kısıtlamalar o kadar gevşeyecektir.
Lokantalar, restoranlar ve kafeler sosyalleşme merkezleridir ve insanların sevdikleriyle vakit geçirdiği yerlerdir.
Normalleşme sürecinde kısıtlamaların tekrar başlayabileceği risk vardır, bu nedenle aşama aşama ilerlemek gerekir.
24:06Eğitim Sistemindeki Gelişmeler: Eğitim, sağlık sonrası öncelikli bir konudur ve köy okullarında eğitim başlamıştır.
1 Mart itibariyle 1-4 ve 8-12. sınıflarda eğitim başlayacak, ancak kademeli ve seyreltilmiş bir şekilde olacak.
Bazı ülkelerde araştırmalar sonucunda uzaktan eğitimle ve yüz yüze eğitimle ilgili vaka artışında anlamlı bir fark saptanmamıştır.
24:55Okullarda Eğitim ve Aşı Durumu: Milli Eğitim Bakanlığı, okullarda eğitim için her türlü hazırlığı yapmış durumdadır.
Çocuklar maske takma konusunda erişkinlerden daha başarılıdır ve kurallara daha iyi uymaktadır.
1 Mart'ta okullarda sınırlı seyreltilmiş eğitim başlayacak, haftanın belli günleri ve daha kısa ders saatleri (30 dakika) planlanmaktadır.
26:36Spor Alanları ve Aşılamaya İlişkin Değerlendirme: Açık hava aktiviteleri (halı sahaları) kapalı hava aktivitelerine (spor salonları) göre daha düşük risklidir.
Dünya Sağlık Örgütü'ne göre 2022'nin başlarında COVID-19'un normalleşebileceğini belirtmiştir.
Önceki tecrübeler, bu kadar büyük bir salgının iki yıldan daha fazla sürmediğini göstermektedir.
28:2665 Yaş Üstü Kısıtlamalar ve Aşı Durumu: 65 yaş üstü büyükler aylardır evde kalarak büyük fedakarlık sergilemişlerdir.
65 yaş üstü bireylerin ikinci aşıları yapıldıktan sonraki ikinci haftadan itibaren çıkışlarına daha kapsamlı müsaade edilecektir.
Türkiye, nüfus açısından büyük ülkelere göre İngiltere ve Amerika Birleşik Devletleri'nin hemen arkasında aşılamada en başarılı ülkelerden biridir.
32:46Karadeniz Bölgesindeki COVID-19 Yayılımı: Karadeniz bölgesindeki beş il (Ordu, Giresun, Samsun, Trabzon, Rize) arasında sınır komşusu olması nedeniyle COVID-19 yayılımı yaşanıyor.
Kapalı ortamlarda (doğum günleri, taziye, kız isteme, nişan merasimleri) geçirdiğimiz zaman uzadıkça, maskeli olup olmamamızın önemi olmasa bile hastalığın bulaşma riski artıyor.
Cuma akşamından üç-dört aylık bir araya gelip vakit geçirme alışkanlığı, hastalığın yayılmasına katkıda bulunuyor.
34:09Düğün Sezonu ve Sosyal Yaşantı: Düğün sezonunda maskeli olmak yeterli değil, düğünlerde etkinlik süresi uzun ve bir şeyler yiyip içildiği için risk artıyor.
Açık hava düğünlerine bir anlayış gösterilebilir, ancak normale dönüş süreci toptan değil, belirli tedbirler kapsamında gerçekleşecek.
Düğün düzeninde bir masada eskiden on kişi otururken, şimdi masanın boyutuna göre beş kişi olacak ve danslar yan yana edilemeyecek.
36:07Mutant Virüsler ve Varyantlar: COVID-19'un üç önemli varyantı ön planda: Birleşik Krallık'ta, Güney Afrika Cumhuriyeti'nde ve Brezilya'da çıkan varyantlar.
Bu varyantların ortak yönü, virüsün diken proteini üzerinde oluşan mutasyonlarla insan hücresine daha kolay tutunmasını sağlıyor.
İngiltere'deki B17 varyantı için %50'den fazla daha bulaşıcı olduğu ve daha ağır hastalık tablosuyla ilişkili olabileceği varsayımları var, ancak bunlara dair daha sağlıklı bilgilere ihtiyaç var.
38:03HES Kodu ve Sosyal Yaşantı: Restoranlarda aynı evden gelen kişilerin oturduğu masada özel mesafe kuralına ihtiyaç yok, ancak diğer masalarla arasında mesafe olması gerekiyor.
İşletmeler, müşterilerin HES kodunu adisyonu almadan önce sorgulayarak riskli durumları tespit edebilir ve karantinada olup gelenleri restorandan uzaklaştırabilir.
Taksi şoförleri kendi riskleri için müşterilerin HES kodunu sorgulayarak güvenli yolculuk sağlayabilir.
39:53Sosyal İletişim ve Mutant Virüsler: Öpüşme ve tokalaşma alışkanlıkları artık terk edilmeli, uzaktan selam verip geçmek daha güvenli.
Mutant virüslerin yayılma hızının daha yüksek olduğu, özellikle İngiltere varyantının daha hızlı yayıldığı söyleniyor.
Mutasyona uğrayan virüslerin aşıların etkinliğini ortadan kaldırmadığı, özellikle Almanya kökenli aşının etkinliğini etkilemediği çalışmalarda ortaya konuldu.
43:12Karadeniz'de Spesifik SIR Virüs Sorunu: Karadeniz bölgesinde SARS-CoV-2 virüsünün genetik dizilimlerinde farklılıklar olabilir, bu mutasyonlar ülkeye has olabilir.
Karadeniz'deki ilerleyen vakalar, sınır komşusu iller arasındaki iletişim ve sosyalleşmenin domino etkisiyle tetiklenmiş olabilir.
Normalleşme sürecinde tedbirlerin uyumundaki gevşemenin etkisi daha çok, mutasyonun ise daha az etkili olabilir.
45:00Normalleşme Süreci ve Aşılama: Aşılama, virüsle mücadelede en önemli araçlardan biri olup, aşılama miktarı arttıkça daha iyi bir konumda olunacak.
Normalleşme sürecinde bölgesel insidans değerlerinin düşmesi ve yoğun bakımdaki doluluk oranlarının azalması önemli etkenler.
Sağlık çalışanlarının fedakar çalışması, ülkedeki sağlık sisteminin en büyük gücü olarak vurgulanıyor.
46:38Sağlık Çalışanlarının Durumu: Sağlık çalışanları COVID-19 dışında acil servislerdeki diğer acil durumlarla da mücadele ediyor.
Özellikle acil tıp, yoğun bakım, göğüs, dahiliye ve enfeksiyon hastalıkları gibi branşlar COVID-19 ile mücadelede önemli rol oynuyor.
Tüm branşlardan sağlık çalışanları COVID-19 mücadelesine katkıda bulunuyor.
48:06Yeni Virüs Tehditleri ve Mevsimsel Grip: Sosyal medyada ve bilim insanları tarafından yeni virüslerin çıkacağı ve virüslerle yaşamaya alışmamız gerektiği belirtiliyor.
Bu yıl mevsimsel grip hastalıklarının pek görülmediği, grip hastalarının neredeyse tamamının COVID-19 olduğu söyleniyor.
Bilim kurulu üyesi ve acil tıp uzmanı Doçent Doktor Afşin Emre Kayıpmaz, COVID-19 ile mücadelede alınacak yeni kararlar hakkında bilgi veriyor.
50:54Kısıtlamalar ve Normalleşme Süreci: COVID-19 kısıtlamaları ve kaybedilen canlar insanları artık bezdirmiş durumda.
Normalleşme sürecinde kafeler, restoranlar, kıraathaneler ve halı sahaları belirli kurallar çerçevesinde açılabilir.
Tedbirsiz davranışlarda bulunulması durumunda, ekonomiye olumsuz etki olabileceği belirtiliyor.
51:45Kafeterya ve Restoran Kullanımı: Müşteriler kafeteryaya girdiğinde yemeklerini yerken maskeyi çıkaracak, yemek bittikten sonra oturmaya devam edeceklerse maskeyi tekrar takabilirler.
Kafeteryalarda masa sayısı ve müşteri sayısı kesin kısıtlanacak, eskisi gibi yoğunluk yaşanmayacak.
Testte pozitiflik oranı bugün itibariyle %7,30'a çıkmış, bu da vaka sayısında artışın olabileceği bir kriter.
53:15Tedbirsiz Davranışların Etkileri: Tedbirsiz her davranış vaka sayılarında artış şeklinde kendini ortaya çıkarır, örneğin geçen sene Kurban Bayramı tatil yörelerindeki yoğunluktan sonra Ankara'da vaka sayılarında ciddi bir artış yaşanmıştır.
İşletmelerin kendilerini çevirmeye devam etmesi ve müşterilerin de bu tür hizmetlere ihtiyacı olması önemlidir.
Kapasitenin belli bir kısmı kullanılarak, örneğin yüz kişilik restoranda otuz kişi olacak şekilde, birbirinden 1,83 metre uzaklıkta oturulmalı ve aynı evden gelmeyen kişiler için çapraz oturma düzeni uygulanmalıdır.
54:50Ramazan ve Teravih Namazları: Ramazan ayı yaklaşıyor ve teravih namazları camide kılınabilir, ancak belirli kapasite koşulları uygulanacaktır.
Yüz kişilik camilerin 25-30% kapasitesi kullanılabilir, hava sıcak ve mümkünse dış mekanlardan ibadethanelerin yararlanılabilir.
Eğer bilimsel olarak Türkiye'nin şartları bunu önlerse, herkes evinde ibadetini yapmaya devam edebilir.
56:52Aşılanma Öncelikleri: Gazeteciler özellikle sahada çalışanlar risk grubunda bulunmakta ve aşılanma öncelikleri belirlenirken dikkate alınmalıdır.
Şu anda öncelikli aşılanma grupları: polis, jandarma, infaz koruma memurları, adli yargı mensupları, öğretmenler ve gıda sektörü çalışanlarıdır.
Gazetecilerin de öncelik sırasında değerlendirilmesi gerektiği vurgulanmıştır.
58:44Mevsimsel Grip ve COVID-19: Mevsimsel grip sayısı ve ölümleri hakkında kesin istatistikler bulunmamakta, ancak şu anda influenzaya sebep olan virüsler daha azalmış durumda.
Solunum yolu sistemi belirtileriyle hastaneye başvuran kişilerin öncelikli olarak COVID-19 olup olmadığı tespit edilmektedir.
Alınan tedbirlerin etkisiyle sadece COVID-19'un değil, diğer solunum yolu enfeksiyonu etkenlerinin de azaldığı gözlemlenmektedir.
1:01:38Yerli Aşı Çalışmaları ve Gelecek Beklentileri: Türkiye'nin yerli aşı üretimi ve geliştirme konusunda ilerleme kaydetmesi, ihtiyaç duyulan ülkelerin ücretsiz aşı temini için önemli bir adım.
Erzurum Üniversitesi'nde Profesör Dr. Aykut Özdarendeli'nin yürüttüğü inaktif virüs aşısı çalışmalarının faz 2'ye gelmesi ve protein kökenli aşılardaki ilerlemeler, 2021 sonlarına doğru yerli aşıların hazır olma beklentisini doğruluyor.
Aşı karşıtlığı konusunda tereddütlerin büyük ölçüde çözüldüğü ve insanların sırası geldikçe aşılama işlemlerini sürdürdüğü belirtiliyor.
1:04:17Aşılojistiği ve Turizm Sektörü: Aşılojistiğin devam etmesi ve en kısa sürede en fazla sayıda insanın aşılanması hedefi, 50 milyon kişiye iki doz aşı yapma amacını içeriyor.
Turizm sektörünün açılması için aşılama oranının kabul edilebilir seviyeye ulaşması gerekiyor ve aşılojistiği beklenen düzeyde olursa, turizm sezonuna daha hazırlıklı girilebileceği belirtiliyor.
Yurt dışından gelenler için PCR testi zorunluluğunun devam ettiği ve pozitif çıkanların karantinaya alınacağı açıklanıyor.
1:07:50Kronik Hastalıklar ve Aşı Sıralaması: Astım, COPD gibi solunum yolu hastalıkları olan kişilerin aşı sıralamasında öncelikli konumda olduğu belirtiliyor.
E-Nabız sistemi üzerinden aşı sırası belirleniyor ve aşı dozuna göre öncelik grupları oluşturuluyor.
COVID-19 geçirenlerin, özellikle ağır geçirenlerin bağışıklık sistemi yanıtının kuvvetli olduğu ve bu yanıtın mutant virüslere karşı da koruma sağlayabileceği düşünülüyor.
1:10:13Gelecek Beklentileri ve Hazırlık Planları: Mart itibariyle 65 yaş üstü kişilerin ikinci doz aşılarından iki hafta sonra daha güvenli bir zamanın başlayacağı ve bu kişiler için seyahat ve günlük hareketlerde esnekliklerin geleceğinin işaret edildiği belirtiliyor.
Türkiye'nin zaten virüs tehditlerine karşı ulusal pandemi hazırlığı planı olduğu ve COVID-19'ın sağlık yönetimi ve hastanelerdeki hastalığın yönetimi konusunda tecrübe sağladığı vurgulanıyor.
1:11:36COVID-19 Aşı ve Koruma Süresi: Teorik olarak COVID-19 aşısının en az altı ay kadar koruyucu etki gösterdiği öngörülüyor, ancak bu süre daha uzun veya daha kısa olabilir.
COVID-19 geçiren kişilerin aşılanma sırası daha sonraki dönemde yapılabilir, öncelikli olarak hiç hastalığı geçirmemiş ve aşılanmamış kişilerin bağışıklanması gerekiyor.
COVID-19 geçiren kişilerin aşılanma süresi en az onaltı ay sonra yapılabilir.
1:13:092021 ve 2022 Yılları Hakkında Beklentiler: 2021 sonunda normalleşmeye geçilebileceği umut ediliyor, 2021'de 2020'a göre daha avantajlı konumda bulunuluyor.
2021'de hastalığın tanınması, mücadele yöntemleri, korunma ve tedavi yöntemleri biliyoruz ve aşılar devreye girmiş durumda.
2022 yılında 2021'e göre daha iyi olunacağı düşünülüyor.
1:14:05İş Yerleri ve Kapanma Yetkisi: İş yerlerinin açılıp kapanması konusunda bilim kurulu değil, hükümet karar veriyor.
Bilim kurulu sadece işin sağlık boyutuyla ilgileniyor, ekonomik boyutuyla ilgili karar vermiyor.
İnternet kafeleri, PlayStation kafeleri gibi işletmeler kriterler çerçevesinde açılabilir, zaman sınırlaması ve seyreltilmiş biçimde.
1:16:20Eğlence Mekanları ve Normalleşme Beklentisi: Kısıtlamalarla ilgili esnaf ve halk arasında sıkıntılar var, ancak umut verici konuşuluyor.
2021 sonunda tamamen normalleşme ümidimiz var, ancak artık daha mesafeli olup dikkatli biçimde yaşantımızı sürdürmek gerekiyor.
Çok öpüşen, sarılan, tokalaşan bir topluluk olduğumuz için bu alışkanlıklardan uzaklaşmak gerekiyor.
1:17:25Mutant Virüsler ve Aşı Etkinliği: İngiltere'den gelen mutant virüsün daha çok tutunduğu belirtiliyor.
MRNA aşısının Birleşik Krallık'taki varyanta karşı etkinliğinin devam ettiği, Güney Afrika mutantına karşı ise bazı tereddütler olduğu belirtiliyor.
Aşılar güncellenebilir, özellikle mRNA aşılarda kolaylıkla değişiklikler yapılabilir ve grip aşılarında olduğu gibi her sene güncellemeler yapılabilir.

COVID-19 Pandemisi ve Normalleşme Süreci Hakkında Bilgilendirme Röportajı

Yapay zekadan makale özeti

Yanıtı değerlendir