Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Bursa TV'de yayınlanan bir sağlık programıdır. Programda çocuk sağlığı ve hastalıkları uzmanı Dr. Bülent Öztürk konuk olarak yer almaktadır.
- Video, çocuklarda yaz ishalleri ve bağırsak enfeksiyonları hakkında kapsamlı bilgiler sunmaktadır. İçerik, ishalin tanımı ve önemi ile başlayıp, mikropların (bakteriler, virüsler ve parazitler) ishal nedenleri, bulaşma yolları ve önleme yöntemleri hakkında detaylı bilgiler vermektedir. Ayrıca ishal tedavisinde su ve sıvı-elektrolit dengesinin önemi, verilmesi ve verilmemesi gereken gıdalar ve ateş yönetimi konuları ele alınmaktadır.
- Programda özellikle 6 ay ile 6 yaş arası çocuklarda ateşle birlikte havale geçirme riski, rotavirüs aşısı gibi korunma yöntemleri ve el hijyeninin önemi vurgulanmaktadır. Ayrıca, ishal durumunda doktora başvurmanın gerekliliği, kusma durumunda su vermenin önemi ve serum takma işleminin ne olduğu gibi pratik bilgiler de paylaşılmaktadır.
- 00:29Çocuklarda Yaz İshalleri Programı
- Bursa TV'de yayınlanan sağlık programında çocuk sağlığı ve hastalıkları uzmanı Dr. Bülent Öztürk, çocuklarda yaz ishalleri konusunu ele alıyor.
- İzleyiciler programla iletişime geçmek için 224 alan kodu ile 361 300 numaralı telefon hattını arayabilir.
- 01:05İshal Tanımı ve Önemi
- İshal, günlük dışkılama sayısının artması ve şeklinin sıvı şeklinde bozulmasıdır.
- İshalde çocuklarda sıvı kaybı meydana gelir ve genel durumları bozulur.
- Dünyadaki çocukların ölümlerinin kardiyovasküler sistem ölümlerinden sonra ikinci sırada, enfeksiyon hastalıkları üçüncü sırada yer almaktadır.
- Dünyada yılda 2,5 milyon çocuk ishale bağlı olarak ölmektedir ve bu durum özellikle 5 yaş altı çocuklarda yaygındır.
- 02:48İshal Nedenleri
- Yenidoğan döneminde bebekler günde 8-10 kez kaka yapabilir ve bu durum ishal olarak tanımlanmaz.
- Bir aydan sonra çocuklar günde 5-6 kez kaka yapabilir, ancak bu da ishal olarak değerlendirilmez.
- İshal, gıdalar (incir, kayısı gibi), ilaçlar ve mikroplar (bakteriler, virüsler, parazitler) nedeniyle oluşabilir.
- Yaz döneminde mikroplar daha fazla yaşayabilir alana sahip olur, sıcaklıklar artar ve gıdaların soğuk zincirle taşınması zorlaşır.
- Yazın havuzlara ve denizlere gitmek, mikroplarla karşılaşma riskini artırır.
- 05:11Bakteriyel İshaller
- Stafilokok, basilius, clostridium perfringens, vimbria ve kolera gibi bakteriler ishal yapabilir.
- Stafilokok bakterisinin kuluçka süresi 1-6 saat kadardır ve et gibi gıdalarda toksin salgılayabilir.
- Besin zehirlenmesi, mikropun etin üzerindeyken toksin salgılaması sonucu karın ağrısı, kusma, bulantı ve ishal gibi belirtilerle görülür.
- Bu durum genellikle 12 saatte geçer ve antibiyotik gerektirmez, ancak sancılı bir süreçtir.
- Samara ve şigalla bakterileri (tifo) 8-16 saat kuluçka süresi vardır ve bağırsaklara girerek toksin salgılayabilir.
- Bazı bakteriler bağırsak hücrelerinin içine girmez, beyaz renkli ve su gibi dışkılar oluşturur ve ciddi sıvı kayıplarına neden olabilir.
- 08:00İshal Belirtileri ve Tedavisi
- Bakteriyel enfeksiyonlarda genellikle ateş görülmez, varsa bile hafif olur.
- Kusma, vücudun bakteriyi atmak için kullandığı bir savunma mekanizmasıdır.
- İshalleri durdurmak istenmez çünkü bakteriler ve toksinler vücuttan atılır.
- İshal süresi 1-2 saat ile 15 gün arasında değişebilir ve bu süre zarfında sıvı kaybı düzenli olarak alınırsa endişe etmeye gerek yoktur.
- 09:09İshal Durumunda Tedbirler
- Kilo kaybı olmayan ishal durumunda 15 güne kadar beklemek yerine, 3 gün devam ettiğinde mutlaka doktor kontrolü ve kaka aylığı yapılması gerekir.
- İshal nedeni bakteri, virüs veya parazit olabilir ve bunların ayırt edilmesi önemlidir.
- Bakteri ve virüs enfeksiyonları genellikle korkulmazken, parazitlerde tedavi vermek zorunludur.
- 09:36Bağırsak Hastalıkları
- Crohn ve ülseratif kolit gibi inflamatuar bağırsak hastalıkları ishal, kusma ve karın ağrısı ile gider.
- İshal geçici olabilir veya kalıcı olabilir ve tam değerlendirilmesi gerekir.
- İshal olduğunda paniklenmemek ama tedbirleri elden bırakmamak faydalıdır.
- 10:02Virüs Enfeksiyonları
- Rota virüs, noro virüs ve entero virüs gibi virüsler gıdalar veya su vasıtasıyla bulaşır.
- Bazı virüs enfeksiyonları hafif seyrederken, rotavirüs gibi bazıları ciddi klinik tablolar oluşturabilir.
- Rotavirüs aşısı yapıldığında %90'ın üzerinde hastaneye yatışlar engellenir.
- 10:56Dehidrasyon Riski
- Dehidrasyon, göz kürelerinin çökmesi, dilin kuruması, tansiyon düşmesi, böbrek yetmezliği ve şok gibi ciddi klinik tablolara neden olabilir.
- İshal durumunda asla su vermemek doğru değildir, su ve tuz vücutta fazla oranda atılmakta olduğu için iyi alınmalıdır.
- Susuz bırakmamak her zaman birinci yapılması gereken şeydir.
- 11:43Parazit Enfeksiyonları
- Giardia, amip ve spordyum gibi parazitler özellikle yazın çok fazla miktarda olabilir.
- Parazitler hayvan dışkıları, temiz olmayan su ve gıdalardan alınabilir.
- Parazit enfeksiyonları basit karın ağrısı, baş ağrısı, ishal ve ateş belirtileriyle başlayabilir, nadiren de olsa ishal sıklığı 10 kez bulabilir.
- 13:09Karın Ağrısı
- Karın ağrısı ufak bir gaz sancısından akut apandisit gibi hayatı tehdit eden bir klinik tabloya kadar değişebilir.
- Karın ağrısına ağrı kesici vermek istenmez çünkü apandisit gibi durumları tespit etmeyi zorlaştırabilir.
- Karın ağrısı devam ederse, ağrı kesici kullanılmamalı, karna sıcak bez konulmalı ve masaj yapılmalıdır.
- 14:33Ateş ve Havale Riski
- Ateş, mikrobun çoğalmasını yavaşlatmak için vücutun savunma mekanizmasıdır.
- 6 ay ile 6 yaş arası çocuklarda 37,29°C ateşle bile havale geçirilebilir.
- İlk iki yaşta koltuk altı ölçümü önerilir, rektal ölçüm daha doğru olsa da kolay ölçülemediği için koltuk altı tercih edilir.
- 15:52Ateş Düşürme Yöntemleri
- 37,20°C ateş görüldüğünde 5-6 dakika sonra tekrar ölçülmeli, hala yükseliyorsa ateş düşürücü verilmelidir.
- Ateş düşürücülerin etkileme süresi yaklaşık 45 dakika olduğu için bu süre içinde fiziki soğutma yapılmalıdır.
- Koltuk altlarına, kasıklarına, boyuna ve ıslak eklem yerlerine ıslak bez konulmalı veya ılık duş alınmalıdır.
- 17:34Ateşin Sebepleri
- Ateş yüksekliği romatolojik hastalıklar, papa sendromu, FMF gibi hastalıklardan kaynaklanabilir.
- Kreşe giden çocuklarda enfeksiyon kapmaları nedeniyle 15 günde bir hasta olma şansı olabilir.
- Ateş ayrıca kanser vakaları, bağırsak hastalıkları, vücuttaki enfeksiyonlar, diş çıkması veya vücudun strese girmesi gibi birçok sebepten meydana gelebilir.
- 18:24Ateş ve Bulaşma
- Ateş yüksekliği olduğu anda bir tane ateşten çok korkmamak gerekir, ancak devamlı ateş yüksekliği oluyorsa hekime başvurmak faydalı olabilir.
- Bağırsak enfeksiyonlarını yapan bakteriler, virüsler ve parazitler mutlaka bulaşıcıdır ve insandan insana, kontamine gıdalar ve sularla bulaşabilir.
- Rota virüsü gibi bazı virüsler solunum yoluyla da bulaşabilir.
- 19:21Bulaşmayı Önleme Yöntemleri
- Musluk suları veya temiz olmayan suları içmemek, suların kaynatılması ve ılımış su içmek önemlidir.
- Sebzelerin ve salataların iyice temizlenmesi, yıkama suyuna sirke katılması mikropların yok edilmesi açısından faydalıdır.
- Buz kullanımı, kabuklu meyvelerin ve sebzelerin soyulması ve yıkanması, pastörize edilmemiş sütten kaçınılması gerekir.
- 20:33Hayvan Besleme ve Hijyen
- Evde hayvan beslemek, aşıları temiz yapıldığı takdirde ve yeterli temizlik yapıldığı sürece sakıncası yoktur.
- Sokaktan alınan hayvanlar evde bulundurulduğunda kuduz riski ve hayvan tüyüne karşı alerjiler gibi sorunlar ortaya çıkabilir.
- Hijyen çok önemlidir, el yıkamak mikroplara karşı koruma sağlar ve yapılan çalışmalarda yüzde elli oranında koruma sağladığı bilinmektedir.
- 22:32Beslenme ve Bağırsak Enfeksiyonları
- Mide asidini azaltıcı ilaçlar (antiasitler) kontrolsüz kullanıldığında mide asiditesini azaltarak giren bakterilerin daha fazla yaşama şansı bulmasına neden olabilir.
- Yazın kremalı pastalar, mayonez, salam, sosis gibi poşetli gıdalar ve mangalda az pişmiş etler dikkat edilmesi gereken gıdalardır.
- Kabuklu deniz canlıları (midye gibi) içinde kolera bakterisi bulunabilir ve bu bakteri insandan insana bulaşarak hayatı tehdit eden hastalıklar yapabilir.
- 24:52Bağırsak Enfeksiyonlarının Özellikleri
- Bakteri etin üzerindeyken toksin salabilir ve bu toksin ısıya dayanıklı olabilir, bu nedenle yemek yedikten sonra bile bağırsak enfeksiyonu yaşanabilir.
- Bağırsak enfeksiyonu, yemek yedikten 24 saat içinde değil, üç gün öncesinde bile yiyilen gıdalardan kaynaklanabilir.
- 25:40İshal Tedavisinde Su ve Elektrolit Dengesi
- İshal tedavisinde öncelikli olarak su verilmesi çok önemlidir, özellikle bağırsak enfeksiyonu olan çocuklarda kusma çok fazla olur.
- Mide içeriği hidroklorik asit, sodyum ve potasyum içerir, ishal gerçekleşirse bu elektrolitler kaybedilir ve dehidrasyon meydana gelir.
- Ağızdan su alınamıyorsa çay kaşığı çay kaşığı az az vermek veya skaralarla vermek gerekir, sürekli kusuyorsa serum takma yoluna gitmek gerekir.
- 27:13Dehidrasyonun Belirtileri ve Önemi
- Dehidrasyonun belirtileri: göz kürelerine çöküklük, küçük bebeklerde bıngıldağın çökük olması, dilin kuru olması ve turgor'un azalmasıdır.
- Dehidrasyonun arkasına böbrek yetmezliği, şok ve hatta ölüme kadar gidebilecek ciddi durumlar gelebilir.
- Serum takma işlemi aslında basit bir işlemdir, ailelerin korkması gerekmez, kaybedilen sıvı yerine koymak için yapılır.
- 28:56İshal Tedavisinde Beslenme Önerileri
- İshal tedavisinde sıvı-elektrolit dengesi önemlidir, sodyum ve potasyum çubuk krakerler, kızarmış ekmek gibi gıdalardan alınabilir.
- İshal sırasında yemek vermeye çabalamak yerine, çubuk kraker, galeta, tost gibi kuru gıdalar verilmelidir.
- İshal için patates, pilav, muz, lifli ve yağlı gıdalardan uzak durulmalı, meyve (özellikle portakal) verilmemelidir.
- 30:52İshal Tedavisinde Diğer Tedavi Yöntemleri
- İshal tedavisinde prebiyotik ve probiyotik tedavi ajanları kullanılır, probiyotik yoğurt içindeki iyi huylu bakteridir.
- Probiyotik bakteriler bağırsak duvarına tutunarak, zararlı bakterilerin yerine geçerek ishalin yavaşlamasını sağlar.
- Sıvı replasmanı ve serum takma işlemi çok önemlidir, ailelerin endişesine rağmen uygun zamanda verilmelidir.
- 33:11İshal ve El Hijyeni
- Sabunla elleri yıkadığımızda ishali oluşturan materyalin sadece yüzde elli oranında temizleniyor, yüzde elli'si kalıyor.
- İshal olan çocuğun poposunu temizlerken eldiven takmak ve atmak, aile içi kontaminasyonu engellemek için önemlidir.
- İshal olan çocuğun kreşlere veya diğer yerlere gönderilmemesi ve diğer çocuklarla iletişimin kesilmesi gerekir.
- 34:50İshal Bulaşma Yolları
- İshal enfeksiyonunda "fekal oral yol" adı verilen bir bulaşma yolu vardır; kakasıyla ve ağızdaki sekresyonla bulaşabilir.
- On tane bakteri bile insanı hasta etmeye yetebilir, ancak kişinin bağışıklık sistemi ve bedenin direnci de önemli faktörlerdir.
- Enfeksiyonlara karşı koruma yöntemlerinden biri aşıdır.
- 35:52Rotavirüs Aşısı
- Rotavirüs aşısı devletin aşı çizelgesi kapsamında olmasa da, çocukların rotavirüs enfeksiyona bağlı hastaneye yatma durumunu yüzde doksanyedi'ye varan oranda yok eder.
- Rotavirüs aşısının ilk dozu altı hafta ile üç ay arasında uygulanmalı ve sekiz aya kadar aşının yapılanma sürecinin tamamlanması gerekir.
- Rotavirüs enfeksiyonu özellikle beş yaş altında, ilk üç yaşta en tehlikeli dönemlerini yaşıyor ve bu dönemde serum vermek zorunda kalınabilir.
- 39:08İshal Korunma Yöntemleri
- Her türlü suyun içilmemesi, buzun kullanılmaması ve sebzelerin, meyvelerin güzel bir şekilde yıkanması gerekiyor.
- Deniz ürünleri sağlıklı yerden soğuk zincirlerine uygun olarak taşınmalı ve etlerin orta bölümlerinin pişmesi önemlidir.
- Havuzlara girdikten sonra çocukların sabunla yıkanması ve çocuklara suyu yutulmaması konusunda eğitim verilmesi tavsiye edilir.