Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Diyanet TV'de yayınlanan, bir sunucu ve Prof. Dr. Can Ömer Kalaycı (Çocuk Alerji ve Astım Uzmanı) ile diğer pediatri ve alerji uzmanları arasında geçen bir sağlık programıdır. Program, canlı yayında izleyicilerden gelen soruları yanıtlamaktadır.
- Video, çocuklarda besin alerjileri konusunu kapsamlı şekilde ele almaktadır. Besin alerjisinin tanımı, belirtileri (urtik, şişme, egzama, astım, ishal, kusma), en sık görülen alerjenler, test yöntemleri (kan ve cilt testleri) ve tedavi yaklaşımları detaylı olarak açıklanmaktadır. Ayrıca, alerji testlerinin nasıl uygulandığı gösterilmekte ve anne katılımcıların çocuklarının alerji deneyimleri paylaşmaktadır.
- Programda ayrıca anafilaksi belirtileri, epinefrin kullanımı, ige testleri ve alerji değerlerinin anlamları, oral immünoterapi gibi tedavi yöntemleri ve dışarıda yemek yiyenlerin dikkat etmesi gereken hususlar hakkında bilgiler verilmektedir. Bebeklerde besin alerjisi önleme yöntemleri, alerji riski olan bebeklerde dikkat edilmesi gerekenler ve alerjik reaksiyonlara müdahale etme konuları da ele alınmaktadır.
- 00:37Program Tanıtımı
- Programda sokak röportajları ve çocuklarda cilt testi hakkında bir VTR bulunuyor.
- İzleyiciler sosyal medya ve telefon üzerinden canlı yayında sorular gönderebilirler.
- Programın konusu gıda alerjileri olup, özellikle boğazdan ilk alışma döneminden itibaren çocukların yaşadığı sorunları ele alıyor.
- 02:27Besin Alerjisi Tanımı
- Besin alerjisi, istenmeyen besin reaksiyonları olarak tanımlanır ve mutlaka bağışıklık sistemi aracılığıyla meydana gelmelidir.
- Alerjik hastalıklar bağışıklık sisteminin zafiyeti veya yetersizliği değil, aksine bağışıklık sisteminin gereksiz bir kısmının fazla çalışmasıdır.
- Her istenmeyen besin reaksiyonu besin alerjisi değildir; örneğin kahve tükettikten sonra oluşan çarpıntı veya süt şekeri tükettikten sonra oluşan ishal besin alerjisi değildir.
- 04:27Besin Alerjisi Belirtileri
- Besin alerjisi, besini tükettikten sonra bağışıklık sisteminin hareketiyle geçmesiyle ortaya çıkan reaksiyonlardır.
- En korkutucu olan anafilaksi (ölümcül besin reaksiyonları) olabilir.
- Ciltte ürtiker (kurdeşen), şişme (anjioödem), egzama ve atopik dermatit; solunum sisteminde astım ve alerjik nezle; gözlerde konjonktivit; mide-bağırsak sisteminde ishaller, kanlı dışkılama ve kusmalar gibi belirtiler görülebilir.
- 05:42Ek Gıdalarına Geçiş Süreci
- Sağlıklı bebeklerde (ailede alerjik problemi olmayan) herhangi bir gözetleme olmadan ek gıdalarına geçiş yapılabilir.
- Alerji riski olan bebeklerde (anne-baba alerjik hastalığı olan) besinlerden sakınmak gerekmez, sadece ailede süt alerjisi varsa süt içermeyen mamalara geçilmelidir.
- Alerjik hastalığı olan ve besin alerjisi olan çocuklarda (örneğin atopik dermatit ve yumurta alerjisi olan) alerji riski yüksek besinlere erken başlanmalıdır, ancak önce alerjinin olup olmadığı test edilmelidir.
- 09:31Alerji Belirtileri ve Testler
- Temas yerinde kızarıklık besinlerle sık görülen bir şeydir, özellikle domates ve çilek bu durumda çok muzdariptir.
- Süt, yumurta, buğday, balık, kabuklu deniz ürünleri, yer fıstığı, fındık ve soya gibi besinlerde dokundukları yerlerde kızarıklık olabilir.
- Testlerin pozitif olması alerji demek değildir, sadece alerji olabileceğini düşündürür; alerji için besini tüketince istenmeyen bir şey olmalıdır.
- 11:45Anne Sütü Beslenen Bebeklerde Alerji Sorunları
- Anne sütü beslenen bebeklerde, annenin beslenmesinden geçen maddelerin çocukta reaksiyon yapması olabilir, özellikle baklagiller bu durumda suçlanmaktadır.
- Anne sütü beslenen bebeklerde alerji gelişmesini engellemek için anneye diyet yaptırılmamaktadır.
- Bebekte alerji testi pozitif çıkarsa (örneğin süt alerjisi), anne diyetinden sorumlu gıdanın (süt) çıkarılması ve sonra tekrar eklenmesi (challengeing provokasyon) ile alerjinin anne sütünden geçip geçmediği belirlenir.
- 15:53Besin Alerjilerinin Sistemi Etki Alanları
- Besin alerjileri cilt, solunum sistemi, mide-bağırsak sistemi ve diğer birçok sistemi etkileyebilir.
- Ciltte besin alerjisi ürtiker (kurdeşen), alerjik şişme (ödem) ve atopik dermatit (egzama) olarak kendini gösterir.
- Mide-bağırsak sisteminde kalın bağırsak tutulması (anne sütü beslenenlerde kakada kan ve sümük), kusma ve hem kusma hem de ishalle olabilir.
- 17:57Besin Alerjilerinin Diğer Etki Alanları
- Solunum sistemi tutulduğunda akciğer, bronşlarda daralma, alerjik nezle, burun akıntısı, kaşıntısı, hapşırma, tıkanıklık ve gözlerde sulanma belirtileri görülür.
- Besin alerjilerinin tek başına solunum sistemini etkilemesi nadirdir, genellikle cilt veya mide-bağırsak sistemi bulguları eşlik eder.
- Anafilaksi, besin alerjilerinin ölümcül tipidir ve besin tüketiminden kısa süre sonra tüm sistemleri (mide, bağırsak, deri, solunum sistemi, kalp) etkileyerek ölümle sonuçlanabilir.
- 19:18Besin Alerjilerinde Takip ve Hasta-Hekim İlişkisi
- Besin alerjilerinde hasta-hekim ilişkisi çok önemlidir çünkü sorumlu gıdanın diyetten çıkarılması ve gereksiz besin yasaklamalarının önlenmesi gerekir.
- Besin alerjilerinin önemli bir kısmı geçer, bu nedenle hastayı ondan mahrum bırakmamak gerekir.
- Yasaklanan gıdanın besleyici kısımları (protein, kalsiyum, vitamin) başka yollardan karşılanmalıdır.
- 21:44Besin Alerjilerinin Tanısı
- Alerjik hastalıkların tanısında en önemli metot hastalardan alınan öyküdür.
- Alerji testleri (kan veya cilt testleri) ancak hastaların yakınmaları ile bağdaştırıldığı zaman önemlidir.
- Besin alerjileri iki tip olabilir: testler pozitif olanlar ve özellikle mide-bağırsak sistemini tutan, testlerin tamamen negatif olduğu gruplar.
- 23:29Besin Alerjileri ve Testler
- Besin alerjileri, alerji testlerinin pozitif olduğu ve negatif olduğu durumlarda da görülebilir, ancak pozitif testlerde daha sık rastlanır.
- Alerji testlerinde pozitif reaksiyon saptandığında, örneğin buğday alerjisi, hastanın yakınlarında sorun yaratabilir.
- Ölçülen reaksiyon derecesine bağlı olarak bazı hastalara yükleme testi yapılabilir, özellikle anafilaksi öyküsü olmayan ve reaksiyon değeri sınırlar içinde olan hastalarda.
- 24:48Alerji Testlerinin Yaş Sınırlamaları
- Alerji testleri üç ya da beş yaşın altında yapılmaz şeklindeki düşünceler yanlıştır.
- Alerji testleri hayatın ilk gününden itibaren yapılabilir, ancak test edilen alerjen maddesi yaşa ve hastalığa göre değişir.
- İki yaşında egzama olan bir çocuğa besinlerle test yapılırken, beş yaşında astım şikayeti olan çocuğa ise soluduğumuz şeylerle (ev tozu akarı, kedi, hamam böceği, polen) test yapılır.
- 26:41Cilt Testleri ve Önemi
- Alerjik hastalıklar çocukluk çağının en sık görülen hastalıklarından biridir ve tanısında cilt testleri en önemli yöntemdir.
- Cilt testlerinde yaş sınırlaması yoktur, her yaşta uygulanabilir ancak içeriği yaşa göre değişir.
- Cilt testleri temel olarak besinler ve soluduğumuz alerjenlerin duyarlılığını saptamak için kullanılır.
- 29:39Cilt Testlerinin Uygulanması
- Cilt testlerinde sıvı şeklindeki alerjenler cilt altına nakledilir ve reaksiyonlar gözlemlenir.
- Testte pozitif kontrol (histamin) ve negatif kontrol (serum fizyolojik tuzlu su) kullanılır.
- Test sonrası 15 dakika sonra reaksiyonlar değerlendirilir, pozitif reaksiyon için ortadaki beyaz kabarıklığın çapının 3 mm'den fazla olması gerekir.
- 32:00Cilt Testlerinin Değerlendirilmesi
- Testin geçerli olması için negatif kontrole yanıt olmaması ve pozitif kontrole güçlü yanıt olması gerekir.
- Ürtikerli (kurdeşen) hastada besinlerle yapılan testte pozitif reaksiyon yoktur.
- Astım hastasında ev tozu akarı testinde birine ciddi pozitif reaksiyon (7 mm'lik) varken diğerine reaksiyon yoktur, bu durum Türk çocuklarında %20 oranında görülür.
- 35:51Besin Alerjisi Sorunu
- Nuray Hanım, yedi yaşında oğlunun süt, et, yumurta ve mamüllerine karşı besin alerjisi olduğunu ve altı aylıktan beri ciddi anafilaksi geçirdiğini anlatıyor.
- Oğlunun süt alerjisi değerleri önce yüzde yüzlerin üzerindeyken, sonra yüzde sıfır virgül otuzbeş'e, sonra altmış'a iniş çıkışlı bir seyir izlemiş.
- Yumurtaya karşı alerjisi de yüzde sıfır virgül seksenbeş'e düşmüş ve Nuray Hanım oğluna sadece yumurtanın sarısını vermeye başlamış.
- 40:00Anafilaksi ve Tedavi
- Süte karşı anafilaksinin belirtileri ciltte döküntü ve şişme, solunumda öksürük ve nefes darlığı, kalpte tansiyon düşmesi ve bayılma, mide-bağırsak sisteminde karın ağrısı ve kusma şeklinde olur.
- Anafilaksi durumunda derhal epinefrin (adrenalini) uygulanması gerekir, bu hayat kurtarıcı bir tedavidir.
- Sütle ilgili olarak yıllık spesifik ige ölçümü yapılmalı ve değer belli bir seviyeye düştüğünde pişmiş süt içeren gıdalarla yükleme testi yapılabilir.
- 43:27Yükleme Testi ve İmünoterapi
- Yumurtayla ilgili yükleme testi, yumurtanın kendisiyle tartarak veya toz şeklinde yumurtayı çocuğun sevdiği gıdaya katıp belli aşamalarda tüketirken üç-dört saatlik gözlem altında yapılmalıdır.
- Besin alerjileri genellikle on iki yaşına kadar yüzde seksen'i geçer, ancak balık ve kuruyemiş alerjileri daha kalıcıdır.
- Oral immünoterapi (ağızdan immünoterapi) deneysel bir yöntem olup, bazı riskleri nedeniyle rutin olarak uygulanmamaktadır.
- 46:12Diğer Alerji Sorunları
- Bir yaşında yumurta alerjisi olan bir çocuğun yumurta yemediği halde bacaklarında kızarıklık olması, bu alerjinin belirtisi olmayabilir.
- Atopik dermatit (egzama) hastalarında alerjik olmayan bir tarafı da cilt kuruluğu olarak vardır.
- Sokak röportajları izlenmesi planlanıyor ve sonrasında gıda alerjilerinde genel tedavi yaklaşımı ele alınacak.
- 47:42Gıda Alerjisi Belirtileri ve Risk Grupları
- Gıda alerjileri ciltte tahriş, kaşıntı, şişlik, sulanma ve döküntü gibi belirtiler verebilir.
- Gıda alerjileri özellikle bir yaşın altındaki çocuklar arasında daha yaygındır.
- İnek sütü, bal, çilek gibi besinler alerji yapan türden besinler olarak bilinmektedir.
- 48:45Gıda Alerjisi Deneyimleri
- Yedi aylık bebeğe yumurtanın sarısı verildiğinde yanaklarında kızarıklık ve gözlerinde ıslaklık oluştu.
- Bebek reflüsü varsa süt verildiğinde kusma olabilir, ancak bu süt alerjisi olmayabilir.
- Çocuklarda alerji belirtileri genellikle vücudundaki kızarıklıklar, kaşıntı, döküntü ve huzursuzluk şeklinde görülür.
- 50:28Gıda Alerjisi Riskli Besinler
- Çilek, domates, çikolata ve turşu gibi besinler alerji yapabilir.
- Bir yaşın altındaki bebeklerde bal önerilmemektedir çünkü turizm toksin nedeniyle felç yapabilir.
- Bir yaşın altındaki çocuklara saf süt de önerilmemektedir çünkü bağırsakta kanama yapabilir.
- 51:49Gıda Alerjisi Tedavisi
- Gıda alerjilerinde biorezonans, radyofrekans gibi alternatif tanı yöntemleri bilimsel olarak doğrulanmamıştır.
- Tedavide öncelikle anafilaksi gibi ölümcül durumları engellemek gerekir.
- Alerji yapan besinler diyetten çıkarılmalı ve besin yetersizliğine yol açmaması için başka gıdalarla takviye edilmelidir.
- 53:48Gıda Alerjisi ve Pişirme
- Polen alerjisi olan çocuklarda bazı meyve-sebzeler ağız çevresinde döküntü yapabilir, bu durum pişince kaybolabilir.
- Bazı alerjenler ısıyla ortadan kalkar, bazıları ise kalmaya devam eder.
- Gıda alerjisi olan çocukların dumanını solması durumunda nefes darlığı olabilir.
- 55:25Gıda Alerjisi ve Dışarıda Beslenme
- Alerjisi olan çocukların dışarıda beslenirken etiketleri dikkatli okumaları gerekir.
- Aynı tavada pişirilen gıdalar bile alerji yaratabilir, bu nedenle hazırlık aşamasına dikkat edilmelidir.
- Gıda alerjisi olanlar hazır epinefrin kalemini yanında taşmalı ve alerjisi olduğu bilinçsiz durumlarda bile anlaşılır bir şekilde belirtilmelidir.
- 56:42Sonuç
- Gıda alerjisi ölümlere yol açabilecek ciddi bir durumdur.
- Gereksiz yere gıda alerjisi tanısı konulması da hastaların hayatını sıkıntıya sokabilir.
- Büyüyen ve gelişen bir çocuğun gıda alerjisi olup olmadığı kesin ve net şekilde belirlenmeli ve diyet planlanmalıdır.