Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, çocuk davranış terapisti, eğitimci ve otizm uzmanı olan Nadir Nadire Hanım ve Arif Bey'in ailelerle gerçekleştirdiği soru-cevap oturumunu içermektedir. Videoda Sevgi Hanım, Güler Hanım ve Zeynep Hanım gibi ebeveynlerin çocukları ile ilgili sorunları ele alınmaktadır.
- Videoda çocuklarda odaklanma sorunları, tuvalet eğitimi, otizm, konuşma gelişimi, duyusal ihtiyaçlar, okuma yazma ve kalem tutma gibi konularda uzman görüşleri sunulmaktadır. Program, ebeveynlerin sorularını yanıtlayan uzmanların pratik tavsiyeleri ve eğitim teknikleri sunarak ilerlemektedir.
- Videoda özellikle otizmli çocukların eğitiminde karşılaşılan zorluklar, boyama aktivitesindeki sorunlar ve bunlara yönelik çözüm önerileri detaylı olarak ele alınmaktadır. Ayrıca, çocukların duyu bütünleme bozukluğu, yemek reddetme ve ağlama davranışları gibi konularda da uzman görüşleri paylaşılmaktadır. Programın iki seans olduğu ve bir sonraki bölümde devam edeceği belirtilmektedir.
- 00:16Odaklanma Sorunu ve İlaç Kullanımı
- Sevgi Hanım, yeğeninin odaklanma sorununda psikiyatrist ilacını doktor kontrolünde bırakmış ve şimdi odaklanmayı artırmaya çalışıyor.
- Cemal'i korku atakları yaşadığı için psikiyatri ilacını kullanıyor, ancak bazı ilaçların epilepsi benzeri durumları tetikleyebilmesi endişesi var.
- İlaç kullanımı konusunda kar-zarar dengesi düşünülmeli ve doktora danışarak kademeli olarak başlayıp bırakılması gerekiyor.
- 02:09Odaklanma Artırıcı Etkinlikler
- Odaklanma için strese girmeyecek, çocukun sevdiği ve kolay yapabileceği etkinlikler öneriliyor.
- Etkinlikler yavaş yavaş süresi ve zorluğu arttırılarak devam ettirilmeli, çok zor koyulursa çocuk tepkili oluyor ve yapmak istemiyor.
- Başlangıçta model olarak önce ebeveynin yapması veya birlikte yaparak çocuk odaklanmasını sağlayabilir.
- 05:21Tuvalet Eğitimi Sorunu
- Cemal'i tuvalet eğitimi verilemiyor, düğünü yaptığında eline alıp her yere sürüyor.
- Çocuklarda kaka ile oynamak genellikle vücudundan çıkan ve ne olduğunu anlamadığı bir şeyden dolayı merakla ilgili bir davranış.
- Klozet korkusu olan çocuklarda çişin ve kakanın klozete gittiğini, tehlikeli olmadığını anlatmak ve önce birlikte klozete götürüp dökmek gibi farklı bir eğitim yöntemi gerekiyor.
- 08:10Tuvalet Eğitimi ve Mahremiyet
- Çocuğun tuvalet eğitimi sırasında kapağını kapatması ve son çekeceğini göstermesi gerekiyor.
- Çocuğun tuvaletini sadece banyoda yapması ve kapıyı içerideyken kapatması mahremiyet eğitimi için önemlidir.
- Çocuğa yetişkinlerin tuvaletini yaparken izlemesi önerilmez çünkü bu çıplaklıktan rahatsızlık duymamaya yol açabilir.
- 10:02Mahremiyet Eğitimi
- Mahremiyet eğitimi üç-dört yaşından itibaren başlar: tuvalet kapısını kapatma, tuvaleti sadece banyoda yapma ve giyinip soyunma işlemlerinin banyoda yapılması.
- Çocuğun normal giyinip soyunma işlemlerini odasında ve kapı kapalıyken yapması öğretilmelidir.
- Çocuğun tuvalet eğitimi için yetişkinlerle birlikte gidebilir, ancak yetişkinlerin kendi tuvalet ihtiyaçlarını giderirken çocuğun izlemesi önerilmez.
- 11:00Tuvalet Eğitimi Sorunu
- Dört yaşındaki bir kız çocuğunun tuvalet eğitimi sorunu var, altı kuru kalmıyor ve tuvalet ihtiyacı duyduğunda söylemek istemiyor.
- Çocuk iletişim becerileri sınırlı, sadece "anne gel" demeyi ve bazı ihtiyaçlarını işaret etmeyi biliyor.
- Çocuk sürekli telefon oynamak istiyor ve ağlayarak telefon isteyip alıyor.
- 13:49Tuvalet Eğitimi Önerileri
- Çocuk yarım saate bir ıslaklıkta ve ıslaklıktan rahatsız oluyor, ancak bazen çok dolu olmasına rağmen çıkarmak istemiyor.
- Tuvalet eğitimi için çocuk ıslaklıktan rahatsız olmalı ve iletişim becerileri yeterli seviyede olmalı.
- Çocuk banyoya giderken oyunlarla dikkatini dağıttığı için tuvalet yapmaya yeltenmiyor olabilir.
- 17:15Otizmde İlaç Kullanımı
- Otizm tedavisinde ilaç kullanımı, çocukla bağımlılık yapmayan kimyasal bir tedavidir.
- İlaç sadece diğer müdahalelerin yeterli olmadığı, dürtüsel hareketlerin öğrenme, iletişim, beslenme ve uyku gibi alanları engellediği durumlarda önerilmektedir.
- İlaç, dikkat toplama, odaklanma, iletişim kurma ve sakin bir günlük yaşam sürmek için gerekli olabilir.
- 20:51Otizmde Konuşma Gelişimi
- Otizmli çocukların konuşma gelişimi sırasında anlamsız kelimeler kullanmaları normal olabilir, bu regresyon veya eğitim kalitesiyle ilgili olabilir.
- Anlamsız kelimeleri anlamlandırmak için somut nesnelerle ilişkilendirip oyunlarla kullanmak önemlidir.
- Çocuklar en çok eğlenirken öğrenir, bu nedenle oyunlarla öğrenme etkili bir yöntemdir.
- 26:03Duyu Bütünleme İhtiyacı
- Otizmli çocukların yeni eşyaları takıntı haline getirmeleri, duysal ihtiyaçları veya direnç alma ihtiyacı olabilir.
- Duyu bütünleme değerlendirmesi alındığı veya ilgili kitaplar okunduğunda, günlük yaşamda uygulayabilecek etkinlikler bulunabilir.
- Çocuğun ihtiyacını gidermek için tırmanma barı yapmak, kalın iplerle çekme oyunları gibi aktiviteler önerilebilir.
- 29:29Bağlantı Sorunu ve Duyusal Uyaranlar
- Ezgi Hanım'ın bağlandığı cihazla ilgili sorun olabilir, özellikle ilk bağlanırken sesle ilgili seçimlerde yanlışlık yapmış olabilir.
- Başak Hanım'ın durumunda duyusal uyaranlar olabilir, bu uyaranlar son 10-15 gün içinde daha fazla evde kalmaları veya duygusal durumlar nedeniyle artmış olabilir.
- Uyaranların pekiştirilmesi durumunda davranışlar artabilir, ancak tam olarak ne olduğunu anlamak için video gönderilmesi öneriliyor.
- 31:37Otizmli Çocuklarda İpuçu Bağımlılığı
- Dört buçuk yaşındaki otizmli bir çocuğun annesi, çocuklarının "yap" veya "söyle" dediğinde her şeyi yaparken kendiliğinden başlatmadıklarını belirtiyor.
- Bu durum ipuçu bağımlılığından ve doğal öğrenmeyi kazanamamaktan kaynaklanıyor.
- Eğitmenler "yap" ve "söyle" gibi ifadeleri kullanmak yerine doğal öğrenme yöntemlerini tercih etmeli, çünkü bu yönergeler taklit yerine yönergeyi yerine getirmeyi sağlıyor.
- 33:59Doğal Öğrenme Yöntemleri
- Taklit çalışmalarını oyun içinde yapmak, özellikle küçük yaş gruplarında oyunla çalışmak daha etkili oluyor.
- "Yap" ve "söyle" ifadelerini kullanmaktan vazgeçerek doğal öğrenmeye geçilirse, çocuklar ipucu olmadan da taklit edebiliyor.
- İpuçu bağımlılığı, problemleri kendi başına çözmeyi öğrenmemekle ilgili bir durum ve bu durumdan kurtulmak için "yap" ve "söyle" ifadelerini kullanmaktan vazgeçmek gerekiyor.
- 36:30Deneyimle Öğrenme ve Kalıcılık
- İnsan beyni yaparak öğrenir; duyulanların %10-20'si, görülenlerin yarısı hatırlanırken, yapılanların %80-90'i hatırlanıyor.
- Deneyimle öğrenme, bebeklikten başlayarak gelişir; bebekler gıl sesleri çıkarırken, aile üyeleri onları taklit ettiğinde gülümser ve bebekler bu tepkiyi fark ederek tekrar tekrar denemeye devam eder.
- Deneme yanılma yöntemi, davranış problemlerini, motor öğrenmeleri ve bilişsel öğrenmeleri geliştirmek için çok önemlidir, çünkü beyin deneyimlerden öğrenir.
- 40:37Çocuklara Telefon Verme Sorunu
- Üç yaşından önce teknolojik aletler ve ekranlar kesinlikle önerilmemektedir.
- Çocukların ağladıklarında istedikleri şeyi vermek onlara ağlama alışkanlığını kazandırır ve her şey için ağlamaya başlarlar.
- Ağlama, çocuklara bir iletişim yolu ve kazanç olarak öğrenilir, bu nedenle ağlayarak elde etme mantığını yerleştirmemek gerekir.
- 42:32Çocuğun Bacağına Sarılma Durumu
- Çocuk bacağa sarıldığında, onun umudu kesilince ağlamayı bırakması için normal işlerine devam etmek önerilmektedir.
- Çocuklar zaman zaman yemeği reddetme veya yiyeceklerden kaçma davranışları gösterebilir.
- Bu durum koku hassasiyeti, tat hassasiyeti, yiyeceğin sunuluş şekli, karmaşıklığı veya sunuluş sırası gibi faktörlerden kaynaklanabilir.
- 43:24Yeme Problemi
- Çocuk, eskiden yediği yiyecekleri artık reddediyor, sadece ekmek, süt ve elma gibi nadir şeyler yiyor.
- Çocuk çiğneme konusunda sorun yaşamıyor, ancak mama kıvamlı beslenen çocuklarda daha sert yiyecekler yutmakta zorlanabilir.
- Çocuğun yediği ve yemediği yiyeceklerin listesi ve yemek yediğindeki davranışlarını gösteren bir video çekilmesi önerilmektedir.
- 47:32Duygu Bütünleme Bozukluğu
- Fazla hareketlilik, kalabalık ortamlardan rahatsızlık, sinirlenme durumunda kendini incitme davranışları ve takıntılar duygu bütünleme bozukluğu ile ilişkilendirilebilir.
- Çocuğun beslenme problemleri, yediği zaman kusması ve sadece süt ve cicibe içmesi oral hassasiyeti gösterebilir.
- Duygu bütünleme değerlendirmesi alınması ve yutma-çiğneme bozuklukları bölümünde muayene olunması önerilmektedir.
- 52:27Erken Okuma ve Matematik Becerisi
- Üç buçuk yaşından itibaren kendi kendine okumaya başlayan ve dört buçuk yaşında olan bir çocuğun kitapları sayfa sayfa ezberlediği, matematiğe düşkün olduğu ve çok basamaklı sayılarla dört işlem yaptığı belirtiliyor.
- Hiperleksi ve erken okuma durumunda çok fazla pekiştirme önerilmiyor çünkü okuma çok ileride giderken yazma geride kalabilir ve ince motor beceriler yeterince gelişmez.
- Çocuğun ezberlemesi çok kuvvetli olsa da, kitabı anlaması, hikayeyi anlayıp kendi yaşantısıyla bağ kurabilmesi ve bağlam yaratabilmesi önemlidir.
- 53:53Eğitim Stratejileri
- Etkileşimli okuma yazma uygulaması öneriliyor: okuma öncesi, okuma sırasında ve okuma sonrası yapılacak aktivitelerle işlevsel kullanım kazandırılmalı.
- Sayılara karşı düşkünlük ve işlemlerin pekiştirilmesi önerilmiyor çünkü bu, okul döneminde çocukta sıkıntının artmasına ve sınıf uyum sorunlarına yol açabilir.
- Önde giden çocuklara sosyal beceriler, duygusal ve davranışsal dengeleme becerileri ve sınıf kuralları konusunda eğitim verilmeli.
- 56:41Kalem Tutma Zorluğu
- Onbeş yaşındaki bir çocuğun bağımsız kalem tutamadığı, dokunulması gerektiği ve okuma yazmayı kendisinin öğrenmiş olduğu belirtiliyor.
- Kalem tutma zorluğu ince motor becerilerin gelişmemiş olmasıyla ilgili olabilir ve oyun hamuru sarmak, aparat kullanmak, paket lastiği kullanmak, mandal kullanmak veya peçete tutturmak gibi yöntemler öneriliyor.
- Apraksi şüphesi varsa (sağ-sol ayrımı, motor planlama gibi sorunlar) uzman bir dil konuşma terapisinden değerlendirme alınması gerekiyor.
- 1:01:08Okuma Anlama Sorunu
- Okuma iki basamaklı bir beceri olarak tanımlanıyor: çözümleme (kelimeleri anlamak) ve anlama (kelimelerin anlamını kavramak).
- Anlama sorunu varsa kelimeyle resme eşleme, eksik heceleri tamamlama, resimden kelime bulma, bilmeceler ve görsel destekli anlama etkinlikleri yapılmalı.
- Kelime anlaması için kelime bazından başlayıp anlamlandırma çalışmaları yapılmalı, sadece çözümleme çalışması yapıldığında anlamamak normaldir.
- 1:03:20Dil Gelişimi Stratejileri
- Konuşmadığı için istediği şeyleri eliyle işaret eden bir çocuğa "söyle" yerine kelime modellemesi yapılmalı.
- Çocuk etiketleme yapacak ve zamanla kelime ile nesne arasında bağlantı kuracaktır.
- Akıllı takıntılı davranışları oyuna amaca çevirmek için müdahale edilmeli.
- 1:04:37Otizm Çocukları İçin Boyama Etkinliği
- Zeynep Hanım'ın otizm çocuğunu boyama yapmasını istemesine rağmen taşırması durumunda çözüm önerileri sunulmaktadır.
- Mukavvadan kalıplar yapılabilir ve kalıbın içi boyanabilir, böylece çocuk "burada duracağım" hissiyatı yaratabilir.
- Kalın çizgilerle sınırlar çizilerek, bu çizgiler giderek inceltilerek sınır kavramını öğretmek mümkün olabilir.
- 1:05:35Programın Sonu ve Kapanış
- Programın bitmesi ve bir sonraki seans için devam edileceği belirtilmektedir.
- Soru soramayan veya eksik cevap aldıklarını düşünen ailelerin yazmaları ve daha detaylı bilgi alabilecekleri ifade edilmektedir.
- Programın sonunda izleyicilere teşekkür edilerek vedalaşma yapılıyor.