Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Oral Diagns ve Maksilla Fasiyal Radyoloji Derneği tarafından düzenlenen bir webinar sunumudur. Sunumda İstanbul Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Ağız Diş-Çene Radyolojisi Anabilim Dalı'ndan Hülya Hoca, İstanbul Üniversitesi Onkoloji Enstitüsü Klinik Onkoloji Anabilim Dalı'ndan Merve Hoca ve Alper Hoca gibi uzmanlar yer almaktadır.
- Webinar, çene kemiklerinin fibrosöz lezyonlarını kapsamlı şekilde ele almaktadır. Sunumda fibros displaziler, semento displaziler ve o fibromlar gibi üç ana fibrosöz lezyon türü detaylı olarak incelenmekte, her birinin radyolojik özellikleri, histopatolojik yapısı, klinik bulguları ve tedavi yöntemleri açıklanmaktadır. Ayrıca sementoosif displaziler, perapitikal sementosiyöz displaziler ve fokal sementosiyöz displaziler gibi alt tipler de ele alınmaktadır.
- Sunum boyunca hastaların klinik ve radyolojik görüntüleri, histolojik bulgular ve tedavi önerileri paylaşılırken, radyoloji ve histopatoloji arasındaki korelasyon vurgulanmaktadır. Video, katılımcıların sorularını içeren bir soru-cevap bölümüyle sonlanmaktadır.
- 00:14Webinar Tanıtımı
- Webinar, çene kemiklerinin fibrosöz lezyonları konusunu ele alıyor.
- Konuşmacılar İstanbul Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Ağız Diş-Çene Radyolojisi Anabilim Dalı'ndan Hülya Hoca ve İstanbul Üniversitesi Onkoloji Enstitüsü Klinik Onkoloji Anabilim Dalı'ndan tümör patolojisinde çalışan Merve Hoca.
- Katılımcılar webinar sonunda sorularını chat kısmına yazabilir veya katkıda bulunmak isteyenler el kaldırabilir.
- 02:36Fibrosöz Lezyonların Önemi
- Merve Hoca, fibrosöz lezyonlarda mikroskopta sadece fibröz ve o söz komponentlerini görebildiğini, alt tiplemeye ve ana tanıya gidemeyeceğini belirtiyor.
- Fibrosöz lezyonlarda radyolojinin büyük önemi vurgulanıyor; radyoloji olmadan sadece fibrosöz lezyon olarak tanımlanabiliyor.
- Patoloji, radyoloji ve tedavi arasında ortak bir amaç olan hastaya doğru tedavi yapmak için radyolojinin büyük önemi var.
- 06:31Fibrosöz Lezyonların Sınıflandırılması
- Fibrosöz lezyonlar benzer histopatolojik özellikleri gösterse de klinik seyir ve biyolojik davranışları farklı olduğu için ana tanı verilmesi gerekiyor.
- Çene kemiklerinde fibrosöz displazi haricinde uzun kemikte analogları yok, bu nedenle diş hekimleri tüm fibrosöz lezyonlara hakim olmak zorunda.
- Üç ana fibrosöz lezyon türü var: fibröz displaziler, semento displaziler ve o fibromlar.
- 07:37Fibros Displazi
- Fibros displazi, kemiğin bir oluşum kusuru olup maksillanın daha fazla etkilendiği bir durum.
- Monostatik fibrozis bilezi, tek kemik tutulumuyla giden bir fibrozis bileziği olup çene kemiklerinden maksilla'yı seviyor.
- Polostetik fibrozis bilezi, çok sayıda kemik tutulması söz konusu olup, cafeole lekeleri ve erken de eklenirse macronal bra sendromu olarak adlandırılıyor.
- 08:38Fibros Displazinin Radyolojik Görünümü
- Fibros displazi maksilla'da daha sıklıkla karşılaşıyor, poster bölgeyi etkiliyor ve genellikle unilateral olarak görülüyor.
- İç yapısında yoğunluk ve trabeküler görünüm radyosent görünümden radyopak görünüme kadar farklı şekilde karşımıza çıkabiliyor.
- Fibroz displazideki trabeküler yapı normal trabeküler yapıya göre daha kısa, daha ince, düzensiz biçimde ve çok sayıda olmasıyla farklı görünümler arz edebiliyor.
- 09:48Fibros Displazinin Farklı Görünümleri
- Fibros displazide granüller, buzlu cam, portakal kabuğu, atılmış pamuk, parmak izi, amorf yapı ve yoğun yapı şeklinde farklı radyopak patenlere sahip iç yapı gösterebiliyor.
- Nadiren yeni oluşmuş lezyonlarda görülebilen sınır dışında, genellikle normal trabeküler yapının anormal trabeküler yapıya aşamalı olarak karışması nedeniyle lezyonun periferi belirsiz bir şekilde seçilemeyen bir sınırı oluyor.
- Erken evrelerde radyo-send görünüm daha hakim iken, ilerleyen evrelerde opasitesi artmış buzlu cam diyebileceğimiz daha homojen bir opasite ile karşılaşabiliyoruz.
- 12:08Fibrozisplazi'nin Radyolojik Özellikleri
- Fibrozisplazi genellikle expansif karakterde bir lezyon olup, maxler sinüs içerisinde genişleme yapabilir ve mandibular kanalı superior'a deprese edebilir.
- Fibrozisplazi dişlerde lamina dura kaybı, perodontal ligamentte daralma ve dişlerde yer değişikliğine sebep olabilir.
- Fibrozisplazi, mandibula posterior'da ramusu angulus'a kadar yaygın bir şekilde radyopak ras içeriğinin hakim olduğu bir görüntü oluşturabilir.
- 13:17Maksiller Sinüs Üzerindeki Etki
- Maksiller sinüsse olan yayılımı ve davranışı fibrozisplazi tanısı için önemli bir ayırt edici özellik olarak değerlendirilir.
- Maksiller sinüsün lateral duvarında maksi doğru ilerleme şeklinde fibrozis davranışı olur ve en son etkilediği yer en süpera poster bölümüdür.
- Fibrozisplazi, maksiller sinüs içerisine yayılım esnasında sinüsün küçük bir formu şeklinde normal anatomik biçime sahip rizel bir hava boşluğu kalmasına sebep olur.
- 14:57Fibrozisplazi'nin Biyolojik Özellikleri
- Fibrozisplazi içinde çin harfi şeklinde trafikülasyon, yapılanma ve os üretim gelir.
- Lezyonda normalde oranında kemik olması gerekirken, fibroz komponentin yerini sementi os (kemikleşme yapımı) alamaması söz konusudur.
- Biyopside host kemikle geçişin dantel gibi girip araya fibroz komponentin girdiği alan, fibröz displazi tanısına yönelmek için değerli bir bulgudur.
- 16:31Fibrozisplazi'nin Tedavisi
- Fibrozisplazi erişkinlikle beraber bir stabilizasyon dönemine girer ve semptom vermiyorsa takibinin yapılması yönünde genel görüş vardır.
- Semptomlar ciddi fonksiyon kaybına sebep olacak, şekil bozukluğu varsa, patolojik kırık riski varsa veya ağrı varsa tedavi seçenekleri uygulanır.
- Fosfat tedavileri fibrozisplazi için denenmiş olsa da, motorlar ilaca bağlı çenesi nekroz riskini yükselttiği için klinisyenleri uyarırlar.
- 17:23Semento Oses Displezler
- Semento oses displazler sadece çene kemiklerinde görülür, uzun kemiklerinde veya vücudun diğer bölgelerinde analogları yoktur.
- Semento oses displazler orta yaş ve kadınlarda daha fazla görülme eğilimi gösterir ve çok büyük bir kısmını mandibula'da, max da daha az oranda görülür.
- Semento oses displazler birikal, fokkal ve flori olarak kabul edilen alt tiplemelere ayrılır.
- 21:36Periapikal Semento Oses Displezler
- Periapikal semento displaziler genellikle mandibula anterior dişlerin apikalinde görülür, nadiren maksi anteriorda da görülebilir.
- Lezyonlar multiple ve bilateral olarak karşımıza çıkabilir ve iç yapısında radyopak odaklar bulunur.
- Lezyonun iç yapısı olgunluğuna göre değişir: erken evrelerde radyo-send görünümü hakimken, karışık evrede radyopak dokuyla karşılaşılır, olgun evrede ise tamamıyla radyopak görünüm alır.
- 23:31Sementosiyöz Displazilerin Radyolojik Görünümü
- Sementosiyöz displaziler üç evrede gelişir: ilk evrede radyosen bir alan, ikinci evrede radyolu send bir alan ve iç yapısında radyopak opasiteler görülür.
- Üçüncü evrede tamamen radyolu send bir alan ve etrafında radyopak bir alan ile belirgin bir sınır oluşur, bu sınırın etrafında sklerotik bir kemik bandı görülebilir.
- Periferik sementosiyöz displazide radyolu send bir çerçeve ve etrafında sklerotik kemik bandı görülür, bu görüntü düzensiz, oval veya dairesel biçimde olabilir.
- 24:39Perapitoy Displazi ve Tedavisi
- Perapitoy displazi, radyolu send bir lezyon şeklinde iç yapısında radyopak alanlar içerir ve genellikle kanal tedavisi yapılmış dişlerde görülür.
- Perapitoy displazi tedavisinde klinik ve radyolojik tanının çok önemlidir, tanısı konulduktan sonra tedavi gerekmez ve takip edilmesi gerekir.
- Perapitoy displazi vakalarında kesinlikle kanal tedavisi yapılmaması ve vitelite testi yapıldıktan sonra takip edilmesi önerilir.
- 25:27Fokal Sementosiyöz Displazi
- Fokal sementosiyöz displaziler mandibulo posterior bölgede daha sıklıkla görülür, çene kemiklerinin herhangi bir yerinde gelişebilir ve semptomsuz olabilir.
- Fokal displazi, peropikal semental displaziden boyutuyla, lokalizasyonu ve tek bir lezyon olmasıyla ayırt edilir.
- Fokal displazide belirgin bir sınır, radyo-sen bir çerçeve ve etrafında sklerotik kemik bandı görülür, bu görüntü düzensiz, oval veya dairesel biçimde olabilir.
- 26:55Florid Sementosiyöz Displazi
- Florid sementosiyöz displazi birden fazla çene segmentini tutması ile bu ismi alır, boyutu genel olarak fokal olan tipten daha büyük ve lateral ve simetrik olma eğilimi gösterir.
- Florid sementosiyöz displazi asemptomatik olabilir, büyük boyutlara ulaştığında expansif karakterde olabilir ve osteomiyelit riski taşır.
- Florid sementosiyöz displazi her iki çenede de bilateral olarak görülebilir, tek bir çeneyi etkilerse daha sık karşımıza çıkar ve tipik olarak mandaladaki lezyonlar infer al böyle kanalın üstünde seyreder.
- 28:47Florid Sementosiyöz Displazinin Özellikleri
- Florid sementosiyöz displazide perifer genellikle belirgin ve sklerotik bir sınırı olur, iç yapısı farklı boyutlarda dairesel veya küçük dairesel görüntülerden daha büyük amorf kitlelere kadar değişebilen kalsifik alanlar olabilir.
- Florid sementosiyöz displazide basit kemik hissinin gelişme gösterdiği bazı radyo bölgelerinin olması dikkat edilmesi gereken bir durumdur.
- Büyük lezyonlarda ince bir sağlam korteks kalana kadar ekspansiyon yapabilir, maksiller sinüsü yukarıya doğru deprese edebilir ve etkilediği dişleri hipersementoz gösterebilir.
- 31:27Florid Sementosiyöz Displazinin Tedavisi
- Semptomsuz olgularda florid sementosiyöz displazi takip edilmesi gerekir, ancak osteomiyelit riski açısından hastanın ağız hijyeninin maksimum düzeye tutulması önemlidir.
- Semptomu olan hastalar veya enfeksiyon eklenmiş durumlarda cerrahi olarak eksizyon veya tedavi gerekebilir.
- Sementosiyöz displazilerin biyopsi ile tanı konulması önemlidir, çünkü radyolojik görüntü patolojiye yansır ve histolojik özellikler diagnostik kriter olarak kabul edilir.
- 34:35Sementosiyöz Fibromlar
- Sementosiyöz fibromlar, fibroöz lezyonlar içerisinde tümör nosyonunu özelliklerini gösteren tek gruptur.
- 2017 sınıflamasında semento osiye fibrom, fibroöz lezyonlardan ayrılarak mezenkimal odontojen tümör sınıflamasına konmuştur.
- Sementosiyöz fibrom iyi huylu bir kemik tümördür, kadın baskınlığı vardır, en çok 3-4 rekatta görülür, alt çeneyi ve premolar-molar dişler bölgesini tercih eder.
- 36:43Semento Fibromun Yerleşimi ve Görünümü
- Semento fibrom neredeyse sadece yüz kemiklerinde görülür ve en sıklıkla mandibula'da, özellikle premolar morlar bölgelerinde ve morlar bölgelerin kanalında süper yorum olarak karşımıza çıkar.
- Baklada görüldüğünde osaa bölgesi ve zigomatik artık bölgesinde daha sıklıkla görülür.
- Periferi genellikle belirgin fibroz bir kapsülü belirten ince bir radyo-sen çizgi ile lezyonu çevre kemikten ayırabiliyor ve bazen lezyonun yakınındaki sklerotik bir kemik görülebiliyor.
- 37:56Semento Fibromun İç Yapısı ve Büyüme Paterni
- Semento fibromun iç yapısı karışık radyo-send görünümden neredeyse tamamen radyo-sen görünüme kadar farklılık gösterebilir ve belli belirsiz ipliksi opasiteler veya daha büyük, kompakt, ağır, kartopu benzeri opasiteler şeklinde olabilir.
- Semento fibrom oldukça expansif karakterde ve merkezcil bir büyüme şeklinde büyümüş, belirgin bir sınırı olan radyo centrapak görünümün hakim olduğu bir görüntü şeklinde.
- Eşmerkezli bir büyüme patterni var, dış kortikal tabakada ekspansiyona bağlı olarak incelme ve yer değiştirmeye sebep olabiliyor ancak bütünlüğünü genel olarak koruyor.
- 39:28Semento Fibromun Etkileri ve Tedavisi
- Semento fibrom maksiller sinüs içerisinde de büyüyebiliyor, fibro-displazi gibi büyüyebiliyor ancak fibroz displazi küçük bir maksiller sinüs boyutuna getirirken, semento fibrom tamamen dolduracak şekilde büyüyebilir.
- Etkilediği dişlerde lamina dura kaybına ve dişlerde kök resepsiyonlarına sebep olabiliyor.
- Bazı durumlarda mandibulada ekspansiyona bağlı olarak fraktürlere kadar, patolojik kırıklara kadar sebep olacak şekilde ekspansiyon yapabiliyor.
- 40:35Semento Fibromun Biyopsi Görüntüsü
- Semento fibrom bir tümör olduğu için biyopsi çıkartılmalı ve kesit yüzü solid parlak beyaz renkli bir tümör olarak görülüyor.
- Patolojik olarak fibrosis plazden en önemli farkı, radyolojide çevre-kemikli ayrımını görebilmenizdir.
- Lezyon bir sınırla ayrılmış ve kortikal kemikten sonrasında başlıyor, ayrıca fırçamsı bir kenarı olan "brush border" özelliği de görülebilir.
- 42:18Semento Fibromun Tedavisi
- Semento fibromun tedavisi eksizyon veya enikliasyon olup, çevresinden belirgin bir sınırı olduğu için kolay bir eksizyonu oluyor.
- Küçük lezyonlarda küretaş tercih edilebiliyor, çok büyük kitlelerde bölgesel rezeksiyon gerekebilir ve yerine greft konan bazı vakalar bildirilmiş durumda literatürde.
- Tam çıkarılan olgularda da yineleme pek beklenmiyor.
- 42:47Osifiye Fibromlar
- Osifiye fibromlar ortalama onbir yaş civarında maksilla ve mandibula hemen hemen eşit gözüken bir lezyon olup, psama osifiye fibromi ile iki ila dört dekatlı ve daha çok üst çene ve krfasiyal bölgeleri etkileyen tipidir.
- Bu lezyonlar hızlı büyüme göstermesi ve destrüksiyon yapması nedeniyle klinisyeni bazen korkutabilir, özellikle çocuğun yaşı küçük olduğunda.
- Osifiye fibromlar arasında jüvenel osifiye fibromlar ve trabüküler osifiye fibromlar olmak üzere iki tip vardır.
- 45:06Osifiye Fibromların Tedavisi ve Özellikleri
- Osifiye fibromların tedavisinde küçük lezyonlarda lokal lezyon veya küretaş, büyük lezyonlarda radikal olmayan eksizyonlardan bahsediliyor.
- Her iki tipte de osifiye fibromun malin transformasyon hiç bildirilmemiş literatürde.
- Yineleme oranları oldukça yüksek olup yüzde yirmibir ila yüzde otuz arasında olup, bu hastalar sürekli takip altında olmalı.
- 47:08Osifiye Fibromların Ayırıcı Tanıları
- Osifiye fibromların ayırıcı tanıları çok fazla olup, perapial fokal semento osilos displazi, flori tipi ospia fibrom, fibroz displazi gibi kendi aralarında ayırıcı tanılar farklıdır.
- Radyolojik anlamda etrafındaki radyosant çerçevelerden, mandibular kanalı etkilerinden, bulundukları yerlerden ve odontojen kaynaklı olmaması gibi ipuçları vardır.
- İçerisinde çok çeşitli durumlar var: radyolu radyolucet lezyonlardan tamamen radyo-opak lezyonlara, radyo-opak lezyonların değişik aşamalarını taşıyan lezyonlardan çok ciddi ekspansiyon yapabilen lezyonlara kadar.
- 49:04Fibrosöz Lezyonların Sınıflandırılması
- Fibrosöz displazi, sementoma ve florit displazi gibi fibrosöz lezyonlar arasında en stabil olanıdır.
- Moleküler gelişmeler nedeniyle tümörler sınıflaması değişmekte ve aynı dil birliği sağlamak için aynı lezyonların aynı kategoride toplanması amaçlanmaktadır.
- Semento displazi, 2005'te kaldırılmış olsa da, semento için içine girdiği bir lezyon olduğu için genel fotologlarla çekişme yaşanmaktadır.
- 50:46Fibrosöz Lezyonların Radyolojik Görünümü
- Fibrosöz lezyonlar genellikle üç safhayı sergileyebilir: daha çok radyolucet görüntüsü olan, daha az semento osifiye kısmı olan ve amorf kemik içeriğine sahip olan.
- Tüm fibrosöz lezyonlarda ortak risk olarak osteomiyelit gelişebilmesi unutulmamalıdır.
- Geçmişte florit tip displazi olgularının daha çok osteomiyelit tanımı içerisinde yer almış olmaları tartışmalı bir konudur.
- 53:23Fibrosöz Lezyonların Radyolojik Görünüm Özellikleri
- Fibrosöz lezyonlarda buzlu cam görünümü, portakal kabuğu görünümü, okluzal grafiti ve atılmış pamuk görünümü gibi farklı radyolojik görüntüler görülebilir.
- Parmak izi görünümü ve sarmal görüntü (swling pattern) gibi özel radyolojik terimler de fibrosöz lezyonlarda görülebilir.
- Semento osifoz displaziler için "kadim hastalar" denilebilir çünkü bu hastalar oral domuz kliniğine gelir, radyolojik olarak tanınır ve biyopsi alınmaz.
- 55:37Fibrosöz Lezyonların Tedavisi ve Takibi
- Fibrosöz lezyonlarda basit kemik kistinin eşlik etmesi bazen tanıyı değiştirebilir ve biyopsi yapma durumuna getirebilir.
- Hastalığın az yiyeceğini, iyi bakmasını ve muhtemel çürüklerin ilerlemesini engellemek önemlidir.
- Enfeksiyon durumunda kanal tedavisi ile çekim olmadan tedavi edilebilir, ancak hasta rahatsız olduğu durumlarda displazik dokunun çıkarılması gerekebilir.
- 59:46Emar Görüntüleme Tekniği
- Emar görüntüleme tekniği, fibroz displazi vakalarında en son alınacak görüntüleme tekniğidir.
- Tek ağırlıklı görüntülemede, periferal osifiye alanlar düşük sinyal internet sitesi ile, henüz osifiye olmamış fibroz dokuları ise yüksek sinyal internet sitesi ile yakalanabilir.
- Osifiye fibroma için ayrıştan varsa, bazı hallerde T1 ağırlıklı görüntüde tamamen düşük sinyal internet sitesi olabilir, bu nedenle bazı vakalarda MR kullanılır.
- 1:02:17Fibroz Displazi Takibi
- Fibroz displazi olgularında, cerrahiye yönlendirme kısmında ayırıcı tanı kısmını geçtikten sonra çevre dokulara vereceği zarara göre teraziye koymak gerekir.
- Semptom olmayan çene fibröz displazileri, çevre dokulara zarar vermeden kontrol altında tutulabilir.
- Semptom vermeyen vakalar rahat takip edilebilir, ancak semptom veren vakalarda çene cerrahisi veya tıp fakültesine yönlendirme gerekebilir.
- 1:04:08İmplant Planlanan Alanlarda Fibroz Displazi
- Fibroz displazi olgusuna implant yapılmış olgularda, implantın etrafındaki yıkım alanları çok hafif derecede beş yıldır devam edebilir.
- İmplant uygulaması sırasında nekrotik kemik oluşturup osteomiyelite gitme riski yoksa, küçük bir alandan bahsediliyorsa düşünülebilir.
- Geniş bir fibröz displazi olgusunda implant uygulaması için düşük RPM'de ve sıkıntı yaratmadan cerrahi tekniklerle uygulanabilir.
- 1:07:34Poliostatik Olma Olasılığı
- Çenede saptanan fibröz displazi olguları için poliostatik olma olasılığına ilişkin et bakmak rutin olmalıdır.
- Vücuttaki diğer kemik dokularının değerlendirilmesi gerekir, özellikle uzun kemiklerde fibrozis izleri farklı olabilir.
- Poliostatik olgularda, ergenliğe gelmeden aşırı cinsel gelişim, kıllanmanın artması ve pigmentasyon gibi ciddi semptomlar görülebilir.
- 1:09:45Radyolojik Takip Sıklığı
- Fibroz displazi hastalarının senelik rutin kontrolleri olmalıdır.
- Hastanın herhangi bir şikayeti olması durumunda da gelebilmesi için bilgilendirilmesi gerekir.