Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Pulm Hipertansiyon ve İskemik Derma Hasta Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Kamil Abdullah ile Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Cerrahisi Sana Bilim Dalı Akciğer Nakli Sorumlusu Doçent Dr. Ali Özdil arasında geçen bir röportajdır. Ayrıca Erdal Hoca ve Gültekin Hoca olarak anılan kişiler de programda yer almaktadır.
- Video, Türkiye'deki akciğer nakli durumunu, tarihini, teknik detaylarını ve hastalıkların tedaviindeki önemini ele almaktadır. Röportajda akciğer naklinin nasıl yapıldığı, organ bekleme listesi kriterleri, nakil için gerekli şartlar, nakil sonrası bakım ve Türkiye'deki organ bağışı sistemi hakkında detaylı bilgiler sunulmaktadır.
- Program, Kasım ayı Hipertansiyon Farkındalık Ayı ve Organ Nakli Farkındalık Haftası kapsamında yayınlanmıştır. Türkiye'de akciğer nakli yapabilen üç merkez bulunmaktadır: Ankara Şehir Hastanesi, İstanbul Kartal Koşuyolu ve İzmir Ege Üniversitesi. Ayrıca, akciğer naklinin diğer organ nakillerine göre daha zor olduğu, enfeksiyon riskinin yüksek olduğu ve Türkiye'de organ bağışı eksikliği gibi önemli konular da tartışılmaktadır.
- 00:12Giriş ve Tanıtım
- Kamil Abdullah, Pulm Hipertansiyon ve İskemik Derma Hasta Derneği Yönetim Kurulu Başkanı olarak kendini tanıtıyor.
- Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Cerrahisi Sana Bilim Dalı Akciğer Nakli Sorumlusu Doçent Dr. Ali Özdil'in programda olacağını belirtiyor.
- Kasım ayı Pulm Hipertansiyon Farkındalık Ayı olup, 3-9 Kasım tarihleri arasında organ nakli farkındalığı yürüttükleri bir hafta olduğunu açıklıyor.
- 00:43Organ Nakli Tarihi ve Güncel Durum
- Türkiye'deki ilk organ nakli 3 Kasım 1975'te Haberal ve ekibi tarafından yapılmıştır.
- İzmir depreminde ölenlere Allah'tan rahmet, yakınlarına başsağlığı, yaralılara acil şifalar diliyorlar.
- Türkiye'de aktif halde çalışan üç nakil merkezi vardır: Ankara Şehir Hastanesi, İstanbul Kartal Koşuyolu ve İzmir Ege Üniversitesi.
- 04:35Dr. Ali Özdil'in Tanıtımı
- Dr. Ali Özdil, 1976 Ankara doğumlu, 2002 yılında Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi'nden mezun olmuştur.
- 2004 yılında Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi'nde göğüs cerrahisi ihtisasına başlamış ve 2010 yılında uzman olarak ayrılmıştır.
- 2019 yılında doçent ünvanını almış, 2015 yılında akciğer nakli birim sorumlusu olarak çalışmaya başlamıştır.
- 06:11Ege Üniversitesi'nin Akciğer Nakli Tarihi
- Ege Üniversitesi, Türkiye'nin en eski nakil merkezlerinden biri olup, karaciğer, böbrek, retina, akciğer ve kalp naklinin yapıldığı referans merkezlerden biridir.
- Türkiye'de ilk iki taraflı akciğer nakli 2009 yılında Ege Üniversitesi'nde Mustafa Özbaran ve ekibi tarafından yapılmıştır.
- 2009-2015 yılları arasında ruhsatla ilgili sorunlar yaşanmış, 2015 yılında tekrar ruhsat alıp yoluma devam etmişlerdir.
- 09:04Türkiye'de Akciğer Naklinin Durumu
- Türkiye'de 2009 yılından beri başarılı şekilde akciğer nakli yapılıyor ve sayı 200'ye yaklaşıyor.
- İnsanlar akciğer naklinin mümkün olduğunu bilmiyor, daha çok karaciğer, böbrek ve kalp naklinin yapılabildiğini düşünüyorlar.
- Akciğer hastalarının bazıları "akciğerleri söküp yerine yeni misin takıyorsunuz mu?" diye sorular soruyorlar.
- 10:28Türkiye'de Akciğer Nakli Durumu
- Türkiye'de 2009 yılından beri yaklaşık 200 akciğer nakli yapılmış olup, son yıllarda imkanlarla birlikte başarı oranı artmaktadır.
- Türk akciğer nakli ekibi uluslararası alanda, Avusturya'daki bir çalışmanın sonucunda Avrupa'da takdir görmüştür.
- Avrupa'da akciğer nakli birimlerinin sorumlularından Türklerden oluşan bir grup bulunmakta, örneğin İsviçre'deki Zürih Üniversitesi'nde Akciğer Nakli Programı'nın başında Türk bir doktor bulunmaktadır.
- 12:08Akciğer Naklinin Altyapısı ve Zorlukları
- Akciğer naklinin duyulmaması sorumluluğu doktorlara da aittir ve bu konuda ele alınması gereken bir sorun bulunmaktadır.
- Türkiye'de yılda 40-50 akciğer nakli yapılmakta olup, bekleme listelerindeki hasta sayısı da çok fazla değildir.
- Ülkede üç nakil merkezi bulunmakta ve bu merkezler yeri geldiğinde toplantılar yapmaktadır.
- 13:30Akciğer Naklinin Zamanlama Önemi
- Akciğer nakli son çare değil, çok büyük bir ameliyat olup, ameliyat sonrası sağlıklı karaciğer ve böbreklerin de gerekliliği vardır.
- Akciğer naklinin başarısı zamanında yapılan müdahaleyle belirlenir, geç yönlendirilen hastaların vücudunun ameliyatı kaldıracak direnci olmayabilir.
- Akciğer nakli adaylığı bir süreçtir ve "yarın akciğer nakli olacaksınız" gibi algılamalar yapılmamalıdır.
- 15:30Akciğer Hastalıkları ve Organ Nakli
- Bazı hastalıklar tanı konulduğu anda akciğer nakli biriminde takip edilmelidir, örneğin idiyopatik fibrozis gibi ileri yaş hastalıkları.
- Türkiye'de 65 yaş üstünde organ verilmez çünkü ülkenin genelde çabuk yaşlanan bir ülkesi olduğu ve organların yaşlandığı belirtilmektedir.
- İdiyopatik pulmoner fibrozis gibi hastalıklar çok hızlı ilerleyebilir ve tanı konulup bir hafta içinde hastalar kaybedilebilir.
- 16:40İdiyopatik Pulmoner Fibrozis
- Pah grubu hastalar 13-14 ayrı moleküle sahip ilaç tedavisiyle ömrünü uzatan ve hayat kalitesini artıran ilaçlara sahiptir.
- İdiyopatik pulmoner fibrozis (IPF) sebebi bilinmeyen, her yaş grubunda ortaya çıkabilen ve tedavisiz olabilecek bir hastalık olarak tanımlanmaktadır.
- COVID-19, akciğerlerde geri dönüşümsüz hasar bırakabileceği ve bazı vakaların ileride akciğer nakliye ihtiyacı duyabileceği konusunda endişe yaratmaktadır.
- 18:29Organ Bağışı ve Farkındalık
- Organ nakli ihtiyacı artarken organ ihtiyacı artmıyor, bu nedenle organ bağışı ve naklin öneminin farkındalığı için bir şeyler yapılması gerekiyor.
- Hastalar organ beklerken aktif olmaları ve kendilerini göstermeleri gerekiyor, çünkü organ nakli için birlikte çalışmak önemlidir.
- Hastalıklar başımıza gelmedikçe aciliyetini anlamaz ve organ naklinde de organa ihtiyacı duymadıkça bağıştan haberdar olmuyoruz.
- 20:43Akciğer Nakli ve Rehabilitasyon
- Hastalara akciğer nakli endikasyonu konulduğunda, hastaların tüm beden organlarını korumaları ve doktorlarla sürekli irtibat halinde olmaları gerekiyor.
- Nakil sonrası hastalarla bir ömür boyu irtibat halinde olunuyor ve sürekli takip ediliyor.
- Rehabilitasyon programları nakilden önce ve sonra devam ediyor, solunum egzersizleri yaparak hastalar nefes almayı öğreniyor ve iyileşme süreci hızlanıyor.
- 25:10Akciğer Nakli Süreci ve Kriterler
- Akciğer nakli için öncelikle kan grubu uyumu ve boy uyumu kriterleri incelenir, çünkü akciğerin göğüs boşluğunu tamamlaması ve büyük olmaması önemlidir.
- Akciğerin küçültülmesi istenmez çünkü bu tür ameliyatlar sağ kalımı ve başarıyı etkileyebilir.
- Uygun akciğer bulunamadığında, diğer merkezlere (İstanbul, Ankara) geçilerek daha uygun hastaya kullanılması sağlanır.
- 26:22Nakil Merkezleri Arasındaki İletişim
- Nakil merkezleri arasında (Erdal Yakar, Erdal Taş, Ali Hoca) sürekli iletişim vardır ve uygun organları ihtiyaç sahiplerine ulaştırırlar.
- Organ nakli tüm dünyada idealizm şeklinde gerçekleşir ve Avrupa'daki merkezlerle (İsviçre, Almanya) sürekli bağlantı vardır.
- Akciğer kanseri hastalarının bir kısmı sigara içerek (LAD) hastalığa yakalanır ve nakil sürecinde de sigaraya bağlanma bir hastalık grubu vardır.
- 28:00Akciğer Naklinin Zorlukları
- Akciğer naklinde canlıdan canlıya nakil çok az yapılabilmektedir ve Türkiye'de henüz yapılmamıştır.
- Nakil merkezleri birbirleriyle rekabet halinde değil, aile gibi bir uyum içinde çalışırlar.
- Türkiye'de aktif olarak akciğer nakli yapan üç-dört merkez vardır ve bu kişiler birbirleriyle iyi uyumlu şekilde devam etmektedir.
- 29:00Nakil Listesine Girmek İçin Kriterler
- Nakil listesine girmenin kriterleri hastalıktan hastalığa değişir, ancak yapılabilecek tedavilerin artık kalmaması ve akciğer naklinin tek kurtuluş yolunun olması gerekir.
- Türkiye gibi organ kısıtlılığı olan ülkelerde 65 yaş üzerine çok fazla nakil yapılmamaya çalışılır.
- Üfleme testi (solunum fonksiyon testleri) yaklaşık %25 seviyenin altına düştüğünde akciğer nakli merkezine başvurulması ve %20'lerin altına düştüğünde listeye girmesi gerekir.
- 30:50Nakil Yapılmayan Durumlar
- Akciğer kanserinde nakil genellikle yapılmaz, ancak çok organ olan ülkelerde iyi huylu akciğer kanserlerinde tedavi olunmuş ve en az 5 yıllık süre geçmiş hastalarda yapılabilmektedir.
- Türkiye'de İstanbul'da Cemal Asım Kutlu tarafından bir akciğer kanseri hastasına nakil yapılmıştır.
- Nakil sonrası bakımın iyi olması, temiz bir ortamda yaşamak, nemli yerlerden uzak durmak ve yakınların desteği gereklidir.
- 32:16Nakile Engel Olabilen Durumlar
- Nakile engel olabilecek durumlar arasında sigara kullanıcının en az 6 ay önce sigarayı bırakması gerekmektedir.
- Kalp rahatsızlıkları (koroner arter hastalığı, kalp kapakçığı bozukluğu) ve düşük pompalama fonksiyonu riskli hasta grubuna girer.
- Kontrol altında olmayan şeker hastalığı nakile engel olabilir çünkü nakil sonrası yüksek dozda steroid kullanılır ve bu şeker seviyesini artırabilir.
- 34:24Akciğer Naklinin Zorlukları
- Akciğer, vücutta korunan böbrek ve karaciğer gibi organlardan farklı olarak sürekli solunumla dışarıya açık bir yapıya sahiptir.
- Akciğerde organ içinde lenf bezleri bulunurken, kalbin dokusunun içinde lenf bezi yoktur.
- Akciğer naklinde enfeksiyon riski yüksek olup, yeni gelişen bağışıklık sistemi ilaçları sayesinde beş yıllık yaşam şansları diğer organ nakillerine yaklaşmıştır.
- 35:45IPF Hastaları İçin Önemli Bilgiler
- IPF tanısı konulduğunda bir akciğer nakli merkezi ile birlikte takip yapılması çok önemlidir.
- IPF tanısı konulduğu an hastanın bir akciğer nakli merkezine başvurması gerekir.
- Akciğer nakli için tetkik süreci Türkiye'de en erken on gün, en geç bir ay sürebilir çünkü bütün vücut taraması yapılır.
- 37:32Akciğer Nakli Süreci
- Akciğer nakli için önce bir değerlendirme yapılması ve akciğer nakli endikasyonu değerlendirilmesi gerekir.
- Akciğer nakli biriminde Doçent Doktor Pervin Korkmaz başkanlığında değerlendirme yapılır.
- Nakil endikasyonu varsa ve tetkik için uygunsanız hem tetkiklere başlanır hem de konsey şeklinde toplanılır.
- 39:31Hastaların Merkeze Ulaşımı
- Hastaların çoğunlukla yakınları araştırıp gelmekte, önce dosyaları merkeze ulaştırılmaktadır.
- Nakil hastaları öncelikli hastalar olup, randevu almadan merkeze gelebilirler.
- COVID-19 pandemisi nedeniyle akciğer nakli ihtiyacı artmış, ancak organ bulmakta zorlanılmaktadır.
- 42:58Türkiye'de Akciğer Nakli İstatistikleri
- Türkiye'de her sene yaklaşık 350 kişinin akciğer nakli listesine eklenmesi gerekiyor.
- Türkiye'de yılda yaklaşık 500 beyin ölümü tespiti var ve bunların %40'ı organları başlıyor.
- Türkiye'nin yılda akciğer nakli yapabilme kapasitesi 50 civarındadır, ancak en iyi zamanlarda bile 43-42 civarında kalmıştır.
- 45:13Organ Nakli Sorunu ve Avrupa Modeli
- Organ nakli başladığı zaman herkes koştur koştur gidip organlarını bağışlamıyor, bu durumun çözümü için Avrupa yasalarla bu sorunu aşmış.
- Avrupa Birliği'nde varsayılmış rıza sistemi uygulanıyor, bu sistemde trafik kazası geçiren bir kişinin organları aileye sorma ihtiyacı olmadan kullanılıyor.
- Bir insan dokuz kişiye can verebiliyor: iki böbrek, bir karaciğer, iki retina, beş akciğer, altı kalp, yedi akciğer, sekiz ince bağırsak ve dokuz pankreas kullanılabiliyor.
- 47:01Organ Bağışı Gerekliliği
- Belçika modeli veya Avrupa Birliği modeli benzeri yasalarla organ ihtiyacı karşılanabiliyor, çünkü yeterli organ bulunamadığında bu yasalar uygulanmış.
- Nakil bekleyen hastaların içinde çocuk yaşta hastalar da bulunuyor, Türkiye'de yılda 31 kişi organ bekliyor.
- Türkiye'de her 17 dakikada bir kişi organ nakli için beklemeye başlıyor, bu rastgele bir piyango çekilişi gibidir.
- 48:07Deprem Sonrası Organ Sorunu
- Depremzedeleri düşünelim, 3-4 gün böbrek su almazsa, sulanmazsa diğeri böbrek hastalığı gelişmeye başlıyor.
- Son dönemlerde kurtaran insanlar bile nakile gidecekler, nakille karşı karşıyayız ve içinde yaşıyoruz.
- Kalabalık ülkelerde organ bağışını duyarlılıkla karşılamak gerekiyor, bazen bu konuda duyarsızlık yaşanabiliyor.
- 48:58Organ Nakli ve Donör Sistemi
- Kalp ve karaciğer nakli gibi organ nakilleri merkezlerde yapılmaktadır.
- Akciğer nakli için donör bulunamaması durumunda ailelerin inanılmaz bir şekilde organ bağışı reddetmesi sık karşılaşılan bir durumdur.
- Avrupa'da "nam hard reyting donör" olarak adlandırılan beyin ölümü olmayan donörlerden organ alınabilmektedir.
- 50:28Yasal Düzenlemeler ve Organ Nakli
- İyilik İçin derneği uzman bir avukatla birlikte program yaparak yasal düzenlemeye ihtiyaç olduğunu vurgulamıştır.
- Türkiye'de bir çocuğun organını başka bir çocuğun iyileşmesi için kullanmak yasal olarak izin verilmiyor, ancak doktorlar bu durumda organ kullanabilmektedir.
- Canlıdan canlıya nakil (karaciğer, böbrek, akciğer) yapılabilmekte, ancak genel anestezi riski nedeniyle bu tür nakillerde iki kişinin canı tehlikeye atılmaktadır.
- 53:12Donör Bakımı ve Akciğer Nakli
- İlk yıllarda donör bakımı sırasında böbreklerin korunması için verilen fazla sıvı, akciğerlerde sıvı depolanmasına ve kullanılmaz hale gelmesine neden olmaktaydı.
- Yoğun bakımda hasta üç günün üzerinde tutulduğunda, havalandırma sistemindeki bakteriler nedeniyle enfekte olma riski yüksektir.
- Akciğer nakli için erken alınması enfeksiyon riskini azaltır ve yoğun bakım sürecinin donörlerde uzamaması önemlidir.
- 55:28Koordinasyon ve Destek
- Dernekler ve koordinatörler organ nakli konusunda çok iyi çalışıyor, son beş-altı yıldır çok iyi işler yapıyor ve özveriyle çalışıyorlar.
- Merkezlerde ve bakanlıkta bu konuda daha fazla destek olması gerekiyor.
- Donör akciğerlerin kullanım sayısını artırmak için seyir kanun expvo perfüzyonunun ödeme kapsamına alınması gerekiyor, bu da akciğer sayısı yüzyirmibeş artıracaktır.
- 57:07Organ Nakli Süreleri ve Akciğer Teknolojisi
- Akciğer nakillerinde, trafik kazasından gelen veya enfeksiyona maruz kalmış akciğerler ilk dönemde hasarlı olabilir, ancak iyileştirilebilir.
- Kalp, nakledilmesi gereken en hızlı organlardan biridir ve dört saatlik bir iskemi süresi vardır; bu süre içinde alıcıya nakledilip kanlandırılması gerekir.
- Akciğerler, özel cihazlarda 24-48 saat, hatta 48 saat kadar yaşatılabilir; bu cihazlarda akciğer havalandırılır ve gerekli ilaçlar verilerek iyileştirilir.
- 58:38Akciğer Nakli Teknolojisinin Maliyeti ve Faydaları
- Akciğer nakli cihazları ve içindeki solüsyonlar yüksek maliyetlidir; en son bilinen bir cihazın maliyeti bir milyon dolar civarındadır.
- Bir akciğer nakli sekiz canı kurtarabilir ve bu hastalar kronik, evde bakım gerektiren ve pahalı ilac ve bakım gerektiren hastalardır.
- Bu cihazlar tek bir kişi için değil, zaman içinde amorti edilecek şekilde kullanılır.
- 59:57Organ Bağışı Sistemi ve Kalp-Akciğer Nakli
- Yurt dışında uygulanan çağdaş organ bağışı sistemlerinin (varsayılmış anam, rıza veya Belçika modeli) Türkiye'de de uygulanması gerekiyor.
- Kalp nakillerinde kalp makinesi hastaları hayatta tutabilirken, akciğer nakillerinde benzer bir makine bulunmamaktadır.
- Kalp bekleyen hastalar iki yıl bekleyebilirken, akciğer bekleyen hastaların durumu daha acil ve ciddidir.
- 1:01:10Nakil Hastalarının Yaşadıkları
- Nakil bekleyen hastaların durumu pandemi sürecinde daha da zorlaşmıştır; organlar şüpheli yakalanıyor veya bağış verenler gelmek istemiyor.
- Nakil sonrası hastalar "nefes almak ayrı bir şeymiş" gibi ifadeler kullanarak hayatın tadını yeniden keşfettiklerini belirtirler.
- Nakil sonrası hastalar evlilik gibi normal hayat aktivitelerini yapabilmeye başlarlar ve hayatlarına dönmeyi başarırlar.
- 1:04:25Nakil Türleri ve Çocuk Hastalar
- Akciğer nakillerinde tek taraflı nakil yapılabileceği ancak genelde çift taraflı nakil tercih edilir.
- Kalp-akciğer nakli Türkiye'de henüz yasallaşmamıştır.
- Çocuk akciğer nakli konusunda uzman ekibi bulunmaması sorun olarak belirtilmiştir.
- 1:06:02Çocuk Göğüs Hastalıkları ve Nakil
- Çocuk göğüs hastalıkları, özellikle kistik fibrozis merkezi, Ege Üniversitesi'nde değerlendirilmektedir.
- Çocuk hastaları genellikle IPF hastaları gibi geç dönemde nakil merkezine yönlendirilmektedir.
- Çocuklarda nakil için organ bulma zorluğundan dolayı canlıdan canlıya nakil tercih edilmektedir.
- 1:08:08Nakil Merkezi ve Kalp-Akciğer Nakli
- Kalp-akciğer nakli nadir bir seçenek olmasına rağmen, gerekli hastalarda yapılabilmektedir.
- Kalp-akciğer nakli, tüm dünyada en zor nakil grubu olup, hem kalp hem akciğer aynı anda takıldıktan sonra yönetimi çok zordur.
- Son zamanlarda tetkikler ve ilaçlar sayesinde kalp-akciğer nakli adayları azalmıştır.
- 1:09:54Akciğer Naklinin Gelişimi ve Başarıları
- Türkiye'de ikinci kez başarılı akciğer nakli yapılmıştır ve ilk bunu yapan Adnan Sayar ve ekibiydi.
- Nakil merkezleri 2012'de yeniden faaliyete başlamış ve 2022'ye doğru ikinci akciğer nakillerinde gelmeye başlanmıştır.
- Türkiye'deki nakil merkezlerinin performansı Avrupa'da takdir görmekte ve uluslararası destekler bulunmaktadır.
- 1:12:12Nakil Uygulamaları ve Hasta Takibi
- Nakil tek bir hastalık için değil, hasta için yapılır ve hastalığa göre tek taraflı veya çift taraflı nakil uygulanır.
- Akciğer nakli, hastalık değil, hastalık tedavisidir ve hastaların uzun ömürlerini sağlamayı amaçlar.
- Kistik fibrozis gibi hastalıklarda, nakil olmadan ortalama yaşam süresi 20'yi geçerken, nakil yapıldığında ortalama yaşam süresi 50'ye ulaşabilmektedir.
- 1:16:00Akciğer Nakline Yönelik Tavsiyeler
- Oksijen seviyesi düşüyorsa ve ilaç tedavilerine rağmen oksijen bağımlılığı başlarsa akciğer merkezine ulaşılmalıdır.
- IPF tanısı alan hastalarda akciğer merkezi ile beraber takip edilmelidir.
- Organ bağışını kendimizden başlayarak ailemizde ve çevremizde farkındalık yaratmak önemlidir.
- 1:17:47Programın Kapanışı
- Akıllarda kalan birçok soruya cevap verilmiş olunmuştur.
- Umut verici bir program olunmuştur.
- İzleyicilerle başka bir programda tekrar görüşmek üzere veda edilmiş ve sevgiler dile getirilmiştir.