Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- "Akla Takılanlara" adlı bir programda sunucu Açelya Akkoyun'un moderatörlüğünde gerçekleşen bu sohbet programında, psikolog çifti Aslı ve Uğur Dalan, kişisel gelişim ve iletişim uzmanı Fatih Akbaba ile sistematik aile ve çocuk-ergen terapisti Serap Melek Kılıç yer almaktadır.
- Program, aile içindeki sağlıklı iletişim ve bunun toplum üzerindeki etkileri üzerine odaklanmaktadır. Konuklar, sistemik terapi, kadın-erkek arasındaki iletişim farklılıkları, çocuk davranışlarının aile dinamiklerine yansıması ve aile içi kavgaların sebepleri gibi konuları ele almaktadır. Video boyunca sağlıklı iletişim kurmanın yolları, dinlemenin önemi, ses tonu ve göz teması gibi iletişim teknikleri tartışılmaktadır.
- Programda ayrıca sokak röportajları yer almakta, izleyicilere pratik öneriler sunulmakta ve konuyu somutlaştırmak için oyunlar yapılmaktadır. Konuşmacılar, aile içindeki iletişim sorunlarının toplum üzerindeki etkilerini vurgulayarak, sağlıklı aile ilişkilerinin temelinde iyi iletişim olduğunu belirtmektedirler.
- 00:11Programın Tanıtımı
- Açelya Akkoyunlu'nun sunuculuğunda "Akla Takılanlar" programında aile içi sağlıklı iletişim konusu ele alınacak.
- Konuklar olarak psikolog çifti Aslı Dalan ve Uğur Dalan, kişisel gelişim ve iletişim uzmanı Fatih Akbaba, "Mutlu Ailelerin Yüzbir Sırrı" kitabının yazarlarından sistematik aile ve çocuk-ergen terapisti Serap Melek Kılıç yer alıyor.
- Programda güçlü toplumun sağlıklı iletişimle kurulabildiği ve aile içindeki iletişimin becerilmesinin sosyal alanlarda daha güçlü iletişim kurmayı sağlayacağı vurgulanıyor.
- 01:28Aile İletişiminin Psikolojik Temelleri
- Kadınların erkeklere göre daha detaylı ve ayrıntılı değerlendirebildikleri, beyin fonksiyonlarında da kadınların iki beynin yarım kilosunun birbirleriyle çapraz gittiği görüldüğü belirtiliyor.
- Psikolojik olarak sağlıklı ve iç dinamikleri açısından huzurlu bireylerin aile dinamiklerinin daha sağlıklı olmasını sağladığı vurgulanıyor.
- Bireyden yola çıkıp aileye giden süreçte, aileye yeni katılan bireylerle iletişim konusunun daha da karmaşık hale geldiği ifade ediliyor.
- 03:51Sistemik Terapi Nedir?
- Sistemik terapi, bireyi bir bütün olarak ele alan, önce aile sisteminde, sonra küçük mikro sisteminde ve daha sonra büyük toplumsal makro sistemde değerlendiren bir yaklaşımdır.
- Sistemik terapide, davranışların, karakterin ve hayata bakış açısının aile sistemi, küçük mikro sistemi ve toplumsal makro sistemin etkisiyle şekillendiği varsayılmaktadır.
- Sistemik terapide aileler bir sistem olarak ele alınır ve problemler sadece semptom olarak değil, temelindeki nedenlere odaklanılarak çözüme kavuşturulmaya çalışılır.
- 07:35Aile ve Eğitim
- Eskiden aileler bir okuldu, ancak şimdi aile olabilmek için okullara ihtiyaç duyuyoruz.
- Anne ve baba öğretmen olarak konumlandırılmadıklarından ve çocukları yanlış eğittiklerinden ciddi sorunlar ortaya çıkıyor.
- 08:03Mutluluk ve Huzur
- Mutluluk bireyseldir, huzur kamusaldır; bir evde herkesin mutlu olması huzurun oluşması için gerekli.
- Kendi mutluluğunu öncelikle alan bireyler yerine "önce mutlu et sonra mutlu ol" prensibini benimseyen ailelerde iletişim daha sağlıklı gelişir.
- 08:57İletişimin Önemi
- İletişim ailede başlar ve ailede sağlıklı iletişim kurabilen bireyler okulda ve sosyal hayatlarında da sağlıklı iletişim kurabilirler.
- Kendileriyle barışık olan bireyler sağlıklı iletişim kanallarını kullanabilir, kullanamayanlar duvara yazı yazma gibi davranışlara başvurabilir.
- Çocukların bilerek odayı kirletmesi veya duvara çizme gibi davranışları, sağlıklı iletişim kanallarının kapatıldığını gösterir.
- 10:37Aile Dinamikleri
- Anne-baba adayları geçmişte bıraktıkları ailelerini önlerine koymamalı, kendi ailelerini oluşturmalılar.
- Boşanma sebeplerinde en büyük problem, aile bireylerine söz attırmama ve onlardan etkilenmeme eğilimidir.
- Yeni bir aile oluştururken, geçmiş ailelerden korunma düşüncesi yerine yeni bir aile dinamikleri oluşturmak gerekir.
- 12:34İletişimin Önemi
- İletişimde konuşmak değil, dinlemek daha önemli bir faktördür.
- Karşıdakini dinlemeyince, mesajı dinleyebileceği birine aktarmaya başlar; çocuk yoksa ailenin diğer fertlerine aktarır.
- İletişimsizlik atasözünde "gelinim sen, kızım sana söylüyorum" şeklinde ifade edilir.
- 14:31İletişimsizliğin Etkileri
- Kadınlar erkeklere göre depresyona iki-üç kat daha fazla girebiliyor ve iletişimsizlik bu depresyonu arttıran faktörlerden biridir.
- Mutsuz bir evlilikte kadının depresyona girme olasılığı beş-on kat daha fazla artıyor.
- İletişim, evdeki herkesin beraber yaşaması için gereken bir unsurdur; biri kötüyse diğeri mutlu olamaz.
- 15:31Erkek ve Kadın İletişim Farklılıkları
- Kadınlar erkeklere göre daha detaycı, daha çok konuşan ve farklı başa çıkma teknikleri kullananlardır.
- Kadınlar özellikle stres durumlarında konuşarak kendini ifade etmeyi ve anlaşılmak istemeyi tercih ederken, erkekler sessizleşir ve "mağara" gibi davranır.
- Kadınlar olay vuku bulduğunda konuşmak isterken, erkekler stresliyken kendilerine çekilmeyi tercih eder.
- 18:13Çocuklar ve İletişimsizlik
- Çocuklar aile sisteminin en zayıf halkasıdır ve kendilerini problem davranışlarla ifade ederler.
- Çocukların davranış problemleri (tırnak yeme, alt ıslatma, uyku problemleri, hiperaktivite) aslında bir yardım çığlığıdır.
- Sistemik terapide problemin semptom taşıyıcısı olarak çocuk görülür ve sorunun çatlak bulduğu nokta çocuk olduğu, ancak çatlağın telafi edilebilmesi için ebeveynlerin müdahale etmesi gerektiği vurgulanır.
- 21:44Çocukların Gelişimindeki Etkiler
- Çocuklar sorun yaratan veya sorunları büyüten bir mekanizmayla dünyaya gelmezler, hamur gibi yoğrulmaya hazır melekler olarak gelirler.
- Çocuklarda zaman içinde şekil alan karakteristik görüntü, büyüdükleri sistemdeki mekanizmalar, anne-baba, anneanne, babaanne ve sosyal çevrenin yarattığı etkilerle oluşur.
- 22:28Çocuk Davranışlarında Sorunlar ve Ebeveyn Rolü
- Çocuklar anne ve babaya saldırmak için dünyaya gelmez, ebeveynlerin rolü davranış problemi sezdiklerinde önce kısa vadede nelerin olup bittiğini anlamalarıdır.
- Ebeveynler çocukta davranış problemi gördüklerinde önce kendilerini sorgulamalı, iyi niyetli ve doğru bildikleri yanlışlar olup olmadığını düşünmelidir.
- Çocukların davranış problemlerinin nedeni aile içindeki sorunlar olabilir, evlilik, iş hayatı veya toplumsal sorunlar da etkileyebilir.
- 24:02Çocukların "Kutucuklar" ve Geniş Aile İlişkileri
- Çocukların kalplerinde baba, anne, babaanne, anneanne gibi farklı "kutucuklar" vardır ve her kutucuk ilgili kişi tarafından doldurulmalıdır.
- Çocuğun geniş aileyle tanışması kişilik gelişimi açısından şarttır, bu kutucukların doldurulmaması problemlere yol açabilir.
- Tatilde sosyalleşmeler sağlanmalı, geniş aile ile iletişim kurulması vesile olmalıdır.
- 26:35Çocukların Kahramanları ve Doğru Besleme
- Çocukların ilk derdini anlatabilecek biri ailede olmalıdır, çocuklara anne-baba kahramanı olmaları gerekir.
- Ebeveynler çocuklarını kahramanlaştırmak istemezler, çocuklara bakma görevi vermek yerine çocukluğunu yaşamasına izin vermelidir.
- Çocukları "büyütmek" yerine "beslemek" gerekir, şefkatin ve duygusal emanetlerin önemlidir.
- 28:18Evde Ünvanlardan Ayrılmak ve Eleştiri Üslubu
- Evde ünvanlardan ayrılıp eş olarak davranmak önemlidir, etiket hastalığı toplumun en büyük sorunlarından biridir.
- Eleştiride "sen dilini" yerine "ben dilini" kullanmak gerekir, örneğin "sen beni yalnız bırakıyorsun" yerine "böyle yaptığında kendimi yalnız hissediyorum" denmelidir.
- Eleştiri yaparken kendi duygularımızdan bahsetmek, karşı tarafın savunmaya geçmesini engellemek ve empati kurmak önemlidir.
- 31:34Halının Altına Süpürmek ve Aile Kavgaları
- Halının altına süpürmek (biriktirilmiş sorunları bir anda dile getirmek) tehlikelidir, çocukla ilgili sorunlar erteleyebilir veya toplumsal baskılar nedeniyle konuşmamak da tercih edilebilir.
- Sorunları konuşmamak iyi insana iyi gelmez, bir şekilde çözmek için çaba gösterilmelidir.
- Aile içindeki kavgaların en büyük sebepleri anlaşmazlıklar, bakış açıları ve kültür farklılıkları, stres seviyesinin artmasıdır.
- 33:02Aile İçi Kavgaların Sebepleri
- Aile içi kavgaların en büyük sebeplerinden biri maddiyat olup, iyi bir aile olmak için eşlerin birbirlerini tamamlaması gerekir.
- İletişimsizlik, empati kuramama ve eşitlik olmaması kavga sebepleridir; örneğin bir eşin işten geldikten sonra her şeyi yapmak zorunda kalması.
- Eşlerin birbirini kıskanması, yaşam biçimleri ve çocuklarının yetiştirme şekilleri farklı fikirler oluşturabilir.
- 34:27Doğru İletişimin Önemi
- Doğru iletişim kurmak için problemleri sümen altına atmayıp, karşılıklı bir araya gelip konuşmak gerekir.
- Kavga etmekten kaçılmamalı, konuşarak doğruyu bulmak mümkündür.
- Ortayla buluşulmalı ve her iki taraf da çalışmalıdır; biri çalışıp biri çalışmama olmamalıdır.
- 35:54İletişim Stratejileri
- Altan almak, anlamak veya zaman vermek gibi stratejiler kullanılabilir; ateşle barut gibi düşünülebilir, yan yana gelmemelidir.
- Konuşmak tek başına yeterli değil, doğru zamanda konuşmak ve konuşurken doğru şekilde dinlemek gerekir.
- Tartışmak sağlıklı bir süreçtir, bazen uzlaşamamakta olabilecek şeyler hayatın doğal süreçleridir.
- 37:35Kavga ve Çözüm Süreçleri
- Süpürme (problemi alttan almak) yerine bazen bir süre ayrı kalmak da önemlidir, ancak süresi çok uzun olmamalıdır.
- "Küs yatmayın" deyişi gibi, en fazla yirmidört saat sürebilecek bir tartışma için bile uzun bir süre olabilir.
- Problem çözme sürecinde eşi değil, problemi karşıya alıp problemi çözmeye çalışmak gerekir.
- 40:32İletişim ve Anlayış
- İdarenin sınırı yoktur, geri vites gibi durumdan durum çıkarmak önemlidir.
- Ebu Müslim Horasani'nin "bir deli, bir veli formülü" ifadesi, iki tane deliden kavganın çıktığını gösterir.
- Egoizm içerisinde kendi haklılıklarımızı savunmak yerine, birbirimizdeki hayat bulma hikayesini devam ettirmek için anlayış önemlidir.
- 43:23İletişimsizliğin Çocuğa Etkileri
- İletişimsizlik, çocukların temelde öğrenmeleri gereken ilk etki olup, iletişim kurmayı öğrenemeden iletişim kurmaya çalışmak zorunda kalıyorlar.
- Çocuklar sadece aileyle değil, okulda öğretmenlerle, arkadaşlarıyla da iletişim kurmaya başladıklarında kendilerini ifade etme problemleri yaşayabilirler.
- İletişimsizlik, çocukların özgüven eksikliği, kabul görmeme ve etiketlenme sorunlarıyla karşı karşıya kalmasına neden olabilir.
- 44:46Çocuklarla İletişimde Hatalar
- Çocuklarla tartışmayı yerine hoşgörülü ve anlayışlı olmayı tercih etmek, zamanla "tefeci" bir ilişkiye dönüşebilir.
- Anne-babaların sevgilerinden sınırları iç içe geçirerek, normalden fazla tahammül göstermeleri sorun yaratabilir.
- Çocuklar, sınırlarının belirlenmediği durumlarda nerede durması gerektiğini anlamaz ve ebeveynlerin sınırlarını zorlayabilir.
- 46:14Sınırların Belirlenmesi
- Yeni nesil annelerde "iyi anne olma çabası" içinde, çocukla istedikleri kadar zaman geçirmeye çalışırlar.
- Çocuklar, ebeveynlerin keyif aldıklarını hissettirdikleri sürece oyun oynamayı isteyebilir, bu durum ebeveynleri yorgunluk ve paylaşımsızlık hissiyle karşı karşıya bırakabilir.
- Çocuğa yaş grubuna göre anlayabileceği dilde sınırlar belirlemek önemlidir, örneğin "baba işten geldiğinde sofraya oturacağız" gibi ifadeler kullanılabilir.
- 49:35İletişimde Ses Tonu
- Aile içinde iletişimde ses tonu çok önemlidir, karşı tarafı anlamayacağımızı hissettiğimizde sesimizi yükseltiriz.
- Yüksek ses tonu, karşı taraf tarafından agresyon veya çarpışma olarak algılanabilir.
- Doğru dinlemek ve anlaşıldığını hissetmek, ses tonunun önemini belirler.
- 50:49Kadın-Erkek İletişim Farkları
- Kadınlar yüzle anlatmayı ve göz göze gelmeyi tercih ederken, erkekler genellikle aynı odada olsa bile bağırarak konuşabilir.
- Kadınların sözüne verdiği değer, karşıya verdiği değer ve iletişime verdiği değer daha fazladır.
- Kadınlar anlaşılmak isteyen, karşılıklı değer veren ve muhatap alınmak isteyen bir bakış açısına sahiptir.
- 52:34İletişimde Göz teması ve Ses Tonu
- İletişimin en temel noktalarından biri göz temasıdır, yüz yüze bakma ve ruhen hissetmek önemlidir.
- Göz teması olmadığında ses tonu da oldukça önemlidir, sağlıklı iletişim için bunlar olmazsa olmazdır.
- Kadınlar genellikle seslerini yükseltmeden konuşur, sesini yükselttiği andan itibaren "kapı kırılmaya başladığı" an olarak görülür.
- 54:14İletişim Kuramadığımızda Oluşan Sorunlar
- Kadınlar alçaktan sesle konuşurken, erkekler anlamadıklarında ses tonunu yükseltirler.
- Kadın sesini yükselttiğinde "senin yüzünden kavga ettik" diyerek kadına çıkış yapan erkek aslında suçlu olabilir çünkü duymadı, dinlemedi ve anlamadı.
- Karşımızdaki kişi tarafından kâle alınmak kişide agresyon ve öfke duygusu yaratabilir.
- 56:32Kadın-Erkek İletişim Farkları
- Kadınlar genellikle daha çok konuşma eğilimi gösterirken, erkekler buna kadar ihtiyaç duymayabilir.
- Erkekler genellikle sonuç odaklı olurken, kadınlar süreçle ilgilidir.
- Bu farklılıklar 3,5 milyon yıllık bir geçmişimizden beri devam etmektedir.
- 58:44İletişim ve Eşlik
- Birbirini iyi tanımak için değer vermek, bakmak, göz teması kurmak ve yüzleşmek gerekir.
- Eş olmak için önce birbirimizi tanımak gerekir.
- Evde ne kadar ışık yanıyorsa o kadar ayrılık var demektir, tek ışık altında birlikte hayata bakabilmek önemlidir.
- 59:40Sevgi ve Tanımak
- Sevgi için emek gerekiyor, sadece "seni seviyorum" demek yeterli değildir.
- Sevgi, tanımak ister ve uzun bir yolculuk için iyi, güçlü bir kalp ister.
- Hayat aydınlıkken güzel olur ve aydınlığın en büyük yolu sevgiden geçer.