Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- "Acil Tıp Günlüğü" programında sunucu Kemal Bey, akademisyen, yazar ve profesör Dr. Gülten Kaptan ile geriatri aciller ve yaşlı bakımı konusunu ele almaktadır. Programda ayrıca hemşirelik eğitimi almış uzmanlar da yer almaktadır.
- Video, yaşlılık kavramı, yaşlanma süreci ve yaşlıların fizyolojik değişiklikleri üzerine kapsamlı bir inceleme sunmaktadır. Program, yaşlılık tanımı ve dünya nüfusunun yaşlanma süreciyle başlayıp, yaşlıların sosyal destek ihtiyaçları, beslenme sorunları, yutma güçlüğü, demans ve Alzheimer hastalığı gibi konuları ele almaktadır. Ayrıca yaşlıların acil durumlarda bakım gereksinimleri ve toplumsal yapı değişikliğinin yaşlı bakımı üzerindeki etkileri de tartışılmaktadır.
- Programda sağlıklı yaşlanma için spor yapmanın önemi, yaşam tarzının çocukluktan itibaren şekillendirilmesi gerektiği vurgulanmaktadır. Yaşlıların bağımsızlığını koruma, günlük yaşam aktiviteleri ve kişisel hijyen konuları da detaylı şekilde ele alınmaktadır. Video, yaşlıların toplumda aktif ve sağlıklı yaşam sürmelerinin önemi ve yaşlıların deneyimlerinin topluma katkı sağlayabileceği mesajıyla sonlanmaktadır.
- 00:31Acil Tıp Günlüğü ve Konuk Tanıtımı
- Acil Tıp Günlüğü programında geriatri aciller konusu ele alınacak.
- Konuk, akademisyen, yazar ve profesör Dr. Gülten Kaptan.
- Programda yaşlı hastalar ve geriatri konusu konuşulacak.
- 01:06Yaşlılık Tanımı ve Önemi
- Yaşlılık, toplumun kabullenmediği bir süreç olarak görülüyor.
- 1980'lerin sonunda Uluslararası Hemşireler Birliği ve Dünya Sağlık Örgütü geriatri ve yaşlı bakımı temalarını gündeme getirmiş.
- Dünya yaşlanıyor ve bu bir öngörü olarak görülüyor.
- 02:37Yaşlılık İçin Ön Hazırlıklar
- Yaşlılık için sosyal güvenceler, bağımsızlık ve bakım ihtiyaçları gibi konular önemlidir.
- Sağlık programlarında yaşlı bakımı ve geriyatri yer almaya başlamıştır.
- Tıp fakülteleri, hemşirelik fakülteleri ve yüksekokulları yaşlı bakım programları sunmaktadır.
- 03:44Yaşlılık Tanımları
- UNESCO'ya göre yaşlı, kendi konforundan dışarı çıkamayan ve hiçbir aktivitede bulunmayan kişidir.
- Dünya Sağlık Örgütü'ne göre yaşlılık fiziksel, biyolojik, ruhsal ve çevreyle uyumun değişmesiyle tanımlanır.
- Yaşlanma süreci, sağlık ve üretkenlik açısından değerlendirilmelidir.
- 06:02Dünya Nüfusunun Yaşlanması
- Geçmiş yıllarda 40-50 yaş civarında insanlar ileri yaşlı olarak görülüyordu.
- 2050'de dünya nüfusunun beş kişiden biri ya da iki kişi yaşlanmış olacak.
- Yaş ortalaması kadınlarda 73, erkeklerde 72-71 civarında olup, gelişmiş ülkelerde bu değerler daha yüksektir.
- 08:33Yaşlanma ve Sağlık
- Yaşlanma sürecinde teknolojik olanaklar ve daha sağlıklı yaşam için sunulan hizmetler önemlidir.
- Yaşlıların bağımsızlıklarını koruyabilmeleri ve bakım ihtiyaçlarında başvurabilecekleri yerler önemlidir.
- Spor yapmanın yaşlanmada yorgunluk giderici etkisi vardır ve sağlıklı yaşam biçimi çocukluktan itibaren edinilmelidir.
- 11:29Toplumsal Kültür ve Yaşlanma
- Gelişmiş ülkelerde yaşayan ve yaşlanmakta olan bireylerle gelişmekte olan ülkelerde yaşayan bireyler arasında yaşam tarzı ve toplumsal kültür farkı vardır.
- Birleşmiş Milletler'e göre gelişmiş ülkelerde yaşayan bireylerle gelişmekte olan ülkelerde yaşayan bireyler arasında minimum beş yıllık bir fark vardır.
- 11:55Yaşlılık ve Sosyal İhtiyaçlar
- Yaşlı kişilerde hem fizyolojik hem de sosyolojik değişiklikler olur, yaşlıların sosyal destek ihtiyacı gençlere göre çok daha fazladır.
- Yaşlı kişiler sevilmek, sosyal ortamın içinde bulunmak, izole olmak ve unutulmak istememektedir.
- Sağlık alanında empatinin öğretilmesi önemlidir, adı ile hitap etmek bir insanı çok önemli etkiler ve değer yargısını iki kez arttırır.
- 14:44Yaşlanma ile Fizyolojik Değişiklikler
- Yaşlanma ile saç beyazlar, cilt kırışır ve pigment hücreleri yavaşlar.
- Enzim faaliyetleri, endokrin sistem, karaciğer ve böbrek fonksiyonları yaşlanma ile değişir.
- Metabolizma yavaşlar, karaciğer enzimlerinde yavaşlama olur ve 74 yaştan sonra nefronların %60'ın üzerinde ölmeye başlar.
- 16:32Yaşlanma ile Beslenme ve Bağımsızlık
- Yaşlanma ile kemik kütlesi azalır, sindirim sistemi yavaşlar ve dişler yok olduğunda çiğneyememe ve yutamama sorunları yaşanır.
- Yeterli beslenmeme durumunda dehidratasyon ve cilt kuruluğu oluşur.
- Ne denli bağımsızlık ve aktif yaşam varsa o denli gençlik vardır.
- 17:53Yaşlılarda Düşmeler ve Önlemler
- Yaşlılarda düşmeler ve düşmeye bağlı travmalar büyük ölüm nedenlerinin büyük bir kısmını oluşturur.
- Kemik kütlesinin kaybı, beslenmedeki değişiklikler ve menopoz sonrası osteopeni kemik dokusundan kalsiyumun çekilmesi ve yumuşaması nedeniyle kırıklara meyil artar.
- Düşme tehlikesini önlemek için yerde ayağına takılabilecek kilim veya halı olmaması, kaygan zemin olmaması, yüksek yatak olmaması ve ışığın yatağın yanında olması gerekir.
- 19:47Banyo ve İnkontinans
- Yaşlıların banyosunu kendi kendine yapabilmeleri için gözlemek gerekir, özellikle ıslak banyo bırakılmamalıdır.
- Duyu azlığından dolayı suyun sıcaklığını saptayamayabilirler ve ciltte yanıklar oluşabilir.
- İleri yaşlarda inkontinans (idrarını kaçırma) olabilir, yüksek yatak ve karanlık ortam düşme nedeni olabilir.
- 21:24Nörolojik Hastalıklarda Yutma Güçlüğü ve Beslenme
- Nörolojik hastalık nedeniyle yutma güçlüğü gelişen hastalarda, ağızdan yiyebiliyorsa yiyecek çeşitlerinin sınıflandırılması önemlidir.
- Nörolojik bozukluk durumlarında katı yiyecekler verilmemeli, sıvı yiyeceklerle beslenmeli ve kaşık kaşık azar azar verilmelidir.
- Yutma sırasında pozisyon önemlidir; sırtüstü yatırılırken başın yükseltilmesi gerekir ve hastanın genel durumu gözlemlenmelidir.
- 23:13Yaşlıların İstismarı ve Kötü Muamelesi
- Acil servise gelen yaşlıların bağımsızlık, fonksiyonlarının yerinde olup olmadığı, sözel ifade edip edemediği, yürüme stabilitesi ve duyu organları değerlendirilmelidir.
- Yaşlıların istismarı (abusu) acil serviste önemli bir konudur ve fiziksel şiddet belirtileri (ezik, morluk) gözlemlenmelidir.
- Yaşlılar genellikle izole olmaktan korktuğu için istismara uğradıklarını ifade etmezler.
- 25:26Yaşlıların Ekonomik ve Sosyal Durumu
- Yaşlıların ekonomik durumu önemlidir; emekli maaşı alıyorsa onu barındırmak için "yaşasın da maaşına el koyalım" düşüncesi yaygındır.
- Yaşlıların sosyal destek ihtiyaçları vardır; kendi kendine yaşıtlarıyla sinemaya gidebiliyor mu, giymek istediği bir şey var mı gibi sorular göz önüne alınmalıdır.
- Yaşlıların evde sürekli alkol alan bir damat veya kötü davranan torunları olabilir, bu da kötüye kullanılmalarına neden olabilir.
- 26:59Aile Yapısı ve Yaşlıların Bakımı
- Ataerkil aile yapısından çekirdek aile yapısına geçiş ve bireysel yaşam tarzının başlaması yaşlıların rehabilitasyonu ve bakımında açıklar yaratabilir.
- Yaşlılık "ikinci ergenlik" olarak tanımlanabilir ve bu durum kötü bir durum değildir.
- 27:44Yaşlıların Yalnızlık Sorunu
- Ataerkil yapımızın bozulmasıyla insanlar çekirdek yalnızlık yalnızlığını sevmeye başladı.
- Yaşlıların huzurevi kavramı genç ve yabancı bir kavramdı, oraya gidip oturmak ve konuşlanmak ayıp ve itilmişlik olarak görülüyordu.
- Yaşlıların özel alan ihtiyacı var, bebek odası gibi özel bir odası olmalı ve yalnız kaldıklarında ne yapabilecekleri öğretilmeli.
- 29:37Yaşlı Bakımında Ekonomik ve Sosyal Zorluklar
- Ataerkil ailede kadınlar kayınvalide veya anne olarak bakardı, ancak ekonomik nedenler ve gereksinimlerin değişmesiyle iki kişinin çalışmasının bile yetmediği bir dünyada bu mümkün olamıyor.
- Evlatlar zor durumda kalıyor, suçluluk hissediyor ve geleceğe pozitif bakıyorlar.
- Yaşlıların yalnızlığı gidermenin yollarını öğretmek gerekiyor, sosyal medya ve telefon kullanımını öğrenmeleri önemli.
- 31:12Yaşlıların Günlük Yaşam Aktiviteleri
- Yaşlıların günlük yaşam aktiviteleri (yemek pişirme, çamaşır yıkama) önemlidir.
- Batıda ve Ege bölgesinde en çok ayak tırnaklarını kesemiyorlar çünkü zaman içerisinde sertleşiyor ve tırnak basmaları oluyor.
- Kanıta dayalı yaşlı bakım teknikerliği, yaşlıların öz bakımını öğretmeyi içerir.
- 32:22Yaşlı Bakımında Önemli Teknikler
- Yaşlılara ılık suya ayaklarını koymaları, üşütmemeleri, diyabetli ise ayağını yakmamaları öğretilmeli.
- Ayağında yara varsa aynayla altına bakmayı ve parmak arasını iyi kurulamasını öğretmek önemlidir.
- Ağız bakımları yapılmadığı takdirde enfeksiyon hastalıklarının davetçisi olabilir.
- 33:33Yaşlılarda Ölüm Nedenleri
- Uzun süre yatağa bağımlı olan ve öz bakımları yapılmayan yaşlılarda setik şoka kadar giden durumlar gelişebilir.
- Yaşlılarda ölüm oranları yüksek olmasının nedenleri: hijyen ihmal, enfeksiyona yatkınlık, fiziksel rezervlerin azalması, hareket yeteneğinin azalması ve yavaş metabolizmadır.
- Beslenme, su ve hareket eksikliği, bası derede incelme ve kuruma gibi durumlar birbirini getirir.
- 34:44Alzheimer ve Demans Hakkında Bilgiler
- Alzheimer ve demans aynı şey değildir, ancak unutkanlıkla başlarlar ve inkontinans (idrar kaçırma) en çok demanslı hastalarda görülür.
- Alzheimer hastalarında en çok görülen belirti, en çok bildiği şeyi unutmak (örneğin tuzluğu unutmak) şeklindedir.
- Bakım verenlerin yükü çok önemlidir; sağlık personeli bulunamayabilir veya ekonomik durumlar yeterli olmayabilir.
- 35:42Alzheimer Hastalarının Davranışları ve Bakım Gereksinimleri
- Alzheimer hastaları sürekli yer değiştirmek istemez, aile bireylerinin sürekli değişmesi daha büyük yük getirir.
- Hastalar tekli seçenekleri, karmaşık ortamları, renkli, ışıklı ve gürültülü ortamları istemezler.
- Hastalar beslenmeye dışarıdan ihtiyaç duyar, bir veya iki yemek sunulup hangisini yiyeceklerini seçmeleri sağlanmalıdır.
- 37:28Bakım Verenlerin Zorlukları
- Bakım verenler duygusal olarak da zorlanır, hastaları farklı yerlere götürmek veya konuşmak gibi davranışlardan uyum bozuklukları olabilir.
- Hastaların giyeceği giysilerin rahat, tek parçalı ve çok renkli olmaması önemlidir.
- Bakım verenlerin sosyal yaşamından izole olmaları ve kendilerini ihmal etmeleri büyük bir sorundur, önce kendilerini korumaları gerekir.
- 40:00Yaşlı Hastaların Acil Serviste Durumu
- Yaşlı hastalar genel olarak ambulans kullanarak acil servise başvurur ve geldiklerinde gençlere göre daha uzun süre kalırlar.
- Yaşlı hastalarda fizyolojik rezervlerin azalması ve kronik hastalıkların bir arada olması, tetkiklerin daha detaylı yapılması gerektiğini gösterir.
- Yaşlı hastalarda damar bulmak, enjeksiyon yapmak ve kan almak gibi işlemler yetişkinlere göre daha farklı ve zor olabilir.
- 42:09Yaşlıların Toplumda Rolü
- 65 yaş ve sonrasında çalışan insanlar gençlere göre daha verimli çalışabilirler.
- Avrupa'da yaşlıların ölüm sırasında birinci sırada olmasalar da, sekel bırakma ve engelli olma açısından birinci sıradadırlar.
- Yaşlıların bilgi ve becerileri ile gençlerin tecrübeleri bir araya getirildiğinde topluma yararlı bilgi ve beceri ortaya çıkabilir.