• Buradasın

    Türk Edebiyatının İlk Polisiye Romanı: Esrar-ı Cinayet İncelemesi

    youtube.com/watch?v=eFR5JGgsuI0

    Yapay zekadan makale özeti

    • Bu video, Ahmet Mithat Efendi'nin 1884'te yazdığı "Esrar-ı Cinayet" romanının edebiyat incelemesidir. Türk edebiyatının "ilk öğretmeni" olarak anılan ve türk romancılığının kurucusu olan Ahmet Mithat Efendi'nin hayatını ve eserini ele almaktadır.
    • Video, Türk edebiyatının ilk polisiye romanı olan "Esrar-ı Cinayet"i inceleyerek başlıyor ve romanın ana karakteri olan "Türk Sherlock Holmes" olarak nitelendirilen Osman Sabri Efendi'nin hikâyesini anlatıyor. İncelemede, Beykoz açıklarındaki kayalıklarda bulunan cesetlerin gizemini çözmeye çalışan Osman Sabri Efendi ve yanındaki hafiye Necmi'nin macerası ele alınıyor.
    • Videoda ayrıca romanın II. Abdülhamid dönemi atmosferini yansıttığı, dönemin adalet sistemindeki eksiklikleri ele aldığı, gazete haberlerini içe aktarma yöntemiyle ilerlediği ve son bölümlerde komik bir dille okuyucuyu güldürdüğü vurgulanıyor. "Öreke taşı" teriminin tarihsel bilgisi de incelemenin bir parçası olarak sunuluyor.
    Türk Edebiyatının İlk Polisiye Romanı
    • Bugün Türk edebiyatının ilk polisiye romanı olan "Esrar-ı Cinayet" incelemesi yapılacak.
    • Türk edebiyatının "hace-i evveli" (ilk öğretmeni) olarak anılan Ahmet Mithat Efendi, Türk romancılığının kurucusu sayılır.
    • Ahmet Mithat Efendi'nin tek derdi, Türk halkını kitapları aracılığıyla eğitebilmekti.
    01:00Ahmet Mithat Efendi'nin Edebiyat Hayatı
    • Ahmet Mithat Efendi gazeteciliği de edebiyatını yaymak için bir araç olarak kullanmıştır.
    • Kendi kurduğu matbaasında sürekli dergi, gazete, kitap basan Ahmet Mithat Efendi, zamanla "kırk beygir gücünde bir kalemşora" ve "bir yazı makinesi" olmuştur.
    • Tanzimat döneminde edebiyatımıza girmiş olan roman türüyle beraber gazetelerde tefrika edilen eserler moda haline gelmiştir ve bu modanın en dikkat çeken ismi Ahmet Mithat Efendi olmuştur.
    02:26Polisiye Romanın Doğuşu
    • Her türe, her konuya el atan Ahmet Mithat Efendi, polisiye türüne de el atmış ve böylelikle Türk edebiyatının ilk polisiye romanını "Esrar-ı Cinayet" kaleme almıştır.
    • "Esrar-ı Cinayet" 1884'te kitap olarak yayımlandı ve önce Tercüman-ı Hakikat gazetesinde tefrika edilmiş, halkla buluşturulmuştu.
    • Ahmet Mithat Efendi, 1884 yılında kitap haline getirdiği "Esrar-ı Cinayet" romanıyla sadece Türk edebiyatında değil, dünya edebiyatında da polisiye romanın ilk örneklerinden birini vermiş sayılabilir.
    04:10Polisiye Edebiyatının Tarihi ve Etkileri
    • Polisiye edebiyatının tarihine bakıldığında, 1841 yılında Edgar Allan Poe ile başlayıp 19. yüzyılın sonlarına doğru Sherlock Holmes'un ortaya çıkmasıyla 20. yüzyıla yepyeni güçlü bir tür olarak merhaba demeşmiştir.
    • Ahmet Mithat Efendi'nin "Esrar-ı Cinayet" romanında geçen sorgu aracığı ve yardımcısı, Sherlock Holmes romanlarından ziyade Fransız dedektif romanı yazarı Emil Geberio'dan etkilenmiştir.
    • Ahmet Mithat Efendi, "öncelikle batı yazarlarını taklit etmek zorundayız, çünkü bu türleri biz yaratmadık, bu türleri biz bilmiyoruz" düşüncesinden hareketle bu etkilenmeyi yaşamıştır.
    05:28"Esrar-ı Cinayet" Romanının Önemi
    • "Esrar-ı Cinayet" romanının ilk Türk polisiyesi olmaktan daha önemli yanları vardır; kitabın yayımlanma tarihi II. Abdülhamid dönemi'ne denk gelmekte ve roman arkasına Eski İstanbul'u, Eski Beyoğlu sokaklarını almaktadır.
    • Roman, liyakatsizlik ve baskı yoluyla olayları çarpıtma durumları, gerçekleri gizlemeye çalışma çabaları gibi bir atmosfere bürünür.
    • Ahmet Mithat Efendi, bazı bölümlerde tanzimat romanının geleneksel bir özelliği olan olayları bölerek yazarın araya girmesi ve çeşitli bilgilerle okuru eğitmeye çalışma çabasını kendi bilgi ve deneyimlerinden hareketle öneriler sunarak romana yedirmeye çalışır.
    07:12Öreke Taşı
    • Ahmet Mithat Efendi, romana başlarken okurları "öreke taşı"yla karşılar.
    • Öreke, yünlerin tutturulduğu çatal, değnek anlamına gelen bir kelimedir ve "yok ananın örekesi" veya "yok ebenin örekesi" gibi ifadelerde kullanılır.
    • Öreke aslında kadın doğumcuların odasında vazgeçilmez bir enstrüman olan, ebelerin kadınlara doğum yaptırırken işlerini kolaylaştırmak üzere icat edilmiş bir sandalyedir.
    08:21Öreke Taşı ve Esrar Cinayeti'nin Giriş
    • Öreke taşı, İstanbul Boğazı'nın Karadeniz tarafında, kanlı kayalar olarak da bilinen bir kaya topluluğudur.
    • Ahmet Mithat Efendi, "Esrar Cinayeti" romanının girişinde Öreke taşına neden öreke denildiğini araştırarak, denizcilerin bu kayalıklara yaşanılan kazalardan dolayı kanlıaya ismini verdiğini açıklıyor.
    • Öreke taşının suyun üzerindeki toparla parlak şekli ve tepesindeki feneriyle öreke'ye benzetilmesi, romanda cinayetlerin başlayacağı ve devam edecek yere vurgu yapılıyor.
    09:34Romanın İçeriği ve Çözüm Süreci
    • "Esrar Cinayeti" romanında Öreke taşında bulunan bir kızın ve iki Rum kökenli erkeğin cesedi, gazete haberlerinden anlaşılmaktadır.
    • Romanın Sherlock Holmes figürü olan Müstantik Osman Sabri Efendi, bu olayları çözmek için çalışırken, bir ay sonra gerçekleşen intiharla ilgili analizler yaparak iki olay arasındaki bağlantıyı kuruyor.
    • Ahmet Mithat Efendi, kitabın başında gazeteyi romanın içerisine bir unsur olarak dahil etmekte ve okurların cinayetlerin perde arkasını gazetelerden öğrenmesini sağlıyor.
    10:38Romanın Özellikleri ve Değerlendirmesi
    • Kitap boyunca yerli bir Sherlock Holmes olarak ilginç çözümlemeler yapan Osman Sabri Efendi, bazen okuru güldürse de dürüst bir memurdur ve yanındaki hafiye Necmi ile birlikte cinayetleri çözmeye çalışıyor.
    • Dönem koşulları göz önünde bulundurularak okunması gereken "Esrar Cinayeti", günümüz polisiyesi ile karşılaştırıldığında beklentilerin altında kalabilir.
    • Roman, dönemin gazeteciliğine dair detaylar barındırdığı için gazetecilik ve televizyonculuk mesleğini icra edenler için de kaynak niteliğinde olmaktadır.
    11:32Ahmet Mithat Efendi'nin Etkileyici Stili
    • Ahmet Mithat Efendi, kitabın sonlarına doğru her karaktere uç sürprizler hazırlayarak okuyucuları güldürmeye çalışmaktadır.
    • Masalsı meddah ruh haliniyle polisiye gerilim tarzını değiştirerek polisiye komedi tarzına dönüştürmüş ve belki de bu türün ilk örneğini vermiştir.
    • Ahmet Mithat Efendi, polisiye yazarsa gizemleri meddah gibi çözer ve arkadan kıkır kıkır göbeğini sallaya sallaya uzaktan okuyuculara güler.

    Yanıtı değerlendir

  • Yazeka sinir ağı makaleleri veya videoları özetliyor