Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Türk şair ve yazar Orhan Veli Kanık'ın hayatını ve edebi mirasını anlatan biyografik bir belgeseldir. 13 Nisan 1914'te İstanbul'da doğan Orhan Veli, Melih Cevdet Anday ve Oktay Rıfat Horozcu ile birlikte Garip akımının önderlerinden biri olmuştur.
- Video, Orhan Veli'nin çocukluğundan başlayarak eğitim hayatını, edebi kariyerini ve Garip akımının kuruluşunu kronolojik olarak anlatmaktadır. Şairin ölçü ve uyak gibi klasik şiir kalıplarından bağımsızlaşması, halk dilini kullanması ve günlük hayatın her yönünü şiire yansıtması gibi yenilikçi yaklaşımları vurgulanmaktadır. Ayrıca, 14 Kasım 1950'de hayatını kaybetmesi ve ölümünden sonra onun anısına yayınlanan "Son Yaprak" dergisi hakkında bilgiler de paylaşılmaktadır.
- Orhan Veli Kanık'ın Hayatı ve Edebi Mirası
- Orhan Veli Kanık, Cumhuriyet sonrası Türk edebiyat tarihinde şiir türüne farklı bir soluk ve yeni bir bakış açısı kazandırmıştır.
- Melih Cevdet Anday ve Oktay Rıfat Horozu ile birlikte Garip akımına önderlik etmiştir.
- Türk şiirinin ağır kalıplarından, kilişeleşmiş söylemlerden ve yoğun sanatsal kuramlardan bağımsızlaşması gerektiğini savunmuş, ölçü ve uyak gibi biçimleri terk etmiş, konuşma dilinin ve gündelik hayatın her boyunu şiire yansıtabileceğini göstermiştir.
- 00:45Orhan Veli Kanık'ın Doğumu ve İlk Eğitim Yılları
- Orhan Veli Kanık, 13 Nisan 1914 tarihinde İstanbul'un Beykoz semtine bağlı Yalı köyünde dünyaya geldi.
- Cumhurbaşkanlığı Armoni Orkestrası şefik, klarnet üstadı Mehmet Veli Kanık ile Fatma Nigar Hanım'ın ilk çocukları olarak dünyaya geldi.
- Anafartalar İlkokulu'nun ana sınıfıyla temel eğitime başlayan Orhan Veli, 1921 yılında ilköğrenimi için Galatasaray Lisesi'ne gönderildi.
- 01:22Ankara'daki Eğitim ve Edebiyat Kariyeri
- 1925 yılında babasının Cumhurbaşkanlığı bando şefliğine tayini nedeniyle ailesiyle birlikte Ankara'ya taşındı.
- Ankara'da Gazi İlkokulu'nu bitiren Orhan Veli, ortaöğrenimi için yatılı olarak Ankara Erkek Lisesi'ne gitti.
- İlkokul çağındayken okumayla başlayan edebiyat aşkı sonrasında satırlara döküldü ve ilkokul öğretmeni Sedat Bey'in teşvikiyle ilk öyküsü "Çocuk Dünyası" adında eski yazıyla yazılan bir dergide yayımlandı.
- 02:04Garip Akımının Kuruluşu
- Ankara'da geçen lise yıllarında ilk olarak Oktay Rıfat Horozcu ile tanışan Orhan Veli'nin sonrasında Melih Cevdet Anday ile arkadaş olması edebiyat kariyerinin başlangıcı oldu.
- Ortak duygu ve düşüncelerle bağlı oldukları edebiyat zevki üç arkadaşı iyice yakınlaştırdı ve sürekli edebiyat ve sanat dünyasındaki son gelişmeleri takip ettiler.
- Ankara Lisesi Okul Kooperatifi'nin finansörlüğünde "Sesimiz" adını verdikleri bir dergi çıkarmaya başladılar ve ilk şiirleri bu dergide basıldı.
- 03:31Üniversite Dönemi ve İlk Yayımları
- 1933 yılında Ankara Lisesi'nden mezun olduktan sonra İstanbul'a geri döndü ve İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi'nin Felsefe Bölümünde yüksek öğrenimine devam etti.
- Üniversite döneminde kendi fakültesinin öğrenci grubu başkanı seçildi ve eski okulu olan Galatasaray Lisesinde yardımcı öğretmen statüsünde görev aldı.
- 1936 yılında lisans eğitimini bırakmaya karar verdi ve ertesi yıl Ankara'ya geri döndü, PTT Genel Müdürlüğü Telgraf İşleri Reisliği Nizamlar Bürosu'nda memurluk yaptı.
- 04:15Garip Akımının Başlangıcı
- 1936 yılında şairin yazınsal kimliğini tam olarak ifade eden, biçim ve üslup tarzından tarzını bulmuş olan ilk şiirleri Nahit Sırrı Önek'in desteği ile Varlık dergisinde yayımlandı.
- Genellikle aşk, özlem, çocukluk anıları gibi temaları yoğun bir duygusallıkla işlediği bu şiirlerin büyük kısmında Mehmet Ali Sel mahlasını kullandı.
- 1941 yılına gelindiğinde Melih Cevdet Anday ve Oktay Rıfat ile birlikte çıkardıkları "Garip" adlı şiir kitabıyla Türk edebiyat tarihinde Garipçilik adı verilen yeni bir şiir akımı başlattılar.
- 05:16Garip Akımının Özellikleri
- Şiirde biçimsel kuralların gerekliliğini yok sayan bu yeni bakış açısına göre, yoğun şekilde Arapça ve Farsçanın etkisi altında kalan şiir dünyası artık arınmak, yenilenmek ve kendi diline, milletine özgü bir üslup edinmek zorundaydı.
- Halk dilinde yalın bir ifade tarzı ile maz kaleme alan Garipçiler, hicivsel unsurlar ve mizah öğeleri kullanmak suretiyle gündelik olayların da bahis konusu yapıldığını gözler önüne serdiler.
- Orhan Veli, Garip'in kendisi tarafından kaleme alınan önsözünde hece ölçüsü ve uyanın şiiri yozlaştırdığını söylüyor ve onlara göre şiirin insanların beş duyusuna değil, beynine seslenen bir söz sanatı olduğunu ifade ediyordu.
- 06:02Son Yılları ve Vefatı
- İkinci Dünya Savaşı'nın neden olduğu gerginlik nedeniyle uzatılan askerlik görevini 1945 yılında yedek subay rütbesiyle tamamlayan Orhan Veli, Ankara'ya dönerek Milli Eğitim Bakanlığı Tercüme Bürosu'nda tercümanlık yapmaya başladı.
- 1947 yılında Reşat Şemseddin Sirer'in Milli Eğitim Bakanı olmasıyla birlikte yeni bakanlık yönetiminin antidemokratik ve tutucu davranmakla suçlayarak görevinden istifa etti ve hemen ardından Mehmet Ali Aybar tarafından yayımlanan "Hür ve Zincirli Hürriyet" adlı gazetelerde eleştirel yazılar kaleme almaya başladı.
- 1 Ocak 1949 tarihinde iki sayfalık "Yaprak" adlı kültür sanat dergisini çıkarmaya başladı, ancak finansman sorunu nedeniyle kısa sürdü ve 28 sayıyla sınırlı kaldı.
- 07:28Vefatı ve Mirası
- 1949 yılında Nazım Hikmet'in yazılarından dolayı mahkum edilmesini protesto etti ve yakın arkadaşları Melih Cevdet Anday ve Oktay Rıfat'la birlikte şairin serbest bırakılması için üç gün boyunca açlık grevi yaptı.
- 10 Kasım 1950 gecesinde onarım için kazılmış ancak üzeri kapatılmamış bir çukura düşerek ayağını incitti ve İstanbul'a dönen ünlü şair, 14 Kasım 1950 tarihinde beyin kanaması sonucu girdiği komada hayatını kaybetti.
- Türk edebiyat camiasının derin bir yasa boğan ölümünün ardından geniş bir katılıma sahne olan cenazesi, Rumeli Hisarı'nda bulunan Asia Mezarlığı'nda toprağa verildi.
- 08:41Orhan Veli Kanık'ın Edebi Mirası
- Özellikle Varlık dergisindeki şiirleriyle büyük ilgi gören Orhan Veli, 36 yıllık yaşamı boyunca gerek eserleriyle gerek düşünceleriyle sağlığında ve ölümünden sonra kendisinden çok söz ettiren şairlerden biri olmuştur.
- Türk edebiyat tarihinde yenilikçi fikirlerin ilk savunucularından biridir ve Garipçilik akımının önderi olarak şiirin ölçü, uyak gibi alışılagelmiş klişelerden, kalıplardan ve kurallardan bağımsızlaşarak da yazılabileceğini göstermiştir.
- Eserlerinde zaman zaman hicivsel bir üslup ile mizah öğelerinden yararlanmıştır ve gündelik hayatın her yönünü şiire konu olabileceğini savunmuş, kendini belli bir duygu ya da düşünceyle sınırlamamıştır.