Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, uluslararası hukukta egemenlik kavramını açıklayan bir eğitim içeriğidir. Konuşmacı, bir devletin uluslararası hukukta sahip olduğu yetkileri detaylı şekilde anlatmaktadır.
- Video, egemenlik kavramının tanımıyla başlayıp, bir devletin kendi ülkesinde bulunan kişiler ve şeyler hakkında kanunlar çıkarma, vatandaşlarının ve yabancıların hakları ve malları üzerinde tasarruf etme yetkilerini açıklamaktadır. İçerikte diplomatik himaye, azınlıklar, sığınmacılar, insani müdahale, egemen eşitlik ve iç işlerine karışma yasağı gibi kavramlar ele alınmakta, ayrıca evrensel cezai yetki, uyrukluk meselesi ve uluslararası hukukta devletlerin yetkilerinin sınırlanması konuları da detaylı şekilde incelenmektedir. Video, bir devletin yetkilerini anarken insan hakları, azınlıklar, yabancılar ve sığınmacıların haklarını koruyan hukuk kurallarına uyması gerektiğini vurgulayarak sonlanmaktadır.
- 00:09Devletin Egemenlik Yetkisi
- Uluslararası hukukta egemenlik kavramı, devlete kendi ülkesinde bulunan kişiler ve şeyler hakkında kanunlar çıkarma ve tasarruf etme konularında münhasır bir yetki tanır.
- Münhasır yetki, bir devletin egemenliğine dayanarak kendi ülkesinde bulunan kişi ve şeyler bakımından tek başına kural koyma ve bunları uygulama yetkisidir.
- Bir devletin mahkemelerine ülke dışındaki kişi ve şeyler hakkında yargılama yapma imkani ve kendi uyrukluğunda bulunan kişilerin hak arama yetkisi de bulunmaktadır.
- 01:24Devletin Yetkilerinin Uygulanması
- Devletler kendi ülkesi içinde kurallar koyabilir, ancak bazı durumlarda kanunlarının uygulama ve mahkemelerinin yetki alanını ülkesi dışında bulunan kişi, şey ve eylemlere de teşmil etme imkanı vardır.
- Devletler evrensel cezai yetki iddiasıyla korsanlık, köle ticareti, uyuşturucu ticareti, terörizm gibi suçlar konusunda ülke dışındaki olay ve şeyler üzerinde yetkilerini kullanabilir.
- 1990'lardan itibaren devletler insanlığa karşı suçlar, savaş suçları ve soykırım suçlarına ilişkin evrensel yetkilerini uluslararası ceza mahkemeleriyle paylaşmaya başlamışlardır.
- 03:25Uyrukluk ve Diplomatik Himaye
- Uyrukluk, bir devletin ülkesinde yaşayan insanları bu devlete vatandaşlık bağıyla bağlayan sürekli hukuki ilişkidir ve vermek her devletin münhasır yetkisidir.
- Bir devlet, kendi uyrukluğunda bulunan gerçek ve tüzel kişinin başka devletlerde uğradığı haksızlıklar adına uluslararası alanda hak arama yetkisine sahiptir (diplomatik himaye).
- Uluslararası hukuk, devletin ülkesel yetkisine bazı istisnaların getirilebileceğini öngörmüş ve bunlar uluslararası örf ve adet hukukunun parçası haline gelmiştir.
- 04:12Ülkesel Yetkiye Getirilen İstisnalar
- Her devletin başka bir devletten onun ülkesini diğerinin zararına olacak faaliyetlerde kullandırılmamasını isteme hakkı vardır.
- Bir devletin kendi işlem ve malları, devlet başkanı, diplomatik temsilcisi, savaş gemileri ve silahlı güçleri adına başka bir devletin ülkesel yetkisinden muaf tutulması da örf ve adet hukukuyla getirilen bir istisnadır.
- Devletler antlaşmalar yaparak başka devletlere veya uluslararası teşkilatlara kendi ülkesi üzerinde birtakım haklar ve muafiyetler sağlaması mümkündür.
- 05:40İnsan Hakları ve Yabancılar
- Günümüzde bir devletin kendi ülkesi üzerinde yaşayanlar hakkında sahip olduğu münhasır yetkisinin uluslararası hukukça sınırlandığı en önemli alan insan hakları hukukudur.
- Yabancı statüsünde yer alan kişiler, bulundukları ülkenin yasalarına uymakla yükümlü olmakla beraber, devletlerin onlara uluslararası hukuktan kaynaklanan hakkına saygı göstermesi ve kendi vatandaşlarına sağladığı hukuki korumanın aynısını yabancılar için de sağlamak zorunluluğu vardır.
- Bir devletin ülkesinde bulunan sığınmacılar, ülkesine döndüklerinde fiziki veya hukuki zulme uğrayacağına dair ciddi korkusu olan kişilerdir ve mülteci olma haklarına sahiptirler.
- 08:00Devletlerin Egemen Eşitliği ve İç İşlerine Karışma Yasası
- Birleşmiş Milletler Şartı Madde 2-1 uyarınca tüm üye devletler hukuken eşittir ve eşitlik ilkesi, devletlere kendi aralarındaki ilişkileri mütekabiliyet (karşılıklılık) ilkesi uyarınca düzenleme imkani verir.
- Birleşmiş Milletler Şartı Madde 2-4'te yer alan devletlerin iç işlerine karışma yasağı, bir devletin başka bir devletin kişiliğine, siyasi, ekonomik ve kültürel özelliklerine karşı her türlü müdahale ve tehdit kullanmaktan kaçınmasını gerektirir.
- Uluslararası hukukta bir devletin yetkilerini anırken, insan hakları, azınlıklar, yabancılar ve sığınmacıların haklarını koruyan hukuk kurallarına uyması özel önem taşır.