Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, sunucu Metin Bey'in moderatörlüğünde, TR724 yazarı Cumali Önal ve uluslararası ilişkiler ve hukuk uzmanı Prof. Dr. Mehmet Efe Çaman (Efe Hoca) arasında geçen bir tartışma programıdır.
- Program, Türkiye-Yunanistan arasındaki Ege denizi meselesini merkeze almaktadır. Konuşmacılar, Yunanistan'ın sınırlarını 12 mil'e çıkarma meselesi, egemenliği tartışmalı adalar, Lozan Antlaşması'nın 12. maddesi ve uluslararası hukukun bu konudaki rolü gibi konuları tartışmaktadır. Tartışma, Türkiye'nin Ege'deki hakları ve Yunanistan'ın bu konudaki tutumu arasındaki çatışmayı ele almaktadır.
- Konuşmacılar arasında uluslararası hukukun uygulanması, mülkiyet hakkının eşitlik ilkesine dayanmadığı ve Türkiye'nin kendi haklarını savunabilmesi için uluslararası hukuk çerçevesindeki konumu gibi konularda farklı görüşler bulunmaktadır. Ayrıca, Lozan Antlaşması ve Montrö Anlaşması'ndaki düzenlemeler, Türkiye'nin 1995 yılından sonra Ege'deki adaları tartışmaya açmasının nedenleri ve uluslararası ilişkilerde hukukun uygulanmaması konuları da tartışılmaktadır.
- 00:10Ege ve Yunanistan Meselesi
- Ege ve Yunanistan meselesi Türk halkının çok hassas olduğu ve siyasetçilerin de sevdiği bir konudur.
- 1950'lerden bugüne kadar yaklaşık 70 yıldır adalar, Yunanistan ve Ege meselesi gündemde olup, siyasetçiler bu konuyu işlerine geldiği gibi kullandılar.
- Bu süre içinde neredeyse bir arpa boyu yol katedilmiş değil.
- 00:55Cumali Önal'ın Yazısı
- Cumali Önal, TR724'te Ege sorunuyla ilgili geniş perspektiften bir yazı yazmıştır.
- Yazısında Yunanistan'ın sınırlarını 12 mile çıkarma meselesini gündeme getirerek Türkiye'nin Ege Denizi'nde nefes alabilecek yeri kalmayacağından bahsetmiştir.
- Yazının ilerleyen bölümlerinde Türkiye'nin Mavi Deniz Projesi ve bölgedeki tutumunun tutarsızlığının haklı olmadığını gösterdiğini belirtmiştir.
- 01:47Cumali Önal'ın Görüşü
- Cumali Önal, Yunanistan'ın mevcut durumunun Türkiye için iyi olmayacağını anlatmaya çalıştığını belirtmiştir.
- Türkiye'nin izlediği hard politikanın Türkiye'ye zarar verdiğini ve Yunanistan'da bu sorunun bu şekilde çözülemeyeceğini vurgulamıştır.
- Ege konusunda uluslararası deniz hukuku uzmanı olmadığını, ancak konuyu takip ettiğini ve yazı yazmadan önce 20'den fazla makale okuduğunu ifade etmiştir.
- 03:07Ege Denizi'nin Özel Durumu
- Ege Denizi'nin dünyada benzeri bulunmayan, adaların adası çok olan bir yapıya sahip olduğu belirtilmiştir.
- Türkiye'nin Ege Denizi'nde kıyılarına hapsolması durumunda adil bir çözüm bulunması gerektiği vurgulanmıştır.
- İki kilometre açıkta bir ada var ve bu ada Türkiye'nin önünü kapatıyor, Yunan adaları Türkiye'nin ada sahilleri boyunca uzanmış durumda.
- 04:50Uluslararası Hukuk Tartışması
- Mehmet Efe Çaman, uluslararası hukukun bu durumu gerektirdiğini ve hiçbir devletin kendi aleyhine olan uluslararası anlaşmayı tanımadığını belirtmiştir.
- Mehmet Efe Çaman, 20 yıldan fazla Ortadoğu'da çalıştığını ve bölgede uluslararası hukuk kavramının olmadığını iddia etmiştir.
- Irak işgali ve Filistin sorunu gibi örneklerle uluslararası hukukun uygulanmadığını, herkesin gücü ölçüsünde bölge söylemlerini dikmeye çalıştığını savunmuştur.
- 06:53Mehmet Efe Çaman'ın Eleştirisi
- Mehmet Efe Çaman, Cumali Önal'ın yazısının genel çerçevede olumlu olduğunu ve özel yazıdaki temel mesajının yerinde olduğunu düşünmektedir.
- Türk-Yunan sorununun ele alınışının sürekli iç politika malzemesi olarak kullanılması konusunda Cumali Önal'in yazısını onaylamaktadır.
- Uluslararası ilişkilerin sadece güçle veya sadece hukukla anlaşılabilecek bir şey olmadığını, çok karmaşık bir ilişkiler bütünü olduğunu vurgulamaktadır.
- 08:58Uluslararası Hukuk Hakkında Görüşler
- Mehmet Efe Çaman, uluslararası hukukun sadece güçlü devletlerin güçsüz devletlere karşı uyguladığı politikalara kılıf uydurduğu yaklaşımını sağlıklı görmediğini belirtmiştir.
- 21. yüzyıla gelindiğinde, 18. ve 19. yüzyıla göre uluslararası hukukun yaklaşımlarının daha fazla benimsendiği ve çatışmaların azaldığı bir durumla karşı karşıya olduğumuzu ifade etmiştir.
- Uluslararası hukukun, devletlerin uluslararası arenada birbirleriyle nasıl davranmaları gerektiğini açıklayan formatif bir çerçeve olduğunu açıklamıştır.
- 10:04Türkiye-Yunanistan Arasındaki Deniz Sorunları
- Uluslararası hukukun içinde ana hukuk kaynakları bulunmakta ve bu kaynaklar tüm devletler tarafından kabul edilmektedir.
- Türkiye ile Yunanistan arasında Ege sorunları konusunda görüş ayrılıkları bulunmaktadır.
- Türkiye "Ege sorunları paketi" olarak tanımladığı konuları, Yunanistan ise sadece "Ege sorunu" olarak nitelendirmektedir.
- 10:38Türkiye ve Yunanistan'ın Farklı Yaklaşımları
- Yunanistan, Türkiye'nin bahsettiği egemenliği tartışmalı adalar, adacıklar ve kayalıklar meselesini kategorik olarak reddetmektedir.
- Yunanistan, deniz sınırlarının tespiti ve adaların kıta sahanlığı olup olmadığı ile ilgili meselelerin olmadığını iddia etmektedir.
- Yunanistan, bu meselelerin olmadığını uluslararası hukuk kurallarına göre savunurken, Türkiye ise bu problemlerin kendisine karşı yapıldığını düşünerek uluslararası hukuk kurallarını tanımamaktadır.
- 12:40Mülkiyet Hakkı ve Uluslararası Hukuk
- Bu olayların temelinde genel ana hukuk prensibi olan mülkiyet hakkı bulunmaktadır.
- Mülkiyet hakkı eşitlik ilkesine dayanmaz, bu nedenle Bill Gates gibi zengin kişilerin varlığı haksızlık olarak görülse de ideal dünya işlememektedir.
- Uluslararası hukukta uluslararası antlaşmalar, örfi hukuk, genel hukuk kuralları, uluslararası örgütlerin ilkeleri ve uluslararası hukuk uzmanlarının görüşleri bir arada uluslararası hukuk çatısını oluşturur.
- 14:17Türkiye'nin Haklarını Savunması
- Türkiye ile Yunanistan arasındaki sıkıntılar yaklaşık yarım yüzyıldan fazladır ve 1950'li yıllardan itibaren başlamıştır.
- Türkiye'nin Karadeniz'de yarısına sahip olması ve Ege ile Karadeniz'in aynı durumda olmadığı belirtilmektedir.
- Uluslararası hukuka göre Ege'nin hiçbir özel statüsü yoktur, normal bir denizdir.
- 17:05Çözüm Yolları
- Türkiye'nin uluslararası hukuk çerçevesini kabul etmemesi durumunda, karşı taraf da uluslararası hukuktan doğan haklarını savunmaktadır.
- Türkiye'nin kendi istediği tarzda bir çözümü kabul ettirmesi için savaş ilan etmesi gerekecektir.
- Bu durum yeni bir statü arayışı içine girecektir.
- 17:53Yunanistan Adaları ve Deniz Hukuku
- Yunanistan adaları yüz yıl önce Yunanistan'a ait olmuş, ancak deniz hukuku konusundaki gelişmeler Birleşmiş Milletler'in kurulmasından sonra gündeme gelmiştir.
- Türkiye, mevcut durumu kabul etmeyip denizin tamamının kendisine ait olduğunu, Ege'de nefes alamadığını iddia etmektedir.
- Deniz hukuku konusunda herkesin kabul ettiği bir hukuk yoktur, Amerika ve İsrail gibi birçok ülke bu hukuka imza atmamıştır.
- 19:17Uluslararası Hukuk ve Güç Meselesi
- Dünyada 191 devlet varken, sadece 10 devlet (çoğunluğu Afrika'dan oluşuyor) bu anlaşmaya imza atmamıştır.
- Amerika Birleşik Devletleri'nin imza atmamasının sebebi Hawaii'deki haklarını kaybetmemek ve uluslararası mahkemeler önünde kendisini haksız duruma düşürebilecek anlaşmalara imza atmamaktır.
- Türkiye'nin Amerika'nın bu tutumunu izleyebilecek gücü yoktur, Türkiye ekonomik olarak kırılgan ve zayıf bir ülkedir.
- 22:40Uluslararası Hukukun Uygulanması
- Uluslararası hukuk diye bir şey vardır ve bu hukuk sayesinde insanlar güvenli bir şekilde yaşayabilmektedir.
- Suriye gibi çökmüş devletlerde uluslararası hukukun uygulanması için önce iç hukukun olması gerekir.
- Uluslararası hukukun uygulanmadığı dönemler olsa da, uygulandığı dönemler çok daha fazladır ve bu hukuk yaşam evrenimizde en temel yaşam koşullarını sağlayan garantilerden biridir.
- 26:05Türkiye'nin Demokratik Hukuk Devleti Olması
- Türkiye'nin hedefi demokratik hukuk devleti olmaktır, ancak bu sadece iç dinamiklerle değil, her devletin kendi sınırına ve uluslararası antlaşmalarına riayet etmesiyle gerçekleşir.
- Lozan Antlaşması gibi uluslararası antlaşmaları sulandırmak, uluslararası hukukun uygulanmasını zorlaştırır.
- Ege'de egemenliği tartışmalı olan adalar, adacıklar ve kayalıklar konusunda kimin haklı kimin haksız olduğu belirli kurallara, kaidelere veya devlet davranışlarına göre değerlendirilmelidir.
- 27:11Ege Denizi ve Adalar Meselesi
- Konuşmacı, Türkiye'nin Ege Denizi'nde nefes alması gerektiğini düşünüyor, ancak Yunanistan'ın adalarına kara suları eklenmesi durumunda Türkiye'nin tamamen kapanacağını belirtiyor.
- Egemenliği tartışmalı adalar meselesi ile karasuları meselesi birbirinden iki farklı kategoride olduğu vurgulanıyor.
- Konuşmacı, "nefes alamamak" ifadesinin ne anlama geldiğini açıklamak istiyor ve devletin donanmasını çıkaramaması, ticari gemilerin zarar görmesi veya doğalgaz arama çalışmalarında haksızlığa uğraması gibi durumları örnek veriyor.
- 28:34Uluslararası İlişkilerde Hukuk ve Güç
- Konuşmacı, uluslararası ilişkilerde hukukun bilek gücüyle ilgili olduğunu ve bölgede temel uluslararası hukuk kurallarının işletilmediğini belirtiyor.
- Irak, Filistin, Libya, Yemen, Afganistan ve İran ilişkilerinde güçlü olanın istediği gibi hareket ettiği, uluslararası bir normun olmadığı vurgulanıyor.
- Ortadoğu'da hukukun uygulanmadığı, isteyen istediği gibi hareket edebildiği ve hukuki altyapının olmadığı ifade ediliyor.
- 30:45Türkiye'nin Ege'deki Tavrı
- Türkiye'nin Ege'deki tutumunun sadece bugünkü yönetimle alakalı bir yaklaşım problemi olmadığını, Türkiye'nin kurulduğu dönemden 1960'ların başına kadar Ege'deki mevcut statükoyu normal bir şekilde kabul ettiği belirtiliyor.
- Kıbrıs meselesinden sonra bu konu zıvanadan çıktığı ve Türkiye'nin Ege'deki mevcut statükoyu uluslararası hukuktan ve antlaşmalardan doğan statükonun altına oyduğu ile ilgili davranışın çok nadir olduğu vurgulanıyor.
- Lozan Antlaşması'nın 12. maddesinin Ege'de üç mil açığında olan bütün adaların Yunanistan'a bırakıldığını net bir şekilde belirttiği ifade ediliyor.
- 33:22Kardak Adası ve Lozan Antlaşması
- Kardak adasının 6,30 deniz mili uzaklıkta olduğu, üç mil değil, üç virgül otuz deniz mili daha uzakta olduğu ve bu nedenle Yunanistan'a ait olduğu belirtiliyor.
- Türkiye'nin 1995 yılına kadar egemenliği tartışmalı adalardan bahsetmediği, 1923'ten 1995'e kadar yaklaşık yetmiş yıllık süre içerisinde Ege'de üç mili açığı olan adaların egemenliğinin tartışmalı olduğunu iddia etmediği vurgulanıyor.
- Türkiye'nin Lozan'ın ortaya koymuş olduğu statü kadar rahatsız olduğunu ileri sürdüğü ve anlaşmalarını riayet etmeme eğilimine girdiği belirtiliyor.
- 35:18Uluslararası Hukuk ve Türkiye
- 1958 Cenevre Karasuları ve Bitişik Bölge Sözleşmesi ile 1958 Cenevre Kıta Sahanlığı Sözleşmesi'nde adaların kendi kıta sahanlığı olduğu açıkça ifade edildiği belirtiliyor.
- Türkiye'nin bu anlaşmaların hiçbirine imza atmadığı ve Avrupa Birliği'nin bu anlaşmalara girmek istediği vurgulanıyor.
- Yunanistan'ın Paris Barış Antlaşması ile ilgili İtalya'dan devredilen adaların bugün tartışmaya açılması savaş sebebi ve irredentizm olarak nitelendiriliyor.
- 36:33Dış Hukuk ve Türkiye'nin Geleceği
- İç hukukta yapılan hukuksuzlukların dış hukuktaki davranışlarla bağlantılı olduğu belirtiliyor.
- Türkiye'nin 1980-1982 tarihli UN Class Antlaşması'na üye olsaydı, Yunanistan'la Uluslararası Adalet Divanı'nda haksızlıkları konuşup tartışabileceği vurgulanıyor.
- Konuşmacı, Türkiye'nin İsveç veya Kanada gibi düzgün bir ülke olmasını istiyor ve sürekli topraklarını genişletme eğiliminde olan bir ülke olmasını tehlikeli buluyor.
- 37:57Uluslararası Hukuk ve Türkiye-Yunanistan İlişkileri
- Konuşmacı, çocukların askerde iç ve dış politikadaki hatalardan dolayı hayatını kaybetmelerini anlamsız ve tehlikeli buluyor.
- Marmara Denizi ve Boğazların statüsü, Lozan Antlaşması'ndaki düzenlemeye göre Montrö ile Türkiye'nin lehine sonuçlandırıldı.
- Türkiye, uluslararası hukuktan doğan haklarını savunarak Boğazlar ve Marmara'daki geçiş yollarının uluslararası bir hukuk komisyonu kurulmasıyla çözümlenmesini reddediyor.
- 39:53Türkiye-Yunanistan İlişkilerinin Siyasi Boyutu
- Yetmiş yıldan bu yana Türkiye'nin Ege ve Yunanistan'la ilgili sorunları var ve bunlar çoğunlukla iç siyaseti dizayn etmek için kullanılıyor.
- Türkiye'nin ekonomisi berbat durumda ve siyasi argümanlar sürekli değişiklik arz ediyor.
- Konuşmacı, Türkiye'nin Yunanistan'la daha adil bir şekilde oturup bu konuyu çözebileceğini düşünüyor.
- 41:00Uluslararası Hukukun Uygulanması
- Konuşmacı, bölgede uluslararası hukuka uyulmadığını ve özellikle büyük güçlerin kendi istedikleri şekilde uyguladıklarını belirtiyor.
- Ege konusunda mevcut yapı kabul edilse bile, konuşmacı insani olarak bakıldığında bu durum acı verici buluyor.
- Uluslararası hukukun bilek gücü ile ilgili bir şey olduğu ve bölgede bu şekilde uygulandığı vurgulanıyor.
- 42:42Programın Değerlendirmesi
- Konuşmacı, TR724 YouTube kanalında uzun zamandır program yaptıklarını ve bu tartışmanın karşılıklı hoşgörüyle bu kadar güzel olduğu bir program görmediğini belirtiyor.
- Fikir alışverişlerinin seyirciler için faydalı bir noktaya getirilmesi umuluyor.
- Konuşmacı, fikirlerin tartışılmasını ama insanların tartışmamasını vurguluyor.