• Buradasın

    Türkiye'nin Siyasi Sistemi ve Seçim Kanunları Üzerine Hukuki Röportaj

    youtube.com/watch?v=nSo5WffMIG8

    Yapay zekadan makale özeti

    • Bu video, Mehmet Akif Ersoy tarafından Cumhurbaşkanlığı Başdanışmanı ve Hukuk Politikaları Kurulu Başkanvekili Mehmet Uçum ile yapılan bir röportajdır. Röportaj Ankara stüdyosunda gerçekleştirilmiştir.
    • Röportajda Türkiye'nin siyasi sistemi, seçim kanunları ve anayasa değişiklikleri detaylı şekilde ele alınmaktadır. Video, erken seçim tarihi, seçim kanunlarındaki değişiklikler, cumhurbaşkanlığı sistemi, anayasa ihlali tartışmaları ve HDP kapatma davası gibi konuları kapsamaktadır. Konuşmacı, 6 Nisan'dan sonra yürürlüğe girecek olan yeni seçim kanununun barajın %10'dan %7'ye düşürülmesi gibi önemli değişikliklerini ve bu değişikliklerin demokratik temsil açısından önemi hakkında bilgiler vermektedir.
    • Röportajda ayrıca Anayasa Mahkemesi'nin karar alma mekanizması, başörtüsü ve ailenin korunması maddelerinin referandum süreci, 360-400 oyla kabul edilen anayasa değişikliğinin referanduma gideceği ve 400'den fazla oy alırsa isteğe bağlı olacağı gibi konular da tartışılmaktadır. Video, Türkiye'de başkanlık sisteminin parlamenter sisteme dönüşmesinin mümkün olmadığını ve bu sistemin geri dönülemez olduğunu vurgulayan değerlendirmelerle sonlanmaktadır.
    00:19Erken Seçim Meselesi
    • Mehmet Akif Ersoy, Cumhurbaşkanlığı Başdanışmanı ve Hukuk Politikaları Kurulu Başkanvekili Mehmet Uçum ile özel röportajda konuşuyor.
    • Erken seçim meselesi, seçim hukukuna ilişkin parametreler açısından değerlendiriliyor.
    • 6 Nisan 2022'de kabul edilen yeni seçim kanunu, seçimlerin 6 Nisan'dan sonra yapılması şartıyla devreye girebilir.
    01:45Seçim Tarihleri ve Parametreler
    • Seçimler 6 Nisan'dan sonra ve 18 Haziran'dan önce yapılabilir, bu aralıkta 10 farklı tarih seçilebilir.
    • AK Parti'nin seçmişleri başkanı Ali Ihsan Bey, mevsimsel şartlar, okulların tatil olmasından, tarımsal süreçler ve üniversite sınavları gibi faktörleri eleştirmiştir.
    • Erken seçim meselesi parlamenter sistemin bir kurumudur ve siyasi, toplumsal sebeplerle gerçekleşir.
    03:28Türkiye'deki Erken Seçim Geçmişi
    • Türkiye'de şimdiye kadar sekiz tane erken seçim ve bir kez seçimlerin yenilenmesi kararı verilmiştir.
    • Erken seçim kararlarının önemli sebeplerinden biri hükümet edememe sorunudur.
    • 2007 ve 2018 seçimlerinde hükümet tıkanıklığı sebebiyle erken seçim kararı verilmiştir.
    05:29Muhalefetin Erken Seçim Tutumu
    • Muhalefet, 6 Nisan'dan sonra yapılacak bir seçime destek vermeyeceğini belirtmiştir.
    • Muhalefetin bu tutumunun sebebi, yeni kanunda barajın %10'dan %7'ye indirilmesidir.
    • Muhalefet, %7 barajı ile seçime gitmek istemiyor çünkü bu daha fazla demokratik temsil imkanı sunar.
    07:27Yeni Seçim Kanununun Değişiklikleri
    • Yeni sistemde ittifak oyu barajı geçmek için yeterli olacak, ancak milletvekili dağılımı ittifak içinde partinin aldığı oya göre yapılacak.
    • Mecliste grubu olmak seçime katılmak için yeterliydi, ancak artık teşkilatlanma şartı getiriliyor.
    • Muhalefetin yeni seçim kanununun devreye girmesini istememesi, demokrasi ile ilgili pozitif bir yaklaşımları olmadığını gösteriyor.
    10:30Seçim Kanunlarındaki Değişiklikler ve Demokrasi
    • Partiler, ittifak içinde kendi kimlikleriyle seçime giremezlerse, baraj dertleri olmayacak ancak tek başına milletvekili çıkarma sorunları yaşanabilir.
    • Seçim kanunlarındaki değişiklikler, temsil adaletini güçlendiren ve demokratik katılımları önleyen daha demokratik kanunlardır.
    • Muhalefetin karşı çıkması, genel başkanların veya üst düzey yöneticilerin başka bir partinin listesinden girmek zorunda kalacakları endişesinden kaynaklanmaktadır.
    11:54Erken Seçimlerin Kanunsel Temelleri
    • Seçimlerin yenilenmesi kararı, meclis 360 oyla alabilir veya cumhurbaşkanı karar vererek alabilir.
    • Cumhurbaşkanı kararı aldıktan sonra 48 saat içerisinde resmi gazetede yayınlanması ve kararı alındığı tarihten itibaren 60 gün sonraki ilk pazar günü seçim yapılması gerekmektedir.
    • Cumhurbaşkanı seçim kanunu, milletvekili seçim kanunundan sonra gelen kanun olduğu için, çelişki durumunda sonraki kanun hükümleri uygulanacaktır.
    14:49Seçim Süreci ve Meclisin Durumu
    • Cumhurbaşkanı kararı verdiğinde, en erken 60 gün en geç 66 gün içinde seçime gidilecektir.
    • Meclis ve cumhurbaşkanı birlikte seçime gider, bu durum siyaset hukuku açısından "fesih" değil, "birlikte son verme" olarak adlandırılır.
    • Meclis kendini tatil yapacak ve yeni seçimden sonra mevcut milletvekillerinin görevi sona erecektir.
    16:43Cumhurbaşkanı Adaylığı ve Anayasa
    • Muhalefetin "cumhurbaşkanı'nın tekrar aday olamayacağı" iddiası hukuki bir görüş değildir.
    • Anayasanın 101 maddesi 30 Nisan 2018'de yürürlüğe girdiğinden, bu tarihten sonra yapılan seçimler yeni sistem kapsamında değerlendirilir.
    • Cumhurbaşkanı, 101 maddenin yürürlüğe girdiği tarihe göre bir dönemdedir ve yeni sisteme göre aday olabilir.
    19:45Yeni Anayasanın Yürütme Görevi Hakkında
    • Eski sistemde yürütme görevi Cumhurbaşkanı ve Bakanlar Kurulu'na aitti, ancak yeni sistemde Anayasanın 8. maddesi ve diğer ilgili maddeler yürütme görev ve yetkisinin sadece Cumhurbaşkanı'na ait olduğunu belirtiyor.
    • Yüzbir maddenin adaylık şartlarına göre, iki dönemden fazla Cumhurbaşkanı yapamayacak kişiler, tek başına yürütme görev ve yetkisini kullanan Cumhurbaşkanlarıdır.
    • Cumhurbaşkanı'nın kamu hukuku statüsü kökten değişmiş olup, önceki Cumhurbaşkanı sorumsuzluğu, şimdiki Cumhurbaşkanı sorumlulukları şeklinde farklılıklar mevcuttur.
    20:40Cumhurbaşkanı Adaylığı ve Kamu Görevlileri
    • Yüzbir maddenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren geriye dönülemeyeceği dikkate alındığında, bu tartışma hukuki olarak değerlendirilemez ve Yüksek Seçim Kurulu'nun vereceği karar kesindir.
    • Kamu görevinde bulunanlar (bakan yardımcıları, genel müdürlük görevlileri, hakimler, savcılar) aday olmak isteyenler için istifa etme zorunluluğu vardır.
    • Bakanlar istifa etmeden aday olabilirler çünkü Cumhurbaşkanı'nın programını uygulayan siyasi teknisyen rolleri alırlar ve tam bir kamu görevlisi statüsünde değillerdir.
    22:15Seçim Tarihleri ve Sistemi
    • Seçim tarihleri konusunda 7 Mayıs, 14 Mayıs, 21 Mayıs gibi tarihler konuşulsa da, bu konu gündemde değildir.
    • Cumhurbaşkanı, cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminde seçimlerin her zaman vaktinde yapılacağını belirtmiştir.
    • Sistemde esnek sabit süre uygulaması vardır; 5 yıllık sabit süre vardır ancak bazı şartlar sebebiyle seçimlerin yenilenmesi söz konusu olabilir.
    25:34Anayasa Değişikliği ve Başörtüsü Meselesi
    • Anayasa değişikliği konusunda başörtüsü ve ailenin korunması maddesi üzerinde muhalefet partileriyle görüşmeler yapılacaktır.
    • Başörtüsü meselesi tamamen tek başına ele alınmamalı, kadının kişiliğinin korunması ile alakalı bir konudur.
    • Türkiye'de başörtüsü takmak istediği için bir kadın hakim olamayacağı veya takmak istemediği için avukat olamayacağı gibi sorunlar çıkmıştır.
    28:25Anayasa Değişikliğinin Geleceği
    • Anayasa değişikliğinin dörtyüzden fazla milletvekili oyla kabul edilmesi önemlidir, aksi takdirde referandum yapılacak.
    • Muhalefet özellikle Kılıçdaroğlu bu konuda samimi ise, kanun seviyesinde değil anayasa seviyesinde çözümün olmasından yana olacaktır.
    • Muhalefetin üçyüzaltmış ile dörtyüz arasında bir oyla kabul edilirse, sandık üç sandık kurulma ihtimali olabilir.
    30:02Anayasa Değişikliği ve Referandum Tartışmaları
    • Muhalefet, 360 ile 400 arası oy alırsa üç sandık kurulacağını (cumhurbaşkanı seçimi, meclis seçimi ve bu konu) endişeyle karşılamaktadır.
    • Cumhurbaşkanı, 400'den fazla oy alırsa isteğe bağlı olacağını belirtmiştir.
    • Hak ve özgürlüklerin yasaklanmasına ilişkin referandum yapılamaz, ancak bir hak ve özgürlüğün anayasada mı yoksa yasada mı yer alacağı konusunda referandum yapılabilir.
    31:39Anayasa Değişikliği Teklifleri
    • Muhalefet, Cumhurbaşkanı'nın başörtüsüyle ilgili anayasa değişikliği teklifini eleştirerek kendi tekliflerini sunabilir.
    • Anayasa değişikliği teklifinin sorunun çözümüne yönelik bir içerikte olması önemlidir.
    • Eğer 336 oy altında kalırsa değişiklik geçmeyecek ve tartışma seçim sürecinde siyasi değerlendirmeye tabi tutulacaktır.
    34:51Referandum Süreci
    • Başörtüsü değişikliği 400'e geçerse referandum isteği bağlı değildir.
    • Aile korunması değişikliği 360 ile 400 arasında kabul edilirse mecburen referanduma gidecektir.
    • 360'nın altında kalırsa referanduma gidecek bir kabul olmayacaktır.
    35:34HDP Kapatma Davası ve Anayasa Mahkemesi
    • HDP kapatma davasının seçimden önce bir karar bekleniyor, bunun Anayasa Mahkemesi'nin takvimine bağlıdır.
    • Anayasa Mahkemesi'nin başkanının seçimi 25 Ocak'a kadar tamamlanması gereken bir süreçtir.
    • Zühtü Bey'in iki dönem başkanlık yaptığı halde üçüncü dönem de aday olabilir.
    38:14Anayasa Mahkemesi Kararları
    • Anayasa'nın 149. maddesi ve Anayasa Mahkemesi Kanunu'nun 65. maddesi, genel kurulların ve dairelerin salt çoğunlukla karar vermesi gerektiğini belirtmektedir.
    • Anayasa ve Anayasa Mahkemesi Kanunu'nda nitelikli çoğunlukla ilgili sadece üç durum vardır: anayasa değişikliğinin iptali, siyasi partinin kapatılması ve devlet yardımının kesilmesi.
    40:01Anayasa Mahkemesi'nin HDP Kararı Üzerine Değerlendirme
    • Konuşmacı, Anayasa Mahkemesi'nin HDP'ye karşı aldığı kararın nitelikli çoğunlukla (65 madde) değil, sadece çoğunlukla (149 madde) yürürlüğe girdiğini eleştiriyor.
    • Konuşmacı, bu yorumun anayasaya ve Anayasa Mahkemesi Kanunu'na aykırı olduğunu belirtiyor.
    • Hukukçu olarak konuşmacı, Anayasa Mahkemesi'nin HDP'yi dondurma kararı almasının hukuka uygun olduğunu, ancak siyasi kısmını değerlendirmek istemediğini ifade ediyor.
    42:44Yürüttürüleme İlişkisi ve Eleştiriler
    • Konuşmacı, kendisiyle HDP'li eski bir vekil ve Anayasa Mahkemesi üyesi ile yemek yediği iddialarını tamamen yalanlıyor.
    • Konuşmacı, Anayasa Mahkemesi'nin kapatma davası sürecinde ceza muhakemesi kanunlarına göre işlem yaptığı ve yürütmenin davaya müdahale etme hukuki imkanı olduğunu belirtiyor.
    • Konuşmacı, yürütmenin davaya müdahale etmek yerine yemek yeme gibi ilişkilere başvurmasının gerekli olmadığını vurguluyor.
    45:51HDP Kapatma Beklentisi
    • Konuşmacı, Anayasa Mahkemesi'nin HDP'yi dondurma kararı almasının hukuka uygun olduğunu, ancak 30 gün sonra savunmalardan sonra kararın değiştirilebileceğini belirtiyor.
    • Konuşmacı, HDP'nin terör vesayeti altındaki bir parti olduğunu ve terör örgütüyle sıkı ilişkisi olduğu iddia edilen bir parti olduğunu ifade ediyor.
    • Konuşmacı, Anayasa Mahkemesi'nin anayasal normlara ve Siyasi Partiler Kanunu'na göre değerlendirmeleri yaparsa, HDP'nin kapatılması beklenen bir durum olduğunu söylüyor.
    48:33Cumhurbaşkanlığı Sistemi
    • Konuşmacı, anayasal değişiklikten sonra Türkiye'nin cumhurbaşkanlığı sistemiyle yönetildiğini belirtiyor.
    • Konuşmacı, anayasanın 8. maddesinin yürütme görev ve yetkilerini cumhurbaşkanına verdiğini, cumhurbaşkanının yüzde 50'den fazla oy alarak seçilmesi gerektiğini ifade ediyor.
    49:37Anayasanın İhlali ve Sivil Darbe Tehdidi
    • Anayasanın ihlal edileceğinin itirafı, halkın seçeceği cumhurbaşkanının görev ve yetkilerini kullanmaması veya önemsiz yetkileri kullanması olarak ifade ediliyor.
    • Seçilmiş bir iradeyi etkisiz kılmak, görev ve yetkinin kullanılmasının önüne geçmek, seçilmiş bir iradeyi sınırlamak hangi yol ve yöntemlerle olursa olsun darbedir.
    • Bu durum, bir sivil darbe hazırlığı ve hukuka aykırı şekilde bir avuç insan eline siyasi gücü verme (oligarşi) çabası olarak değerlendiriliyor.
    51:49Demokrasiye Karşı Antidemokratik Yaklaşım
    • Bu yaklaşımın demokrasi ile bağdaşacak tarafı yoktur; anayasanın ihlali ve sivil darbe yoluyla siyasi oligarşik bir vesayet üretme çabası vardır.
    • Cumhurbaşkanının devredemeyeceği yetkileri var, bu yetkileri başkasına devretmek görevini kötüye kullanmak anlamına gelir.
    • Partili cumhurbaşkanlığına karşı olmak ve altı tane cumhurbaşkanlığı fiilen cumhurbaşkanlığı görevi üstlenecek şekilde bir sistem önerisi, demokrasiye karşı antidemokratik bir yaklaşımdır.
    53:01Oyun Metaforu ve Darbe Tehdidi
    • Bu yaklaşım, Türkiye Cumhuriyeti Devleti'ni bir oyun metaforu üzerine açıklamaya çalışmaktadır, ancak devlet bir oyun değil, anayasanın kuralları ve ilkeleri vardır.
    • Seçilecek cumhurbaşkanına hangi işleri yapacağını bildirmek, hangi işleri yapılacağını da bildirmek demokrasiye karşı bir yaklaşımdır.
    • Bu noktaya gelmek için yapılacak atılacak adımlar kesinlikle bir darbe olarak nitelenir ve bu sefer sivil darbe olur.
    54:42Oligark Yönetimi ve Anayasa İhlali
    • Cumhurbaşkanı yardımcısı olarak atanmış kişiler, cumhurbaşkanının devredilmez yetkilerini nasıl kullanacaklar, anayasal olarak mümkün değildir.
    • Bu durum bir oligark yönetimi, bir oligark vesayeti, siyasi oligarşik bir vesayet oluşturur ve bunun yolu anayasanın ihlali ve darbecilikle olabilir.
    • İştihare mekanizması ve cumhurbaşkanının nihai kararı olsa bile, yetkilerin kendileri tarafından kullanılması açık bir anayasa ihlali ve darbe hazırlığının itirafıdır.
    56:32Cumhurbaşkanı Hükümet Sistemi Deneyimi
    • 2018 Haziran'dan 2023 Haziran'a kadar yaklaşık dört buçuk yıllık süre boyunca cumhurbaşkanı hükümet sistemi bir döneminin ciddi bir tecrübesi oluşmuştur.
    • İlk yılın sonunda cumhurbaşkanı yardımcısı Fuat Bey'in başkanlığında yapılan değerlendirme toplantısında tespit edilen sorunların önemli bir bölümü uygulama sorunuydu.
    • 2023'ten sonra cumhurbaşkanı hükümet sisteminin uygulama ile ilgili problemlerinin çözülebileceği bir döneme girilecek.
    58:10Meclisin Rolü ve Yetkileri
    • Meclis yeni üveys çok güçlü olup, Cumhur İttifakı olmasına rağmen birçok kanunun çıkarılmasında meclis grupları hükümeti destekleyen gruplar olmasına rağmen kılı kırk yararcasına hareket etmektedir.
    • Meclisin kanun tekelinin elinde olması çok önemli bir imkana dönüştüğü yavaş yavaş öğrenilmektedir.
    • 2023'ten sonra meclisin en önemli görevlerinden biri yeni sisteme uygun iç tüzüğünü yapmak, yeni komisyonlar kurmak, kanun teklifi taslağı hazırlama destek büroları oluşturmak ve kanunların takibine ilişkin mekanizma geliştirmektir.
    59:26Cumhurbaşkanlığı ve Müsteşarlık Sistemi
    • Cumhurbaşkanlığı ile ilgili sistemsel esaslarda bir sorun yok, ancak bazı yetkilerin devredilebileceği değerlendirmeleri geçmişte yapılmıştır.
    • Müsteşarlıklar 1999'dan sonra köklü bir değişiklik olarak getirilmiş, özellikle 2008'den sonra İttihat Terakki'cilerin genç bir kadro olduğu için bakan olamadıkları için siyasi müsteşarlık tezi ortaya çıkmıştır.
    • Müsteşarlıklar zamanla bürokratik kurumsal vesayetin enstrümanına dönüşmüş, ancak başkanlık sistemindeki bakanlar için müsteşarlık gereksinimi yoktur.
    1:01:42Müsteşarlıkların Kaldırılması ve DPT'nin Durumu
    • Müsteşarlıkların kaldırılması son derece isabetli olmuştur ve geri getirilmesi gündemde değildir.
    • DPT'nin denetim ve planlama mekanizmaları, cumhurbaşkanlığı modelinde strateji ve bütçe başkanlığı gibi mekanizmalar bulunmaktadır.
    • DPT gibi arkaik yapılar yerine, planlamayı ve istişareyi üst düzeyde yapabilecek kurumsal yapılar mevcuttur.
    1:02:22Parlamenter Sisteme Dönüşüm Olasılığı
    • AK Parti veya Cumhur İttifakı civarında parlamenter sisteme dönüşü konusunda anlamlı bir tartışma görülmemektedir.
    • Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi (başkanlık sistemi) yani parlamenter sisteme dönüş Türkiye'de mümkün olmaz çünkü bunu sağlamak için mecliste en az 360'tan fazla milletvekili çıkarman gerekiyor.
    • Halk demokratik kazanımını (iki oy gücü) kendi isteğiyle asla geri vermemiştir ve bu iki oy gücüne sahip olmasının yarattığı avantaj geriye dönüşü imkansız kılıyor.

    Yanıtı değerlendir

  • Yazeka sinir ağı makaleleri veya videoları özetliyor