Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Ege Türk Televizyonu'nun "Egea Türk Ezberbozan" programında İzmir Sebze-Meyve Halı Başkanı Orhan Doğan ve Türkiye Federasyonu Başkanı Remzi Bey ile yapılan bir röportajdır. Konuşmacılar aynı zamanda Ticaret Odası Meclis Üyeleri olarak da görev yapmaktadırlar.
- Röportajda Türkiye'deki hal sistemi, komisyonculuk sistemi ve yeni hazırlanmakta olan hal yasası detaylı olarak ele alınmaktadır. Konuşmacılar, mevcut hal sisteminin işleyişi, komisyoncuların rolü, fiyat belirlenme mekanizmaları ve yeni yasada yapılacak değişiklikler hakkında bilgiler vermektedir. Ayrıca, Türkiye'deki sebze-meyve endüstrisi, enflasyon sorunu, zayiat oranları ve ihracat durumu gibi konular da tartışılmaktadır.
- Röportajda yeni hal yasası kapsamında Türkiye'deki 175 hal sayısının 30'a indirileceği, hallerin Türkiye Odalar ve Borsaları Birliği ile yerel yönetimlere bırakılacağı ve yeni hallerde et, süt, balık, çiçek, sebze-meyve gibi ürünlerin bir arada satılacağı belirtilmektedir. Ayrıca, Türkiye'nin tarım ülkesi olmasına rağmen bazı gıda ürünlerinde (balık, kırmızı et, buğday) ithal ettiği ve tarım sektörüne daha fazla önem verilmesi gerektiği vurgulanmaktadır.
- 01:01Hal Yasası ve Önemi
- Türkiye'nin gündemini tutan hal yasası, meclise sunulmak üzere hazırlanmış durumda.
- Hal yasası sadece hal ve halcilik değil, olay hacmi, marketler, pazarcılar ve günlük yaşantımızı ilgilendiriyor.
- Beslenme, doğuştan ebediyete kadar hayatımızı idame ettirmek için en önemli unsurdur ve günlük harcamalarımızın üçte birini yeme-içme tüketimleri oluşturuyor.
- 02:39Hal Yasasının Ekonomik Etkileri
- Yiyecek tüketimleri Türkiye ekonomisini doğrudan etkiliyor ve enflasyonun yükselmesine neden oluyor.
- Hükümetin yüz günlük programı kapsamında hal yasası halkı ve bireyleri doğrudan ilgilendiriyor.
- Programda İzmir Sebze Meyve Hal Başkanı Orhan Doğan ile görüşme yapılacak.
- 05:21İzmir Sebze Meyve Halinin Tanıtımı
- İzmir Sebze Meyve Halı, Buca Kaynaklarda otoban kenarında bulunan 150 dönüm arazi üzerinde kurulmuş, 175 iş yerinden meydana gelmektedir.
- Hal, yaklaşık 1500 çalışanı, günlük 4-5 bin araç giriş-çıkış ve 10 bin müşteriye hizmet vermektedir.
- İzmir'e, ilçelere ve Ege bölgesine hitap eden hal, Türkiye'de kullanıma en uygun, hijyenik ve kayıt altında olan sebze-meyve hallerinden biridir.
- 08:05Halin İşleyişi ve Komisyonculuk
- Sebze-meyve hallerinin kuruluş amacı, sebze-meyveyi kayıt altına almak, haksız rekabeti önlemek ve üretici-tüketici haklarını korumaktır.
- Komisyoncular üretici ile esnaf arasında köprü görevi görür ve üreticinin hale gönderdiği sebze-meyveyi arz-talep durumuna göre değerlendirip, parasını en geç bir hafta içinde öder.
- Komisyoncu hizmet bedeli yasayla belirlenmiş olup, maksimum %8, minimum %5 oranındadır ve bu kar amaçlı değil, verilen hizmetin karşılığıdır.
- 11:41Simsarlar ve Yeni Hal Yasası
- Simsarlar, üretim merkezlerinde tüccarla üreticiyi buluşturup bu buluşturma hizmeti karşılığında belli bir pay alan şahıslardır.
- Halde satılan ürünlerde yasa gereği eskiden %2, şu anda %1 resim hakkı alınmaktadır.
- Yeni hal yasasında kumru-sunucu devreden çıkarmak istenmektedir.
- 14:02Ekonomi Bakanı'nın Ekonomi Stratejisi
- Ekonomi Bakanı Berat Albayrak, 5957 sayılı yasayı revize edip değiştirerek yeni bir sistemle ilerleyeceklerini belirtiyor.
- Ekonomi Bakanı'nın stratejisinin üç temel noktası var: fiziki yapı değişikliği, enflasyonun yüzde 30-40'lara varan düşüşü ve teknik donanım ile iletişimin geliştirilmesi.
- Enflasyonun düşüşü, fazla giderleri önleyip üreticiden tüketiciye birinci elden ulaşımı sağlamak amacıyla yapılacak.
- 15:10Enflasyonla Mücadele Stratejisi
- Bakan, enflasyonla mücadele için komisyonculuğun kaldırılacağını belirtmiş.
- Ülkenin menfaatleri doğrultusunda hareket edileceği vurgulanıyor.
- Enflasyonla mücadelede üç temel sorun var: kayıt dışılık, tarlada bir lira sofrada on lira muhabbeti ve üretilen sebze-meyvenin yüzde 30'unun sofralara ulaşmadan zayi olması.
- 16:29Tarlada Bir Lira Sofrada On Lira Muhabbeti
- Ürün kalitesine göre üretim merkezinde farklı fiyatlar oluşur, ancak pazarda veya markette çok daha yüksek fiyatlarla satılır.
- Aynı ürünü farklı semtlerde farklı fiyatlarla satın almak mümkündür.
- Ürünlerin kirası, ambalajı ve vergileri gibi maliyetler artmasına rağmen, fiyat artışlarının kontrol altına alınması için yasal düzenleme yapılması öneriliyor.
- 18:09Kar Hattı Sistemi Önerisi
- Perakende olarak satan sebze-meyve kar hattı getirilirse, herkes fatura almak zorunda kalacak ve vergi yükü yüzde 3-4'e düşecek.
- Kar hattı sisteminde belli bir kar oranı belirlenecek, örneğin yüzde 100 kar olsun, böylece 2 lira aldığın ürünü en fazla 4 lira satabileceksin.
- Bu sistemle tüketici ucuza sebze-meyve alma imkanına sahip olacak ve kimse suçlanmayacak.
- 19:12Sebze-Meyve İsrafı Sorunu
- Türkiye'de üretilen sebze-meyvenin yüzde 30'u sofralara ulaşmadan zayi oluyor ve bu yıllık 25 milyara tekabül ediyor.
- İsrafın sebepleri arasında üretim planlamasının olmaması ve soğuk hava depolarının yetersizliği bulunuyor.
- Ürün bir yıl para ittiği zaman üreticiler ertesi yıl dört-beş misli üretim yapmakta ve bu da israfı artırıyor.
- 23:40Hal Sistemi ve Kayıt Dışılık
- Antalya'dan İzmir'e gelen sebze-meyve ürünleri hale uğrama mecburiyeti yok, istenirse doğrudan mağaza veya pazarda satılabilir.
- İzmir'e gelen sebze-meyvenin ancak yüzde 30'u halden geçiyor, geri kalan yüzde 70'i hal dışında satılıyor.
- Hal dışında satılan sebze-meyvenin yüzde 60-70'i kayıtta bulunmuyor ve bu haksız rekabete neden oluyor.
- 25:11Hal Sistemi Hakkında Yanlılıklar
- Konuşmacı, hal sistemi hakkında yaygın bir iddianın yanıltıcı olduğunu belirtiyor.
- Hal sisteminde ürün doğrudan üreticiden pazarcıya veya marketçiye satılabiliyor, fazla aracı bulunmuyor.
- Hal sisteminin temel amacı, üreticinin malını değerlendirmek ve istediği yere satabilmesini sağlamaktır.
- 27:37Sebze-Meyve Üretimindeki Zorluklar
- Obezite ve gıda israfı, ülkemizdeki en büyük sağlık sorunlarından ikisidir.
- Sebze-meyvede yıllık %25-30'luk zayiat oranı, 25 milyara tekabül ediyor.
- Nakliye sırasında, soğutucu sistemlerin eksikliği ve hal sisteminde soğuk hava deposu olmaması nedeniyle yüksek zayiat yaşanıyor.
- 29:46Vergi Oranları ve Maliyetler
- Sebze-meyvede %2 stopaj ve %8 KDV gibi yüksek vergi oranları uygulanıyor.
- Avrupa Birliği uyum yasaları çerçevesinde hazırlanmış yeni yasada, vergi oranlarının tek kalemde toplanması veya KDV oranının %1'e düşürülmesi talep ediliyor.
- Avrupa'da sebze-meyvedeki vergi oranı %3-4 civarında tek kalemde toplanmıştır.
- 31:14Tarım Sektörünün Önemi
- Tarım sektörü, ülkenin kalkınmasında önemli bir rol oynuyor.
- Tarıma dayalı üretim yapan ülkelerin gelecekte süper ülke konumuna geçeceği öngörülüyor.
- Türkiye'de ailelerin gelirlerinin yaklaşık üçte birini gıda harcamalarına ayırdıkları belirtiliyor.
- 33:19Dünyada Acı ve Tarım Sektörünün Önemi
- Dünyanın 7 milyar nüfusunun 900 milyonu aç olduğu resmi raporlarla belgelenmiş.
- Gıda olmadan hiçbir şey olamaz, her gün yemek yemek zorunluluğu vardır.
- Yeni hal yasasının hazırlanmasında, ticaret odalarının ve federasyonların görüşü alınmadığı belirtiliyor.
- 36:04Yeni Hal Yasası ve Değişiklikler
- Yeni yasada ülke genelinde 175 hal sayısı var ve bu sayının 30'a indirileceği belirtiliyor.
- Hallerin kuruluşu, işleyişi ve yönetimi Türkiye Odalar, Borsaları, Bir ve Yerel Yönetimlere bırakılacak.
- Kalite ve ambalaja Avrupa standartları getirilecek, üretim merkezleri ve toplama merkezleri kurulacak.
- 37:14Hallerin İhracat Yönü
- Hallerin sadece iç piyasa değil, dış piyasada hitap edebilecek, ihracata yönelik olması gerekiyor.
- Türkiye 55 milyon ton sebze meyve üretimi ile Avrupa'da birinci olmasına rağmen ihracatta son sıralarda yer alıyor.
- Bir tarım ülkesinin %7 ihracat oranı düşük bir oran olarak değerlendiriliyor.
- 37:46İhracat Altyapısı ve Sorunlar
- İhracatın olması için bir altyapının oluşması gerekiyor, Türkiye'nin birkaç bölgesinde ihracata yönelik haller kurulması önemli.
- Çevre komşu ülkelerden müşteriler hallerden istedikleri ürünleri alıp götürebilecekler.
- İhracata giden malın kalite ve ambalajının standart olması gerekiyor, aksi takdirde ürün toplama maliyeti ve zaman kaybı yaşanıyor.
- 39:02Uluslararası İhracat Karşılaştırması
- Hollanda gibi küçük bir ülke dünyada ihracatta birinci sırada yer alırken, Türkiye ürettiği ürünün dört misli ihracat yapıyor.
- Türkiye'de 175 hal var ve bu halcilerin uzun süreli bir master planı sunduğu belirtiliyor.
- Türkiye tarım ülkesi olmasına rağmen balık, kırmızı et ve protein ithal ediliyor, yılda 1 milyon adet dışarıdan büyükbaş hayvan ithal ediliyor.
- 40:49Tarım ve Hallerin Önemi
- Sebze, meyve, tahılın içine girip %30 kaybolması ve dışarıdan ithal edilmesi ciddi sorunlar olarak değerlendiriliyor.
- Hallerin sulanması için barajların yapılması ve mustaşların desteklenmesi gerekiyor.
- Türkiye'de sebze meyve derneklerinin bağlı olduğu Türkiye Haller Federasyonu bulunuyor.
- 43:52Hal Yasağı ve Yeni Sistem
- Türkiye Hal Federasyonu Başkanı, üst düzey kamu kurumlarıyla görüşmeler yaparak ülke çıkarları doğrultusunda düşüncelerini sunmaktadır.
- Hal yasası tasarısı hazırlanmış olup, Cumhurbaşkanı yardımcısından Cumhurbaşkanı'na, ardından Meclis'e sunulacaktır.
- Yeni sistemde hallerde et, süt, balık, çiçek, kesme çiçek, sebze-meyve birlikte satılacak ve yap- işlet- devret modeli uygulanacak.
- 45:04Halcilerin Talepleri
- Halciler kiracı olmak istemeyip, kendi iş yerlerini kendilerinin kurmalarını talep ediyorlar.
- Halciler, devletin arazi tavsiye etmesi ve kendilerinin kooperatif veya şirket kurarak işlerini yönetmelerini istiyorlar.
- Halciler, buca'daki hal ve otokentlerde kiracı olduklarını, vergileri ödediklerini ancak buna karşılık yeterli katkı almadıklarını belirtiyorlar.
- 48:00Denetim Sorunu
- Sebze-meyve denetiminin yapılması gerektiği ancak bu denetimin belediyelere verilmiş olduğu belirtiliyor.
- Belediye başkanının cevabı, halcilerin büyükşehir'e kira ödediği için denetimin büyükşehir'in yapması gerektiği yönünde.
- Buca'da 21 yıl ruhsatı olmayan ve kaçak olan bir yerde 150 tane ruhsat dağıtıldığı ve 8 katlı bir binadan 2'sinin kaçak olduğu belirtiliyor.
- 50:22Üretici Birlikleri ve Sistem Değişimi
- Türkiye'de oturmuş bir sistem var ve bunu değiştirmek zor, 25 sene önce birçok üretici birliği varken başarılı olamamış ve işi bırakmak zorunda kalmış.
- Halde ürün satmaya karşı değil, üreticileri güçlendirmeye yönelik bir sistem isteniyor.
- İzmir'de iki üretici birliği ihaleye girebildiği için talep ve üretici birliği eksikliği vurgulanıyor.
- 53:06Yeni Hal Sisteminin Özellikleri
- Yeni hallerde perakende satış yerleri de olacak ve tüketici direkt ihtiyaçlarını karşılayabilecek.
- Ürün zayiatını asgari seviyeye indirmek için hallerin soğuk hava deposu şeklinde olması gerekiyor.
- Yeni yasaya göre ürün taşıması için frigolu araçlarla olma zorunluluğu getirilecek ve hallerin tamamen soğutma sistemiyle donatılması isteniyor.
- 56:04Türkiye'nin Potansiyeli ve Milli Politika
- Türkiye coğrafi konumu, yeraltı-zerüstü zenginlik kaynakları, genç nüfus potansiyeli ve iklimiyle dünyanın en güzel ülkelerinden biridir.
- Türkiye dünyada kendi kendine yetebilecek yedi ülke arasındadır ve bu bir şanslı durumdur.
- Tarımda ve savunma sanayinde milli politika uygulanmaktadır, AR-GE ve inovasyon öncelik verilmeye başlanmıştır.
- 57:06Tarım Sektöründe Sorunlar
- İç Anadolu, Konya ve Çukurova gibi tahıl ürünlerinin yetiştiği yerlerde sulama tesisleri eksikliği sorunudur.
- Yılda bir milyon adet büyükbaş hayvan ithal edilmektedir.
- Hollanda gibi örnekler verilerek milli bir politika oluşturulamadığı sorgulanmaktadır.
- 58:18Yeni Yasaya Dair Beklentiler
- Yeni yasaya talepler kabul edilecek derecede bütünlük ve birlik olup olmadığı sorgulanmaktadır.
- 175 Halil Birliği'nin kaldırılması dışında diğer ana başlıkların sektörün menfaati ve çıkarı için iyi olacağı belirtilmektedir.
- Yeni yasa ile sebze-meyve fiyatları büyük ölçüde düşmeyeceğine inanılmaktadır.
- 59:57Yerli Malı Destekleme Çalışmaları
- Geçen yıl 12 Aralık'ta "Sebze-Meyve Halimize Yerli Malı Haftası" düzenlenmiştir.
- Yaklaşık 500'e yakın öğrenci ve 8-10 okula 8 bin öğrenciye meyve dağıtımını yapmıştır.
- 13 Aralık Perşembe günü ikinci kez "Sebze-Meyve Halimize Yerli Malı Haftası" düzenlenerek 10 bin öğrenciye meyve dağıtımını yapılacak.
- 1:01:45İhracat Durumu ve Sorunlar
- Türkiye'nin ihracat durumu düşük olup, en fazla ihracat yapılan ülkelerin başında Rusya ve Irak gelmektedir.
- Avrupa ülkelerinde yeterince ihracat yapılamamasının sebebi ilaç kalıntıları gerekçe gösterilmektedir.
- Zirai ilaç kullanımının disiplin altına alınması önemli olup, altyapı oluşması ve müşteri erişimini kolaylaştırması sayesinde ihracat oranının yükselmesi beklenmektedir.
- 1:03:02Sebze-Meyve Halisindeki Sorunlar
- Meclis Başkanı ve Ticari Dozasının yönetiminde bulunulmaktadır.
- Sebze-Meyve Halisinde otobanla bağlantı, soğuk hava deposu ve kiracılı işyerlerinin mülkiyet hakkına kavuşturulması gibi sorunlar dile getirilmiştir.
- Yeni yasada en yeni oluşumlar olduğu için bu isteklerin artık önemi kalmadığı belirtilmektedir.
- 1:04:48Seçimler ve Görev Beklentileri
- Konuşmacı, 30 Mart'taki seçimler için beklentiler sorgulanıyor ve Bucak'ta bulunan adaylar hakkında sorular soruluyor.
- Konuşmacı, görevin istenmediğini, verildiğini belirtiyor ve şu anda hiçbir siyasi partiden görev teklifi almadığını ifade ediyor.
- Konuşmacı, Bucak'ta iyi tanındığını ve üç dönem görev yaptığını vurguluyor.
- 1:06:22Meslek Örgütü ve Siyasi Tutum
- Konuşmacı, siyasetçi olmadığını, Türkiye Federasyon Başkan Vekili, İzmir Sebze Meyve Ali Başkanı ve Ticaret Odası Meclis Üyesi olduğunu belirtiyor.
- Örgütün siyasi değil meslek örgütü olduğunu, temsil ettiği firmaların her türlü siyasi düşünceye sahip olabileceğini açıklıyor.
- Meslek örgütünün siyasi olmamasının doğru olduğunu, şu anda tarafsız olduklarını vurguluyor.
- 1:07:26Hal Yasası Tartışması
- Programın gündemine Türkiye'nin gündeminden bahsediliyor ve Hal Yasası ile ilgili farklı görüşlerin paylaşıldığı belirtiliyor.
- Konuşmacı, Hal Yasası'nın et, süt, meyve, zeytin, çiçek ve balık ürünleri de dahil olacak şekilde entegre bir sistem haline geleceği ve devlete yük olmamak için işlet- devret modelinin uygulanacağı fikrini paylaşıyor.
- Avrupa'da benzer bir sistem olduğu ve daha önceki yasalarda da bu konuların yer aldığı ancak uygulama olmadığı belirtiliyor.
- 1:09:48Program Kapanışı
- Konuşmacı, federasyon başkanının sonraki programlara katılacağına söz verdiği belirtiliyor.
- Konuşmacıya sağlık ve varlık dilekleri iletiliyor ve program sonlandırılıyor.