Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitmen tarafından sunulan eğitim dersi formatında olup, Türk hukuk sistemindeki yürütmenin düzenleyici işlemlerini detaylı şekilde ele almaktadır.
- Video, normlar hiyerarşisindeki adsız düzenleyici işlemler (genelge, sirküler, tamim) ile başlayıp, cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin normal ve olağanüstü durumlardaki özellikleri, yönetmeliklerin normlar hiyerarşisindeki konumu ve yürürlük tarihleri hakkında bilgiler sunmaktadır. Eğitmen, bu düzenleyici işlemlerin kimler tarafından çıkarılabileceği, hangi hak gruplarına ilişkin düzenleme yapılabildiği ve yargısal denetimleri konularını açıklamaktadır.
- Video özellikle anayasa sınavlarına hazırlanan öğrenciler için önemli bilgiler içermekte ve yönetmeliklerin ülke çapında uygulanmasının Danıştay tarafından, belli bir bölgeyi ilgilendiren yönetmeliklerin ise İdare Mahkemesi tarafından denetlendiği vurgulanmaktadır.
- 00:10Yürütmenin Düzenleyici İşlemleri
- Yürütmenin düzenleyici işlemleri, cumhurbaşkanı, cumhurbaşkanı yardımcısı, bakanlıklar ve kamu tüzel kişilerinin yaptığı işlemlerdir.
- Yürütmenin düzenleyici işlemleri arasında cumhurbaşkanlığı kararnamesi, yönetmelik ve adsız düzenleyici işlemler (genelge, sirküler, tamim) bulunmaktadır.
- 2017 anayasa değişikliği ile kanun hükmünde kararnameler ve tüzükler kaldırılmış, yerine sadece cumhurbaşkanlığı kararnamesi ve yönetmeliği kalmıştır.
- 01:54Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi Türleri
- İki tip cumhurbaşkanlığı kararnamesi vardır: normal zamanda çıkarılan olağan dönem cumhurbaşkanlığı kararnamesi ve olağanüstü durumlarda çıkarılan olağanüstü hal cumhurbaşkanlığı kararnamesi.
- Normlar hiyerarşisinde olağanüstü hal cumhurbaşkanlığı kararnameleri kanuna denk değildir, olağan dönem cumhurbaşkanlığı kararnamesi ise kanunu bir tık altında yer alır.
- Cumhurbaşkanı yürütmeye ilişkin konularda cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarabilir.
- 03:53Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile Düzenlenebilen Haklar
- Normal zamanda çıkarılan cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile yalnızca sosyal ve ekonomik haklar düzenlenebilir, kişi hakları ve siyasi haklar düzenlenemez.
- Olağanüstü hal cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile temel hak ve hürriyetlerin tamamı (çekirdek haklar hariç) düzenlenebilir.
- Çekirdek haklar: kişinin maddi, manevi, vücut bütünlüğü, yaşama hakkı, suç ve cezaların geçmişe yürütülememesi, masumiyet karinesi ve din ve vicdan özgürlüğüdür.
- 06:58Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile İlgili Kurallar
- Anayasada münhasıran (yalnızca) kanunla düzenlenmesi öngörülen konularda cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarılamaz.
- Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile kanun hükümleri arasında farklı bir durum olursa, kanunun dediği olur.
- Meclis aynı konuda kanun çıkarması halinde cumhurbaşkanlığı kararnamesi hükümsüz hale gelir.
- Cumhurbaşkanlığı kararnamesi yürürlük tarihi belirtilmişse o tarihte, belirtilmemişse resmi gazetede yayımlandıkları gün yürürlüğe girer.
- 09:33Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinin Yargısal Denetimi
- Anayasa Mahkemesi, cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin anayasaya uygunluğunu ve uygun yapılmış olup olmadığını yargısal denetim yapar.
- Olağanüstü hal cumhurbaşkanlığı kararnamesi, olağanüstü hal ilan edilmiş durumlarda cumhurbaşkanı tarafından çıkarılır.
- Olağanüstü hal cumhurbaşkanlığı kararnamesi, normal cumhurbaşkanlığı kararnamelerinden farklı olarak resmi gazetede yayımlandığı gün meclisin onayına sunulur ve meclis üç ay içinde görüşür ve karara bağlar.
- 12:00Olağanüstü Hal Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinin Özel Durumu
- Savaş ve mücbir sebeplerle meclisin toplanamaması halleri hariç, olağanüstü hal cumhurbaşkanlığı kararnamesi üç ay içinde meclisin onayına sunulur.
- Meclis onay vermezse, olağanüstü hal cumhurbaşkanlığı kararnamesi kendiliğinden yürürlükten kalkar.
- Olağanüstü hal cumhurbaşkanlığı kararnamelerine karşı yargı yolu kapalıdır, yani anayasa mahkemesi tarafından denetlenemez.
- 13:00Normlar Hiyerarşisi ve Yönetmelikler
- Normlar hiyerarşisinde anayasa ikinci basamakta, kanun üçüncü basamakta, olağanüstü cumhurbaşkanlığı kararnamesi dördüncü basamakta, yönetmelik ise beşinci basamakta yer alır.
- Yönetmelik, cumhurbaşkanı, bakanlıklar ve kamu tüzel kişileri tarafından çıkarılır.
- 2017 anayasa değişikliği ile cumhurbaşkanına yönetmelik çıkarma yetkisi getirilmiştir.
- 14:20Yönetmelik Çıkarma Yetkisi
- Her bakanlık kendi görev alanlarını düzenlemek için yönetmelik çıkarabilir.
- Kamu tüzel kişileri (TRT, üniversite, belediye, il özel idaresi, köy, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları) yönetmelik çıkarabilir.
- Fakülteler ve Diyanet İşleri Başkanlığı gibi kamu tüzel kişiliği olmayan kurumlar yönetmelik çıkaramaz.
- 17:29Yönetmeliklerin Yayımlanması
- Yönetmelik, en sık kullanılan düzenleyici işlemlerden biridir ve kılıf, kıyafet, disiplin, sınav gibi çeşitli konularda düzenlenir.
- Tüm ülkeyi ilgilendiren yönetmelikler resmi gazetede yayımlanır.
- Belli bir yöre içinse yönetmeliklerin resmi gazetede yayımlanmasına gerek yoktur, hangi yönetmeliklerin resmi gazetede yayımlanacağı kanunla belirlenir.
- 18:09Düzenleyici İşlemlerin Yürürlük Tarihi
- Resmi gazetede yayımlanmış ve yürürlük tarihi belirtilmemiş kanunlar, cumhurbaşkanlığı kararnameleri ve yönetmelikler, yayımlandıkları gün yürürlüğe girer.
- Kanunların yargısal denetimini Anayasa Mahkemesi yapar.
- Olağanüstü hal cumhurbaşkanlığı kararnamesi'ne karşı yargı yolu kapalıydı.
- 18:52Yönetmeliklerin Yargısal Denetimi
- Cumhurbaşkanı ve bakanlıkların yönetmelikleri ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının ülke çapında uygulanacak yönetmeliklerinin yargısal denetimini Danıştay yapar.
- Belli bir yöreyi ilgilendiren yönetmeliklerin yargısal denetimini idare mahkemesi yapar.
- Danıştay ülke çapı yönetmeliklerin yargısal denetimini yaparken, belli bir bölgeyi ilgilendiren yönetmeliklerin yargısal denetimini idare mahkemesi yapar.
- 20:18Düzenleyici İşlemlerin Özeti
- Düzenleyici işlemler olarak cumhurbaşkanlığı kararnamesi, olağanüstü cumhurbaşkanlığı kararnamesi ve yönetmelikler bulunmaktadır.
- Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile sosyal ve ekonomik haklar düzenlenir, kişi ve siyasi haklara dokunamaz.
- Olağanüstü cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile bütün haklar düzenlenir, temel hak ve hürriyetlerin tamamı (çekirdek haklar hariç) düzenlenir.
- 21:10Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ve Yönetmelikler
- Olağanüstü cumhurbaşkanlığı kararnameleri cumhurbaşkanı tarafından resmi gazete'de yayımlanır ve yayımlandığı gün meclisin onayına sunulur.
- Meclis bunu üç ay içinde görüşüp karara bağlar, aksi takdirde kendiliğinden yürürlükten kalkar.
- Cumhurbaşkanı, bakanlıklar ve kamu tüzel kişileri yönetmelik çıkarabilir.
- 21:45Kanunların Yargısal Denetimi ve Sonuç
- Kanunların yargısal denetimini Anayasa Mahkemesi yapar.
- Yürürlük tarihi belirtilmeyen kanunlar, cumhurbaşkanlığı kararnameleri ve yönetmelikler resmi gazetede yayımlandıkları gün yürürlüğe gireceklerdir.
- Kanun yürütmenin işlemi değildir, bir yasama işlemidir.