Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, "Sesli Kanun" kanalında yayınlanan bir hukuk dersi formatında olup, bir eğitmen tarafından Türk Hukuk Mahkemeler Kanunu'nun çeşitli maddeleri açıklanmaktadır.
- Video, mahkemeler kanununun farklı bölümlerini kapsamlı şekilde ele almaktadır. İçerikte genel hükümler, yargılamaya hakim olan ilkeler, hakimin yasaklılığı ve reddi, hukuki sorumluluğu, teminat düzenlemeleri, davaya müdahale, vekalet ve süreler gibi konular madde madde açıklanmaktadır.
- Video, 1-104. maddeler arasındaki hukuki düzenlemeleri kapsamakta olup, her bölümde ilgili maddeler okunarak ve açıklanarak hukuki konular detaylı şekilde aktarılmaktadır. Özellikle mahkemelerin görevleri, yargı yeri belirlenmesi, hakimin davaya bakmaktan yasaklılığı, reddi, teminat düzenlemeleri ve davaya müdahale gibi konular üzerinde durulmaktadır.
- 00:05Giriş ve Kanunun Amacı
- Sesli Kanun kanalına hoş geldiniz mesajı verilerek, kanalı takip etmenin, bildirimleri açmanın ve videolara yorum yapmanın istenmesi.
- İsteklerin iletilmek ve çalışmalarından haberdar olmak için sosyal medya hesaplarının takip edilebileceği belirtiliyor.
- 00:24Mahkemelerin Görevi
- Mahkemelerin görevi ancak kanunla düzenlenir ve görevle ilgili kurallar kamu düzenindendir.
- Asliye hukuk mahkemeleri, dava konusunun değerine bakılmaksızın mal varlığı ve şahıs varlığı haklarına ilişkin davaları görür.
- Sulh hukuk mahkemeleri, kira ilişkisinden doğan alacak davaları, mal paylaşımı davalarını ve zilyet korunması davalarını görür.
- 02:04Mahkemelerin Yetkisi
- Mahkemelerin yetkisi, diğer kanunlarda yer alan yetkiye ilişkin hükümler saklı kalmak üzere bu kanundaki hükümlere tabidir.
- Genel yetkili mahkeme, davalı gerçek veya tüzel kişinin davanın açıldığı tarihteki yerleşim yeri mahkemesidir.
- Davalı birden fazla ise, dava bunlardan birinin yerleşim yeri mahkemesinde açılabilir.
- 03:08Özel Yetki Durumları
- Memur, işçi, öğrenci, asker gibi bir yerde geçici olarak oturanlara karşı açılacak alacak veya taşınır mal davaları için orada bulunmaları uzunca bir süre devam edebilecekse, bulundukları yer mahkemesi de yetkilidir.
- Türkiye'de yerleşim yeri bulunmayanlar hakkında genel yetkili mahkeme, davalının Türkiye'deki mutad meskeninin bulunduğu yer mahkemesidir.
- Sözleşmeden doğan davalar, sözleşmenin ifa edileceği yer mahkemesi'nde de açılabilir.
- 03:51Kesin Yetki Durumları
- Ölen kimsenin son yerleşim yeri mahkemesi, terekenin paylaşılmasına, miras sebebiyle istihkaka ilişkin davalar ve mirasçılara karşı açılacak tüm davalar için kesin yetkilidir.
- Taşınmaz üzerindeki aynı haka ilişkin veya ayni hak sahipliğinde değişikliğe yol açabilecek davalar ile taşınmazın zilyetliğine yahut alıkoyma hakkına ilişkin davalarda taşınmazın bulunduğu yer mahkemesi kesin yetkilidir.
- Kesin yetkinin söz konusu olmadığı hallerde, asıl davaya bakan mahkeme karşı davaya bakmaya da yetkilidir.
- 05:19Diğer Yetki Durumları
- Bir şubenin işlemlerinden doğan davalarda, o şubenin bulunduğu yer mahkemesi de yetkilidir.
- Zarar sigortalarından doğan davalar, sigortanın ilgili malın bulunduğu yerde veya rizikonun gerçekleştiği yerde açılabilir.
- Haksız fiilden doğan davalarda, haksız fiilin işlendiği veya zararın meydana geldiği yer ya da zarar görenin yerleşim yeri mahkemesi de yetkilidir.
- 06:33Yetki Sözleşmesi
- Tacirler veya kamu tüzel kişileri, aralarında doğmuş veya doğabilecek bir uyuşmazlık hakkında bir veya birden fazla mahkemeyi sözleşmeyle yetkili kılabilirler.
- Tarafların üzerinde serbestçe tasarruf edemeyecekleri konular ile kesin yetki hallerinde yetki sözleşmesi yapılamaz.
- Yetki sözleşmesinin geçerli olabilmesi için yazılı olarak yapılması, uyuşmazlığın kaynaklandığı hukuki ilişkinin belirli veya belirlenebilir olması ve yetkili kılınan mahkeme veya mahkemelerin gösterilmesi şarttır.
- 07:17Yetki İtirazı ve Yargı Yeri Belirlenmesi
- Yetkinin kesin olduğu davalarda, mahkeme yetkili olup olmadığını davanın sonuna kadar kendiliğinden araştırmak zorundadır.
- Yetkinin kesin olmadığı davalarda, yetki itirazının cevap dilekçesinde ileri sürülmesi gerekir.
- Yetkinin kesin olmadığı davalarda, davalı süresi içinde ve usulüne uygun olarak yetki itirazında bulunmazsa, davanın açıldığı mahkeme yetkili hale gelir.
- 08:13Yargı Yeri Belirlenmesi
- Görevsizlik ve yetkisizlik kararı verilmesi halinde, taraflardan birinin iki hafta içinde kararı veren mahkemeye başvurarak dava dosyasının görevli ya da yetkili mahkemeye gönderilmesini talep etmesi gerekir.
- Davaya bakacak mahkemenin tayini için yargı yeri belirlenmesi yoluna aşağıdaki hallerde başvurulur: davaya bakmakla görevli mahkemenin davaya bakmasına engel çıkarsa veya iki mahkeme arasında yargı çevrelerinin sınırlarının belirlenmesinde tereddüt ortaya çıkarsa.
- Yetkili mahkemenin tayininde ilk derece mahkemeleri için bölge adliye mahkemelerine, bölge adliye mahkemeleri için yargıtaya başvurulur.
- 10:36Yargılamaya Hakim Olunan İlkeler
- Tasarruf ilkesi: Hakim, iki taraftan birinin talebi olmaksızın kendiliğinden bir davayı inceleyemez ve karara bağlayamaz.
- Taraflarca getirilme ilkesi: Hakim, iki taraftan birinin söylemediği şeyi veya vakaları kendiliğinden dikkate alamaz.
- Taleple bağlılık ilkesi: Hakim, tarafların talep sonuçlarıyla bağlıdır, ondan fazlasına veya başka bir şeye karar veremez.
- 12:05Yargılama İlkesi ve Haklar
- Yargılama hakkıyla ilgili bilgi sahibi olma, açıklama ve ispat hakkı, mahkemenin açıklamaları dikkate alarak değerlendirmesi ve kararların somut ve açık olarak gerekçelendirilmesi içerir.
- Aleniyet ilkesi uyarınca duruşma ve kararların bildirilmesi alenidir, ancak genel ahlak, kamu güvenliği veya ilgili kişilerin korunmaya değer menfaatinin gerekli olduğu durumlarda duruşma gizli yapılabilir.
- Taraflar dürüst davranma ve doğruyu söyleme yükümlülüğüne tabidirler, davanın dayanağı olan vakalara ilişkin açıklamalarını gerçeğe uygun bir biçimde yapmakla yükümlüdürler.
- 13:34Hakimin Görevleri ve Yargılama Yönetimi
- Usul ekonomisi ilkesi uyarınca hakim, yargılanmanın makul süre içinde ve düzenli bir biçimde yürütülmesini ve gereksiz gider yapılmamasını sağlamakla yükümlüdür.
- Hakim, uyuşmazlığın aydınlatılmasının zorunlu kıldığı durumlarda, belirsiz veya çelişkili gördüğü hususlar hakkında taraflara açıklama yaptırabilir, soru sorabilir ve delil gösterilmesini isteyebilir.
- Hakim yargılamayı sevk ve idare eder, yargılamayı düzenlemek için gerekli tedbirleri alır; okunamayan veya uygunsuz dilekçelerin yeniden düzenlenmesi için süre verilir.
- 14:46Hakimin Yasaklılığı ve Reddi
- Hakim, kendisine ait olan veya doğrudan doğruya ilgili olduğu davada, aile hısımları davasında veya vekili, vasisi, kayımı veya yasal danışmanı sıfatıyla hareket ettiği davada davaya bakmaktan çekinmelidir.
- Hakimin reddi sebepleri arasında davada iki taraftan birine öğüt vermiş olması, kanunen gerekmediği halde görüşünü açıklamış olması veya davada tanık olarak dinlenmiş olması bulunmaktadır.
- Red talebi en geç ilk duruşmada ileri sürülmesi gerekir, talep süresinde yapılmayan veya sebebi gösterilmeyen red talepleri dinlenmez.
- 18:44Red Talebinin İncelenmesi ve Sonuçları
- Red talebi, reddi istenen hakim katılmaksızın mensup olduğu mahkemece incelenir, mahkeme toplanamıyorsa veya tek hakimden oluşuyorsa başka bir mahkeme veya hakim tarafından incelenir.
- Red talebi, süresinde yapılmamışsa, sebebi gösterilmemişse veya davayı uzatmak amacıyla yapıldığı anlaşılıyorsa kabul edilmeyerek geri çevrilir.
- Red talebinin kötü niyetle yapıldığı anlaşılırsa, talepte bulunanlar hakkında 500-5.000 TL arasında disiplin para cezasına hükmedilebilir.
- 22:45Red Talebine İlişkin Kararlar ve İlerleyiş
- Esas hüküm bakımından istinaf yolu kapalı bulunan dava ve işlerde hakimin reddi talebi ile ilgili merci kararları kesindir.
- Esas hüküm bakımından istinaf yolu açık bulunan dava ve işlerde red talebi hakkındaki merci kararlarına karşı bir hafta içinde istinaf yoluna başvurulabilir.
- Red talebinin kabulüne ilişkin merci kararının bölge adliye mahkemesince uygun bulunması halinde, reddedilen hakimce yapılmış olan ve itiraz edilen esasa etkili işlemler iptal olunur.
- 24:02Hakim ve Zabıt Katibi Red Talepleri
- Esas hüküm bakımından temiz ve yolu açık bulunan davalarda, red talebi hakkındaki karar tefin veya tebliğ tarihinden itibaren bir hafta içinde temiz edilebilir.
- Red talebinin kabulüne ilişkin kararın yargıtayca onanması halinde, red sebebinin doğduğu tarihten itibaren reddedilen hakimce yapılmış olan ve red talebinde bulunan tarafça itiraz edilen esasa ilişkin işlemler iptal olunur.
- Zabıt katibi hakkında 34. ve 36. maddelerde düzenlenen sebeplerden biriyle red talebinde bulunulabilir ve bu konuda verilecek kararlar kesindir.
- 25:38Hakimin Hukuki Sorumluluğu
- Devletin sorumluluğu ve rücu hakkı, hakimlerin yargılama faaliyetinden dolayı tazminat davası açılabilmesi durumları belirler.
- Tazminat davası, hakime karşı bir ceza soruşturmasının yapılması veya hakimiyet şartına bağlanamaz.
- Devlet, ödediği tazminat nedeniyle sorumlu hakime ödeme tarihinden itibaren bir yıl içinde rücu eder.
- 27:14Tazminat Davalarının Mahkemesi
- Devlet aleyhine açılan tazminat davası, ilk derece ve bölge adliye mahkemesi hakimlerinin fiil ve kararlarından dolayı yargıtay ilgili hukuk dairesinde görülür.
- Verilen kararların temiz incelemesi hukuk genel kurulunca yapılır ve temiz incelemesine kararı veren başkan ile üyeler katılamaz.
- Devletin sorumlu hakime karşı açacağı rücu davası, tazminat davasını karara bağlamış olan mahkemede görülür.
- 27:45Tazminat Davası Süreci
- Tazminat davası dilekçesinde hangi sorumluluk sebebine dayanıldığı ve delilleri açıkça belirtilir, varsa belgeler de eklenir.
- Mahkeme, açılan tazminat davasını ilgili hakime resen ihbar eder.
- Dava esastan reddedilirse davacı 500 TL-5.000 TL arasında disiplin para cezasına mahkum edilir.
- 28:27Tarafların Ehliyetleri
- Medeni haklardan yararlanma ehliyetine sahip olan davada taraf ehliyetine de sahiptir.
- Dava ehliyeti, medeni hakları kullanma ehliyetine göre belirlenir.
- Medeni hakları kullanma ehliyetine sahip olmayanlar, davada kanuni temsilcileri, tüzel kişiler ise yetkili organları tarafından temsil edilir.
- 29:08Dava Takip Yetkisi ve Temsil Belgeleri
- Dava takip yetkisi, talep sonucu hakkında hüküm alabilme yetkisidir ve kanunda belirtilen istisnai durumlar dışında maddi hukuktaki tasarruf yetkisine göre tayin edilir.
- Kanuni temsilciler, davanın açılıp yürütülmesinin belli bir makamın iznine bağlı olduğu hallerde izin belgelerini, tüzel kişilerin organları ise temsil belgelerini dava veya cevap dilekçesiyle mahkemeye vermek zorundadırlar.
- Gecikmesinde sakınca bulunan hallerde mahkeme, kanuni temsilcilerin veya tüzel kişilerin organlarının eksikliği gidermeleri şartıyla dava açmalarına veya davayla ilgili işlem yapmalarına izin verebilir.
- 30:20Dava Sürecinde Olaylar
- Taraflardan birinin ölümü halinde, mirasçılar mirası kabul veya reddetmemişse, bu hususta kanunla belirlenen süreler geçinceye kadar dava ertelenir.
- Taraflardan birinin vesayet altına alınması veya kendisine yasal danışman atanması talebi mahkemece uygun bulunursa, bu konuda kesin bir karar verilinceye kadar yargılama ertelenebilir.
- Kanun gereğince tedavi, gözlem veya koruma altına alınmış olan kişi hakkında davayı takip için kaim atanıncaya kadar yargılama ertelenebilir.
- 31:25Dava Arkadaşlığı
- İhtiyari dava arkadaşlığında, davalar birbirinden bağımsızdır ve dava arkadaşlarından her biri diğerinden bağımsız olarak hareket eder.
- Mecburi dava arkadaşlığında, maddi hukuka göre bir hakkın birden fazla kimse tarafından birlikte kullanılması veya birden fazla kimseye karşı birlikte ileri sürülmesi durumları söz konusudur.
- Mecburi dava arkadaşları ancak birlikte dava açabilir veya aleyhlerine de birlikte dava açılabilir ve birlikte hareket etmek zorundadır.
- 33:12Dava İhbarı ve Davaya Müdahale
- Taraflardan biri davayı kaybettiği takdirde üçüncü kişiye veya üçüncü kişinin kendisine rücu edeceğini düşünüyorsa, tahkikat sonuçlanıncaya kadar davayı üçüncü kişiye ihbar edebilir.
- İhbar yazılı olarak yapılır ve ihbar sebebinin gerekçeleriyle birlikte açıklanması ve yargılanmanın hangi aşamada bulunduğunun belirtilmesi gerekir.
- İhbar edilen kişi, davayı kazanmasında hukuki yararı olan taraf yanında davaya katılabilir.
- 34:25Müdahale Türleri
- Asli müdahale: Bir yargılanmanın konusu olan hak veya şey üzerinde kısmen ya da tamamen hak iddia eden üçüncü kişi, hüküm verilinceye kadar bu durumu ileri sürerek yargılanmanın taraflarına karşı aynı mahkemede dava açabilir.
- Feri müdahale: Üçüncü kişi, davayı kazanmasında hukuki yararı bulunan taraf yanında ve ona yardımcı olmak amacıyla tahkikat sona erinceye kadar feri intervenjan olarak davada yer alabilir.
- Müdahale talebinde bulunan üçüncü kişi, yanında katılmak istediği tarafı, müdahale sebebini ve bunun dayanaklarını belirten bir dilekçe ile mahkemeye başvurur.
- 35:19Müdahale ve Müdahil Durumu
- Müdahale dilekçesi davanın taraflarına tebliğ edilir ve mahkeme gerekirse üçüncü kişiyi de dinlemek üzere davet eder.
- Müdahil durumunda, müdahale talebinin kabulü halinde, müdahaleci davayı ancak bulunduğu noktadan itibaren takip edebilir ve yanında katıldığı tarafın yararına olan iddia veya savunma vasıtalarını ileri sürebilir.
- Müdahil, asıl davada hüküm taraflar hakkında verilir ve uyuşmazlık hakkında yanlış karar verildiği iddiası dinlenilmez, ancak müdahaleci bazı özel durumlarda yargılamayı hatalı yürüttüğünü ileri sürebilir.
- 36:42Cumhuriyet Savcısı ve Davaya Vekalet
- Cumhuriyet savcısı, kanunda açıkça öngörülen hallerde hukuk davası açar veya açılmış olan hukuk davasında taraf olarak yer alır.
- Davaya vekalet hakkı bulunan herkes, davasını kendisi veya tayin ettiği vekil aracılığıyla açabilir ve takip edebilir.
- Davaya vekalet, hüküm kesinleşinceye kadar vekilin davanın takibi için gereken bütün işlemleri yapmasına, hükmün yerine getirilmesine ve yargılama giderlerinin tahsili ile buna ilişkin makbuz vermesine yetkiyi kapsar.
- 38:30Vekilin Yetkileri ve Sınırlamaları
- Vekil, açıkça yetki verilmemiş ise sulh olamaz, hakimi reddedemez, davanın tamamını ıslah edemez, yemin teklif edemez ve diğer birçok önemli işlem yapamaz.
- Birden fazla vekil görevlendirilmiş ise, vekillerden her biri vekaletten kaynaklanan yetkileri diğerinden bağımsız olarak kullanabilir.
- Avukat, açtığı veya takip ettiği dava ve işlerde noter tarafından onaylanan veya düzenlenen vekaletname aslını veya aslına uygun örneğini ibraz etmek zorundadır.
- 40:26Vekaletnamesiz Dava ve Vekil Tutumu
- Vekaletnamesinin aslını veya onaylı örneğini vermeyen avukat dava açamaz ve yargılamayla ilgili hiçbir işlem yapamaz.
- Vekil duruşma sırasında uygun olmayan tutum ve davranışta bulunursa hakim tarafından uyarılır, uyarılara uymazsa gerekli yasal işlem yapılabilir.
- Hakim, taraflardan birisinin davasını bizzat takip edecek yeterlilikte olmadığını görürse, ona uygun bir süre tanıyarak davasını vekil aracılığıyla takip etmesine karar verebilir.
- 43:57Vekilin Azli ve İstifası
- Vekilin azli veya istifasının mahkeme ve karşı taraf bakımından hüküm ifade edebilmesi için dilekçeyle bildirilmesi ve tebligat giderinin peşin olarak ödenmesi zorunludur.
- İstifa eden vekilin vekalet görevi, istifanın müvekkiline tebliğinden itibaren iki hafta süreyle devam eder.
- Vekilin azli veya istifası halinde, vekalet veren davayı takip etmez ve başka bir vekil de görevlendirmez ise, tarafın yokluğu halinde uygulanacak hükümlere göre işlem yapılır.
- 44:49Teminat
- Türkiye'de mutad meskeni olmayan Türk vatandaşının dava açması, davacının daha önceden iflasına karar verilmiş olması veya ödeme güçlüğü içinde bulunduğu belgelenmesi gibi durumlarda teminat gösterilir.
- Davanın görülmesi sırasında teminatı gerektiren durum ve koşulların ortaya çıkması halinde de mahkeme teminat gösterilmesine karar verir.
- Mecburi dava ve takip arkadaşlığında teminat gösterme yükümlülüğü, bu yükümlülüğün tüm davacılar bakımından mevcut olması halinde doğar.
- 45:47Teminat Hakkında Madde 85-89
- Teminat gerektirmeyen haller: davacının adli yardımdan yararlanması, yurt içinde yeterli taşınmaz malı bulunması, davanın küçüğün menfaatlerini korumaya yönelik açılmış olması veya ilhama bağlı alacak için ilamlı icra takibi yapılmış olması durumlarında teminat istenemez.
- Yargılama giderlerini karşılayacak teminata mahkeme kendiliğinden karar verir ve hakim teminat kararı vermeden önce tarafları dinleyebilir.
- Teminatın tutarı ve şekli hakim tarafından serbestçe tayin edilir, ancak tarafların sözleşme ile kararlaştırması halinde teminat ona göre belirlenir.
- 47:06Teminat Gösterilmemesinin Sonuçları ve İadesi
- Hakim tarafından belirlenen kesin süre içinde teminat gösterilmezse dava usulden reddedilir veya müdahale talebinde bulunan kişi vazgeçmiş sayılır.
- Teminat gösterilmesini gerektiren sebep ortadan kalktığında, ilgilinin talebi üzerine mahkeme teminatın iadesine karar verir.
- 47:41Süreler ve Eski Hale Getirme
- Süreler kanunda belirtilir veya hakim tarafından tespit edilir, hakim kanundaki süreleri artıramaz veya eksiltemez.
- Süreler tebliğ tarihinden veya kanunda öngörülen hallerde tefim tarihinden itibaren işlemeye başlar.
- Sürelerin son gününün resmi tatil gününe rastlaması halinde, süre tatili takip eden ilk iş günü çalışma saati sonunda biter.
- 49:19Kesin Süre ve Eski Hale Getirme
- Hakim, tayin ettiği sürenin kesin olduğuna karar verebilir ve kesin süreyi geçiren taraf yeniden süre isteyebilir.
- Eski hale getirme, kanunda belirtilen veya hakimin kesin olarak belirlediği süre içinde bir işlemi yapamayan kimse tarafından talep edilebilir.
- Eski hale getirme, işlemin süresinde yapılamamasına sebep olan engelin ortadan kalkmasından itibaren iki hafta içinde talep edilmelidir.
- 50:54Eski Hale Getirme Usulü ve Sonuçları
- Eski hale getirme dilekçeyle talep edilir ve dilekçede talebin dayandığı sebepler ile bunların delil veya emareleri gösterilir.
- Eski hale getirme talebi, işlemin süresinde yapılamamasına sebep olan engelin ortadan kalkmasından itibaren iki hafta içinde talep edilmelidir.
- Eski hale getirme talebi, yargılanmanın ertelenmesini gerektirmez ve hükmün icrasına engel olmaz, ancak talebi haklı görürse mahkeme teminat gösterilme şartıyla yargılanmanın ertelenmesine veya icranın geri bırakılmasına karar verebilir.
- 53:08Adli Tatil
- Adli tatil her yıl 20 Temmuz'da başlar, 31 Ağustos'ta sona erer ve yeni adli yıl 1 Eylül'de başlar.
- Adli tatilde sadece ihtiyati tedbir, nafaka davaları, nüfus kayıtlarının düzeltilmesi, işçilerin açtıkları davalar, iflas ve konkordato gibi belirli dava ve işler görülür.
- Adli tatilde görülmeyen dava ve işlerle ilgili olarak dava, karşı dava, istinaf ve temiz dilekçelerinin alınması, tebligat işlemleri ve dosya transferleri yapılır.
- 55:26Adli Tatilin Süreleri Etkisi
- Adli tatile tabi olan dava ve işlerde kanunun tayin ettiği sürelerin bitmesi tatil zamanına rastlarsa, bu süreler adli tatilin bittiği günden itibaren bir hafta uzatılmış sayılır.