Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Baro Vizyonda programında İzmir Barosu avukatlarından Avukat Talih Uyar ile yapılan bir röportajdır. Avukat Uyar, menfi tespit davaları konusunda detaylı bilgiler vermektedir.
- Video, menfi tespit davalarının çeşitleri, açılma zamanlarına göre sınıflandırılması, yetkili mahkeme, dava açılma süresi, taraflar ve ispat yükü gibi konuları ele almaktadır. Ayrıca, borçlu tarafından açılan menfi tespit davasının sonuçları, borçlu lehine veya alacaklı lehine sonuçlanabileceği ve bu durumlarda uygulanacak tazminat oranları açıklanmaktadır.
- Videoda ayrıca, hayatın olağan akışına aykırı beyanların nasıl değerlendirildiği, pullu senetlerin tarihleriyle ilgili sorunlar ve borçluların mali durumlarını inceleyen davalar örneklerle anlatılmaktadır. Video, üçüncü bölümde tasarrufun iptal davaları ile ilgili Yargıtay kararlarının inceleneceği bilgisiyle sonlanmaktadır.
- 00:49Menfi Tespit Davalarının Türleri
- Menfi tespit davası, İcra İflas Kanunu'nun 72. maddesinde düzenlenmiştir ve açılma zamanına göre icra takibinden önce veya sonra açılan menfi tespit davası olarak ikiye ayrılır.
- Menfi tespit davası, borçlunun maddi hukuk bakımından borçlu olmadığının tespiti için açılan bir davadır ve borçlu, hukuki yararı bulunmak koşuluyla icra takibi yapılmadan da bu davayı açabilir.
- İcra takibi yapıldıktan sonra menfi tespit davaları daha sıklıkla açılmaktadır.
- 02:32İcra Takibi ve Menfi Tespit Davası İlişkisi
- İcra takibi üzerinden ödeme emri alan borçlu, senetsiz bir takip ise borca itirazda bulunarak takibi durdurabilir.
- Alacaklının elinde 68/68 AB'deki gibi belgeler yoksa borçlu menfi tespit davası açmasın, ancak Yargıtay bu durumda borçlunun hukuki yararının bulunduğunu kabul etmektedir.
- Kambiyo senedine dayalı takip yapılmışsa, borçlunun menfi tespit davası açmakta hukuki yararının bulunduğu kabul edilmektedir.
- 03:35Menfi Tespit Davalarının Sonuçları
- İcra takibinden önce açılan menfi tespit davasında borçlu %15 (uygulamada %20) teminat göstererek takibi durdurma imkanı vardır.
- İcra takibinden sonra açılan menfi tespit davasında, takip konusu borcun tamamını icra dosyasına faiz ve ücretini yatırdıktan sonra bunun %20'sini (kanunen %15'ini) mahkemeye teminat olarak yatırarak durduracaktır.
- Takibin şekline göre takipten önce veya sonra açılan menfi tespit davaları farklı sonuçlar doğuracaktır.
- 04:42Menfi Tespit Davalarının Konusu
- Menfi tespit davalarının konusu oldukça geniştir ve borçlu, borcu ödediğini iddia ederek veya senedin hata, hile, tehdit sonucunda düzenlendiğini iddia ederek bu davayı açabilir.
- Senedin teminat senedi olarak verildiğini, dolayısıyla icraya konmaması gerektiğinin tespiti için veya senedin hatır senedi olduğunu, ahlaka, adaba aykırı amaç için düzenlenmiş olduğunu iddia edebilir.
- Senedin bedelsiz olduğunu, senet karşılığı gönderilmesi gereken malların kendisine gönderilmediğini iddia ederek böyle bir dava açabilir.
- 06:06Mücerretlik İlkesi ve Menfi Tespit Davası
- Senetlerde "bedeli maden alınmıştır" veya "nakden alınmıştır" gibi kayıtlar bulunur, ancak böyle bir kayıt bulunmasa da senet geçerlidir.
- Her kambiyo senedinin bir düzenleniş nedeni vardır ve bu düzenleniş nedeninin gerçekleşmediğini borçlu iddia edebilir veya bunun ahlaka, adaba aykırı olduğunu iddia edebilir.
- Mücerretlik ilkesi, icra takibi yaparken veya dava açarken icra memuru ya da mahkemenin başlangıçta bunu sormaması gerektiğini ifade eder, ancak borçlu bu senedin tartışılması gerektiğini iddia ederse tartışır.
- 07:33HMK 209. Maddedeki Sahtecilik İddiasına Dayalı Davalar
- HMK 209. maddesi, senetteki yazı ve imzanın inkar edilmesi halinde takibin duracağını öngörmektedir.
- Doktrinde bir grup, HMK 209 uyarınca senedin sahte olduğu iddia edildiği zaman herhangi bir teminat yatırılmaksızın mahkemece takibin durdurulmasına karar verilmesi gerektiğini savunurken, karşı görüş 72. maddenin sahtelik iddiasına dayalı menfi tespit davalarında da uygulanması gerektiğini belirtmektedir.
- Yargıtay'ın 19. Dairesi, 209'un menfi tespit davaları hakkında doğrudan doğruya uygulanması gerektiğini savunurken, 12. Dairesi ise 72. maddenin uygulanmasını tercih etmektedir.
- 12:56Benfi Tespit Davası Sonuçları
- Benfi tespit davası açıldığında borçlu, teminat yatırarak icra takibini durdurabilir.
- Dava borçlu lehine sonuçlanırsa, mahkeme takibin durdurulması kararı verir ve borçlu %20 tazminata hükmedilir.
- Dava alacaklı lehine sonuçlanırsa, ihtiyati tedbir kararı kalkar, icra vezesindeki para alacaklıya ödenir ve alacaklı icra takibine devam edebilir.
- 14:42Benfi Tespit Davası Açılışı
- Benfi tespit davası borçlu tarafından alacaklıya karşı açılır, kambiyo senedine dayalı takiplerde ise her alacaklıya karşı açılabilir.
- Nispi defilere karşı bedelsizlik iddiası ile dava son hamile karşı açılamaz, ancak son hamile kötü niyetli olduğu iddia edilirse dava ona karşı açılabilir.
- Dava icra takibinden önce açılmışsa davalının ikametgahında, sonra açılmışsa icra takibinin bulunduğu yerde veya davalının ikametgahında açılacaktır.
- 16:55Davanın Açılma Süresi
- Benfi tespit davası borç ödeninceye kadar borçlu tarafından açılır, ödendikten sonra istidat davası olarak devam edilir.
- Maddi hukuk buna bir süre öngörmüşse, o süre içinde davanın açılması gerekir.
- Hata veya hileye dayalı menfi tespit davalarında hata veya hilenin öğrenilmesinden itibaren bir yıl, tehdit varsa tehdidin ortadan kalkmasından itibaren bir yıl içinde açılır.
- 18:52Davanın Tarafları ve İspat Yükü
- Benfi tespit davası borçlu tarafından takip konusu parayı borcu kendisinden talep eden alacaklıya karşı açılır, ölmüşse mirasçılarına karşı talep edilir.
- Kambiyo senetlerinde mutlak defi durumunda son hamile karşı, nispi defi durumunda sadece lehtara karşı dava açılabilir.
- Benfi tespit davalarında ispat yükünün davacı ve davalı da olduğuna dair mutlak bir değerlendirme yanlıştır, iddianın niteliğine göre değişebilir.
- 21:44Senetlerin Tahlili
- Senetlerin tahlili, kanunda yer almayan fakat uygulamada ortaya çıkan senet metnine, senette belirtilen düzenlenme nedenine aykırı beyanda bulunmak demektir.
- Senette maden kaydı varsa mal teslimi karşılığında ödeneceği öngörülmüş demektir, ancak taraflardan birisi nakit karşılığı düzenlendi diyorsa senet tahlili yapılmış olur.
- Yargıtay, yüksek meblağlı senedin vadesinin üzerinden çok zaman geçtikten sonra talep edilmesinin hayatın olağan akışına aykırı olduğunu iddia etmektedir.
- 25:19Senetlerde Hayatın Olağan Akışına Aykırılık
- Borçlunun talebi üzerine alacak, borç para karşılığında aldığını savcılıkta ifade etmiş, ancak senetlerde nakden kaydı varken tahlil yoktur.
- Yüksek rakamlı senetlerde (3 trilyon, 5 trilyon) hangi banka hesabından çekildiği ve hangi banka hesabına yatırıldığı sorulmuştur.
- Borçlu, bankada hesap kullanmadığını ve paranın evinde tutulduğunu iddia etmiş, ancak daha önceki görüşmesinde iki oda bir salondan ibaret evinin olduğu tespit edilmiştir.
- 26:30Bankacı Raporu ve Mahkeme Kararı
- Borçlu vekili, 20'şer liralık banknotlar halinde 5 trilyon-10 trilyon borç miktarının tütün balyası gibi 6-8 balyadan ibaret olacağını gösteren bir rapor almıştır.
- Hakim, borçlu ve alacaklı arasındaki çelişkiyi fark ederek menfi tespit davasını kabul etmiştir.
- Yargıtay da bu kararı onamıştır.
- 27:43Yargıtay'ın Menfi Tespit Davalarına Yaklaşımı
- Vaktiyle bu davalara 11. dairesi bakıyordu, şimdi 19. dairesi bakmaktadır.
- 11. dairesi, borçlunun senetteki tutarı borç olarak vermeye mali gücü var mı diye irdeliyordu.
- 19. dairesi ise bu konuda alacaklı lehine senetteki imzanın sahibinin bu kadar parayı verme gücü var mı diye araştırmamaktadır.
- 28:16Emekli Öğretmen Örneği
- Bir öğretmen 50 bin lira (bugünkü 500 milyar civarı) borç para verdiğini iddia ederek takip yapmıştır.
- Borçlu, alacaklı emekli öğretmen olduğunu ve bu parayı borç olarak verme gücü olmadığını, bu yüzden hayatın olağan akışına aykırı olduğunu söylemiştir.
- Mahkeme olumlu cevap alamayınca menfi tespit davasını kabul etmiş, Yargıtay da bu kararı onamıştır.
- 29:11Pul Meselesi
- Senetler eskiden 16 kuruşluk pula tabiydi, günümüzde pul yoktur.
- Bazı senetlere pul yapıştırılarak düzenlendiği görülmektedir.
- Senetteki tanzim tarihi ile pulun tedavülde olduğu tarih örtüşmemesi halinde, Yargıtay başka delillerle değerlendirerek senetlerin hayatın olağan akışına aykırı olduğunu iddia edip borçlu olmadığının tespitine karar vermektedir.