Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitim içeriği olup, konuşmacı medeni usul hukuku konusunda pratik bir çalışma sunmaktadır.
- Video, bir balık çiftliğinin kimyasal atıklar nedeniyle zarar görmesi ve tazminat davası açma sürecini örnek olarak kullanarak, görevli mahkeme belirleme kurallarını açıklamaktadır. İçerikte özel mahkemeler, genel yetki kuralları ve özel yetki kuralları detaylı olarak ele alınmakta, haksız fiil davalarında yetki kuralları ve ortak yetkili mahkeme kavramı tartışılmaktadır. Konuşmacı, ortak yetkili mahkemenin yetkisinin kesin olmayan yetki kuralı olduğunu savunmaktadır.
- 00:01Medeni Usul Hukuku Pratik Çalışması
- A'nın Manisa'daki boya fabrikasından ve İ'nin Manisa'daki kumaş fabrikasından çıkan kimyasal atıklar birleşerek T'nin Gediz nehri kıyısındaki büyük ölçekli aynalı sazan çiftliğindeki sazanların ölümüne yol açmıştır.
- T, işletmesindeki balıkların ölümü nedeniyle zarara uğramış ve bu zararın tazmini için A ve İ'ye karşı maddi tazminat davası açmayı düşünmektedir.
- T'nin bu davayı hangi mahkemede açması gerektiği ve görevli mahkemenin gerekçesi belirtilmelidir.
- 00:53Özel Mahkemeler ve Asliye Ticaret Mahkemesi
- Görevli mahkeme belirlenirken ilk yapılacak şey, davanın özel mahkemelerden birinin görev alanına girip girmediğini tespit etmektir.
- Özel mahkemeler asliye, ticaret, aile, tüketici, iş, icra, kadastro, fikri ve sinai haklar mahkemeleridir.
- Türk Ticaret Kanunu'nun 5. maddesinin 1. fıkrasına göre, dava olunan şeyin değerine bakılmaksızın asliye ticaret mahkemesi tüm ticari davalar ve ticari nitelikteki çekişmesiz yargı işlerine bakmakla görevlidir.
- 01:44Ticari Davalar ve Görevli Mahkeme
- Bir dava ticari dava sayılır: uyuşmazlık konusu işin taraflarının her ikisinin birden ticari işletmesi ile ilgili olması veya Türk Ticaret Kanunu veya diğer kanunlarda o davaya asliye ticaret mahkemesi'nin bakacağı yönünde düzenleme bulunması durumunda.
- Fabrika ve büyük ölçekli balık çiftliği ticari işletmelerdir, bu bağlamda görevli mahkeme asliye ticaret mahkemesidir.
- Türk Ticaret Kanunu'nun 5. maddesinin 4. fıkrasına göre, asliye ticaret mahkemesi bulunmayan yargı çevresindeki bir ticari davada görev kuralına dayanılmamış olması görevsizlik kararı verilmesini gerektirmez.
- 03:03Genel ve Özel Yetki Kuralları
- Yetki kuralları genel yetki kuralları ve özel yetki kuralları olarak ikiye ayrılır.
- Genel yetkili mahkeme, HMK'nın 6. maddesinin 1. fıkrasına göre davalı gerçek veya tüzel kişinin davanın açıldığı tarihteki yerleşim yeri mahkemesidir.
- Özel yetki kuralları belirli türdeki davalar ya da hukuki uyuşmazlık tipleri bakımından uygulama alanı bulan yetki kurallarıdır.
- 04:11Haksız Fiil ve Yetki Kuralları
- Haksız fiil, aralarında sözleşme ilişkisi olmayan bir kimsenin diğer bir kişi kusurlu ve hukuka aykırı bir fiille zarar vermesi durumunda bu zararın zararı tazmin etmekle yükümlü olmasıdır.
- Haksız fiilin kurucu unsurları: fiil, hukuka aykırılık, zarar, kusur ve uygun illiyet bağıdır.
- HMK'nın 16. maddesinde haksız fiilden doğan davalarda yetki belirtilmiş, bu maddeye göre haksız fiilin işlendiği veya zararın meydana geldiği yahut gelme ihtimalinin bulunduğu yer ya da zarar görenin yerleşim yeri mahkemesi bu davalara bakmada yetkili.
- 06:42Davacı Seçimi ve Yetki Kuralları
- HMK'nın 16. maddesindeki yetki kuralı davacıya seçimlik hak tanımış, zarar görenin yerleşim yeri mahkemesinin yetkisinin kabul edilmesindeki amaç da hak aramanın kolaylaştırılmasıdır.
- Davacı T, hukuka aykırı davranışın işlendiği yer olan Manisa, zararın meydana geldiği yer olan Turgutlu ve zarar görenin yerleşim yeri mahkemesi olan Turgutlu'da bu davayı açma imkanına sahiptir.
- Özel yetki kuralları içerisinde 16. maddedeki kurallar kesin olmayan yetki kuralları niteliğindedir, bu nedenle T bu davayı isterse genel yetkili mahkemede, isterse özel yetkili mahkemede açma imkanına sahiptir.
- 08:00Birden Fazla Davalı Durumunda Yetki
- HMK'nın 7. maddesinin 1. fıkrasında davalının birden fazla olması halinde yetki konusu düzenlenmiştir, davalı birden fazla ise dava bunlardan birinin yerleşim yeri mahkemesinde açılıyor.
- Dava sebebine göre kanunda davalıların tamamı hakkında ortak yetkiyi taşıyan bir mahkeme belirtilirse dava o yer mahkemesinde bakılıyor.
- Ortak yetkili mahkemenin yetkisinin söz konusu olabilmesi için üç unsur gerekiyor: davalıların birden fazla olması, dava sebebinin aynı olması, kanunda ortak yetkili bir mahkemenin söz konusu olması.
- 09:00Ortak Yetkili Mahkeme Tartışması
- Birinci görüşe göre ortak yetkili mahkemenin yetkisi kesin yetki, çünkü kanun koyucu "bakılır" ifadesini kullanmış ve ortak yetkili mahkemenin bulunması durumunda sadece orada dava açılabilir.
- Üçüncü görüş, ortak yetkili mahkemenin yetkisinin kesin yetki kuralı niteliğinde olmadığını ifade ediyor.
- Yargıtay, HMK'da kesin yetki hallerinin açıkça sayıldığını, haksız fiile dair davalarda yetkinin seçimlik yetki olduğunu ve ortak yetkili mahkemede dava açılmasının zorunlu olması durumunun ancak zorunlu dava arkadaşlığına dair hükümlerin varlığı halinde uygulanacağını belirtmiştir.
- 10:26Kesin ve Kesin Olmayan Yetki Kuralları
- HMK'nın yetki ile ilgili genel tutumu kesin yetki kurallarını açıkça belirlemek şeklinde, özel yetki kuralları ve kesin yetki kuralları istisnai olarak kanunda belirtilmiştir.
- Kesin olup olmamasına önem verilmesinin sebebi, kesin olduğu belirtilmeyen bir yetki kuralının yorum yoluyla kesin yetki kuralı haline getirilmesi durumunda davacının diğer yetkili mahkemelerde dava açma imkanı elinden alınmış olur.
- Kesin yetki olursa dava şartı, kesin olmayan yetki ise ilk itiraz nedeni olur; kesin yetkide yetki itirazında bulunurken hangi mahkemenin yetkili olduğunu belirtmeye gerek yokken, kesin olmayan yetkide belirtilmelidir.