Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Risk Yönetimi Derneği'nin Makine Emniyeti Uzmanlık Grubu tarafından düzenlenen bir bilgilendirme toplantısıdır. Sunum, Ayşe Keskin (elektrik-elektronik mühendisi) ve Fıratlı (Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı'nda Sanayi ve Teknoloji Uzmanı, Makine Denetim Şubesi Birim Koordinatörü) tarafından gerçekleştirilmiştir.
- Sunum, makine emniyeti yönetmeliği kapsamında piyasa gözetim ve denetim faaliyetlerini ele almaktadır. İçerikte piyasa gözetim denetiminin yapısı, sorumlu kurumlar, ürün grupları, denetim sürecinin aşamaları (hazırlık, uygulama ve final) ve teknik düzenlemeler detaylı şekilde anlatılmaktadır. Ayrıca 2020 yılında gerçekleştirilen denetim faaliyetleri, uygunsuzluk oranları ve toplatma kararları alınan ürünler hakkında bilgiler verilmektedir.
- Sunumda ayrıca 72203 sayılı kanun kapsamında piyasa gözetim denetimi sistemi, Ticaret Bakanlığı'nın koordinasyon rolü ve diğer dokuz kamu kuruluşunun sorumlu oldukları ürün grupları açıklanmaktadır. Makine emniyeti denetimlerinde dikkate alınan yönetmelikler (makine emniyet yönetmeliği, elektromanyetik uyumluluk yönetmeliği, emisyon yönetmeliği, gürültü yönetmeliği) ve 2022 EC taslağındaki değişiklikler, siber güvenlik ve yapay zeka konularının makine emniyet yönetmeliğine dahil edilmesi hakkında bilgiler de paylaşılmaktadır.
- 00:04Giriş ve Sunucu Tanıtımı
- Risk Yönetimi Derneği Makine Emniyeti Uzmanlık Grubu'nun düzenlediği etkinlikte "Makine Emniyeti Yönetmeliği kapsamında Piyasa Gözetim ve Denetim Faaliyetleri" konusu ele alınacak.
- Ayşe Keskin, elektrik-elektronik mühendisi olarak endüstriyel otomasyon sektöründe sekiz yıl, bunun son beşinde makine emniyeti alanında faaliyet göstermektedir.
- Konuşmacı olarak Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı'nda Sanayi ve Teknoloji Uzmanı Makine Denetim Şubesi Birim Koordinatörü Fıratlı'nın da katıldığı etkinlikte katılımcılar sorularını chat üzerinden sorabilirler.
- 01:56Piyasa Gözetim Denetimi Hakkında Genel Bilgi
- Piyasa gözetim denetimi konusunda üreticiler, ithalatçılar ve uygunluk değerlendirme kuruluşlarında tam bilinirlik bulunmamaktadır.
- Piyasa gözetim denetimi (mark survivals) Avrupa Birliği'den alınan faaliyetlerin Türkiye'de de uygulanmasıyla gerçekleştirilmektedir.
- Sunumda teknik mevzuat uyumu, piyasa gözetim denetiminin ne olduğunu, Türkiye ve bakanlığın PGD idari yapılanması, bakanlığın PGD denetim stratejisi ve 2020 yılı denetim sonuçları paylaşılacaktır.
- 04:00Teknik Mevzuat Uyumunun Doğuşu
- 1958 yılında Avrupa Ekonomik Topluluğu oluşturuldu, 1959'da Türkiye'nin ortaklık başvurusu gerçekleştirildi ve 1963 yılında Ankara Antlaşması imzalandı.
- 1987'de tam üyelik başvurusu gerçekleştirildi, 1996'da gümrük birliği süreci başladı ve 1999'da aday ülke statüsü kazandık.
- 2005 yılında tam üyelik müzakereleri başladı ve halihazırda Avrupa Birliği ile ikili ilişkiler devam etmektedir.
- 05:26Teknik Mevzuat Uyumunun Önemi
- 95 sayılı Ortaklık Konseyi Kararı'nda teknik engellerin kaldırılması gerekliliği ortaya çıktı, yani AB'de uygulanan mevzuatın Türkiye'de de uygulanması için teknik mevzuatın uyumlaştırılması gerekiyordu.
- 2.97 sayılı Ortaklık Konseyi Kararı ile Türkiye ile AB arasında uyumlaştırılacak teknik mevzuatın kapsamı belirlendi.
- 15/97 tarihli Bakanlar Kurulu Kararı ile bu mevzuatı uyumlaştıracak kamu kuruluşları belirlendi.
- 06:33Piyasa Gözetim Denetiminin Tanımı ve Önemi
- Piyasa gözetim denetimi, ürünlerin ilgili teknik düzenlemesine uygun olup olmadığı ve güvenli olup olmadığı denetlenmesi, güvenli olmayan ürünlerin güvenli hale getirilmesi veya bertaraf edilmesi anlamına gelir.
- Ürün hayat döngüsünde tasarım-üretim aşaması üreticinin sorumluluğu, piyasaya arz aşaması kamu otoriteler tarafından denetlenirken, kullanım aşaması iş sağlığı güvenliği uzmanları tarafından kontrol edilir.
- Piyasa gözetim denetiminin önemi, insan sağlığı, can ve mal güvenliği korumanın yanı sıra haksız rekabetin önlenmesi, Türk malı imajının güçlendirilmesi ve ülke ekonomisinin gelişimine katkı sağlamasıdır.
- 09:45Piyasa Gözetim Denetimi ile İlgili Mevzuat
- Piyasa gözetim denetimi ile ilgili temel mevzuat 72203 sayılı kanundur, bu kanun 12 Mart 2021 tarihine kadar 4703 sayılı kanun yürürlükteyken, 12 Mart 2021'de yürürlüğe girmiştir.
- Yeni kanun, iktisadi aktörlerin (üretici, ithalatçı, dağıtıcı) ayrı ayrı sorumluluklarını belirleyerek, risk analizini ön plana çıkaran bir düzenlemeyi getirmiştir.
- Çerçeve yönetmelikler arasında C işareti yönetmeliği ve uygunluk değerlendirme kuruluşları ve onaylanmış kuruluşlar yönetmeliği bulunmaktadır.
- 11:55Piyasa Gözetim Denetim Yönetmelikleri
- 7223 sayılı kanun yayınlandıktan sonra her kamu otoritesi kendi piyasa gözetim denetim yönetmeliklerini yayınlıyor ve bu yönetmelikler doğrultusunda denetimlerini gerçekleştiriyor.
- Ticaret Bakanlığı koordinasyon kuruluşu önce çerçeve yönetmelik yayınlayıp, ilgili kamu otoriteleri kendi piyasa gözetim denetim yönetmeliklerini yayımlayarak denetimlerin nasıl gerçekleştirileceğini belirliyor.
- Teknik mevzuatın ve standartların Türkiye-Avrupa Birliği arasında bildirimine dair yönetmelik, düzenlenmemiş alanda kalan ve önemli görülen ürünlerin zorunlu standart kapsamına alınması veya ürünle ilgili teknik mevzuatın çıkarılmasıyla ilgili hususları belirliyor.
- 13:52Piyasa Gözetim Denetim Yapısı
- Piyasa Gözetim Denetimi (PGD) ile ilgili koordinasyon Ticaret Bakanlığı tarafından sağlanıyor ve Tüketicinin Korunması ve Piyasa Gözetim Denetimi Genel Müdürlüğü denetimleri gerçekleştiriyor.
- Ticaret Bakanlığı dışında dokuz farklı piyasa kamu kuruluşu piyasa gözetim denetiminden sorumlu: Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı, Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu, Tarım ve Orman Bakanlığı.
- Koordinasyon üst düzeyde PGD ve Ürün Güvenliği Değerlendirme Kurulu ile PGD Koordinasyon Kurulu tarafından belirleniyor.
- 15:29Ürün Güvenliği Sorumlulukları
- Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı'nın sorumluluğunda olan ürün güvenliği açısından ürünler: asansörler, otomotiv makineler, makine emniyeti, elektrikli ekipmanlar, gaz yakan cihazlar, basınçlı ekipmanlar, sivil patlayıcılar, atex proteknik maddeler, pil ve kümülatörler, aerosan kaplar, enerji verimliliği kapsamındaki ürünler, ölçüm aletleri ve düzenlememiş alandaki bazı ürünler.
- Ticaret Bakanlığı'nın sorumluluğunda hazır giyim, tekstil, ayakkabı, dekoratif malzemeler, mobilyalar, el aletleri, hobi ve spor ekipmanları, çakmaklar, oyuncaklar, deterjanlar, kimyasal ürünler.
- Diğer bakanlıkların sorumluluğunda: Sağlık Bakanlığı (kozmetikler ve tıbbi cihazlar), Tarım ve Orman Bakanlığı (gıda maddeleri), Çevre ve Şehircilik Bakanlığı (yapı malzemeleri), Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (telsiz telefon, kasyon, terminal ekipmanları), Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (kişisel koruyucu donanımlar), Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı (gezi tekneleri ve gemi tesisatı), Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (akaryakıtlar, madeni yağlar).
- 18:06Denetim Süreci
- Denetim süreci, Sanayi Ürünleri Güvenliği Genel Müdürlüğü tarafından risk analizi yapılarak belirlenen yıllık denetim programları üzerinden gerçekleştiriliyor.
- Denetim programlarında yer alan ürünlerle ilgili denetim rehberleri ve talimatları 81 il müdürlüğüne bildiriliyor.
- Denetimlerde ürünün fiziksel incelemesi, teknik dosya incelemesi, güvenlik şüphesi duyulması durumunda test ve muayene işlemleri yapılarak denetimler gerçekleştiriliyor.
- 19:14Piyasa Gözetim Denetimi Stratejisi
- Piyasa Gözetim Denetimi sadece denetim odaklı değil, rehberlik ve bilinçlendirme çalışmalarına da odaklanıyor.
- Firma gözetimleri, ürünlerle ilgili standartlar ve uyması gereken kurallar hakkında bilgilendirme faaliyetleri gerçekleştiriliyor.
- Sektörel toplantılar yapılarak firmaların bilgilendirilmesi sağlanıyor ve ürün tarama denetimleri gerçekleştiriliyor.
- 20:49Makine Ürün Grupları İçin Denetim Faaliyetleri
- Makine ürün grupları için reaktif denetimler (ihbar ve şikayet üzerine) gerçekleştiriliyor.
- Proaktif denetimler, denetim planı dahilinde proje bazlı gerçekleştirilen, tüm sektörü tarayan denetimlerdir.
- Spesifik marka model bilgisi üzerine yapılan odaklı denetimler de gerçekleştiriliyor.
- 22:08Makine Denetim Sürecinin Aşamaları
- Makine denetim süreci üç aşamadan oluşur: hazırlık aşaması, uygulama aşaması ve final aşaması.
- Hazırlık aşamasında öncelikle odaklanılacak sektörler belirlenir ve risk analizi bazlı ürün tespiti yapılır.
- Risk analizinde kaza istatistikleri, TÜİK verileri, dış ticaret, İthalatta Gerçekleştirilen Denetimler (İGD) ve RAPEx sistemi gibi kaynaklar dikkate alınır.
- 24:08Ürün Tespiti ve Denetim Rehberi Oluşturma
- Hazırlık aşamasında üretici ve ithalatçı firma envanterleri çıkarılır ve denetim rehberleri oluşturulur.
- Makinelere uygulanan yönetmelikler arasında Makine Emniyet Yönetmeliği, Elektromanyetik Uyumluluk Yönetmeliği, Emisyon Yönetmeliği ve Gürültü Yönetmeliği bulunmaktadır.
- Her sene üç-dört sektör seçilir ve her sektör için yaklaşık dört-beş aylık bir zaman dilimi ayrılır.
- 27:36Denetim Rehberi İçeriği ve Uygulama Aşaması
- Denetim rehberleri, ürüne ilişkin standartlar dikkate alınarak fiziksel muayene ve teknik dosya denetimleri içeren kontrol listeleriyle hazırlanır.
- Bakanlık, Türk Standartları Enstitüsü ile anlaşmasıyla ürünlerin testlerini gerçekleştirmektedir.
- Uygulama aşamasında, üretici ve ithalatçıların bulunduğu illerde sanayi ve teknoloji il müdürlükleri aracılığıyla denetimler gerçekleştirilir.
- 29:43Final Aşaması ve Denetim Sonuçları
- Final aşamasında denetim raporları oluşturulur ve tespit edilen eksiklikler belirtilir.
- Denetim sonuçları üreticilere, ithalatçılara ve diğer paydaşlara (Ticaret Bakanlığı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı) iletilir.
- Makine emniyeti açısından, EN 13849 standardı ve PN seviyeleri teknik dosya kontrolünde önemlidir ve bu belgelerin varlığı denetlenir.
- 33:52Makine Denetimlerinde Dikkate Alınan Teknik Düzenlemeler
- Makine denetimlerinde dikkate alınan teknik düzenlemeler arasında makine emniyet yönetmeliği, elektromanyetik uyumluluk yönetmeliği ve 2014'te gürültü emisyon yönetmeliği bulunmaktadır.
- C işareti taşıyan ürünler, sadece makine emniyet yönetmeliğine değil, tüm teknik düzenlemelerin gerekliliklerini yerine getirdiğini beyan eden bir işaretçidir.
- İçten yanmalı motorlar için 2016/688 AB emisyon yönetmeliği uygulanmakta olup, şu anda Faz 3A seviyesindeki motorlar kabul ediliyor, ancak 2023 itibariyle Faz 5'e geçiş yapılacak.
- 35:00Makine Bileşenlerine Göre Teknik Düzenlemeler
- Kompresörlerde basınçlı ekipmanlar yönetmeliği, ATEx bileşenlerde ATEx yönetmeliği ve enerji verimliliği gereksinimleri bulunmaktadır.
- Ürünün güvenliğini doğrudan etkileyen hususlar dikkate alınarak denetim rehberleri hazırlanmaktadır.
- 2020 yılında 25.666 ürün denetlendi, bunlardan 21.804'e uygun, 3.862 uygunsuzluk tespit edildi.
- 36:04Denetim Sonuçları ve Toplama Kararları
- En çok denetlenen ürün gruplarından üçüncü sırada makinalar yer almakta, yüzde 13,80 oranında denetim yapılmıştır.
- Makine denetimleri fiziksel muayene ve teknik inceleme gerektiği için diğer ürün gruplarına göre daha uzun sürebilmektedir.
- Toplama kararı alınan ürünlerin listesi Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı web sitesinde yayınlanmakta ve iş güvenliği uzmanları tarafından takip edilebilmektedir.
- 38:56Uygunsuzluk Oranları ve Gönüllü Geri Çağırma Faaliyetleri
- En çok uygunsuzluk tespit edilen ürün grupları kazanlar ve asansörlerdir, özellikle asansörlerde periyodik kontrol kısmı aktif bir denetim söz konusudur.
- Gönüllü geri çağırma faaliyetleri, üreticilerin veya ithalatçıların bakanlık önlem almadan gerekli düzeltmeleri sağlayabilmeleri için e-devlet üzerinden başvurular alınmaktadır.
- Güvensizlik tespit edilen ürünler hakkında şikayetler 140 130 Güvenli Şikayet Hattı veya CİMER kanalı üzerinden bakanlığa iletilmektedir.
- 41:59Soru-Cevap
- Eski tezgahların standartlara uyum konusunda çalışma sosyal güvenlik bakanlığıyla konuğun değerlendirilmesi önerilmektedir.
- Denetim soru listelerinin piyasanın bilinçlendirilmesi için yayınlanıp yayınlanmayacağı, üst düzey yöneticilerin kararı beklemektedir.
- İthal makinelerde özellikle Çin'den ithal edilen ürünlerde uygunsuzluk oranı daha fazla, yerli makinalarda ise sektörlere göre değişkenlik göstermektedir.
- 45:47Sektörel Denetimler ve Etki Analizi
- Her sene bir sektör seçilerek uygunluk seviyesi inceleniyor, ancak etki analizi için aynı sektöre ikinci kez denetim yapılması gerekiyor.
- Etki analizini ölçmek için aynı sektöre tekrar denetim yapılması gerekiyor, ancak şu anda bu tür bir durum tespit edilememiş.
- 46:59Denetim Yaklaşımları
- Ek-4 içi ve dışındaki ürünler arasında ayrım yapılmıyor, tüm riskli ürünler aynı standartlar kapsamında denetim görüyor.
- Denetimler teknik dosya üzerinden ve fiziksel muayene vasıtasıyla gerçekleştiriliyor.
- Makine emniyet yönetmeliğinin yeni taslağında, uyumlaştırılmış standartlara uyulduğu takdirde onaylanmış kuruluşla çalışma zorunluluğu ortadan kaldırılmış.
- 48:57Denetim Performansı Ölçümü
- Denetim performansı sadece denetim sayıları üzerinden değil, piyasanın uygunluk seviyesinin yükselip yükselmediği üzerinden değerlendiriliyor.
- İş ve inşaat makinaları ürün grubunda piyasada belli bir uygunluk seviyesi yakalanmış durumda.
- İthalatta da risk parametrelerinin artırılması talep ediliyor.
- 50:16Denetim Stratejileri
- Avrupa Birliği'nde risk analizi bazlı, firma bazlı ve ürün bazlı denetim metodolojileri benimseniyor.
- Şu anda ürün bazlı denetim stratejisi kullanılıyor, firma bazlı denetim yapılmıyor.
- Ürün bazlı denetim yaparken, uygunsuzlukların hangi firmalarda olduğunu gözlemleyerek gerekli önlemler alınıyor.
- 51:19Makine Son Kullanıcıları İçin Tavsiyeler
- Makine son kullanıcılarının emniyetli makineleri kullanması zorunluluğu var, ancak bazı kullanıcıların bu konuda bilgi eksikliği olabilir.
- Firma bünyesinde ürün güvenliği ile ilgili uzman personel çalıştırılması önemlidir.
- Makine ilk kullanıma alınacağı aşamada, sadece C işareti kontrolü değil, ilgili standardın gereksinimlerinin karşılanıp karşılanmadığı kontrol edilmeli.
- 53:342022 EC Taslağı Değişiklikleri
- Yeni taslağın 2010 kapsamındaki risk değerlendirmesine ek olarak siber güvenlik ve yapay zeka konuları da dahil edilmiş.
- Uyumlaştırılmış standartlara uyan ürünler için onaylanmış kuruluşla çalışma zorunluluğu ortadan kaldırılmış.
- Bu değişikliklerle firmalar, üreticiler ve uygunluk değerlendirme kuruluşları bu alanda kendilerini geliştirmeleri gerekiyor.
- 55:27Onaylanmış Kuruluşlar ve Denetim
- Onaylanmış kuruluşların Ek-4 dışında verdikleri uygunluk beyanları, şikayet veya ters durum olmadıkça denetlenmiyor.
- Sertifikaların tanımlama kısmında gönüllülük belirtiliyor, ancak bu sertifikaların makinede herhangi bir tanımlaması yok.
- Denetimlerde teknik dosyada bulunması gereken belgelerin (risk değerlendirmesi, test raporları) kontrolü yapılıyor, onaylanmış kuruluşun düzenlemesi değil.
- 56:41Makine Güvenliği ve Değişiklikler
- Ürün üzerinde güvenlikle ilgili değişiklik yapıldığında, değişikliği yapan firma üretici konumuna geçer ve ürünün uygunluk değerlendirmesinin yenilenmesi gerekir.
- Güvenlikle ilgili değişiklik yapıldığında teknik dosyanın yeniden oluşturulması mevzuat açısından zorunludur.
- Ekskavatörün elektrikliye dönüştürülmesi gibi güvenlikle ilgili değişiklikler yapıldığında, değişikliği yapan firma üretici konumuna geçer ve gerekli idari yaptırımlar uygulanır.
- 58:47Kullanım Kılavuzunda Değişiklikler
- Kullanım kılavuzunda güvenlikle ilgili değişiklik yapıldığında, bu durum da değerlendirilmesi gereken bir konudur.
- Kullanım kılavuzunda değişiklik yapıldığında doğrudan üretici konumuna geçilmesi değil, ayrı bir değerlendirme yapılması gerekir.
- 59:56Makine Kontrolü ve Koordinasyon
- Makinaların üretim aşamasında kontrolünün çok önemlidir.
- İş Güvenliği ve Piyasa Gözetim Denetimi kurumları aynı çatı altında koordinasyon sağlar.
- Kullanıcıların makina ilk kullanıma alınacağı aşamada güvenli olup olmadığına dikkat etmesi ve iş güvenliği uzmanlarının makine güvenliği alanında da kendini uzmanlaşması önemlidir.
- 1:01:55Etkinliğin Kapanışı
- Risk Yönetimi Derneği ve Makine Emniyeti Uzmanlık Grubu, tüm konularla ilgili düzenli etkinlikler düzenlemeye çalışacaklarını belirtti.
- Bakanlık, üreticilerin, ithalatçıların ve uygunluk değerlendirme kuruluşlarının bilgilendirilmesi için sektör toplantıları düzenlediğini ifade etti.
- Etkinlikte emeği geçen herkese teşekkür edildi ve yeni bir etkinlikte görüşmek üzere veda edildi.