Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitmen tarafından sunulan hukuk dersi formatında olup, kişilik hakları ve bunların korunması konusunu ele almaktadır.
- Video, kişilik haklarının tanımı ve kapsamıyla başlayıp, maddi ve manevi bütünlük, vücut tamlığı, sağlık ve yaşam hakkı gibi temel hakları açıklamaktadır. Ardından kişilik haklarının hukuk düzenindeki korunması, içe ve dışa karşı koruma yöntemleri anlatılmaktadır. Son bölümde ise kişilik haklarına yönelik saldırılar karşısında açılabilecek dava türleri (saldırıya son verme, önleme, tespit ve tazminat davaları) ve hukuka uygunluk sebepleri (meşru müdafaa, zaruret hali, önceden verilen rıza, üstün nitelikli kişisel yarar, üstün kamu yararı ve kanunun verdiği yetkiyi kullanma) detaylı şekilde açıklanmaktadır.
- Videoda ayrıca manevi tazminat kavramı, vekaletsiz iş görmeye dayalı alacak davası ve tazminat davası arasındaki farklar gibi konular örneklerle anlatılmakta, hukuka uygunluk sebebi gerçekleşmişse zarar bile olsa sorumlu olunmayacağı, sadece fedakarlık denkleştirileceği belirtilmektedir.
- 00:03Kişilik Hakları
- Kişilik hakları, bir insanın kendisi üzerindeki mutlak haklarıdır ve manevi ve iktisadi yönünü de kapsar.
- Kişilik hakları maddi bütünlük üzerinde, vücut tamlığı, sağlık ve yaşam hakkı üzerindedir; kişinin hayatını sona erdirmek kişiliğini yok eder.
- Manevi bütünlük ise isim, görüntü, ses, sırlar, şeref ve haysiyet gibi hakları içerir.
- 01:45İktisadi Bütünlük ve Kişilik Haklarının Korunması
- İktisadi bütünlük, ticari faaliyetlerde bulunma özgürlüğüdür ve kişinin hayallerine engel olmak kişilik hakkı ihlalidir.
- Hukuk düzeni kişilik haklarını içe karşı korur, yani hak sahibinin kendi hakları üzerinde bile dilediği şekilde tasarrufta bulunamaz.
- Hak ve fiil ehliyetinden kısmen vazgeçmek yasaktır, ötenazinin kişiliği sona erdirildiği için yasaktır.
- 04:29Özgürlüklerin Korunması
- Hiç kimse özgürlüklerinden vazgeçemez veya hukuka/ahlaka aykırı sınırlayamaz.
- Her sözleşme kişinin belli hürriyetlerinin bir nebze sınırlanması anlamına gelir, ancak hukuka aykırı sınırlamalar geçersizdir.
- İçe karşı koruma, bir kişinin kişilik hakları üzerinde yapmış olduğu tasarrufların ve sözleşmelerin geçersiz olmasını ifade eder.
- 05:44Kişilik Haklarının Dışa Karşı Korunması
- Kişilik haklarını dışa karşı koruyan hükümler ceza kanunlarında düzenlenmiştir (adam öldürme, yaralama, iftira, hakaret gibi suçlar).
- Medeni kanun anlamında kişilik hakları, kişiye belli dava haklarının verilmesi suretiyle korunmuştur.
- Saldırıya son verme davası, saldırı devam ederken açılan ve saldırıya son veren bir davadır.
- 07:53Önleme, Tespit ve Tazminat Davaları
- Önleme davası, henüz saldırı başlamamış ancak yakın gelecekte ciddi bir saldırının olacağına dair duyum alındığında açılır.
- Tespit davası, saldırı sona ermiş ancak etkileri devam ediyorsa açılır ve hukuka aykırı saldırı tespit edilir.
- Tazminat davası, saldırı sonucu mal varlığında azalma veya kazanç kaybı gibi maddi zarar meydana geldiğinde açılır.
- 11:37Manevi Tazminat ve Vekaletsiz İş Görme
- İnsan sadece maddi bütünlükten ibaret değil, manevi yönü de vardır ve kişilik hakkı ihlalinde duyulan acı, ızdırap, hüzün ve keder için manevi tazminat talep edilebilir.
- Manevi tazminat genellikle para olarak ödenir, ancak manevi zararı tamamen gidermez; özür metni yayımlama veya kararın ilan edilmesi de manevi tazminat olarak kabul edilebilir.
- Vekaletsiz iş görme davası, kişilik hakları ihlalinde failin kazanç elde etmesi durumunda açılabilecek bir davadır; zarar gören kişi maddi veya manevi zarar görmediyse tazminat davası açamaz.
- 15:14Davalar ve Hukuka Uygunluk Sebepleri
- Saldırıya son verme, önleme ve tespit davalarında failin kusuru aranmaz, ancak tazminat davasında failin kusurunun bulunması gerekir.
- Haksız fiil kaynaklı vekaletsiz iş görmeden kaynaklı alacak davasında da kusurun aranması gerektiği savunulmaktadır.
- Bu davaların açılabilmesi için failin eyleminin hukuka aykırı olması gerekir, ancak bazı hukuka uygunluk sebepleri varsa eylem hukuka uygun olabilir.
- 18:05Meşru Müdafaanın Koşulları
- Meşru müdafaada (haklı savunma), kendisine veya başkasına vücut veya mal varlıklarına yönelik devam eden bir saldırıya karşı, ölçülülük ilkesine uygun şekilde karşı saldırıda bulunulması gerekir.
- Meşru müdafaada, saldırı sona ermişse ve ölçülülük ilkesi aşılırsa uygulanamaz.
- Meşru müdafaanın ölçüsü her somut olayda ayrı ayrı değerlendirilir ve bu durumda uğranan zarardan sorumlu tutulunamaz.
- 20:02Zaruret ve Hakkın Bizzat Sahibi Tarafından Korunması
- Zaruret hali (ızdırar veya zorunluluk hali), kendisine veya başkasına yönelik tehlikeden kurtulmak için, tehlikeyi yaratan kişiyle bağımsız olan üçüncü bir kişinin malına zarar verilmesidir.
- Zaruret hali durumunda verilen zarar kural olarak istenemez, ancak zararı giderebilecek durumda ise fedakarlığın denkleştirilmesi uygulanabilir.
- Hakkın bizzat sahibi tarafından kuvvet kullanarak korunması, kolluk gücü veya icra makamları müdahale edemeyeceği durumlarda, hakkın kısmen veya tamamen kaybedilmesini önlemek için kuvvet kullanmaktır.
- 24:47Hukuka Uygun Rıza Kavramı
- Önceden verilen eyleme ve hukuka uygun rıza, bir başkasının eylemine rıza vermenin hukuka uygun olması gerektiğini vurgular.
- Ötanaziye veya organ satışına rıza vermek hukuka uygun değildir.
- Doktorun vücudunu kesip biçme eylemi, önceden verilen rızayı göstermediğinde cinsel saldırı olarak değerlendirilebilir, ancak rızayla hukuka uygun hale gelir.
- 25:51Spor Müsabakaları ve Üstün Nitelikli Kişisel Yarar
- Spor müsabakalarına rıza göstermek, o müsabakanın gerektirdiği karşı sertliğe de razı olmayı içerir ve sonrasında tazminat davası açılamaz.
- Üstün nitelikli kişisel yarar sebebiyle, kişinin izni olmadan kişilik haklarına müdahale edilebilir.
- Ölmek üzeresiniz veya suda boğuluyorsunuz gibi durumlarda, acil müdahale edilebilir ve sonra dava açılamaz.
- 27:16Üstün Kamu Yararı ve Kanunun Verdiği Yetki
- Üstün nitelikli kamu yararı sebebiyle, pandemi döneminde kişiler karantina altına alınabilir veya hastalık yayılmasını önlemek için tavuklar telef edilebilir.
- Kolluk güçlerinin eylemleri ve basının haber alma hakkı kapsamında fotoğraflama, kanunun verdiği yetkiyi kullanma kapsamındadır.
- Hukuka uygunluk sebebi gerçekleşmişse zarar çıksa bile sorumlu olunmaz, sadece hakkaniyet gereğince fedakarlık denkleştirilir.