Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitmen tarafından sunulan hukuk dersi formatında olup, idari yargıda açılabilecek dava türleri ve ön şartları konusunu ele almaktadır.
- Video, idari yargıda üç temel dava türünü (idari sözleşmelerden doğan davalar, iptal davaları ve tam yargı davaları) karşılaştırmalı olarak incelemektedir. Özellikle iptal davası ve tam yargı davası arasındaki farklar, görev, yetki, konu, davacı, davalı ve süreler gibi ön şartlar detaylı şekilde açıklanmaktadır. Ayrıca idari uyuşmazlıklarda başvuru sürelerinin nasıl hesaplandığı ve idari eylemden kaynaklı tam yargı davalarında önce idareye başvurulması gerektiği vurgulanmaktadır.
- Eğitmen, kamu görevlileri ve taşınmaz mallarla ilgili yetki kurallarını örneklerle açıklamakta, sınavlarda çıkabilecek soru tiplerine dikkat çekmekte ve idari yargılama usulüne ilişkin önemli noktaları özetlemektedir. Video, idari yargıda dava açma sürecini anlamak isteyenler için kapsamlı bir kaynak niteliğindedir.
- 00:28İdari Yargıda Dava Türleri
- İdari yargıda açılabilecek dava türleri akademik olarak idari sözleşmelerden doğan davalar, iptal davaları ve tam yargı davaları olarak üçe ayrılır.
- İdari sözleşmelerden doğan idari davalar kanunlarda üçüncü bir dava kategorisi olarak sayılsa da, idari yargı mercilerinin önünde tam yargı davası ya da iptal davası olarak gelmektedir.
- Temelde kıyaslaya bileceğimiz detayında iki dava tipi vardır: iptal davası ve tam yargı davası.
- 02:12İptal Davası ve Tam Yargı Davası Arasındaki Farklar
- İptal davası, hukuka aykırı bir idari kararın mahkeme tarafından geriye dönük olarak ortadan kaldırılmasıdır.
- Tam yargı davası ise bir zararla ilgilidir ve konusu bir işlem ya da eylemden doğan zararın giderilmesidir.
- İptal davası idari yargıya özgü bir dava türüdür, tam yargı davası ise adli yargıdaki edim davalarına benzer.
- 04:36İptal Davası ve Tam Yargı Davası Arasındaki Diğer Farklar
- İptal davasında dava konusu sadece bir idari işlem iken, tam yargı davasının konusu işlem, eylem ya da sözleşme olabilir.
- İptal davasında dava açmak için menfaat bağı yeterlidir, tam yargı davası için ise kişisel hak ihlali gerekir.
- İptal davası objektif niteliklidir ve sonucundan herkes faydalanırken, tam yargı davası subjektif niteliklidir ve sonucundan sadece davalı yararlanır.
- 08:40İptal Davası ve Tam Yargı Davası Arasındaki Son Farklar
- İptal davasında yargıç yalnızca işlemi iptal eden idareye öneride bulunamaz, tam yargı davasında ise yargıç idareye neyi nasıl yapacağını söyler.
- İptal davasında yargıç sadece bir şeyi siler, yerine yeni bir şey yazamaz, tam yargı davasında ise zararın nasıl giderileceğini belirtir.
- İptal ve tam yargı davalarında genel özellik noktasında benzerlikler vardır: nereye açılacağı, amacı, aynı anda açılabilmesi, bölge idare mahkemelerine açılamaması ve aynı idari yargılama usulünün uygulanması.
- 12:38İptal Davası Ön Şartları
- İptal davasının genel özellikleri tam yargı ile kıyaslanarak konuşulduktan sonra ön şartlarına geçiliyor.
- İptal davasında görevli yargı kolu idari yargıdır ve genel görevli mahkeme idare mahkemeleridir.
- İdari yargı kolu içinde görev uyuşmazlığı varsa, görevsiz mahkeme davanın görev yönünden reddine karar verip dosyayı görevli mahkemeye gönderir.
- 15:42Yargı Kolu Uyuşmazlıkları
- İdari yargı kolu görevli değilse (örneğin adli yargı yerine açılmış iptal davası), görevsizlik kararı verilir ve kararın kesinleşmesinden itibaren otuz gün içinde görevli mahkemeye dava açılabilir.
- İki yargı kolu arasında uyuşmazlık olursa (örneğin idari yargı adli yargıya gönderirse), uyuşmazlık mahkemesi bu uyuşmazlığı çözecektir.
- Görevli mahkeme genel olarak idare mahkemesidir, vergi mahkemesi veya Danıştay'a açıldığında görevsizlik kararı verilir ve dosya görevli mahkemeye gönderilir.
- 18:02Yetki Ön Şartları
- Yetki ön şartı, hangi ildeki idare mahkemesinin davaya bakacağı konusunu belirler.
- Kamu görevlileri ile ilgili yetki ve taşınmaz mallarla ilgili yetki kuralları sınavda ağırlıklı olarak çıkmaktadır.
- Kamu görevlilerinin görevi devam ediyorsa görevli olduğu yerdeki idare mahkemesi'ne, görev bittikten sonra son görev yerindeki idare mahkemesi'ne dava açılır.
- 22:52Taşınmaz ve Taşınır Mal Davaları
- Taşınır mallarda yetkili mahkeme, taşınır malın bulunduğu yer idare mahkemesidir.
- Taşınmaz mallarda da yetkili mahkeme, taşınmaz malların bulunduğu yer idare mahkemesidir.
- Taşınır ya da taşınmaz mal davaları için ikametgah veya idarenin merkezi önemli değildir, malın bulunduğu yerdeki idare mahkemesi yetkilidir.
- 24:46İptal Davası Yetkisi
- İptal davası, idari yargı genel görevli idare mahkemesinde açılır.
- İptal davası yetkisi, kararın bulunduğu veya yeni bağlandığı yer idare mahkemesine aittir.
- Kamu görevlileri ve mallarla ilgili mevzulara dikkat edilmelidir, vergi ile ilgili sorular ise daha az önemlidir.
- 27:27İptal Davası Konusu
- İptal davasında konu, bireysel ve düzenleyici idari işlemlerdir.
- İptale konu olacak idari işlem kesinleşmiş, tamamlanmış ve icrai nitelikte olmalıdır.
- Görüş bildiren işlemler iptal davasına konu olmaz çünkü icrai nitelikli değildir.
- 30:05İptal Davası Başvuru Şartları
- İptal davasına konu olacak işleme karşı zorunlu bir başvuru yolu öngörülmüşse, idari başvuru yollarının tüketilmiş olması gerekir.
- Zorunlu başvuru yolu yapılmadan mahkemeye gidilirse idari merci tecavüzü olur ve mahkeme dilekçeyi görevli merciye gönderir.
- İptal davasını açan davacı için menfaat ihlali yeterlidir, kişisel hak ihlali aranmaz.
- 32:33İptal Davası Davalı Şartları
- İptal davasında davalı daima idaredir, idare dışında biri davalı olamaz.
- İşlemi yapan kamu görevlileri veya iptali konu işlemi yürütenler de davalı olamaz.
- Kamu tüzel kişiliği yoksa kararı alan davalıktır, ancak Emniyet Genel Müdürlüğü kamu tüzel kişiliği olmadığı halde dava açabileceğimiz tek yerdir.
- 35:32İptal Davası Süreleri
- Danıştay ve idare mahkemelerinde iptal davası açma süresi altmış gündür.
- Vergi mahkemesinde iptal davası açma süresi otuz gündür.
- Süreler tatil günleri dahil değildir ve idareye başvurulduğunda durur.
- 37:01İdari Yargıda Başvuru Süresi
- İdari uyuşmazlıklarda yazılı bildirimin yapıldığı tarihi izleyen gün başvuru süresi başlar.
- İlan gerektiren işlerde ise ilan tarihini izleyen günden itibaren işlemeye başlar.
- Adresi belli olmayan kişilere tebliğ edilemezse, ilan üzerinden onbeş gün sonra işlemeye başlar.
- 38:34Tatil Günleri ve Süreler
- İlan ya da tebliğ ertesi günü işlemeye başlar ve tatil günleri süreye dahilmiş olur.
- Dava açma sürenin son günü tatil gününe rastlarsa, süre tatil gününü izleyen çalışma gününün bitimine kadar uzar.
- Kanunda yazılı sürelerin bitmesi adli tatil zamanına rastlarsa, bu süreler adli tatilin sona erdiği günü izleyen tarihten itibaren yedi gün uzamış sayılır.
- 40:33İptal Davalarında Süreler
- İptal davasında dava konusu bir idari işlem dava sürerken idare tarafından geri alınırsa dava düşer.
- İptal davalarında yasanın öngördüğü süre içinde açılmalıdır, özel süreler kanunda belirtilmemişse başvuru süresi altmış gündür.
- İdari yargıda dava açma süresi işlemin bildirimini izleyen gündür.
- 42:56Tam Yargı Davalarında Yetki
- Tam yargı davalarında genel görevli yargı yeri idare mahkemesidir.
- Eylemden kaynaklanan tam yargı davalarında hizmetin görüldüğü ya da eylemin yapıldığı yerdeki idare mahkemesidir.
- İşlemden kaynaklanan tam yargı davalarında davacının ikametgah adresi önemlidir.
- 46:01Tam Yargı Davalarında Konu ve Başvuru
- Tam yargıda konu eylem veya işlem olabilir, her ikisinden de zarar görülmüş olabilir.
- İdari eylemden dolayı tam yargı davası açmadan önce idarenin durumunun saptanması ve idare ile olan uyuşmazlığın belirlenmesi gerekir.
- İdari işlemden dolayı doğrudan tam yargı davası açılabilir, ancak idari eylemden kaynaklı tam yargı davası doğrudan açılamaz, önce idareye başvurulmalıdır.
- 50:47İdari Yargılama Alanında Sulh Yolu
- Kanun hükmünde kararname ile idari yargılama alanında idari işlemlere karşı tam yargı davasında sulh yolu kabul edilmiştir.
- Sulh yolu, dava açmadan önce zarar gören kişinin idareye başvurması ve dava açma süresini durdurmasıdır.
- İdari yargılama alanında sulh yolu sadece tam yargı davalarında ve iptal davalarında değil, seçenek olarak kullanılabilir.
- 52:42Davacı ve Davalı İlişkisi
- İdari yargılama davalarında menfaat bağı yetmez, bir kişisel hak ihlali olması davacı bakımından ön şarttır.
- İptal davasında davalı daima bir idari makam iken, tam yargı davalarında idare de olabilir, gerçek veya tüzel kişi de davalı olarak gösterilebilir.
- İmtiyaz sözleşmesinde imtiyazlı bir kamu hizmeti yürütüyor ve zarar verirse, idareye değil imtiyazlı tüzel kişiye veya gerçek kişiye dava açılır.
- 54:38Dava Süreleri
- Tam yargı davalarında süre, idari işlem ve idari eylem olarak ayrılır.
- İdari işleme karşı doğrudan tam yargı açılabilir, iptal davası ile tam yargı birlikte açılabilir veya önce iptal sonra tam yargı açılabilir, her durumda süre 60 gün olur.
- İdari eyleme karşı sadece tam yargı açılabilir, süre haber alındığı andan itibaren bir yıl olup, hiçbir zaman beş yıldan fazla dava açma süresi olamaz.
- 59:51Tam Yargı Davalarının Sonuçları ve Özellikleri
- Tam yargı davasının sonuçlarında, zararın nasıl giderileceği ile ilgili mahkeme yönlendirme yapabilir.
- İptal ve tam yargı davalarının benzer noktaları idare, vergi veya ilk derece mahkemesi olarak Danıştay'a açılabilir.
- İdareye başvurmak dava açma sürelerini her durumda durdurur, ancak zorunlu değildir ve aynı idari yargılama usulüne tabidir.