Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitmen tarafından sunulan hukuk dersi formatında olup, Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nda usul işlemlerinin temel prensiplerini ve tebligat hukukunu kapsamlı şekilde ele almaktadır.
- Video, usul işlemlerinin tanımı ve özellikleri ile başlayıp, mahkeme usul işlemlerine geçiş yapmaktadır. Ardından hukuki süreler ve tatiller konusu detaylandırılmakta, "eski hale getirme" (hali sabıka) kavramı açıklanmaktadır. Son bölümde ise tebligat hukuku detaylı olarak ele alınmakta, tebligatın tanımı, yapılışı, adres doğruluğu, usulsüz tebligat durumları ve sonuçları gibi konular incelenmektedir.
- Ders içeriğinde tek taraflı ve iki taraflı usul işlemlerinin ayrımı, şekil serbestisi prensibi, mahkeme usul işlemlerinin üç ana kategorisi, hakimin yargılamayı yürütme yetkileri, sürelerin özellikleri, resmi ve adli tatiller, tebligatın yapılabilen yöntemleri (posta idaresi, doğrudan tebligat, elektronik tebligat, ilanen tebligat) gibi konular detaylı şekilde anlatılmaktadır.
- Usul İşlemlerinin Temel Özellikleri
- Mahkeme taraflardan belirli bir süre içinde işlem yapmasını ister, eğer taraf bu işlemi yapmazsa kanun buna sonuç bağlar.
- Usul işlemleri sadece olumlu anlamda değil, olumsuz anlamda da ortaya çıkabilir.
- Usul işlemlerinin yapılması belirli şartlara, sürelere ve usule bağlıdır.
- 00:32Usul İşlemlerinin Zorunluluğu
- Hukuki işlemler serbest iradeye bırakılabilirken, usul işlemlerinin çoğu şekle tabidir.
- Dava açmak için dava dilekçesini belirli bir şekilde yazıp, giderlerini ve harçlarını yatırıp, mahkemeye götürüp vermeniz gerekir.
- Hukuk Mahkemeleri Kanunu, yargılamada tarafların ve mahkemenin yaptığı usul işlemlerinin kanunudur.
- 01:57Usul İşlemlerinin Temel Özellikleri
- Usul işlemlerinin temel özelliği, yargılamanın yürütülmesini ve ilerlemesini sağlayan işlemler silsilesidir.
- Usul işlemlerinin şekil ve içerikte, şartlarda olursa ancak sonuç doğurabilir.
- Usul işlemlerinin yapılabilmesi için yapan tarafın taraf ehliyetine, dava ehliyetine, dava takip yetkisine sahip olması gerekir.
- 03:29Usul İşlemlerinin Düzenlenmesi
- Taraf usul işlemlerine ilişkin genel bir düzenleme yoktur, her bir işlem bakımından ayrı düzenlemelere bakılmalıdır.
- Usul işlemlerinin genel anlamda hukuki işlem olduğu halde, HMK'daki özel hükümleri dikkate alınmalıdır.
- Hüküm bulunmayan hallerde hukuki işleme ilişkin hükümleri uygulamak mümkündür.
- 04:19Usul İşlemlerinin Ayrımları
- Usul işlemlerinin temeldeki ayrımı tek taraflı ve iki taraflı usul işlemleridir.
- Tek taraflı usul işlemleri, bir tarafın kanunda belirtilen şekil ve içerikte usulüne uygun olarak iradesini ortaya koymasıdır (dava dilekçesi, cevap dilekçesi).
- İki taraflı usul işlemlerine prensip olarak usul sözleşmeleri denir.
- 05:18Usul Sözleşmeleri
- Usul sözleşmeleri prensip olarak etki ve sonuçlarını doğururlar.
- Yetki sözleşmesi, delil sözleşmesi ve tahkim sözleşmesi usul sözleşmelerinin örnekleridir.
- Usul sözleşmeleri pür usul sözleşmesi olabilir veya asıl maddi hukukta doğup yan etkisini usul hukukunda gösteren sözleşmeler olabilir.
- 07:15Usul İşlemlerinin Türleri
- Usul işlemleri doğrudan kararı etkili usul işlemleri ve kararı etkisi olmayan sıradan usul işlemleri şeklinde ayrılır.
- Doğrudan mahkemeye yönelik talepler ve karar verilmesine yönelik talepler kararı etkili usul işlemleridir.
- Normal hukuki işlemlerde şekil serbestisi geçerken, usul işlemlerinde belirli bir şekle uyma zorunluluğu vardır.
- 08:30Usul İşlemlerinin Amacı
- Maddi hukukta şekil düzenlenişi tarafları düşünmeye sevk etmek ve işlemi daha güvenli şekilde yapmak için kullanılır.
- Usul hukukunda şekil düzenlenişi, yargılamanın düzenli ve disiplinli şekilde yürütülmesini, hukuk devletinin ve hukuki güvenliğin sağlanması için kullanılır.
- Usul işlemlerinde yapılan hataların düzeltimi kanunda düzenlenmiştir.
- 09:33Mahkeme Usul İşlemleri
- Mahkeme usul işlemleri, mahkemenin yargılamayı yürütme ve sonuçlandırma bakımından ortaya koyduğu irade açıklamalarıdır.
- Mahkeme usul işlemleri üç kategoriye ayrılır: yargılamanın iç işleyişiyle ilgili işlemler, dış işleyişiyle ilgili işlemler ve doğrudan verilen kararlar.
- Karar, hakimin dava hakkındaki iradesini açıklamasıdır ve en önemli mahkeme usul işlemidir.
- 11:08Yargılamanın Yürütülmesi
- Yargılamanın sevk ve idaresi prensipte hakime aittir ve hakim, kanunda belirtilen kurallar ve yetkiler çerçevesinde görevlidir.
- Hakim, yargılamanın uyumlu, sağlıklı ve doğru bir şekilde yürütülmesini sağlamakla görevlidir ve usul ekonomisi ilkesine uygun şekilde işlemeli.
- Hakim, duruşma disiplini sağlamak için kanunda kendisine verilen yetkileri kullanır ve gerekli tedbirleri alarak yargılamanın ilerletilmesini sağlar.
- 12:26Mahkeme Kararları
- Mahkeme kararları temelde ikiye ayrılır: ara kararlar ve nihai kararlar.
- Nihai karar, yargılamanın sonunda hakimin tarafların iddia ve savunmalarını çözüme ulaştırdığı, uyuşmazlığı çözdüğü asıl son karardır.
- Ara kararlar, asıl karara giderken arada çözülen ara sorunlar için verilen kararlardır ve hakim nihai kararla dosyadan elini çeker.
- 13:18Ara Kararlar ve Nihai Kararlar Arasındaki Farklar
- Yetki itirazının kabulüne karar verilirse bu bir nihai karardır çünkü hakim yetkisizlik kararı verecek ve dosyadan elini çekecektir.
- Ara kararlardan kural olarak dönülemez, ancak yargısal bir hata varsa ve tarafların görüşünü aldıktan sonra hakem gerekçeli olarak dönülebilir.
- Nihai kararlar kadar katı bir yöntem izlenmez, ancak tamamen bağımsız ve keyfi bir yöntem de uygulanmaz.
- 15:04Süreler ve Süre Yönetimi
- Usul işlemleri belirli şekil ve belirli sürelerde yerine getirilmek zorundadır, aksi takdirde adil yargılama hakkını zedeleyebilir.
- Süreler ikiye ayrılır: kanunda düzenlenen süreler ve hakimin verdiği süreler.
- Kanunun yargı organları için öngördüğü süreler düzenleyicidir ve süresinden sonra yapılan işlem geçersiz değildir, ancak hakimin sorumluluğu yoluna gidilebilir.
- 16:30Sürelerin Özellikleri
- Kanunun taraflar için öngördüğü süreler kural olarak kesindir ve bağlayıcıdır, değiştirilmesi mümkün değildir.
- Hakim, kendisinin tespit ettiği süreleri haklı sebeplerle artırabilir veya eksiltebilir.
- Hakim, tayin ettiği sürenin kesin olduğuna karar verebilir ve bu durumda süreye uyulmamasının hukuki sonuçlarını açıkça belirtmelidir.
- 19:36Süre Yönetiminin Detayları
- Kanunun öngördüğü süreler iki kategoriye ayrılır: tarafları için ve mahkeme için.
- Hakimin verdiği sürelerde ister kesin ister kesin olmayan süre verebilir.
- Hakimin verdiği ilk sürenin kesin olduğuna karar vermediği durumda yeni bir süre verebilir, ancak ikinci verilen süre kesin olarak kabul edilir.
- 20:13Sürelerin Başlangıcı ve Belirlenmesi
- Süreler tebliğ, tevhim, öğrenme veya belirli bir işlemin yapılmasına bağlanabilir.
- Süreler genellikle hafta şeklinde belirlenir, istisnai olarak ay şeklinde olabilir, gün şeklinde ise HMK'da pek kullanılmaz.
- Süreler tebliğ veya tevhim tarihinden itibaren işlemeye başlar, ancak tebliğ veya tevhim günü süreye dahil değildir.
- 22:06Sürelerin Sona Ermesi
- Süreler son günün tatil saatinde biter, tatil saati yarım günde bitiyorsa o yarım günde, normal çalışma gününde ise mesai saatinde biter.
- Elektronik ortamda işlem yapılıyorsa, özellikle UYAP sistemi üzerinden süreler günün bitimine göre sona erer.
- Hafta, ay veya yıl şeklinde belirlenen süreler başladığı güne son hafta, ay veya yıl içerisinde karşılık gelen günün tatil saatinde biter.
- 24:13Tatil Günlerinde Sürelerin Hesaplanması
- Resmi tatil günleri süreye dahildir, ancak süre son gününün resmi tatil gününe rastlaması halinde süre tatili takip eden ilk iş günü çalışma saati sonunda biter.
- Resmi tatil günlerinin hangi günler olduğu, ne kadar süre olduğu kanunda belirlenmiştir.
- Kamu görevlilerinin izinli sayılması, sürenin işlemediği anlamına gelmez; nöbetçi personel bulunur ve işlem yapmak için yeterli personel bırakılır.
- 27:06Adli Tatil
- Adli tatil her yıl 20 Temmuz'da başlar, 31 Ağustos'ta sona erer ve yeni adli yıl 1 Eylül'de başlar.
- Adli tatilde yargısal faaliyetler yapılmaz, ancak taraflar dava açabilir, istinaf dilekçesi verebilir.
- Adli tatil süresince bazı aciliyetli işlemler (ihtiyati tedbir, nafaka davaları, nüfus kaydının düzeltilmesi gibi) görülür.
- 29:33Adli Tatilde İşlemlerin Uygulanması
- Adli tatilde bazı işlemler (ihtiyati tedbir, nafaka davaları, soybağı davaları gibi) görülür.
- Basit yargılama usulüne tabi işler adli tatile dahildir, ancak bazı ivedi ve acele işlemler (icra organlarının yapması) adli tatilin dışındadır.
- Adli tatilde bazı mahkemeler nöbetçi olarak bırakılır ve zorunlu işlemler bu nöbetçi mahkemeler aracılığıyla yapılır.
- 31:25Eski Hale Getirme Kavramı
- Taraflara öngörülmüş süreler hak düşürücüdür; bu süreler içinde işlem yapılmazsa, işlem yapılamaz ve genellikle telafisi yoktur.
- Elde olmayan sebeplerden (ağır hastalık, deprem, salgın gibi) sürenin kaçırılması durumunda, kanun koyucu belirli şartlarda ek süre tanımaktadır.
- Eski hale getirme (eski ifadeyle hali sabıka veya irca sabıka) kavramı, sürenin elde olmayan sebeplerle kaçırılması durumunda uygulanır.
- 32:51Eski Hale Getirme Şartları
- Eski hale getirme için temel iki şart vardır: elde olmayan sebeplerle sürenin kaçırılması ve başka bir kanuni yolun başvurma imkanı kalmaması.
- Elde olmayan sebepler sadece taraflar için değil, vekilleri için de geçerlidir ve bu engelin işlemi yapmaya engel olacak mahiyette olması gerekir.
- Süre işlemeye başlamamışsa veya başka bir kanuni yolun varsa, eski hale getirme talebi geçersiz sayılacaktır.
- 35:12Eski Hale Getirme Talebinin İsteği
- Eski hale getirme talebi, engelin ortadan kalkmasından itibaren iki hafta içinde ilgili mahkemeden istenmelidir.
- Talep edilirken, engelin belgelenmesi ve hangi işlemi yapamadığınız belirtilmesi gerekir.
- Eski hale getirme talebi kural olarak yargılamanın ertelenmesini gerektirmez, ancak mahkeme teminat üzerine veya teminatsız erteleme kararı verebilir.
- 37:30Tebligat Hukuku
- Tebligat hukuku usul hukuku ve bütün hukuk alanlarını ilgilendiren önemli bir konudur.
- Tebligat, kişilerin hak arama hürriyetiyle doğrudan ilgilidir ve hukuki dinlenme hakkı ile savunma hakkıyla bağlantılıdır.
- Tebligat hukuku şekli bir hukuk alanıdır; en küçük eksiklik şekli hata tebligatı geçersiz ve usulsüz hale getirecektir.
- 39:52Tebligat Kavramı ve Özellikleri
- Tebligat, bir bildirimin resmi olarak belgelendirilmesidir.
- Tebligat, posta faaliyetinden farklıdır; posta memuru bildirimi teslim eder, imza alır ve belgelendirir.
- Tebligat kanunu ve yönetmeliğinde tebligatın nasıl yapılacağı ayrıntılı olarak belirtilmiştir.
- 42:18Tebligatın Yapılması ve Davetiye Kavramı
- Sadece belirli kamusal güç veya kamu kurumu niteliğindeki kurumlar tebligat çıkartabilir.
- Davetiye, yargı organlarına bir kimsenin resmi bir yargısal faaliyet için çağrılmasıdır.
- Her tebligatın içerisinde bir davetiye olmayabilir, ancak duruşmaya çağrılıyorsanız tebligatın içerisinde davetiye olacaktır.
- 43:56Tebligatın Temel Kavramları
- Tebligatın çıkartılmasını talep eden, yetkili merci, yapılması ve yapılmasını sağlayanlar, usulü ve muhatap (tebligat yapılacak kişi) temel kavramlardır.
- Tebligatın çıkartılmasını talep eden kişi, dava dilekçesini mahkemeye verip tebligat masrafını ödemektedir.
- Tebligatı resmi bir merci çıkartmalıdır, mahkeme ise tebligatı çıkaran mercidir.
- 45:21Tebligat Yöntemleri
- Asıl yöntem posta idaresi aracılığıyla tebligat yapmaktır, ancak posta kanunu değil tebligat kanunu hükümleri uygulanır.
- Mahkeme doğrudan kendi memuru aracılığıyla (mübaşir) veya doğrudan (kalem) tebligat yapabilir.
- Elektronik tebligat ve ilanen tebligat (en son çare) da tebligat yöntemleridir.
- 47:29Tebligatın Yapılacağı Kişi ve Adres
- Tebligat muhatabın bilinen son adresine yapılır.
- Bilinen adresi yoksa MERNIS adresine (nüfus hizmetleri kanununa göre resmi kayıtlı adrese) tebligat yapılır.
- Bilinen adresine tebligat yapılamazsa, MERNIS adresine tebligat yapılmalıdır.
- 48:42Tebligat Usulleri
- Posta memuru tebligat için gittiğinde, muhatabın adreste bulunmaması veya bulunmasına rağmen tebligatı almaması durumları kanun tarafından ayrı sonuçlarla karşılanır.
- Adrese kimse oturmuyorsa tebligat iade edilir, muhatab orada olsa da yoksa iş yerine veya muhtarlığa bırakılır ve ilmihaber yapılır.
- Muhatab kapıyı açsa da tebligatı almazsa, evde yokmuş gibi işlem yapılır ancak komşuya, kapıcıya veya yöneticiye haber verilmez.
- 50:17Tebligat Alabilen Kişiler
- Muhatap, dava dilekçesi için davalı, cevap dilekçesi için davalı veya bilirkişi gibi tebligat yapılacak kişidir.
- Muhatap yoksa, aynı evde sürekli birlikte yaşayan ve tebligata ehil olan annesi, babası, kardeşi, çocuğu veya ev arkadaşı tebligat alabilir.
- İş yerinde ise tebligatı almakla görevli kişiye, okul veya hastanede ise yöneticisine tebligat bırakılabilir.
- 52:04Özel Tebligat Durumları
- Avukatla takip edilen davalarda tebligat kural olarak avukata yapılmalıdır, aksi takdirde geçersiz sayılır.
- Tüzel kişilere tebligat, temsilcisi veya yetkilendirilmiş kişiye yapılmalıdır, aksi halde geçersizdir.
- Tebligat normal çalışma saatlerinde yapılabilir, tatil ve adli tatil günlerinde de yapılabilir.
- 53:40Adres Meçhul Durumları
- Bir kişinin adresi bulunamazsa "adresi meçhul" olarak kabul edilir ve ilanen tebligat yapılır.
- İlanen tebligat, gazeteler aracılığıyla yapılan farazi bir tebligattır ve son çare olarak başvurulur.
- Tebligat ücretsiz bir işlemdir, tebligat giderleri tebliğe çıkartan tarafından karşılanır.
- 54:40Usulsüz Tebligat ve Sonuçları
- Tebligat usulüne aykırı yapıldığında "usulsüz tebligat" olarak kabul edilir ve geçersizdir.
- Usulsüz tebligatı muhatab öğrenmişse, muhatabın beyan ettiği tarih tebligat tarihi olarak kabul edilir.
- Tebligat hukuku usul hukuku ve diğer hukuk alanlarında önemlidir, Tebligat Kanunu ve yönetmeliği okunmalıdır.
- 58:04Yurt Dışı Tebligat
- Tebligat Kanunu yurt içinde bir yabancıya, yurt dışında bir Türk'e ve yurt dışında bir yabancıya tebligatın nasıl yapılacağını düzenlemektedir.
- Yurt dışında bir yabancıya tebligat yapmak en zor olanidir, Türkiye mahkemesi ilgili makamlar aracılığıyla yurt dışındaki makama bildirir.
- Yurt dışı tebligat işlemlerinin yapılması Avrupa'daki ülkelere için üç ay, Amerika'ya için altı ay sürebilir.