Buradasın
Hasankeyf'in Korunması İçin Hukuki Mücadele ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararı
youtube.com/watch?v=FOsYpCS9EBEYapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Hasankeyf'in su altında kalmasını önlemek için hukuki mücadele veren bir avukatla yapılan bir röportaj formatındadır. Konuşmacı, Zeynep Bamba ve Metin Bay gibi önemli isimlerin de katkıda bulunduğu bu mücadelede önemli bir rol oynamıştır.
- Video, 1990'lardan başlayarak 2000 yılında resmi başvuruların başladığı Hasankeyf'in korunması mücadelesini anlatmaktadır. İlk bölümde İlısu Barajı'nın Hasankeyf'i yutması durumunda kaybedilecek kültürel miras ve alternatif çözümler ele alınırken, ikinci bölümde Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin verdiği karar ve bunun kültürel miras konusundaki uluslararası hukuk çerçevesine etkisi değerlendirilmektedir.
- Videoda ayrıca Diyarbakır İdare Mahkemesi'nin kararları, Zeynel Bey Türbesi gibi önemli kültürel varlıkların korunması çabaları ve mahkemenin kararının kültürel miras konusunu düşünmeye ve tartışmaya başlamanın önemini vurgulayan mesajlar paylaşılmaktadır.
- 00:04Hasankeyf Mücadelesi
- Hasankeyf'in su altında kalmaması için verilen mücadele, Türkiye ve dünyanın kültürel miras üzerindeki düşüncelerini ve çalışmalarını tanıma sürecinin başlangıcıdır.
- Hasankeyf'in korunması için hukuki mücadele 1997'den itibaren başlamış, resmi çalışmalar 1999'da, resmi başvurular 2000'de başlatılmıştır.
- Hasankeyf'in çok sayıda uygarlığın tarihsel eserlerini bir arada taşıdığı öğrenildiğinde, ulusal yargı veya Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ile çözüm aranması kararlaştırılmıştır.
- 01:55İllüsu Baraj Projesi ve Türkiye'nin Su Kaynakları
- Türkiye'nin enerji amaçlı hidrolik kaynaklarından daha fazla yararlanması tartışması, Türkiye'nin hidrolik potansiyelinin yaklaşık %30-33'ünü revize etmesiyle ilgilidir.
- Türkiye'de kapalı olmak üzere 25 havza bulunmaktadır ve Çoruh havzası 400 km boyunca 28 baraj ve hes planlanmıştır.
- Dicle havzası, Ulusu barajı tamamlandığında, İllüsu köyünden Şırnak'a kadar yaklaşık 40 km göl alanı oluşacak ve kuzeye doğru devam edecektir.
- 03:44Baraj Projesinin Amacı ve Alternatifler
- Ulusu barajından yılda 3,80 milyar kWh elektrik enerjisi elde etmek amaçlanmaktadır.
- İlet alınmış ve bırakılmış suyu yeniden toprakları güneşle buluşturulduktan sonra Cizre'de bir baraj daha yaparak yılda 1,20 milyar kWh elektrik enerjisi elde etmek hedeflenmektedir.
- İllüsu barajının eki olarak planlanmış, ancak uygulanmayan Diz barajından bırakılan sularla Çukurova'nın neredeyse iki katı büyüklüğünde tarım toprağı sulanması planlanmıştır.
- 05:02Hasankeyf Mücadelesinde Sorular
- Hasankeyf mücadelenin 2002'de açılan ilk dava dilekçesinden bahsedilmektedir ve bu mücadele 19 yıl öncesine dayanmaktadır.
- Mücadelede sorulan temel sorular: İllüsu barajının Türkiye için ne anlam taşıdığı, işlevsel ömrü, Hasankeyf'in kültür mirasındaki yeri ve önemi, kaybedilenin yerini alabilecek benzeri veya eşdeğeri olup olmadığıdır.
- Hasankeyf'in binlerce yıllık bir geçmişi içeren kültür katmanlarının 50 yıllık bir kazı programı yerine 5-10 yıllık bir kurtarma kazısı ile ne kadar anlaşılabilir ve kurtarılabilir olduğu sorgulanmıştır.
- 07:19Alternatif Baraj Planları
- İstanbul Teknik Üniversitesi ve Ortodok Üniversitesi'ndeki bilim insanlarının yaptıkları ön fizibilite çalışmalarına göre, Botan ve Garzan çayları üzerinde birbirine bağlantılı sekiz küçük baraj planlayarak 5 milyar kWh yerine 8 milyar kWh elektrik enerjisi üretmek mümkündür.
- Bu alternatif için, kit akılla ve çevre bilinci hemen hemen yokken hazırlanan İllüsu projesini iptal etmek yerine yeni ve kapsamlı bir proje hazırlanması gerekmektedir.
- 08:20Keşif Süreci ve Koruma Çalışmaları
- Keşif sırasında Zeynel Bey Türbesi ve karşıdaki köprü gösterilmiş, ancak keşif mahallini inceleyip rapor düzenlemek için yetki verilmemiştir.
- Konuşmacı, keşif tutanaklarını imzalamak yerine, Zeynel Bey Türbesi'nin içine girilmesi ve inşaat tarzının görülmesi gerektiğini savunmuştur.
- Bu mücadele sonucunda, Hollanda'dan getirilen teknoloji sayesinde türbe taşınabilmiş, aksi takdirde kesilip biçilip götürülüp birbirine yapıştırılacaktı.
- 10:18Barajların Etkileri ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi
- Baraj göllerinde kırk-yirmibeş milyar kWh'lik akışı geçen suyunun onvirgülkırk milyar kWh'lik elektrik enerjisi ürettiği belirtilmiştir.
- Hasankeyf'in korunması için Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'ne başvurulmuştur.
- Diyarbakır İdare Mahkemesi'nin yetki bölgesini daralttığı ve dosyanın Diyarbakır'da karaya muhalefet ettiği, muhalefetin çok kapsamlı olduğu vurgulanmıştır.
- 13:45Kültürel Mirasın Önemi
- Kültürel mirasın dünya barışına olağandışı bir katkı sağladığı belirtilmiştir.
- Kültürel miras, insanın yaşayabileceği bir çevrede yaşamasını ve dünün verilerine ulaşmasını sağlayarak kendi kimliğini iddia etmesine olanak tanır.
- Diyarbakır İdare Mahkemesi'nin 37 sayfalık gerekçe oluşturduğu belirtilmiştir.
- 14:25Mahkeme Kararı ve Kültürel Miras
- Mahkeme, insanın varlığını geliştirme ile ilgili bir meselenin insan hakkı bir düzenleme olmadığı ve bu konuda mahkemenin bakamayacağına karar verdi.
- Mahkeme, davanın öncelikli dava sayılması talebini kabul etti ve bu durumda konseyine üye ülkelerden uzmanlık alanları konuyla ilgili bir bilim heyeti kurulacağını belirtti.
- Mahkeme tedbir talebini reddetti, ancak uluslararası bir yeterli hukuki cesaretle davranmadığını gösterdi ve bu sorunun sorumlusunun hakimler değil, sözleşmede belirtilen toplum olduğunu vurguladı.
- 16:03Kültürel Miras Hakkı
- Mahkeme, kültürel mirasa erişim hakkının korunması gerektiğine dair Avrupa'da ve uluslararası bir görüş birliği olduğunu ancak genel olarak azınlıkların kültürlerini özgürce yaşama hakkına dair özel düzenlemelerin bir unsuru olduğu görüldüğünü belirtti.
- Avrupa Sözleşmesi hükümleri kapsamında çıkarsama yapılmasını veya mevcut hükümlerin kapsamını genişletme konusunda bir ret veya eksikliğin itirafı olduğu sorgulanıyor.