Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, dünya genelindeki idam cezası uygulamalarını ve idam mahkumlarının koşullarını anlatan bilgilendirici bir içeriktir.
- Video, dünya genelindeki idam cezası durumunu açıklayarak başlıyor, ardından farklı ülkelerdeki idam mahkumlarının yaşam koşullarını, son yemek seçimlerini ve idam yöntemlerini karşılaştırmalı olarak sunuyor. İçerik, Amerika, Japonya, Hindistan, Vietnam, Çin, Tayvan, Kuzey Kore, Suudi Arabistan ve İran gibi ülkelerdeki idam uygulamalarını detaylı şekilde ele alıyor.
- Videoda ayrıca zihinsel engellilik, hamilelik ve yolsuzluk gibi özel durumlarda idam cezasından kurtulma yöntemleri de açıklanıyor. Her ülkenin idam yöntemleri, uygulama şekilleri ve özel koşulları hakkında bilgiler sunuluyor.
- 00:06Dünyada İdam Cezası Durumu
- Ölüm cezası, ağır suçlardan idama kadar çarptırılan mahkumların alabileceği en ağır cezadır ve Amerika Birleşik Devletleri'nde hala uygulanmaktadır.
- Ocak 2021 itibarıyla 109 ülkenin idam cezasını tamamen kaldırdığı, 28 ülke daha pratikte idam karşıtı olarak kabul edildiği ve sadece 8 ülke idam cezasını savaş suçları gibi olağanüstü durumlar için saklı tuttuğu görülüyor.
- 55 ülkede idam cezasının hala yasal ve uygulanabilir olması şaşırtıcıdır; bu listede Japonya'nın tek tam demokratik ülke olarak yer alması dikkat çekicidir.
- 01:50İdam Cezası Uygulanan Ülkeler
- Avrupa'nın göbeğinde hala idam cezasını uygulayan Belarus, bu cezayı çoğunlukla siyasi muhalifleri susturmak için kullanıyor.
- Amerika'da durum eyaletten eyalete değişiyor; 24 eyalet idam cezasına izin verirken, 23 eyalet bunu yasaklamış durumda ve 3 eyalette infazlar geçici olarak durdurulmuş.
- Türkiye'de idam cezası 1984'ten bu yana uygulanmadığı gibi 2004'te kaldırılmıştır.
- 03:16İdam Cezası Gerektiren Suçlar
- Amerika'da 42 farklı suç idam cezasını gerektirirken, Japonya'da Nagayama standardı denilen dokuz maddelik sıkı bir kriter listesi vardır.
- Kuzey Kore'de devlete karşı işlenen suçlar en büyük günah olarak görülür ve cinayet, vatana ihanet, sahte para basmak, kaçakçılık gibi suçlar idam cezası gerektirir.
- Nijerya'nın kuzeyindeki 12 eyalette şeriat yasaları geçerli olup, zina, eşcinsellik, dine hakaret etmek idam suçu olarak sayılıyor.
- Suudi Arabistan'da şeriat kanunları her şeyin üstünde olup, yaratıcıya küfretmek, dine savaş açmak ve büyücülük idamlık suç olarak kabul edilir.
- 05:48İdam Mahkumlarının Yaşam Koşulları
- Mahkemeden idam kararı çıktıktan sonra mahkumların hayatı tepetaklak oluyor ve kendilerini bambaşka bir dünyanın içinde buluyorlar.
- Amerika'da normal mahkumlar genellikle 50-70 metrekare arası hücrelerde kalırken, idam mahkumları Florida'da sadece 5 metrekarelik hücrelerde tutuluyor.
- Florida'daki idam mahkumları duşa kelepçeli götürülüyor, kantin yok, günde sadece 1 saat egzersiz ve ziyaret için hücreden çıkabiliyorlar.
- 07:17Farklı Ülkelerdeki İdam Mahkumlarının Koşulları
- Teksas'ta her hücrenin penceresi var ama manzarası bilinmiyor, TV yok, bazı mahkumlar sadece radyo dinleyebiliyorlar.
- Delaware'de 2016'da idam cezası yasalken kurallar daha esnekti, tek kişilik hücreler 9 metrekare kadar, haftada 21 saat egzersiz ve ziyaret hakkı vardı.
- Alabama'da hücreler 4 metrekareye kadar küçülebiliyor, pencere ve klima yok, yazın sıcaklık 32 dereceyi bulduğunda dayanılmaz oluyor.
- 08:08Japonya ve Hindistan'daki İdam Mahkumları
- Japonya'da idam hücreleri tek kişilik ve küçük ama 7,5 metrekare ile gördüklerimizin çoğundan büyük, yatak yok, tuvalet, kitaplık ve alçak lavabo var.
- Japonya'da mahkumlar günde üç öğün sıkı bir diyetle besleniyor, yazın haftada üç, kışın iki kez duş alabiliyorlar.
- Hindistan'da resmi bilgi vermekten kaçınıyor, çoğunlukla tek kişilik hücrelerde kalıyorlar, diğer mahkumlarla konuşmaları yasak, yazın sıcaklık 45 dereceye çıkıyor ama klima yok.
- 09:22Vietnam'da İdam Mahkumları ve Bekleme Süreci
- Vietnam'da mahkumların sürekli gözetim altında hücre hapsinde tutulması gerekiyor, tehlikeli sayılanların ayağı hücreye zincirleniyor.
- İdam kararı verilince mahkumlar hemen infaz edilmiyor, birçok ülkede temyiz ve olası beraat süreci yıllarca sürebiliyor.
- Amerika'da yasal süreçler karmaşık olduğu için mahkumlar cezayla idam arası ortalama 22 yıl bekliyor, bu sürede yaklaşık %25'i doğal nedenlerle ölüyor.
- 10:44Çin ve Belarus'taki İdam Mahkumları
- Çin'de hüküm ve infaz arasındaki süre ortalama 50 gün iki aydan az, Çin'in her yıl binlerce vatandaşını idam ettiği düşünülürse mantıklı.
- 2020'de ABD genelinde sadece 17 idam gerçekleştirilmiş, Belarus'ta ise mahkumların kaderleriyle yüzleşmesi için verilen süre inanılmaz kısa.
- Belarus'ta hükmüyle infazdan sadece iki dakika önce tüm itirazlarının reddedildiği bildiriliyor.
- 11:26Son Yemek Seçimi
- ABD'de son yemekler genellikle infazdan birkaç gün önce veriliyor, çoğu mahkum istediklerini sipariş edebiliyor ama alkol ve tütün talepleri reddedilebiliyor.
- Florida'da son yemek için 40 dolara kadar, Oklahoma'da 15 dolara kadar izin veriliyor, Teksas'ta ise son yemek seçme hakkı bile yok.
- Endonezya'da genellikle mahkumlarının son yemek talepleri kabul edilmiyor, Malezya'da son yemekler genelde standart bir menüden oluşuyor.
- 14:01İdam Cezasında İstisnalar
- Cezaevi yetkilileri son saatlerini yaşayan mahkumlar için istisnalar yapabiliyor, örneğin 2012'de Hacml Kasap adlı mahkum birkaç domates istemiş ve gardiyanlar cömert davranıp bir sepet dolusu domates getirmiş.
- ABD'de 2014'e kadar IQ'su 70 veya altında olan birine idam cezası vermek anayasaya aykırı sayılıyordu, ancak Freddy Lee Hall adlı mahkumun IQ'su 71 çıkınca Florida eyaleti onu idama mahkum etti.
- Nijerya'da zihinsel engelliler için istisna yok ama hamile kadınlarda durum farklı; hamileyken ceza uygulanmıyor ama çocuk doğduktan sonra uygulanabiliyor.
- 15:16İdam Cezasında Diğer İstisnalar
- Vietnam'da hamile kadınlar tamamen muaf tutuluyor, onun yerine ömür boyu hapis cezası alıyorlar; ayrıca üç yaşından küçük çocuğu olan anneler ve 75 yaş üstü kişiler de muaf.
- Yolsuzluktan hüküm giyen yetkililer, yasadışı kazançlarının en az %75'ini geri öderlerse idam cezasından kurtulabiliyorlar.
- Birleşik Arap Emirlikleri'nde idam mahkumu kurbanın ailesi tarafından tamamen affedilebiliyor, bu genellikle bir miktar para ödemeyi içeriyor.
- 16:06İdam Yöntemleri
- Günümüzde infaz yöntemleri ülkeden ülkeye farklılık gösteriyor, ABD'de ölüm cezasını uygulamak için beş farklı resmi yöntem var ama çoğunlukla zehirli iğne kullanılıyor.
- ABD'de elektrikli sandalye, ölümcül gaz, asma ve kurşuna dizme yöntemleri de yasal; çoğu eyalette mahkumların nasıl ölmek istediklerini seçebilmeleri mümkün.
- Japonya ve Güney Kore'de tek seçenek asma; Japonya'da mahkumlar özel bir odaya götürülüp, görünmez bir yerde beş gardiyan aynı anda beş düğmeye basarak tuzak kapısını açıyor.
- 17:29Farklı Ülkelerdeki İdam Yöntemleri
- Çin'de iki yöntem kullanılıyor: zehirli iğne ya da tek kurşun; Çin'in mobil infaz birimleri sıradan bir polis minibüsü görünümünde mahkumları yolda ölümcül enjeksiyonlarla infaz ediyor.
- Tayvan'da infaz tek bir kurşunla gerçekleştiriliyor; gelenek gereği cellat öbür dünyada ölüye adak olsun diye sahte para takıyor ve mahkumun cellada bahşiş olarak bacak demirlerinin içine para bırakması adetlenmiş.
- Kuzey Kore'de mahkumlar bazen topçu ateşiyle infaz edilir; Suudi Arabistan'da idam cezaları kılıçla kafası kesilerek halk önünde, genellikle cuma namazından sonra büyük meydanlarda uygulanır.
- 18:44İran'daki İdam Yöntemi
- İran'da tartışmalı bir yöntem kullanılıyor: vinçle asılarak idam; mahkum bir vinç yardımıyla halkın gözleri önünde yavaşça havaya kaldırılır ve nefessiz kalarak hayatını kaybeder.
- Bu yöntem dünyanın en korkutucu infaz şekillerinden biri olarak kabul ediliyor.