Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitmen tarafından sunulan Ceza Muhakemesi Hukuku (CMK) dersidir. Eğitmen, ceza muhakemesinde görev ve yetki kurallarını detaylı şekilde anlatmaktadır.
- Video, ceza muhakemesinde görev ve yetki kurallarının temel mantığını açıklayarak başlıyor ve CMK'nın 12-16. maddelerinde düzenlenmiş yetki kurallarını ele alıyor. Türkiye'de işlenen suçlarda, yabancı ülkede işlenen suçlarda, demiryolu araçlarında işlenen suçlarda ve kesintisiz suçlarda yetki kuralları ayrıntılı olarak açıklanıyor. Ayrıca zincirleme suç durumunda yetkili mahkemenin belirlenmesi, bağlantılı ceza davalarının birleştirilmesi ve dava nakli durumları gibi konular örneklerle anlatılıyor.
- Eğitmen, konuyu örnek sorularla pekiştirmekte ve sınavlarda çıkabilecek soru tiplerini ve çözüm yöntemlerini göstermektedir. Video, kamu güvenliği nedeniyle mahkeme duruşmalarının nakledilmesi, istinabe kurumu ve yetkisizlik iddiası gibi konuları da içermektedir.
- Ceza Muhakemesinde Görev ve Yetki
- Ceza muhakemesinde görev ve yetki konusu, davaya hangi ve hangi yerdeki mahkemenin bakacağı kuralları içermektedir.
- Kamu hukukunda taraflar görevli ve yetkili mahkemeyi kendileri belirleyemezler, bu kurallar kanunla düzenlenmiştir.
- Görev ve yetki konusunda iki görev ve beş yetki kuralları bulunmaktadır, özellikle yetki konusu hakimlik sınavında daha fazla sorunun geldiği bir konudur.
- 01:41Görev Kuralları
- Görev, konu bakımından bir davaya bakacak mahkemeyi gösterir ve ilk derece mahkemesini kasteder.
- Ceza hukukunda iki ilk derece mahkeme vardır: asliye ceza mahkemesi ve ağır ceza mahkemesi.
- Asliye ceza mahkemeleri, esas görevli mahkemelerdir ve ağır ceza mahkemelerinin görevine girmeyen işlere bakan tek hakimli mahkemelerdir.
- 03:36Ağır Ceza Mahkemeleri
- Ağır ceza mahkemeleri kurul halinde çalışır, bir başkan ve yeteri kadar üyeden oluşur.
- Ağır ceza mahkemeleri yağma, irtikap, resmi belgede sahtecilik, nitelikli dolandırıcılık, hileli iflas, devletin güvenliğine karşı suçlar, terörle mücadele kanunu kapsamına giren suçlar, ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası gerektiren suçlar, müebbet hapis cezası gerektiren suçlar ve on yıldan fazla hapis cezası gerektiren suçlardan doğan davaları görür.
- Bu suçlardan başka kalan suçlardan doğan davalar asliye ceza mahkemesinde görülür.
- 05:48Mahkemelerin Görevsizliği
- Mahkemelerin görevlerini kanun gösterir ve bu kurallar kamu düzenine ilişkindir.
- Davaya bakan ceza mahkemesi görevli olup olmadığına kovuşturma her aşamasında resel veya talep üzerine karar verebilir.
- Duruşmaya başladıktan sonra suçun hukuki niteliği değiştiğinden bahisle dosya alt dereceli mahkemeye (asliye ceza) gönderilmez.
- 07:17Asliye ve Ağır Ceza Mahkemeleri Arasındaki İlişki
- Asliye ceza ve ağır ceza mahkemeleri arasında aslık üstlük ilişkisi yoktur.
- Kanunda birkaç yerde geçtiği için "alt dereceli" deyince asliye cezayı, "üst dereceli" deyince ağır cezayı anlayacağız.
- Yağma suçu ağır ceza mahkemesi'nde görülürken, hırsızlık asliye ceza mahkemesi'nde görülür.
- 09:22Suçun Hukuki Niteliğinin Değişmesi Durumunda Mahkeme Yetkisi
- Duruşmaya başladıktan sonra suçun hukuki niteliği değiştiğinden bahisle dosya alt dereceli mahkemeye gönderilmez, görevine girmese de mahkeme kendisi bakacaktır.
- Duruşmaya başlamadan önce dosya suçun hukuki niteliği değiştiğinden alt dereceli mahkemeye gönderilebilir.
- Suçun hukuki niteliği değiştiğinden üst dereceli mahkemeye gönderilebilir, ancak duruşmaya başladıktan sonra alt dereceli mahkemeye gönderilemez.
- 13:08Mahkemenin Görev Alanı Dışı Kalması
- İddianamenin kabulünden sonra işin davayı gören mahkemenin görevini açtığı ya da dışında kaldığı anlaşılırsa, mahkeme bir kararla işi görevli mahkemeye gönderir.
- Görevsiz olan hakim ya da mahkemece yapılmış olan ve yenilenmesi mümkün olmayan işlemler hariç, tüm işlemler geçersizdir.
- Görevsizlik kararına karşı itiraz edilebilir ve mahkemeler arasında görev uyuşmazlığı çıkarsa, aynı yargı çevresinde ise bölge adliye mahkemesi, farklı yargı çevresinde ise Yargıtay tarafından çözümlenir.
- 18:39Yetki Kuralları
- Yetki kuralları, yer bakımından bir davaya bakacak mahkemeyi gösteren kurallardır.
- Yetki kurallarındaki temel mantık, delillerin en kolay toplanabileceği yerdeki mahkemenin belirlenmesidir.
- Görev konusundan farklı olarak, yer bakımından yetki belirlenirken pratik ihtiyaçlar göz önünde bulundurulur ve davayı en kolay çözecek hakim hangi mahkeme olacak.
- 20:49Türkiye'de İşlenen Suçlarda Yetki Kuralı
- Türkiye'de işlenen suçlarda genel yetkili mahkeme, suçun işlendiği yer mahkemesidir.
- Özel durumlarda; teşebbüste icra hareketinin yapıldığı, kesintisiz suçlarda kesintinin gerçekleştiği, zincirleme suçlarda son suçun işlendiği yer mahkemesi yetkilidir.
- Suçun işlendiği yer belli değilse, şüphelinin yakalandığı yer, yakalanmamışsa yerleşim yeri, yerleşim yeri yoksa son adresinin bulunduğu yer, o da yoksa ilk işlemin yapıldığı yer mahkemesi yetkilidir.
- 23:57Yabancı Ülkede İşlenen Suçlarda Yetki Kuralı
- Yabancı ülkede işlenen suçlarda, suçun işlendiği yer yerine, şüphelinin yakalandığı yer, yakalanmamışsa yerleşim yeri, yerleşim yeri yoksa son adresinin bulunduğu yer sıralaması geçerlidir.
- Cumhuriyet savcısı'nın istemi üzerine yargıtay, suçun işlendiği yere en yakın mahkemeyi görevlendirebilir.
- Yabancı ülkede bulunup diplomatik bağışıklıktan yararlanan Türk kamu görevlileri işledikleri suçlardan dolayı yetkili mahkeme Ankara'dadır.
- 26:19Deniz, Hava ve Demiryolu Araçlarında İşlenen Suçlarda Yetki Kuralı
- Türk bayrağı taşıma yetkisine sahip bir gemide, uçakta veya trende işlenen suçlar, araç Türkiye dışında iken işlenmişse, geminin ilk uğradığı Türk limanı'nın bulunduğu yer mahkemesi yetkilidir.
- Ülke içerisindeyken deniz, hava veya demiryolu araçlarında işlenen suçlarda, araçların ilk ulaştığı yer mahkemesi yetkilidir.
- Çevreyi kirletme suçu yabancı bayrağı taşıyan bir gemi tarafından Türk karasuları dışında işlendiğinde, suçun işlendiği yere en yakın veya geminin Türkiye'de ilk uğradığı limanın bulunduğu yer mahkemesi yetkilidir.
- 29:18Yetkili Mahkeme Hakkında Örnek Sorular
- A, Kars'tan İstanbul'a hareket eden trene binerken, Erzincan sınırları içerisinde B'nin hasmını görüp onu bir kompartımana kilitler.
- Tren Sivas, Ankara ve İzmit'te durarak İstanbul'a ulaşır ve B burada bulunarak kurtarılır.
- Özgürlüğünü kısıtlamaya yönelik fiil işlenmiş olduğunda, kesintinin gerçekleştiği yer mahkemesi yetkilidir, bu nedenle İstanbul mahkemesi yetkilidir.
- 32:03Yer Yönünden Yetkili Mahkeme
- Yerleşim yeri Konya olan ancak İstanbul'da oturan bir kişi, Selanik'te Türkiye'de soruşturulması ve kovuşturulması gereken bir suç işlemiş, Edirne'den yurda giriş yapmış ve trenle Ankara'ya giderken Eskişehir'de yakalanıp Ankara'ya götürülmüştür.
- Yabancı ülkede işlenen suçlarda yetki kuralı geçerli olup, şüphelinin yakalandığı yer mahkemesi yetkilidir, bu nedenle Eskişehir mahkemeleri yetkilidir.
- 33:55Yabancı Ülkede İşlenen Suç
- Arabasıyla Almanya'dan Türkiye'ye gelmekte olan Murat, Bulgaristan'da aynı şekilde Türkiye'ye gelmekte olan Bilal'in arabasına çarpar ve yaralanan Bilal'i Edirne'ye getirip hastaneye bırakır.
- Bilal Edirne'de hastanede ölür ve Ankara'da ikamet eden Murat İstanbul'da yakalanır.
- Ciddi Ceza Kanunu'na göre fiilin kısmen veya tamamen Türkiye'de işlenmesi veya neticenin Türkiye'de gerçekleşmesi durumunda suç Türkiye'de işlenmiş kabul edilir, bu nedenle Edirne mahkemeleri yetkilidir.
- 37:24Yetkili Mahkeme Kuralları
- Mersin'de yaşayan bir kişinin ticari rekabet nedeniyle Ankara, İzmir ve Konya'daki işyerlerine birer hafta arayla yangın çıkarması zincirleme suç örneğidir.
- Zincirleme suçta yetkili mahkeme, son suçun işlendiği yerin mahkemesidir; bu örnekte Konya mahkemesi yetkili olur.
- Yetkili mahkeme belirlemede "Türkiye'de işlenmiş mi? Özel durum var mı?" sorularına dikkat edilmelidir.
- 39:38Bağlantılı Davalar ve Dava Nakli
- Bağlantılı ceza davaları, yetkili mahkemelerden herhangi birisinde birleştirilerek görülebilir.
- Bağlantılı davalarda uyuşmazlık çıkarsa, cumhuriyet savcısı veya sanık isteği üzerine ortak yüksek görevli mahkeme birleştirmeye gerek olup olmadığına karar verir.
- Yetkili mahkeme hukuki, fiili nedenlerle veya afet gibi olağanüstü durumlar nedeniyle davaya bakamayacaksa, dava nakledilebilir.
- 41:32Kamu Güvenliği Nedeniyle Dava Nakli
- Kamu güvenliği nedeniyle davaya bakılamayacak olursa, adalet bakanı yargıtay'dan davanın naklini ister.
- Yüksek görevli mahkeme, yetkili hakim veya mahkeme hukuki veya fiili bir nedenle görevini yerine getiremeyecek olursa davanın nakline karar verir.
- 43:01Kamu Güvenliği Nedeniyle Duruşma Nakli
- Terör olayları veya ciddi suçlar nedeniyle bir bölgede kalabalık oluşabilir ve mahkeme önünde toplanan insanlar kamu güvenliğini tehlikeye atabilir.
- Terör bölgelerinde, ağır ceza mahkemesi davalarında karar verilirken yüzlerce insanın mahkeme etrafını sarabileceği ve polis veya askerlerin bu kalabalığı dağıtabileceği bir durum yaşanabilir.
- Kamu güvenliği nedeniyle duruşma başka bir yere nakledilebilir, bu durumda Adalet Bakanlığı'nın yetkisiyle duruşmanın başka bir ilin sınırları dışında yapılmasına karar verilebilir ve bu karara karşı itiraz yolu açık tutulur.
- 45:55Yetki Kuralı ve İstinabe
- İstinabe, yer yönünden yetkisiz mahkeme tarafından katılan, müdafi, vekil, tanık veya bilirkişinin dinlenmesidir.
- İstinabe durumunda, mahkeme yetkisiz olmasına rağmen, yetkili mahkeme istinabe kurumuna başvurarak o mahkemeye tanık gibi kişileri dinlemesini ve soruları sormasını isteyebilir.
- Yetkisizlik iddiası her zaman ileri sürülemez; ilk derece mahkemelerinde sanığın sorgusundan önce, bölge adliye mahkemelerinde duruşmasız işlerde incelemenin hemen başında, duruşmalı işlerde de inceleme raporu okunmadan önce ileri sürülmelidir.
- 47:44Yetkisizlik ve Uyuşmazlık Çözümü
- Yetkili olmayan hakim veya mahkemece yapılan işlemler sadece yetkisizlik nedeniyle hükümsüz sayılmaz, ancak yetkili hakim isterse yeniden yapılabilir.
- Yetki uyuşmazlığı durumunda, aynı yargı çevresindeki mahkemeler arasında ortak yüksek görevli mahkeme tarafından çözümlenir, farklı yargı çevresinde ise Yargıtay'da çözümlenir.
- Türk mahkemeleri ile yabancı mahkemeler arasında uyuşmazlık çıkarsa, bu durum milletlerarası adalet divanı tarafından çözümlenir.