Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitmen tarafından sunulan ceza mahkemesi hukuku dersi formatındadır.
- Video, yargı yetkisi kapsamında yetki kurallarını kapsamlı şekilde ele almaktadır. İlk olarak yetki kurallarının temel prensipleri ve Ceza Muhakemesi Kanunu'nun 12. maddesine dayalı açıklamalar yapılmakta, ardından yer yönünden yetki kuralları, davaların birleştirilmesi, muhakemenin nakli ve yetki uyuşmazlıkları konuları detaylı şekilde incelenmektedir.
- Ders içeriğinde diplomatik bağışıklıktan yararlanan Türk kamu görevlilerinin yargılanması, ulusal yetki uyuşmazlıkları, dar ve geniş bağlantı kavramları, istinabe uygulaması ve yetkisizlik iddialarının bildirilme süreleri gibi önemli hukuki konular örneklerle açıklanmaktadır. Ayrıca, bir sonraki derste görev kurallarından bahsedileceği belirtilmektedir.
- 00:08Yargılama Yetkisi ve Yetki Kuralları
- Yargılama yetkisi kapsamında yetki kuralları, belirli bir suç konusunda uyuşmazlığın çözümü konusunda soruşturma ve kovuşturmanın hangi coğrafi alandaki makamlar tarafından inceleneceği konusunu ele alır.
- Yetki kuralları, aynı derecede görevli olan mahkemeler arasında, coğrafi bakımdan farklı yerde bulunan mahkemelerin arasındaki duruma ilişkin kuralları içerir.
- Yetki konusunda en temel düzenleme Ceza Muhakemesi Kanunu'nun 12. maddesinde yer almaktadır.
- 01:59Suçun İşlendiği Yer Kuralı
- Yer bakımından davaya bakma yetkisi belirlenirken, suçun işlenmiş olduğu yer neresi ise o yer mahkemesinin yetkili olduğu asıl kuraldır.
- Teşebbüs aşamasında kalmış olan suçlarda son icra hareketi nerede gerçekleşmiş ise suç orada işlenmiş sayılacaktır.
- Kesintisiz suçlarda (mütemadi suçlarda) kesintinin gerçekleştiği yerde suç işlenmiş sayılacaktır.
- 04:26Özel Durumlar ve Yetki Belirleme
- Zincirleme suçlarda (müteselsi suçlarda) son suçun işlenmiş olduğu yer neresi ise o mahkeme yetkili olacaktır.
- Basılı eserle işlenmiş suçlarda, eserin yayın merkezi neresi ise o yer mahkemesinin yetkili olduğu kuraldır.
- Şikayette bağlı hakaret suçlarında, eser mağdurun yerleşim yerinde dağıtılmışsa veya mağdur tutuklu/hükümlü bulunuyorsa, o yer mahkemesi de yetkili olacaktır.
- 07:47Suçun İşlendiği Yer Belirlenemiyorsa
- Suçun işlendiği yer belirlenemiyorsa, Ceza Muhakemesi Kanunu'nun 13. maddesi devreye girer.
- Suçun işlendiği yer belirlenemiyorsa, öncelikle şüpheli veya sanık yakalanmışsa yakalandığı yer mahkemesi, yakalanmamışsa yasanın yerleşim yeri mahkemesi yetkili olacaktır.
- Şüpheli ve yasanın Türkiye'de yerleşim yeri yoksa, Türkiye'de en son adresinin bulunduğu yer mahkemesi yetkili olacaktır.
- 09:36Yabancı Ülkede İşlenen Suçlarda Yetki
- Yabancı ülkede işlenen ve Türkiye'de yargılanması mümkün olan suçlarda yetkili mahkeme, şüpheli veya sanığın yakalanmış olduğu yer mahkemesi, yakalanmamışsa yerleşim yeri mahkemesi, Türkiye'de yerleşim yeri yoksa en son yerleşim adresinin bulunduğu yer mahkemesi olur.
- Cumhuriyet savcısının, şüphelinin veya sanığın istemi üzerine Yargıtay, suçun işlendiği yere daha yakın olan yer mahkemesine de yetki verebilir.
- 11:33Yargılama Yetkisi ve Yetkili Mahkeme
- Adalet Bakanı'nın talebi ve Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı'nın başvurusu üzerine Yargıtay tarafından yetkili mahkeme belirlenecektir.
- Diplomatik bağışıklıktan yararlanan Türk kamu görevlilerinin işledikleri suçlardan dolayı yetkili mahkeme doğrudan Ankara mahkemeleridir.
- Devletler birbirlerini yargılama yetkisini tanımıyorsa, ulusal yetki uyuşmazlığı Lahey'deki Uluslararası Adalet Divanı tarafından çözümlenecektir.
- 13:57Yer Yönünden Yetki Kuralları
- Yer yönünden yetki ile her mahkemenin yargılama çevresi coğrafi olarak belirlenmiştir.
- Mahkemelerin yargı çevresi Adalet Bakanı'nın teklifi ve Hakimler Savcılar Kurulu tarafından belirlenmektedir.
- Yer yönünden yetkinin ön şartı madde yönünden yetkidir; hakimin yer yönünden yetkili olabilmesi için öncelikle görev açısından yetkili olması gerekmektedir.
- 18:19Yer Yönünden Yetkinin Nakli
- Kanunen yetkili gösterilen yer mahkemesi dışında başka bir yer mahkemesinde davanın görülebileceği durumlar vardır.
- Yer yönünden yetkinin nakli, bağlantı nedeniyle birleştirme, muhakemenin nakli ve istinabe hallerinde söz konusu olabilir.
- Bağlantı nedeniyle birleştirme kural olarak ihtiyaridir, ancak belli durumlarda zorunlu olabilir.
- 21:27Bağlantı Türleri
- Bir kişi birden fazla suçtan dolayı sanık olursa veya bir suçta her ne sıfatta olursa olsun birden fazla sanık bulunması halinde bağlantı bulunmaktadır.
- Dar bağlantı, bir kişi birden fazla suçtan dolayı sanık olması veya bir suçta her ne sıfatla olursa olsun birden fazla sanık bulunması durumudur.
- Geniş bağlantı kapsamında hakim, ilgili sekizinci madde kapsamına girmese dahi, davalar arasında bağlantı görmesi halinde ilgili davaları birleştirebilecektir.
- 24:01Davaların Birleştirilmesi
- Hakimler, dar bağlantı veya geniş bağlantı çerçevesinde dava dosyalarını birleştirebilir, ancak sekizinci madde kapsamına girmeyen hallerde (örneğin farklı mahkemelerde görülen davalar) birleştirme yapılamaz.
- Cumhuriyet savcısı, bağlantılı suçlardan her birinin farklı mahkemelerin görev alanına girmesi halinde, tek bir iddianame düzenleyerek dosyaları birleştirip yüksek görevli mahkemede dava açabilir.
- Yüksek görevli mahkeme, dosyaları birleştirip dava açma yetkisine bağlı değildir; ilgili dava dosyalarının ayrılarak iddianame düzenlenmesi konusunda geri gönderme yetkisine sahiptir.
- 26:27Birleştirilen Davaların Yönetimi
- Kovuşturma her aşamasında bağlantılı ceza davalarının birleştirilmesine veya ayrılmasına karar verilebilir, bu konuda yüksek görevli mahkeme karar verecektir.
- Birleştirilen davalarda, davaları gören mahkemenin tabi olduğu yargılama usulü uygulanacaktır.
- Birleştirilerek görülen davalar daha sonraki aşamada tekrar ayrılarak görülebilir, ancak ayrılan davalara aynı mahkemede devam edilecektir.
- 28:15Yer ve Yetki Bakımından Farklı Mahkemelerde Davaların Birleştirilmesi
- Yer bakımından farklı yetkili mahkemelerde görülmekte olan ve aralarında bağlantı bulunan davaların birleştirilmesi için öncelikle cumhuriyet savcılarının görüşlerinin alınmış olması ve mahkemeler arasında uyuşmazlık olmaması gerekmektedir.
- Mahkemeler arasında birleştirme konusunda anlaşamazlarsa, cumhuriyet savcısı veya sanığın talebiyle karar vermeye yetkili olan mahkeme ortak yüksek görevli mahkemedir (bölge adliye mahkemesi veya Yargıtay).
- Yer yönünden, yetki bakımından aynı yerdeki mahkemelerin baktığı davaların birleştirilmesinde karar yetkisi yüksek görevli olana ait olduğu gibi, birleştirilmesinden sonra ayrılmasında da yetki birleştirilerek davaya bakan yüksek görevli mahkemede olacaktır.
- 30:50Bağlantılı Davaların Birleştirilmesinin Faydaları ve Yasakları
- Bağlantılı davaların birleştirilmesi, tanıkların dinlenmesi, keşif yapılması, gerekçeli kararın yazılması gibi konularda tekrarları önleyerek zamandan ve emekten tasarruf sağlar.
- Kısa sürede bitirilebilecek olan bir dava, birleştirilme nedeniyle uzayabilecekse, birleştirmenin faydasından ziyade zararı söz konusu olabilir.
- Çocuk mahkemelerinde görülen davalarla büyüklerin davaları zorunluluk olmadığı müddetçe birleştirilemez ve icra mahkemelerinin görev alanına giren davalarla diğer ceza mahkemelerinin davaları birleştirilemeyecektir.
- 32:46Muhakemenin Nakli
- Muhakemenin nakli fiili veya hukuki nedenler, ikinci durumda da kamu güvenliğine ilişkin nedenlerle söz konusu olabilir.
- Fiili nedenler, yer yönünden yetkili olan hakimin fiili veya hukuki nedenlerle görevini yapamayacak durumda olmasıdır (örneğin ağır hastalığa yakalanması veya reddi isteğinin kabul edilmesi).
- Kamu güvenliğine ilişkin nedenler, mahkemenin asıl yetkili yer mahkemesi tarafından yürütülmesi o yerde kamu güvenliğini tehlike arz edebilecek olmasıdır.
- 34:15Muhakemenin Nakli Süreci
- Muhakemenin naklini isteme yetkisi taraflara ait olduğu gibi, bu sebepler varsa mahkeme resende nakil isteyebilecektir.
- Karar verme yetkisi bölge adliye mahkemesine aittir, ancak ceza mahkemesi kanunun 19. maddesinin 1. fıkrasına göre bu konuda karar verecek olan mahkemenin yüksek görevli mahkeme hangisi ise onun olacağı şeklinde düzenlenmiştir.
- Kamu güvenliği nedeniyle kovuşturmanın naklini isteme yetkisi adalet bakanına ait olup, karar verme yetkisi yargıtay'dadır.
- 35:59Duruşmanın Nakli
- Muhakemenin tamamen nakli değil de duruşmanın sadece belirli bir yerde yapılması fiili sebepler ve güvenlik nedenleriyle söz konusu olabilecek bir durumdur.
- Duruşmanın il sınırları içerisinde başka bir yerde, başka bir mahkemede yapılması şartıyla mümkündür.
- Bu karara karşı ceza mahkemesi kanununun 268. madde çerçevesinde itiraz mümkündür.
- 37:10İstinabe Kavramı ve Uygulanması
- İstinabe, mahkemeler arası veya soruşturma aşamasındaki dosyalar konusunda cumhuriyet başsavcıları arasındaki yardımlaşma anlamına gelir.
- İstinabe, yargılamanın dava dosyasının yürütülmesi konusunda değil, belli bir muhakemenin yapılması konusunda, işlemin yapılacağı yerde bulunan fakat yetkisiz olan makama yetkili olan makam tarafından yetki verilmesi durumudur.
- Kural olarak sanığın sorgusu istinabe yoluyla gerçekleştirilemez, ancak sanık yurt dışında ise ve isnat edilen suçun alt sınırı beş yıldan aşağı ise sorgusu istinabe yoluyla gerçekleştirilebilir.
- 39:53İstinabe Uygulaması ve Sınırlamalar
- İstinabe ulusal düzeyde uygulanabileceği gibi uluslararası düzeyde de uygulanabilir ve hakimler, mahkemeler ve savcılar arasında söz konusu olabilir.
- İstinabe eden mahkeme ile istinabe edilen mahkeme aynı seviyede olmalıdır, örneğin İstanbul'daki Ağır Ceza Mahkemesi'nin İğdır'daki Ağır Ceza Mahkemesi'ni yetkilendirmesi söz konusu olmaz.
- Yetkisizlik iddiası konusunda süre sınırlaması vardır; sanık, yetkisizlik iddiasını ilk derece mahkemelerinde duruşma sorgusundan, bölge adliye mahkemelerinde incelemenin başlamasından ve duruşmamalı işlerde inceleme raporunun okunmasından önce bildirir.
- 42:38Yetkisizlik Kararı ve Sonuçları
- Yetkisizlik iddiası konusunda belirtilen süreler geçtikten sonra mahkemeler yetkisi konusuna resmen karar veremeyecektir.
- Yetkisi kararı verilmişse bu karara karşı ceza mahkemesi kanunu çerçevesinde itiraz yoluna gidilebilecektir.
- Yer bakımından yetkisiz olan hakimin yaptığı işlemler sırf bu nedenle hükümsüz sayılmazlar, aynı seviyede mahkemeler olduğundan ve ilgili süreler geçtikten sonra yetkisi olduğu düşünülüyorsa yargılama devam edebilecekti.
- 44:22Yetki Uyuşmazlıklarının Çözümü
- Yer yönünden yetkisiz olduğunu bilen bir mahkeme, yetkisiz olduğunu bilmesine rağmen, yetkili olan mahkemenin yargılama konusunda ilgili işlemi gerçekleştirilmesi durumunda gecikme sütten kaynaklanan önemli bir sakınca söz konusu ise, yetkisi olduğunu bile bile bazı işlemler gerçekleştirebilir.
- Yetki uyuşmazlıklarının çözümlenebilmesi için bu kararların kesinleşmiş olması gerekir.
- Yetkisizlik uyuşmazlığını çözümleyecek mahkeme, bölge adliye mahkemesi olabileceği gibi Yargıtay'da da olabilir.