Buradasın

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ve İfade Özgürlüğü Üzerine Hukuki Sunum

youtube.com/watch?v=xxH-ewX5pao

Yapay zekadan makale özeti

Kısa
Ayrıntılı

Bu video, bir hukuk uzmanı tarafından verilen akademik bir sunum formatındadır. Konuşmacı, Veliler Üniversitesi ve Sakarya Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nde öğretim üyesi olarak görev yapmaktadır.
Sunumda, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin ifade özgürlüğü konusundaki kararları ve bunların Türkiye'deki uygulamaları detaylı olarak ele alınmaktadır. Konuşmacı, ifade özgürlüğünün tanımı, sınırları, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin 10. maddesi ve Türk anayasasındaki yeri hakkında bilgi vermektedir. Ayrıca, ifade özgürlüğünün sınırlanması durumunda dikkat edilmesi gereken üçlü test (kanuni dayanak, meşru amaç, en son çare) ve Türkiye'deki örnekler üzerinden bu konu incelenmektedir.
Sunumda ayrıca, basın özgürlüğü, düşünce özgürlüğü, LGBT bireylerine yönelik eylemler ve Cumhurbaşkanlığı kararnamesi mekanizması gibi konular da ele alınmaktadır. Konuşmacı, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin Türkiye'deki davalarındaki kararları ve bunların Türkiye'nin yargı sistemiyle ilişkisini tartışmaktadır.

00:04Giriş ve Konunun Önemi: Konuşmacı, yaklaşık bin kişiye hitap ettiğini ve bu platforma kayıt yaptıran kitleye seslenmenin kendisi için büyük bir onur olduğunu belirtiyor.
Konuşmacı, hukuksal konulara dikkatli ve tedbirli yaklaşacağını vurguluyor.
Konuşmacı, davet edildiğine teşekkür ederek, konunun iki boyutlu olduğunu belirtiyor: ifade özgürlüğü ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (EİHM) kararları.
01:35Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ve Küreselleşme: EİHM süreci, ifade özgürlüğü, fikri haklar, basın hürriyeti, din ve vicdan hürriyeti, düşünce özgürlüğü gibi konuları kapsayan geniş bir alandır.
Konuşmacı, küreselleşme süreci içinde neden EİHM'yi baz almanın doğru olduğunu, bu konunun içselleştirildiğini belirtiyor.
Ticari ilişkilerin ve bilginin transferinin altında hukukun küreselleşme süreci olduğunu, ticari kanalların önce hukuksal bazda sözleşme ortaya koymaları ve daha sonra ticari süreci başlatmaları gerektiğini açıklıyor.
04:33EİHM'nin Önemi ve İfade Özgürlüğü: İnsan haklarıyla ilgili süreç, hukukun küreselleşmesi neticesinde Türkiye'nin önce Avrupa Konseyi üyeliği, ardından EİHM sürecine dahil olması ve bireysel başvuru mekanizmasını tanıması ile otomatik olarak insan haklarına dayalı hukuk sistematiğinin küreselleştiği bir süreçtir.
EİHM, dünyada kararlarının bağlayıcılığı hususunda en kuvvetli mekanizma olarak görülüyor.
İfade özgürlüğü, düşüncenin oluşabilmesi kabiliyeti ve kişinin bilgi kaynaklarına özgürce ulaşabilme yeteneği ile ilgilidir.
07:47İfade Özgürlüğü ve Düşünce Özgürlüğü Arasındaki Fark: Konuşmacı, ifade özgürlüğü ile düşünce özgürlüğü arasındaki temel farkı vurguluyor: ifade etmeden önce düşünmek gerekir.
Düşünce hürriyeti sınırsız bir özgürlük sahası gibi görünse de, düşünceleri ifade edememe durumunda karşıdakini inandırma ve kitleleri ikna etme kabiliyeti daralır.
Konuşmacı, Türkiye'de insan hakları tartışmasında sadece EİHM kararlarının Türkiye'ye uygulanmadığı yönünde eleştirel bir yaklaşım sergilemek yerine, konuyu daha kapsamlı bir şekilde ele almayı planladığını belirtiyor.
10:12Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin İfade Hürriyeti Kararı: Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin 2003 tarihli Chicalka Polonya davası kararında ifade hürriyeti sadece düşünceyi açıklama hürriyeti değil, demokratik toplumların ilerleyebilmesi ve kişisel gelişim için temel unsurlardan biri olarak tanımlanmıştır.
İfade hürriyeti, iktidarları geliştirecek bir hürriyettir; iktidar, yargısal mekanizmaları kullanarak ifade hürriyetini daraltırsa, düşünme ve eleştirel kabiliyet ortadan kalkar ve hükümet etme aygıtlarını elinde tutanlar kendilerini yeterli sanarak yanlış bir idraka kapılır.
27 Mayıs 2003 tarihli bu karar, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin ifade hürriyeti noktasından aldığı en kritik kararlardan biridir.
12:36İfade Özgürlüğünün Demokrasiye Önemi: İktidarlar gelişmek istiyorsa, demokrasi ve hukuk devleti algılarıyla kendilerini yukarıya çekmek istiyorlarsa, ifade özgürlüğü bu zeminin en altında bulunmaktadır.
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, konsey üyesi devletlere farklı fikirlerin özgürce çelişmesine ve çatışmasına izin vererek, insanların farklı fikirler arasında seçim yapabilme kapısını açmalarını tavsiye etmektedir.
Fikir özgürlüğü olmadan serbest seçimlerin anlamı, iktidarda kalma sürenin anlamı ve çoğulcu demokrasinin gerçek anlamda işlemesi mümkün değildir.
15:26Eleştiri ve Hukukçu Misyonu: Konuşmacı, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin Türkiye'nin aldığı kararları eleştirmesinin sebebinin, daha iyi olmaları için eleştirmek olduğunu belirtmektedir.
Hukukun gücüne inanan bir hukukçunun ifade hürriyetiyle ilgili kararlara aykırı fikir ortaya koymaması, hukuk camiasını ve batı değerlerini kendi kalıplarından yeşertmeye çalışmak anlamına gelir.
Demokratik toplum düzenlerinde hukuk devleti olma kabiliyeti için; düşünebilme, fikri ve vicdanı hür bireyler yetiştirebilme ve hür vatandaşların ifadelerini ortaya koyabilmeleri adına kuvvetli bir zemin oluşturmak her birinin temel görevidir.
18:35İnsan Hakları ve Hürriyetlerin Hiyerarşisi: Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nde insan hakları ve hürriyetler arasında bir hiyerarşi olup olmadığı sorusu tartışılmaktadır.
Bazı bilim adamları temel hak ve hürriyetlerin eşit olduğunu savunurken, bazıları yaşama hakkının diğerlerinden önde olduğunu düşünmektedir.
Yaşam hakkı, diğer hürriyetlerin temelini oluşturur ve pandemi döneminde bu önem gözlemlenmiştir.
20:09İfade Özgürlüğünün Önemi: Demokratik katılım, hukuk devleti ve adil yargılanma hakkının temel sağlayıcısı ifade özgürlüğüdür.
Anayasanın 15. maddesi çekirdek haklar sahasını sınırsız olarak tanımlamakta olsa da, en özgür devlette bile hiçbir özgürlük sınırsız değildir.
İfade özgürlüğü, diğer hürriyetlerin aksine mahkemeler tarafından daraltılmaz, ancak belirli kalıplar içinde tanımlanır.
21:44İfade Özgürlüğünün Sınırları: İfade özgürlüğü, diğer insanların hürriyet sahasına, fikrine, şerefine, namusuna, haysiyetine ve onuruna zarar verici tavırlara kadar uzanmaz.
Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin 10. maddesi ifade özgürlüğünü tanımlamada zorluk yaşarken, mahkemenin içtihatları bu konuda daha belirgin bir yorum sunmaktadır.
Pozitif hukuk sadece anayasalar, uluslararası antlaşmalar ve kanunlarla sınırlı değildir, içtihatlar da hukuka katkı sağlar.
24:54İfade Özgürlüğünün Sınırları ve Anayasal Çerçeve: Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'ne göre herkes ifade özgürlüğü hakkına sahiptir ve bu hak kamu makamları tarafından müdahale edilmeksizin kullanılabilir.
İfade özgürlüğü, bilgi edinme, düşünce edinme ve bu düşünceyi yayma alanını kapsar, ancak coğrafi sınırlar dikkate alınmaz.
Devletler, basın, yayın ve sinema işletmeleri gibi alanlarda izin verip vermeme hakkına sahiptir, bu da ifade özgürlüğünü daraltmaz ancak yayma biçimini sınırlar.
27:17İfade Özgürlüğünün Sınırları ve Sorumluluklar: İfade özgürlüğünün kullanımı, milli güvenliğe, toprak bütünlüğüne aykırı davranışlarla sınırlıdır.
Kamu emniyeti, suç işlenmesinin önlenmesi, genel sağlık ve ahlakın korunması, başkalarının haklarına müdahale etmemek gibi sınırlar vardır.
Gizli bilgileri ifşa etmek ve yargı organlarının otoritesini sarsmak da ifade özgürlüğünün sınırları içindedir.
30:02Anayasa ve Haklar: 1982 Anayasası'na makul ve yapıcı eleştirilere ihtiyaç vardır.
Anayasa'da haklar anlatılmadan önce, 3. maddede hakların nasıl sınırlandırılacağı ve 4. maddede ise hakların kötüye kullanılmaması gerektiği belirtilmiştir.
Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi de benzer şekilde, genel sağlıktan, genel ahlaktan, toprak bütünlüğünden ve milli güvenlikten zarar görmemesi koşullarıyla ifade özgürlüğünü tanımlamaktadır.
31:33Özgürlüklerin Sınırları: Hiçbir özgürlük sınırsız değildir ve en özgür ülkelerde bile özgürlüklerin sınırları vardır.
Bazı hürriyetlerin kullanılmaması formaliteler gerektirir, Türkiye'de bunu bürokrasi olarak adlandırırız.
Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin varlığı Türk hukuku açısından çok kıymetlidir ve anayasa ile kanun hükmünde kabul edilmiştir.
33:49Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ve İfade Özgürlüğü: Konuşma başlığı "Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararları ve İfade Özgürlüğü" olarak belirlenmiştir.
Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nde oluşturulmuş hukuksal normlara uyum sağlamak adına anayasada ve Türk Ceza Kanunu'nda değişiklikler yapılmıştır.
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin aldığı kararlar ve hukuk sisteminin yaptığı müdahaleler oldukça kıymetlidir.
35:04İfade Özgürlüğünün Sınırları: Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararlarında ifade özgürlüğünün belirli sınırları vardır.
Devletler ifade özgürlüğü alanına müdahale edebilir ancak bu müdahale hukuksal bir dayanağa oturmalıdır.
Sınırlama meşru bir amaca yönelik olmalı ve amaç ile araç arasında uyum olmalıdır.
37:20Sınırlamanın Koşulları: Demokratik toplumlarda müdahale sınırlama en son çaredir ve büyük bir toplumsal ihtiyaç oluşmadan yapılmamalıdır.
İfade özgürlüğünü sınırlayacak yasa mevzuattan kaynaklı hukuki dayanakta olmalı, meşru bir amaca yönelik olmalı ve büyük bir toplumsal ihtiyaca cevap vermelidir.
Bu üçlü testten başarıyla geçilirse, devletin sınırlama yapma hakkı vardır.
39:24Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ve Yargı: Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'ne yapılan başvurular sadece Türkiye Cumhuriyeti içerisinde yaşayan vatandaşlar tarafından değil, diğer ülkelerde yaşayan vatandaşlar tarafından da yapılabilir.
Özgürlüklerin sınırları yasağı ile belirlenmelidir, böylece vatandaşlar öngörebilir ve ne yaptıklarının hata içerip içermediğini anlayabilirler.
Sunday Times İngiltere davası (1979) örneğinde, ifade özgürlüğünün sınırlanmasının yasal zemin gerektirdiği vurgulanmıştır.
42:41İfade Hürriyeti ve Sınırlamalar: Hükümetin imajına zarar veren ve kraliyet ailesinin aleyhinde yürütülen faaliyetlerin kamu düzenine zarar verebileceği belirtiliyor.
İngiltere'de 19. yüzyılda alınan bir karar, kraliyet ailesinin aleyhinde yürütülen ve kamusal düzene zarar verecek faaliyetlerin yasal değeri olduğunu ortaya koymuştur.
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, ifade hürriyeti sınırlamalarında yasa, kanun ve anayasa gibi yazılı normlar yerine örfler, adetler ve içtihatlar da önemlidir.
44:21Demokratik Toplum Düzeni Kriteri: İfade hürriyeti sınırlamalarında "demokratik toplum düzenine doğrudan aykırı olmayacak" kriteri 1982 anayasası ile eklendi.
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin 1983 yılında aldığı kararda, demokratik toplum düzeninin temel olarak "toplum tarafından kabul edilebilir ve faydalı olması" gerektiği belirtilmiştir.
Mahkeme, kısıtlamanın "toplumun genelinin isteğine cevap vermesi" gerektiğini vurgulamıştır.
47:26Çoğulcu ve Çoğulculuk Anlayışı: Türkiye çoğulcu bir demokrasi anlayışı üzerine bina etmiş olsa da, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin içtihatları çoğunlukçu bir anlayışı barındırıyor.
Mahkeme, ifade hürriyeti sınırlamalarında "kuvveden fiile geçme riski"ne dikkat etmiş ve ifade sahibinin kitlelere seslenme gücüne göre değerlendirilmesi gerektiğini belirtmiştir.
Mahkeme, ifadenin "demokrasi haricinde bir anlayışla algılanıp devlet aleyhine bir süreç yaratmayacak" olması gerektiğini vurgulamıştır.
51:33Siyasi Partiler ve Yasalar: Siyasi Partiler Kanunu'nda "faşist" ve "komünist" kelimesinin geçtiği partilerin kurulması yasak olmasına rağmen, Türkiye'de komünist partilerin varlığı eleştirilmektedir.
Refah Partisi'nin kapatılma nedeni olarak %20'yi aşan oy alması ve laiklik karşıtı söylemlerle ilgili iddialar öne sürülmüştür.
Konuşmacı, yasaların uygulanmayacaksa koyulmaması gerektiğini ve uygulanmayan yasaların toplum ve yasa koyucu arasında uçurum yarattığını belirtmektedir.
55:30Toplumsal Sorumluluk ve İfade Özgürlüğü: Doksanlı yıllarda yaşanan olaylar sırasında, belediye başkanı veya parti genel başkanı gibi kişilerin toplumu tahrip edebilecek cümleler ortaya koyması, geniş kitleleri terörize edebilme riski oluşturabilir.
Demirtaş davasında Türkiye Cumhuriyeti'nin savunmasının temelinde, ifade özgürlüğünün sınırları içinde kalmaması ve toplumu tehlikeye atma riski bulunmaktadır.
İfade özgürlüğü, hukuk ve adalet üçgeninde her birinin donanımına ihtiyaç vardır.
57:04İngiltere'deki İfade Özgürlüğü Örneği: İngiltere'de The Guardian gazetesine, seçimlere doğru yapılan ve başbakanın şerefine zarar veren bir yazıdan kaynaklı olarak onbeş gün kapatma cezası verilmiştir.
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, kararı meşru bulmasına rağmen orantılı olmadığını, seçimlerin bitmesiyle bu cezanın gereksiz olduğunu belirtmiştir.
İngiltere devleti, gazetenin tirajının belirli katı kadar ceza ödemeye mahkum etmiştir.
58:31İfade Özgürlüğünün Sınırları: İfade özgürlüğünün yasal, meşru bir amaca yönelmeli ve orantılı olması gerekmektedir.
Türkiye Cumhuriyeti'nin en çok yargılama sürecine muhatap olduğu alanlardan biri, ifade özgürlüğünün sınırları içinde kalmaması ve ulusal güvenlik, toprak bütünlüğü, kamu düzeni gibi konularla ilgili kararlar olmuştur.
Son bir-iki yılda Türkiye aleyhine açılan dava sayısı artmıştır.
1:00:02Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararları: 2010 ve 2012 anayasa değişiklikleri ve kanun değişiklikleri, bireysel başvurularla beraber Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nde yapılan başvuru sayısını azaltma ve yargısal bazda kendimize çeki düzen vermeyi amaçlamıştır.
Türkiye'nin son dönemde en çok yargılama sürecine muhatap olduğu alanlar, ulusal güvenlik, toprak bütünlüğü, kamu düzeni ve suç önlenebilmesi konularında alınan mahkeme kararlarıdır.
Avustralya'da yayınlanmış bir kitabın İngiltere'de özet olarak bir gazete tarafından 1986 yılına ait yayınlanması ve mecmuaya çevrilmesi davasında gazeteciler ceza almıştır.
1:02:37Siyasi Partiler ve Terör Örgütleri: İspanya'da Batasuna partisi, Bas bölgesinin ayrılmasına yönelik ETA terör örgütünün siyasi ayağını oluşturmuştu.
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, siyasi partilerin doğrudan bir terör örgütüyle ilişkili hususları parti tüzüğüne aktaramayacağını ve propaganda aracı olarak kullanamayacağını belirtmiştir.
Türkiye'de ifade özgürlüğü alanında açılan davaların büyük bir kısmı basın özgürlüğü noktasında, düşünce özgürlüğünden ziyade ifadeyi yayma hürriyeti konusundadır.
1:04:43İfade Özgürlüğünün Sınırları ve Avrupa Birliği: İfade hürriyeti, basın hürriyeti ve bunu yayma hürriyeti vardır, ancak bir sınırı vardır.
Eğer idari mekanizmaların önleyemeyeceği şekilde, demokrasi haricinde bir modeli yürütmeye gayret edilirse, bu sınırları aşmıştır.
Avrupa Konseyi'nin temel ahlaki şartı, diğer devletlerde demokrasinin yaşaması ve terörize olmuş süreçlerin engellenmesidir.
1:07:311999 Marmara Depremi ve RTÜK Kararı: 1999 yılında Marmara Depremi'nde 30 bin yakın vatandaş hayatını kaybetti.
Ekim 1999'da bir televizyon kanalı, Marmara Depremi'nden sonra "psikopatların çıkarılması" konulu bir yayın yaptı.
RTÜK, bu yayının anayasanın genel ilkeleri, demokratik kurallar ve insan haklarına aykırı olduğunu belirterek kanalı 6 ay kapatma kararı aldı.
1:10:04Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin Kararı: Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, Türkiye'nin RTÜK kararıyla kanalı kapatma davasını kaybetti.
Mahkeme, yayın yapan kişinin ifadesinin insanları birbirine düşürebilecek bir gücü olmadığını ve bu yapıyı Türkiye Cumhuriyeti'nin ulusal bütünlüğü aleyhinde faaliyette bulunmamaktadır şeklinde değerlendirdi.
Mahkeme, yayın yapan kişinin "siz de bizim gibi düşünseydiniz bunlar olmayacaktır" ifadesinin bilimsel bir yanının olup olmadığına karar vermedi.
1:12:34İsviçre'deki Sergi Davası: İsviçre'de bir sergide, bir ressamın insanların hayvanlarla cinsel ilişkilerini gösteren 3 resmi sergiden çıkarıldı.
Ressam, İsviçre'nin demokrasisi ve sanat özgürlüğü gerekçesiyle dava açtı.
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, serginin herkese açık olması ve 18 yaş altı çocukların da katılması nedeniyle ressamın cezasının anayasaya aykırı olmadığını kararlaştırdı.
1:17:17Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ve Temel Haklar: Anayasa'nın 91. maddesinde yer alan kanun hükmünde kararname, 1971 yılında Fransa'dan Türkiye hukuk sistemine dahil olmuştur.
2017 Anayasa değişikliği ile yürürlüğe giren Cumhurbaşkanlığı kararnamesi, temel hak ve hürriyetleri düzenlemeye yetki vermektedir.
Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile yapılan düzenlemeler, kanunla çatıştığı durumda kanunun daha üstün olduğu belirlenmiştir.
1:19:44LGBT Bireylerine Yönelik Eylemler ve Toplum Algısı: Konuşmacı, LGBT bireylerine yapılan eylemleri toplum algısı neticesinde değerlendirmek için insan hakları açısından yorum yapmayı teklif ediyor.
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin ölçüm normlarından biri toplumun genel duyarlılığıdır ve bu algı varsa mahkeme ve idarenin almış olduğu karar uygundur diyor.
Konuşmacı, toplumda kimlik sahibi olmaya gayret eden bireylerden bahsederek, İstanbul Sözleşmesi çerçevesinde bu konuda fikir ayrılığı olduğunu ifade ediyor.
1:22:15Etkinlikteki Teşekkürler: Konuşmacı, hukuk alemindeki değerli dostlarına ve etkinliği düzenleyen kişiye teşekkür ediyor.
İstanbul merkezli British Centra'nın etkinliğin sponsorluğunu üstlenmesi için teşekkür ediliyor.
İngilizce'nin önemini vurgulayarak, bu platformda bir araya gelme kabiliyet sağladığı için teşekkür ediliyor ve benzer buluşmaların artması isteniyor.

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ve İfade Özgürlüğü Üzerine Hukuki Sunum

Yapay zekadan makale özeti

Yanıtı değerlendir