Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu belgesel, İstanbul Kapalıçarşı'nda ve Sultan Hanı'nda Türk halılarının nasıl yapıldığını gösteriyor. Videoda Cuma Öztürk (çoban), Naciye Öztürk (eğrici), Ali Temel (tasarımcı) ve Gülendam Aslanhan (dokuma ustası) gibi halı yapımının farklı aşamalarında çalışan kişiler yer alıyor.
- Video, Türk halılarının yapım sürecini adım adım anlatıyor: koyun yünü kırpma, eğrici tarafından ipliklere dönüştürme, doğal boyalarla boyama, motiflerin hazırlanması, dokuma, kırpma, yıkama ve dövme aşamaları detaylı olarak gösteriliyor. Halıların her santimetrekaresinde en az dokuz düğüm olduğu ve büyük halıların binlerce düğüm içerdiği belirtiliyor. Ayrıca, halıların kalitesi ve fiyatları hakkında bilgiler veriliyor; en pahalı halıın 21 milyon pound (34 milyon dolar) olduğu ve Kapalıçarşı'da satılan halıların toptan satış fiyatından daha yüksek olduğu ifade ediliyor.
- 00:03İstanbul Kapalıçarşı'nda Türk Halıları
- İstanbul Kapalıçarşı, Türk halılarının gerçek evi olup, el yapımı halıları almak için dünyanın her yerinden insanlar buraya geliyor.
- Halı yapımı Türk tarihine ve kültürüne örülmüş durumda ve en çok Türkiye'nin kurak merkezi ovası olan Sultan Hanı'nda gerçekleşiyor.
- Sultan Hanı yüzlerce yıldır halı yapımının başkenti konumunda ve hala bu halıları geleneksel yöntem ve malzemelerle yapıyorlar.
- 00:51Yün Hazırlama Süreci
- Halı yapımı yünle başlıyor; yerel bir çoban olan Cuma Öztürk, çoban değneğini makas bıçağıyla değiştirerek koyunun tüylerini kırpıyor.
- Yıkandıktan ve tarandıktan sonra yün yerel eğrici Naciye Öztürk'e veriliyor, Naciye'nin görevi gevşek karışık iplikleri sert ipliklere dönüştürmek.
- Naciye'nin uzman ellerinde her kalınlıkta yün üretebiliyor ve her gün iki kilo yün sarıyor, bu orta boylu bir halının çeyreğine yetecek kadar.
- 02:07Yün Boyama Süreci
- Neredeyse kimse koyun renginde bir halı istemez, bu yüzden iplikler mordan adındaki bir kimyasala batırılarak boyanın yapılmasına izin veriliyor.
- Elli kiloyu boyaya hazırlamak dört saat sürüyor ve kimyasal yıkamadan sonra yün sertleşmeye başlıyor, bu yüzden yeniden yıkanmalı ve santrifüjle kurutulmalı.
- Türk halılarında doğal bitkisel pigmentlere dayalı renkler kullanılır, ceviz kabuğu da bunlardan biri olup, elli kiloluk yün eklenmeden önce yediyüzelli gram ceviz kabuğu çözülüyor ve yün oniki saatliğine bırakılıyor.
- 04:11Halı Motifleri ve Dokuma Tekniği
- Halılarda kullanılan motiflerde renkler kadar geleneksel olup, Ali Temel gibi modern tasarımcılar Türkiye'nin eşsiz mirasını korumaya çalışıyor.
- Halıdaki her püskül dikkatlice örülmüş bir parça yün ve karmaşık bir tasarımı olan büyük halıların içinde binlerce düğüm olabilir.
- Eskiden tüm bunlar hafızanın göreviydi ama şimdi basit bir çözümü var; kareli hale getirip yazıcıdan çıktısını alıyorlar, kadınlar bu kareleri sayarak dokuyorlar.
- 04:59Halı Dokuma Süreci
- Gülendam Aslanhan oniki yaşından beri halı dokuyor ve her santimetrekarede en az dokuz düğüm var, yüzseksen'e yüzkırk halıda ikiyüz binden fazla düğüm olacak.
- Sabah sekiz'de oturup akşam altı'da çalışan Gülendam gibi uzman bir dokumacının elinde bile bu halıyı bitirmek bir ay sürüyor.
- Dokuma tezgahından çıkan halı yüksek fiyata satılmak için fazla kalın ve sert kırpılması gerekiyor, elektronik tıraş makinesi kullanılarak saçılabilecek sert dış iplikler kesiliyor.
- 06:18Halı Temizleme ve Değerlendirme
- Halı deterjanla yıkanıp yumuşatılıyor ve temizleniyor, kuruduğu zaman eski görünümlü makineye konuluyor.
- Silindir dakikada yaklaşık kırkbeş kere dönüyor ve içindeki halıların birbirine vurarak dövülmesini sağlıyor, yıkama, kuruma ve dövülme en az dört defa tekrarlanıyor.
- Büyük bir halı toptan satışla yedibin dolar civarına denk geliyor, Kapalıçarşı'da fiyatı çok daha fazla yükselecek ve satılan en pahalı halı yirmibir milyon pound (otuzdört milyon dolar) değerinde.