Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, 1964 doğumlu, emekli devlet memuru ve inşaatçı Ekrem Akkaya ile yapılan bir röportajdır. Ekrem Akkaya, Çormili Kargı ilçesi Gökçe Doğan köyünden ve 2008'den beri saz yapımı yapan bir ustadır.
- Videoda Türk sazlarının çeşitliliği, özellikleri ve saz yapımının tüm aşamaları detaylı olarak anlatılmaktadır. İlk bölümde Ekrem Akkaya'nın saz yapım süreci (dut ağacı seçimi, oyma, sap takma, kapak yerleştirme ve perde bağlama) gösterilirken, ikinci bölümde bağlama ailesinin farklı türleri (cura, cüro bağlama, dede sazı, kesik saz, divan sazı, meydan sazı) tanıtılmaktadır.
- Ekrem Akkaya, 60-70 civarında saz yapmış olduğunu ve bunların hepsinin hatırası olduğunu, satmak istemediğini belirtmektedir. Ayrıca sazların ses özellikleri ve farklı çalınma teknikleri hakkında da bilgiler verilmektedir.
- 00:20Kızılırmak Şarkısı
- Kızılırmak'ın Gargın Ovası'ndan bakışları anlatılıyor.
- Şarkıda "seni alam kaçam yarim yarim yarim dağların arasından" sözleri tekrarlanıyor.
- Kızılırmak'ın kızlar ovaya indiği ve ikisinin hakkında söylenenlerin bilinmediği ifade ediliyor.
- 02:07Ekrem Akkaya'nın Hayatı
- Ekrem Akkaya, 1964 doğumlu, Çormili Kargı ilçesi Gökçe Doğan köyü nüfusuna kayıtlı.
- 1974'te ilçeye nakledilmiş ve 1979-1980 olaylarında terör olayından dolayı liseden ayrılmış.
- Petit'ten emekli olmuş, 30 yıla yakın hizmet vermiş ve esas işi inşaat.
- 02:49Sazla İlk Tanışma
- 1979'da bir teyzesinin çocuğu katledildiğinde, liseli bir abisi ona divan sazı hediye etmiş.
- Sazın döşü çökmüş, sap eğilmiş, perdenin bir kısmı yok, kırılmış ve çatlamış durumda.
- Tel ve saz olmadığı için, telleri bulup çiviyle çakarak sazın döşünü tamir etmiş.
- 03:21Sazla Müzikle İlk İlişki
- 1976-1977 yıllarında "Gurbete geçse başına neler gelirdi?" ve "Garip sıla yaş gözüne dolar gelir" gibi klasik parçaları sazla çalmış.
- "Bin cefalar etsen ve sonra dostum" adlı Ali Sultan'a ait eseri öğrenmek için üç gece uyumadan çalışmış.
- Mustafa Köse ve Şaban Kapıcı adlı arkadaşlarıyla birlikte sazla müzik yapmaya başlamış.
- 04:16Saz Yapımına Başlangıç
- 1978-1979 yıllarında okulu bırakınca, inşaatçı Hüseyin Kireç (Minareci lakaplı) adlı bir arkadaşla tanışmış.
- Minareci lakaplı arkadaş, içki seven biri olup sazını Leobi'ye bırakmış.
- Sabahın akortunu öğrenmiş ve bir ay boyunca bu akort üzerinde çalışmış.
- 05:18Düğün Ekibi ve Saz Yapımına Devam
- Düğün ekibi kurmuş ve düğünlerde 20 yıla yakın çalmış.
- Yaş itibariyle gürültü ağır gelmeye başlayınca ve yapım aşamasına başlayınca saz yapımına devam etmiş.
- 2008'de dedesinin meyvesini yediği dut ağacının dalını keserek saz yapımına başlamış.
- 06:57Saz Yapım Süreci
- Saz yapımında ağacın zemheri (aralık) döneminde kesilmesi gerektiğini öğrenmiş.
- Ağaçları Kasım-Aralık zember döneminde kesip, kabuklu şekilde getirip dinlendirip motorlu testereyle kesiyor.
- Ağaç çapı büyükse yarma tekneleri, küçükse ikiye yarma yapıyor, daha küçükse dal tekne alıyor.
- 07:36Saz Yapımının Detayları
- Ağaç 8 milim kalınlığında yaşken oyuyor, önce kafasını motorla alıp dış kısmını tasarlıyor.
- Ağaç kuruyunca inceltiyor ve son şeklini veriyor.
- Yapım aşamasında 40 cm tekte dörde bölüyor, uzun sap ölçüsünü beş ile çarpınca kesik, dört ile çarpınca ve kesik ölçüsünü veriyor.
- 08:46Saz Yapımının Son Aşamaları
- Boncuk (tutkal) adı verilen malzemeyi hazırlayıp, 15-20 lira harcayarak hazırlıyor.
- Sapı taktıktan sonra kapak geliyor, payda verip takıyor ve sapın tesviyesini yapıyor.
- Zımparadan sonra ver ekliyor, perdelerini bağlayıp tekne yapıyor.
- 09:54İlk Yapılan Saz ve Saz Yapımı Hakkında Düşünceler
- İlk yaptığı saz, takdir yaşayan bir saz olup, acemi sazı değil.
- Bu sazı hiç satmamış, hem anı var hem de dedesinin çocukluğunda meyvesini yediği dut ağacı.
- Bu zamana kadar yaklaşık 60-70 saz yapmış ve satmak istemiyor.
- 10:43Saz Yapımının Önemi
- Her meslek dalında emek ve sevgi çok önemli, özellikle müzik aletlerinde daha da baskın.
- Saz yapımında oduna can veriyor, her keserin darbesinde bir emeğin var.
- Sazları çocukları gibi seviyor ve sipariş alırsa yapıyor, internette de satış sistemi var.
- 11:50Saz Yapımının Matematiksel Boyutu
- Sazın son şeklini verdikten sonra sapı takıyor ve tel boyu ölçüyor.
- Tel boyu, eşikten üst üste olan ölçüye göre belirleniyor.
- Saz ailesi geçmişten düşünüldüğünde kalabalık, gündemde olan cra, büyücü bağlama ve normal bağlama var.
- 13:18Saz Ailesi ve Çalma Teknikleri
- Saz ailesi çok zengin ve geniş olup, divan sazı, meydan sazı ve kopuz teber gibi farklı sazlar bulunmaktadır.
- Cemevlerde kullanılan her amaca uygun sazlar mevcuttur ve çalma teknikleri farklılık göstermektedir.
- Saz yapımı için genellikle oyma tekniği tercih edilmekte, yaprak tekniği ise daha az tercih edilmektedir.
- 13:55Saz Yapım Teknikleri
- Yaprak tekniği, tek kütükten bir tekne çıkarmak yerine, şeritte dört mm ayarını biçip, özel bir ocakta ısıtıp eğip şekle vermek anlamına gelmektedir.
- Yaprak teknesinin hazzı ve tınısı oyma teknesine göre farklıdır ve daha değerlidir.
- Saz yapımında HDP 35'lik misina kullanılmaktadır ve bu misina siyah kumaş boyasıyla sirke ilave edilerek hazırlanmaktadır.
- 14:42Perde Tekniği
- Perde yapımında saat yönünün ters tarafa doğru kaç kat yapılacaksa o kadar düğüm atılmaktadır.
- Perde yapımında düğüm atmak için top kullanılmaktadır ve düğümler mümkün mertebe sıkı bir şekilde birleştirilmektedir.
- Perde tekniği, bağlama ailesinin sazlarının çalınmasında kullanılan bir yöntemdir.
- 15:47Bağlama Ailesi Sazları
- Bağlama ailesinin sazları, bağlama ile meydan sazına kadar çeşitli türlerden oluşmaktadır.
- Üç telli cura, bağlama ailesinin en küçük ferdi olup, cüro bağlama ise yeni başlayan çocuklarda kullanılmaktadır.
- Dede sazı (balta sazı) adı verilen özel bir bağlama türü, cemevlerinde kullanılan ve dedelerin çaldığı bir saz türüdür.
- 19:01Kesik Sazlar
- Kesik saz, bağlama ailesinin bir türüdür ve ismi genellikle oktav ile ilgili doğu perdesinde üst eşik doğu perdesinde olduğu için doğu kesik olarak adlandırılmaktadır.
- Normal bir bağlama türü olan 41 beden, Anadolu'da kullanılan bir saz türüdür.
- Divan sazı, bağlama ailesinin en büyük sazıdır ve Kırıkkale, Keskin ve Kırşehir yörelerinde kullanılan bir saz türüdür.
- 23:05Meydan Sazı ve Sazın Kelepçesi
- Meydan sazı, bağlama ailesinin en büyük sazıdır ve meydanlarda çalındığı için büyük volümler ses almak için yapılmıştır.
- Sazın kelepçe adı verilen bir aleti vardır ve bu alet R perdesine atıldığında saz R kesik olur.
- Sazın kelepçesi genellikle bayanlar tarafından kullanılmaktadır ve sesin hançsına göre farklı teknikler uygulanmaktadır.