Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- "Büyükbaş Baktı" programında zooteknist Ömer Sefa Özçeban ve veteriner hekim Tahir Baykal, çiftlik ortamında buzağı bakımı ve gelişim teknikleri hakkında kapsamlı bilgiler paylaşmaktadır.
- Video, buzağıların doğumdan itibaren tüm yaşam aşamalarını ele almaktadır. İçerikte doğum padoğuunun önemi, kolostrum sunumu, buzağı kulüplerinin yapısı, beslenme teknikleri, sütten kesim süreci ve probiyotik kullanımı gibi konular detaylı şekilde anlatılmaktadır. Ayrıca, buzağıların boynuz köreltme uygulaması ve doğumdan önce yapılması gereken aşılar hakkında bilgiler de verilmektedir.
- Videoda ayrıca kolostrumun kalitesi, refraktometre ile ölçümü, Brix değerlerinin önemi, kolostrum bankası oluşturma yöntemleri ve soğuk havalarda buzağılara yapılan işlemler gibi pratik bilgiler de sunulmaktadır. Buzağıların ilk beş gün padoklarda, sonrasında ise özel buzağı kulüplerine yerleştirilmesi süreci ve bu süreçte dikkat edilmesi gereken teknik detaylar da açıklanmaktadır.
- 00:13Buzağı Doğumundan Önce Hazırlık
- Zooteknist Ömer Sefa Özçeban ve veteriner hekim Tahir Baykal, buzağıların doğumdan itibaren nasıl bakıldığı ve soğuk havalarda yapılan işlemler hakkında bilgi verecekler.
- Yeni doğan buzağının doğum anındaki alındığı yer çok önemlidir, doğmadan birkaç gün önce doğum yeri yağmuru, sıcağı ve soğuğu kesebilecek şekilde ayarlanmalıdır.
- Doğum padoğu, hayvanın ilk dünyaya geldiği andan itibaren dışarıdaki mikroorganizmaları ve hastalık yapıcı etkenleri almaya başlamasını engellemek için atlıklı, ısıtıcılı ve kontrol edilebilen bir ortam yaratmak için kullanılır.
- 01:36Doğumhanede Kontrol
- Doğumhanede hayvanların karışık vaziyette olmaması, doğacak hayvanın tespitini kolaylaştırmak ve doğma müdahalelerini gerekli zamanda yapabilmek için kontrol amaçlı bir ortam yaratılmalıdır.
- Dokuz ay boyunca gözünüz gibi baktığınız ineğiniz size bir buzağı veriyor, bu buzağının kısa sürede ayağa kalkıp sağlıklı bir şekilde yaşamasını istiyorsanız doğumhane olmazsa olmaz bir araçtır.
- Büyük işletmelerde düzenli olarak doğumları olan ve sütten kesime hazır olan hayvanlar buzağılar olur.
- 02:34Yeni Doğan Buzağının Kontrolü
- Yeni doğan buzağı annesinden çıktığı yere düştüğünde öncelikle sağlık durumu kontrol edilmeli, doğumda zorlanıp yavru sularını yutmuş olup olmadığı, nefes alıp almadığı ve kendine gelip gelmediği incelenmelidir.
- İneğin buzağısını yalamasına izin verilmelidir çünkü yalama kan akışını sağlar, termal regülasyonu sağlar ve buzağının üşümesine engel olur.
- İneğin buzağısını yalaması masaj yaparak kan akışını sağlar ve buzağıya hayat verir.
- 03:38Acil Müdahale Yöntemleri
- Bazı çiftçiler doğan buzağıyı arka bacaklardan asarlar, ancak bu yöntem gerekli durumlarda ve veteriner hekimin kontrolünde yapılmalıdır.
- Yeni doğmuş bir hayvanı ayağından tutup sallandırdığınızda karın organları diyaframa baskı yapabilir ve diyafram yırtılmaları olabilir.
- Buzağınız aşırı şekilde yavru sularını yutmuşsa, kendine gelmiyorsa ve beş-on saniye içinde nefes almaya başlamamışsa acil müdahale olarak kaldırıp asmak gerekir.
- 04:49Solunum Uyarımı Yöntemleri
- Buzağı doğduktan sonra ağzını burnunu aspire etmek gerekir, bazı kişiler burun deliklerine okaliptüs sürebilir veya saman köpüğü ile uyarıcı hareketler yapabilir.
- Zor doğum olan hayvanlarda, özellikle kendimiz doğuma müdahale ettiğimiz hayvanlarda soluk almaya geç başlıyor, bu durumda naneli okaliptuslu vikis tarzı bir şey burnuna değdirilerek uyarıcı etki sağlanabilir.
- Bazı yörelerde soğan kırılıp buruna sürülür veya başına soğuk su dökülür, ancak soğuk su dökmek için bütün vücudu ıslatmak yerine daha çok kafaya soğuk su dökülmelidir.
- 06:22Buzağının Pozisyonu ve Göbek Kordonu
- Buzağı normal çıktı ve soluk alışverişinde sorun yaşamıyorsa, ayağa kalkmaya ve oturmaya çalışıyorsa soğuk su dökme gibi müdahaleler gerekmez.
- Buzağı baygın ve kendine gelmiyorsa, soluk alışverişini dinlemelisiniz; başlamadıysa su dökmek, burun temizlemek, ağız boşluğundaki salya ve yavru suları temizlemek ve göğüs bölgesine masaj yapmak gerekir.
- Buzağı bir an önce sternal pozisyonuna (dört ayağının üstüne oturduğu pozisyon) getirilmelidir, böylece her iki akciğerde rahat nefes alıp verebilir ve akciğerlerde biriken sıvılar ağzından atılabilir.
- 08:24Göbek Kordonu Bakımı ve Buzağının Ayrılması
- Göbek kordonu, yavru anne karnındayken beslenir ve vücuttan anne ucundan çıktığı andan itibaren yere temas ederek açık bir yara oluşturur.
- Bu yaradan mikroorganizmaların girmesini engellemek için dezenfekte edilmeli ve belli boyutta ise kendine bağlanmalı veya özel klipslerle mikrop girişini engellemelidir.
- İyot dezenfeksiyonu veya antibiyotikli spreyler kullanılabilir, mühim olan orayı dezenfekte etmek ve dışarıyla bağlantısını kesmektir.
- 09:16Buzağının Annesinden Ayrılması
- Buzağı doğumhaneden farklı bir yere çıkar, bazı çiftliklerde anne ile beraber birkaç gün kalıp ağız sütün direkt anneden alıp verebileceği sağımhaneler vardır.
- Uygun bir yer yoksa buzağı anneden uzaklaştırılmalıdır çünkü yeni doğmuş savunma sistemi çalışmamış bir hayvan, büyük hayvanlar yaşadığı ortamdan mikropların yükünü alabilir.
- Anne ile buzağı arasındaki doğal bağ, buzağı ayrıldığında hem annede hem buzağıda bağırma, birbirlerini arama ve stres durumları gibi sıkıntılar yaratabilir.
- 11:26Buzağılara Kolostrum Verme Önemi
- Buzağılara ilk saatte içebildiği kadar kolostrum vermek en önemli şeydir.
- En az iki saat içerisinde dört litre kolostrum vermek gerekir ve bunu ne kadar erken çekersek o kadar iyi olur.
- Buzağılarda bağırsaklardan immünglobülün emilimi dört saat sonra azalır, altı saat sonra daha çok azalır ve yirmidört saat sonra bitmiş olur.
- 12:18Kolostrum Verme Tekniği
- Hayvan sterner pozisyona gelmiş ve kendinde olduğunda, bir an önce annesinden üç buçuk-dört litre kadar süt verilmelidir.
- Mide kapasitesi önemli olduğundan, içemeyeceği şekilde zorlanırsa akciğere kaçma durumları (aspirasyon) olabilir.
- Emme refleksi sıkıntılı bir durum olduğunda veteriner hekimden yardım alarak sondayla süt içirilmelidir.
- 13:15Kolostrum Kalitesi ve Ölçümü
- Kolostrum, hayvanın ilk doğduğu zaman verdiği ilk süt olup, sütün kalitesine çok dikkat edilmelidir.
- Kolostrum kalitesini öğrenmek için refraktometre kullanılır ve istenen Brix değeri 24-26 şeklinde olmalıdır.
- Brix değeri 22'nin altını kullanmak uygun değildir çünkü hayvana faydası olmaz.
- 14:04İrk Bazında Kolostrum Kalitesi
- Kolostrum kalitesi hayvanın ırkına göre değişir; Holsteinlar için 24-26 değerleri baz alınırken, Jersey için 26-27 değerleri daha uygun olabilir.
- Hayvan doğurduğu zaman ilk gelen sütün macun kıvamında bir yoğunluğu olması gerekir.
- Duru bir süt, buzağı karnını doyurabilir ancak immün sistemi geliştirme anlamında hiçbir faydası olmayacaktır.
- 15:28Refraktometre Kullanımı
- Her işletmede bir tane refraktometre bulunması tavsiye edilir, bu alet 500-600 lira bandında bir fiyata sahiptir.
- Refraktometre, sütçülerin kullandığı, içinde su var mı diye baktığı tek gözle baktığı aletin ismidir.
- Refraktometre ile hem pasif transfer oluşmuş mu oluşmamış mı hem de kolostrumun kalitesi kontrol edilebilir.
- 16:24Pasif Transfer Oluşmayan Buzağılar İçin Çözüm
- Sütün Brix değeri 23-22'nin altına gelmeye başladığında, daha önce doğan yaşlı ineklerden alınan kolostrum kullanılabilir.
- Kolostrum bankası kendi çiftliğinizde oluşturmak çok önemlidir.
- İlk doğuran düvelerdeki kolostrum zayıf olabilir, bu durumda daha yaşlı hayvanlardan alınan kolostrum daha faydalı olabilir.
- 18:31Dondurulmuş Kolostrumun Kullanımı
- Dondurulmuş kolostrum yaklaşık 40-42 derecede bir suya konularak benmari usulde çözdürülür.
- Çözme işlemi çok hızlı yapılmamalı, 45 dereceye kadar ideal olup, daha yüksek sıcaklıklarda immünglobulin protein yapısı bozulabilir.
- Dondururken de hızlı bir şekilde dondurulmalı, taze durdurulacaksa bir günü geçmemelidir.
- 19:48Kolostrum Bankası ve Mekonyum
- Kolostrum özellikle Amerika'da bir sektör haline gelmiş durumda ve kolostrum bank diye adlandırılan sadece kolostrum satan firmalar vardır.
- Kolostrum litresi 100-150 dolara daha yüksek fiyatlara satılabilmektedir.
- Buzağılar doğduktan sonra ortalama 3-4 saat içinde mekonyum yapmalıdır, bu süre zarfında mekonyum aranmalıdır.
- 21:57Buzağıların Bakımı
- Buzağılar korunaklı kulübelere alınır.
- Kulübelerde ısıtma sistemleri farklı ve kuvvetli ultraviyole kırmızı ışık veren lambalar kullanılır.
- Bu lambalar hem hayvanı ısıtır hem de altındaki mikropları öldürmek için kullanılır.
- 22:21Buzağıların Bakımı ve Kulübeleri
- Buzağılar ilk beş gün padoklarda tutulur çünkü bu dönemde hastalıklara karşı savunmasızdırlar.
- Buzağı kulüpleri yerden en az yarım metre yükseklikte, aralı tahtalardan oluşur ve gübrenin hayvanın üzerine ulaşmaması için tasarlanmıştır.
- Kulübelerin tahtaları paralel konumlandırılır, böylece buzağılar tırnaklarını araya takmadan ayakta durabilirler ve kemik veya bağ doku problemleri yaşanmaz.
- 24:35Kulübelerin Özellikleri ve Hava Kontrolü
- Kulübeler kışları korunaklı, yaz için ise fanlar ile havalandırılır.
- Fanlar kışın hayvanların gübrelerinden oluşan gazların akciğer problemi yaratmasını engellemek için, yazın ise sıcaklığı düşürmek ve sinek mücadelesinde kullanılır.
- Kulübelerde taze su her gün değiştirilir ve yosun oluşumu engellenir.
- 26:28Besleme ve Yem Yönetimi
- Buzağılara günlük tüketime göre pelet yem verilir, nişasta değeri çok önemlidir çünkü buzağının gelişmesi ve savunma sistemi çalışması için enerji sağlaması gerekir.
- Yazın fazla yem vermek tehlikelidir çünkü buzağıların tükürüyle ısınarak küflenmeye başlar ve toksin üretir.
- Buzağıların en büyük problemlerinden biri yerden ve yemlerden aldığı klosteriler hastalıklarıyla alakalı ishallerdir.
- 27:32Rumeli ve Kaba Yem
- Buzağıların doğduğunda probiyotik kullanılır ve kaba yem (ot veya saman karışımı) bir haftalık beş günlükken önde bulundurulur.
- Kaba yem, hayvanın kendine geldiği andan itibaren önde bulunmalıdır ve hayvan doğası gereği aşırı şekilde tüketemez.
- Dezenfektan bidonları üstten kesilerek demire monte edilerek yumuşak ve temizlenebilir bir kova yapılarak hayvanlara sunulur.
- 29:15Süt veya Mama İkamesi
- Buzağılara süt veya mama ikamesi yapılır, mamanın kalitesi çok önemlidir çünkü sütün yerini yüzde yüz şekilde tutabilecek mama icat edilmedi.
- Sağım sisteminde problemler varsa, gizli mastitler varsa veya sütü sağlıklı bir şekilde uzaya ulaştırmakta zorlanıyorsanız mama tercih edilebilir.
- Mama kullanırken ineğin sütündeki kuru maddeye, tereyağı ve proteine dikkat edilmeli, kaliteli bir mama kullanılmalı ve belirli sıcaklıkta eritilmelidir.
- 31:36Besleme Sıklığı ve Sütten Kesme
- Buzağılarda iki öğün besleme yapılır, sabah ve akşam üç buçuk-dört litre süt verilir.
- Buzağılar büyüdükçe süt tüketimi artar, bir aylık olduğunda ortalama üç buçuk-dört litre süt verilir.
- Sütten kesme işlemi son on-onbeş güne yayılır, hayvanın durumuna göre uzatılabilir veya azaltılabilir.
- 33:31Sütten Kesim Süreci
- Hayvan tek başına günde bir buçuk kilo veya daha fazla pelet yem tüketiyorsa, bu hayvanın Rumeli'nin geliştiğine kanaat getirilir.
- Hayvanın dışkısında sindirme durumu kontrol edilerek sütten kesim kararı verilir.
- Sütten kesim sırasında hayvanı strese sokmadan, bir öğün süt verip bir öğün değişik bırakma taktikleri kullanılır.
- 34:14Sütten Kesim Stratejileri
- İşletmeye göre süt miktarı azaltılır, öğün sayısı azaltılır veya ikisi birlikte yapılır.
- Soğuk havalarda (Afyon, Erzurum, Kars gibi bölgelerde) gece eksi 10-20 derece düştüğü yerlerde buzağılara gece bir öğün daha eklenir.
- Süt miktarı ve öğün sayısı sürekli değiştirilmemeli, aksi takdirde hayvanın sindirim sistemi cevap veremeyebilir ve ishal yapabilir.
- 35:41Probiyotik ve Prebiyotik Kullanımı
- Probiyotik ve prebiyotik kullanımı hayvanların sütten kesim ağırlıklarına olumlu etki eder.
- Prebiyotikler bağışıklık sağlamak ve yemden yararlanması anlamında faydalıdır.
- Probiyotikler canlı iyi bakterilerdir, sindirime destek olur ve bağışıklığı kuvvetlendirir.
- 36:42Probiyotiklerin Faydaları
- İyi bakteriler yavaş çoğalır, bu nedenle kötü bakterilerin karşısında daha hızlı çoğaltmak için probiyotik katkılar eklenir.
- Süt yağı düşüktür veya beslenmesinde problem yaşayan çiftliklerde probiyotikler önerilir.
- İshallerde probiyotikler antibiyotik kullanmadan ishali kesebilir.
- 37:46Antibiyotik Kullanımı ve Probiyotik Takviyesi
- Antibiyotik uygulaması hayvanın vücudunun her zerresini etkiler ve bağırsak floralarında işe yarayan bakterilerin sayısını azaltır.
- Uzun süreli ve etki alanı geniş olan antibiyotikler (isminde "la" uzantısı olanlar) vücutta işimize yarayacak bakterileri de öldürür.
- Antibiyotik etkisi geçtikten sonra probiyotik takviyesi ile işkembe tekrar canlandırılır.
- 39:00Boynuz Köreltme
- Boynuz köreltme, boynuzun köken aldığı deriden kalın olan noktaları yakma işlemidir.
- Boynuz kalemi kullanılarak etrafına vazelin sürülerek uygulama yapılır.
- Vazelin sürülmesi, boynuzun çevresindeki kılların kel kalmasını ve kostikle yakıldığında taşma yapmasını önler.
- 40:27Doğum Öncesi ve Doğum Sonrası Uygulamalar
- Hayvanlar doğmadan önce bidoz rota korona aşısı yapılır, doğumuna yakın 15-20 gün kala bir doz daha yapılır.
- Rota corona aşıları, buzağının doğduğu zaman viral etkenlere karşı (rotavirüs ve koronavirüs) koruma sağlar.
- Hayvan doğduğu anda sekti serum (hiperimmünserim) uygulaması yapılır, bu uygulama kolostrumdan önce, yarım saat içerisinde yapılmalıdır.