Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Cüneyt Deva'nın sunuculuğunu yaptığı bir televizyon programında, 25 yıllık piyasa deneyimine sahip Arif Bey ve Vahdettin Bey gibi uzmanlarla yapılan bir röportajdır. Programda Alb Menkul Değerler'in sunduğu "Günden Kalanlar" adlı bir bölüm de yer almaktadır.
- Röportajda Türkiye'nin sermaye piyasalarının gelişimi, sorunları ve potansiyeli ele alınmaktadır. Konuşmacılar, sermaye piyasasının Türkiye için bir lüks değil, ihtiyaç olduğunu vurgulayarak, piyasanın büyümesinin fon arz eden ve talep eden arasındaki ilişkiyi sağlıklı şekilde kurmasıyla mümkün olduğunu açıklamaktadır. Ayrıca, Türkiye'nin sermaye piyasalarının henüz genç ve gelişmekte olduğu, halka arz seferberlikleri, bankacılık sistemindeki para akışı ve sermaye piyasalarının ülkenin ekonomik sorunlarına çözüm olabileceği konuları tartışılmaktadır.
- Programda ayrıca, Türkiye'nin ortalama eğitim seviyesinin düşük olması nedeniyle e-learning sisteminin henüz sağlıklı olmadığı, fon arz eden ve talep eden arasındaki dengesizliği gidermek için gerekli düzenlemelerin yapılması gerektiği vurgulanmaktadır. Konuşmacılar, şirketlerin kar payı dağıtımının yetersizliğini, sermaye piyasalarının tabana yayılması gerekliliğini ve yatırımcıların finansal farkındalığının önemini de ele almaktadır.
- 00:25Sermaye Piyasası Kurulu'nun Rolü
- Vahdettin Ertaş, pozitif ve yapıcı bir insan olarak tanımlanıyor.
- Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) öz düzenleyici ve denetleyici otoritedir, bir mahkeme değildir.
- SPK uygun gördüğü hallerde suç duyurusunda bulunarak defol konularını yargıya intikal ettirir.
- 01:01Yatırımcılar ve SPK Arasındaki İlişki
- Yatırımcılar karşılarında tek muhatap olarak SPK'yı görüyor ve sürekli her konuda oraya yükleniyor.
- SPK düzenler, denetler ve hakemlik yapar, ancak hiçbir zaman bir mahkeme değildir.
- Yargı sürecinin çok yavaş olması, yatırımcıların SPK'ya yüklenmesinin temel sebebi.
- 01:33Sermaye Piyasalarında Yaşanan Sorunlar
- Sermaye Piyasası Kurulu suç duyurusunda bulunsa da, çoğu vakada hiçbir şey olmuyor.
- Bazı firmalar havaalanında 15 ton altının eridiğini iddia ediyor, bu tür mağduriyetler yaşanıyor.
- Türkiye'de sermaye piyasasında hukuk bacağı eksik, 2013-2015 yılları arasında ihtisas mahkemeleri hazır olacak.
- 03:24Sermaye Piyasalarının Gelişimi
- Türkiye Cumhuriyet olarak 100. yılını tamamlamadı, son derece genç bir ülkedir.
- Türkiye'de 1981 yılında sermaye piyasası kanunu test edildi, 1985 yılında BIST kuruldu ve 1986'dan beri faaliyetlerine devam ediyor.
- Kısa geçmiş olan bir borsada yol kazaları normaldir, hukuk sistemi 50-100 yıl içerisinde öğrenecek ve yatırımcı kültürü gelişecek.
- 05:15Ekonomik Model ve Sermaye Piyasaları
- Türkiye para ve maliye politikalarıyla sevk ve idare edilen demode ekonomik modelle bir noktaya getirmeye çalışıyor.
- Sermaye piyasalarında az olsa bir kitle farkındalık oluştu, ancak bu farkındalık henüz çok geniş kitlelere yayılmamış.
- Türkiye ekonomik modelini update edecek ve sermaye piyasalarını devreye alacak.
- 06:55Kapanmış Firmalar ve Çözüm Önerileri
- Kapanmış firmalar iki türdür: faaliyetlerine devam ettiği halde kapanmış olanlar ve iflas edip kapanmış olanlar.
- 2001 bankacılık krizi döneminde kapanan firmalar içerisinde insanların yaklaşık 400 milyon dolar civarı bloke olan parası vardı.
- Çözüm önerisi olarak, kapanan firmaların azınlık paylarını hazineye devralınması ve insanların parasının ödenmesi öneriliyor.
- 08:28Halka Arz Seferberliği ve Yatırımcı Mağduriyeti
- 2013 yılları arasında yapılan halka arz seferberliğinde başarısız neticenin negatif geri beslemesi ile 2014 yılında yapılmaya çalışılan halka arzlara yeterli talep bulunamadı.
- Türkiye için 400-500 milyon dolar para artık çok küçük paralar ve Türkiye Cumhuriyeti bunu ödemeye muktedirdir.
- Faaliyetlerine devam ettiği halde insanların mağdur olduğu firmalardaki tasarrufları hazineye devralın ve vatandaşın parasını ödeyin.
- 10:24Sermaye Piyasalarının Önemi
- Bir ülkenin medeniyette borsasındaki yatırımcı yelpazesinin genişliği tartışmasız ve yoğunluğuyla da çok doğru orantılı bir şeydir.
- Gelişmiş ülkelere bakıldığında hepsi de sermaye piyasaları son derece gelişmiştir.
- Amerika kıtası krizden hızlı bir şekilde çıkıyor çünkü fonlama sermaye piyasalarına oluyor, Avrupa kıtası ise bankacılık sistemi üzerinden fonlamamaktadır.
- 11:02Yatırımcı Kültürü ve Koruma
- Halk finansal okuryazarı olmak zorunda değil, bilinçli yatırımcı olur ve bilinç düzeyini yükseltir.
- Yatırım danışmanları kar odaklı grupların içerisinde çalışıyor ve tasarruf sahibini korumaya kalktığı zaman işlem hacmi ve komisyon geliri düşüyor.
- Türkiye'de yatırım kültürü ve yatırımcı kültürü daha gelişecek, süreç istiyor ve şu anda çok yavaş oluyor.
- 12:09Sermaye Piyasalarının Ekonomik Etkileri
- Türkiye'nin fonlanmaya ihtiyacı var ve istikrarsızlık olunca reyting firmaları Türkiye hakkında olumsuz yazıyor, paranın maliyeti asıyor.
- Bankacılık sisteminde bir trilyon TL para var, bunun yüzde 5'i kamu mevduatı, yüzde 63'ü bireylerin mevduatıdır.
- Bankacılık sisteminde atıl duran parayı en azından yarısı sermaye piyasalarına çekilebilirse, Türkiye'nin istihdam sorunu dahil birçok sorunu çözülebilir.
- 13:25Sermaye Piyasalarının Sosyal Etkileri
- Zararlı ideolojiler yoksulluktan beslenir, yoksulluğun önünü kesmek için gelir dağılımındaki adaletsizliği düzeltmek gerekir.
- Gelir dağılımındaki adaletsizliği düzeltme özelliği olan en önemli açarlardan birisidir sermaye piyasası.
- Bireysel emeklilik sistemini önemsiyor ancak fonların getirileri zayıf çünkü uygun bir hisse senedi piyasası yok, Türkiye'de temettü verimliliği enflasyonun üstünde olan sadece 3-4 hisse senedi vardır.
- 14:47Sermaye Piyasası Teşvikleri ve Vakit Kaybı
- Konuşmacı, üç yıldır sermaye piyasası teşvikleri konusunda uğraştıklarını ve maliye bakanıyla görüşmeler yaptıklarını belirtiyor.
- Türkiye'nin sermaye piyasası konusunda vakit kaybettiğini, iki sene önce gündeme alınması gerektiğini vurguluyor.
- Sermaye piyasasının Türkiye için lüks değil, ihtiyaç olduğunu ve bu anlaşıldığında işlerin hızlı çözülebileceğini ifade ediyor.
- 15:40Devlet İşlemlerinin Yavaşlığı
- Konuşmacı, devletin elindeki imkanlarla bir halka arzla ilgili vergi ve teşvik çıkarmanın çok daha hızlı olabileceğini belirtiyor.
- Kendilerinin iki kişiyle bir hafta içinde bir dosya hazırladıklarını, devletin ise binlerce personeliyle bunu iki dakikada yapabileceğini söylüyor.
- Dünyanın teknoloji devreye girdikten sonra her şeyin hızlandığını vurguluyor.
- 16:28Finansal Okuryazarlık ve Eğitim
- Konuşmacı, internet sitesiyle finansal okuryazarlık konusunda çok adım atılabileceğine inanmadığını belirtiyor.
- Görsel temel bir video çekip internete koyduklarını, 17 bin kişi izlediğini ve ücretsiz kitaplarını PDF formatına çevirip internete koyduklarını, 10 bin kişiye yakın indirildiğini söylüyor.
- Yüz yüze eğitimler verdiklerini ve günlük aktif işlem yapan 40 bin kişiye eğitim verdiklerini belirtiyor.
- 17:01Sermaye Piyasasının Büyümesi
- Eğitim çok önemli olmakla birlikte öncelikle piyasanın büyütülmesi gerektiğini vurguluyor.
- Geçen seneden bu yana 30 bin kişi azaldığını ve yatırım sayısı azalmaya devam ettiğini belirtiyor.
- Fon arz eden ve talep eden arasındaki ilişki sağlıklı şekilde kurulursa, tasarruf sahipleri halka açık firmalarda buluşup her ikisi de bu ilişkiden nemalanırsa piyasanın büyüyeceğini söylüyor.
- 17:47Finansal Okuryazarlık ve Sermaye Piyasasının Önemi
- Türk insanının safta olmadığını, bir ürünün getirisini hesaplamakın çok zor olmadığını belirtiyor.
- Sermaye piyasası kurulu kendine düşen görevlerin hepsini yaptığını, ancak finansal okuryazarlık ve siyasi mecra bu alanın büyümesi için yapması gereken işler olduğunu vurguluyor.
- Türkiye için sermaye piyasasının fantezi veya lüks bir şey olmadığını, ülkenin önemli liderlerinin bu işi anlaması gerektiğini söylüyor.
- 19:20Finansal Okuryazarlık Eğitiminde Kişisel Bilgilerin Önemi
- Konuşmacı, finansal okuryazarlık eğitiminde kişisel bilgilerin önemini vurguluyor.
- Vatandaşların devlete güvenmek zorunda olduğunu ve finansal konularda kişisel bilgilerini vermekten çekinmemeleri gerektiğini belirtiyor.
- Devletin vatandaşların finansal konularda kişisel bilgilerini vermekten çekinebileceğini öngören bir devlet olmadığını vurguluyor.
- 20:59E-Learning ve Eğitim Sistemi
- Türkiye'de e-learning sistemi şu anda sağlıklı değil çünkü ortalama eğitim seviyesi 6,5 yıl (2010 OECD verilerine göre 7,5 yıl) ve toplumun geneli ortaokulu bitiremedi.
- Bu toplum yapısına e-learning sistemiyle bir şey yapılamaz, bu konuda yapılması gereken çok basit.
- Memlekete hizmet etmek isteyenler, bürokratından siyasetine kadar pastayı sağlıklı şekilde büyütmeli ve fon az ve talep eden arasında oluşan dengesizliği bozmaya kalkmalı.
- 21:56Sermaye Piyasası Kanunu ve Düzenlemeler
- Türk Ticaret Kanunu ile Sermaye Piyasası Kanunu arasında çelişen şeyler var ve bunlar ortadan kaldırılmalı.
- Sermaye Piyasası Kanunu'na göre halka açık olmayan firmalar karın %20'sini dağıtabilirken, payları borsada işlem gören firmalara ortak olursanız kar payı garantisi yok.
- Fon arz eden ve talep eden arasındaki ilişkiyi zedeleyecek şeyleri düzenlemek ve uygulamak gerekiyor, sadece kanun yapmak yeterli değil.
- 22:51Kanun ve Etik İlke
- Vicdana uygun olmayan bir şey kanuna uygunsa bile izin verilmemeli.
- Türkiye'de herkes her şeyi kanundan ve nizamdan bekliyor, ancak kanun nizamı insanlar tarafından oluşturuluyor.
- Etik ilke ve samimiyet olmadan hiçbir şey olmaz, bu metinlerin can verilmesi gerekiyor.
- 26:39Yatırımcı Mağduriyetleri
- Seyircilerden gelen sorularda çok fazla şirket adı veriliyor ancak tek tek süreçleri anlatmak mümkün değil.
- Kaderine küsen küçük yatırımcılar var, yıllardır sonuç alamadıkları için paraları gitmiş.
- Türkiye'de yatırımcının haklı olduğu mağduriyetler ve kendisinin hatalı olduğu mağduriyetler de var.
- 27:20Sermaye Piyasalarında Mağduriyetler
- Sistemsel sıkıntılardan dolayı mağdur olanlar için devletin yapması gereken işler var ve farkındalık yaratılırsa bu sorunlar çözülebilir.
- Tasarruf sahiplerinin kendi hatalarından dolayı yaşadıkları mağduriyetler de az değil, özellikle yatırım ve spekülasyon farkını bilmediği için vatandaşlar sistemde sevk ediliyor.
- Türkiye'de dönemsel getiri yok ve Türk şirketleri cömert değil, Amerika'da şirketler kar payı dağıtıp övünç kaynağı olarak kullanırken, Türkiye'deki şirketler karı kaçırır da dağıtmazlar.
- 28:52Sermaye Piyasalarının Kamusal Alanı Olması
- Sermaye piyasası kamusal alandır ve hiçbir sermaye grubuna, büyük yatırımcıya veya nüfus ticareti yapan insanlara malzeme olmamalıdır.
- Sermaye piyasası ile yakından uzaktan alakası olmadığını zanneden Sinop'taki vatandaşın da hakkı vardır, sermaye piyasası Türkiye'nin kamusal alanıdır.
- Türkiye'nin geleceğinin sigortasının sermaye piyasası olduğu anlaşılmalı, bunun başka alternatifi yoktur.
- 30:30Sermaye Piyasalarında Sorunların Çözümü
- Sermaye piyasalarında sorunlar çok fazla olduğu için spesifik şikayetlere cevap vermek yerine, ortak problemleri toplu olarak işlemeye ve çözmeye çalışıyorlar.
- Finansal farkındalık ve sermaye piyasalarının ne olduğunun çatıda anlaşılması gerekiyor ki bilgi tabana yayılacak ve sermaye ardından tabana yayılsın.
- Şirketin içinin boşaltılmasının yanında hiç kimse olmaz, bu konuda gerekli mekanizmalar müdahale edecek zamanda devletin işi değil.
- 32:51Türkiye'nin Ekonomik Hedefleri
- Türkiye'nin hedefi gelişmiş ülke olmak, şu anda gelişmekte olan bir ülkeyiz ve bu sürecin içerisindeyiz.
- Türkiye'deki ekonomik kalkınmanın tabana sirayet ettiği bir yeni yıl olmasını ve sokaktaki herkesin ekonomik kalkınmadan nemalansını istiyorlar.
- Eşit bir gelir dağılımı ve fakirin daha fakir olmadığı, zenginle fakirin birbirine yaklaştığı bir gelir dağılımı isteniyor.