Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Türkiye-Kosova İş Konseyi tarafından düzenlenen bir webinar formatındadır. Konuşmacılar arasında Türkiye-Kosova İş Konseyi Başkanı Merve Hanım, Kosova Ekonomi Odası Başkanı Berat Roçi, Priştine Ticaret Müşaviri Onur Tekyıldız ve Kosova-Türkiye Ticaret Odası Başkan Yardımcısı Ayhan Demirkıran bulunmaktadır.
- Webinar, Türkiye-Kosova Serbest Ticaret Anlaşması (STA) kapsamında Kosova'daki yeni iş fırsatlarını ele almaktadır. Sunum, STİ anlaşmasının tarihçesi, menşe kriterleri, gümrük vergilerinin sıfırlanması ve Kosova'daki yatırım potansiyeli gibi konuları kapsamaktadır. Ayrıca Kosova'nın ekonomik durumu, işsizlik oranı, dış ticaret istatistikleri ve doğrudan yatırımlar hakkında detaylı bilgiler sunulmaktadır.
- Webinar sırasında Kosova'nın iş ve yatırım fırsatları, lojistik merkezi olma potansiyeli, genç nüfusu, düşük işletme maliyeti ve vergi oranları gibi avantajları vurgulanırken, işsizlik, teknolojik altyapı eksikliği ve siyasi istikralsizlik gibi zorluklar da tartışılmaktadır. Toplantı, katılımcıların sorularına cevap verilerek soru-cevap bölümüyle devam etmekte ve katılımcıların teşekkür edilmesiyle sonlanmaktadır.
- 00:07Webinar Açılışı ve Türkiye-Kosova İlişkileri
- Türkiye-Kosova İş Konseyi başkanı, Kosova Ekonomi Odası Başkanı Berat Roçi ve diğer konukların katılımıyla "Kosova'daki Yeni İş Fırsatları" konulu webinar düzenlenmiştir.
- Türkiye-Kosova İş Konseyi, 2008 yılında kurulmuş olup, Türk özel sektörünü Kosova'daki iş ve yatırım olanaklarına bilgilendirmek amacıyla faaliyet göstermektedir.
- Türkiye ile Kosova arasında 2013 yılında imzalanıp 2020 Eylül ayında yürürlüğe konan Serbest Ticaret Anlaşması (STA) uygulanmaktadır.
- 05:20Türkiye-Kosova İlişkilerinin Güncel Durumu
- Türkiye-Kosova ilişkileri çerçevesinde Balkan Talks serisi kapsamında ikinci online seminer düzenlenmiştir.
- Türkiye-Kosova İş Konseyi, 35 yıldır ticari diplomasi anlayışıyla faaliyet gösteren DİYİK (Dünya İş Konseyleri Birliği) içinde yer almaktadır.
- Kosova'daki bankacılık sisteminde 10 bankadan 4'ünün Türkiye orijinli olması, yatırımcılar için avantaj sağlamaktadır.
- 07:54Ekonomik İlişkiler ve Yatırım Alanları
- 2015 yılından itibaren Türkiye-Kosova ticaret hacmi yaklaşık %40'a yakın bir artış göstermiş olup, geçen yıl sonu itibariyle 350 milyon doları geçmiştir.
- Kosova'nın ihracat yaptığı ülkeler arasında Türkiye 12. sırada yer almaktadır.
- Altyapı, inşaat, sanayi, madencilik ve enerji alanlarında yatırım yapılabileceği belirtilmiştir.
- 10:36Serbest Ticaret Anlaşmasının Etkileri
- Serbest Ticaret Anlaşması sayesinde Türkiye ihracatçılarının Kosova'ya ihracatta karşılaştıkları %10 seviyesindeki gümrük vergisi yükü dokuz yıllık süre zarfında ortadan kalkacaktır.
- Halihazırda 8'li bazda 493 ürün grubunda gümrük vergisinin sıfırlandığı belirtilmiştir.
- Kosova ile imzalanan STA neticesinde Türkiye'nin Çin'e karşı rekabetçiliği artmış durumdadır.
- 12:38Webinar Açılışı ve Kosova Ekonomi Odası Tanıtımı
- Konuşmacı, pandemi sürecinde dünya ekonomisinin yeniden şekillendirileceği ve tedarik zincirlerinde daha yakın coğrafyalarda alternatif kanallar arayışı konusunu vurguluyor.
- Kosova'da Türkiye'nin Çin'e karşı rekabetçiliğinin artması, Seda'nın pozitif etkisi ve coğrafi yakınlık avantajı ile sağlanacağı belirtiliyor.
- 1961 yılında Kosova Meclisi tarafından kurulan Kosova Ekonomi Odası, ikili ekonomik ve sosyal ilişkileri geliştirmeye yönelik projelerde önemli katkılar sunmuş iş ortağı olarak tanıtılıyor.
- 14:20Berat Rukichi'nin Konuşması
- Berat Rukichi, Kosova Ekonomi Odası'nın 2018'den bu yana başkanı, 10 yıl Priştine Üniversitesi İktisat Fakültesi'nde öğretim görevlisi olarak çalışmış ve 2013-2017 yılları arasında Kosova Elektrik Kurumu'nun yönetim kurulu başkanı olarak görev yapmış.
- Konuşmacı, ekonomik krizlerin yanında fırsatlar da getirdiğini vurguluyor.
- 26:58Türkiye-Kosova Serbest Ticaret Anlaşması Tanıtımı
- Onur Tekyıldız, sunumunda önce ticaret anlaşmasının yapılma sebeplerinden bahsedip, sonra Türkiye-Kosova ilişkilerinin özelliklerini ve getirdiği fırsatlardan bahsedeceğini belirtiyor.
- Türkiye-Kosova serbest ticaret anlaşmaları müzakereleri 2012 yılında başladı, 2013 yılında anlaşma imzalandı ve 2019 yılında yürürlüğe girdi.
- Anlaşma bir ana metin ve üç ekten oluşuyor; ana metin 36 maddeden oluşurken, eklerden biri menşe konusunu, üçüncü ek sanayi ürünlerine gümrük vergisi indirimlerini, dördüncü ek ise tarım ürünlerine gümrük vergisi tavizlerini belirtiyor.
- 28:48Tarım ve Sanayi Ürünlerinin Sınıflandırılması
- Tarım ürünü, gıda ürünlerini ifade eder ve gümrük tarife cetvelinin ilk 25 faslasını oluşturur.
- Sanayi ürünleri ise gıda dışı ürünlerdir ve gümrük tarife cetvelinin 25 ve 97. faslasını oluşturur.
- Bisküvi gibi gıda sanayi ürünleri bile tarım ürünü olarak kabul edilir.
- 29:19Gümrük Vergisi Oranları ve İndirimleri
- Türkiye, 1 Eylül 2019 tarihinden itibaren Kosova menşeli sanayi ürünlerine uyguladığı tüm gümrük vergisi oranlarını sınırına sıfırladı.
- Kosova ise bazı sanayi ürünlerinin gümrük vergisini sıfırlarken, çoğu ürün için gümrük vergisi indirimlerini 4, 8 veya 10 senelik süre zarfında kademeli olarak indirerek 2028 yılına kadar tüm vergileri kaldıracak.
- Türkiye, 1 Eylül 2019 tarihinden itibaren tarım ürünlerinde gümrük vergisi oranını sıfırladı.
- Kosova, bazı tarım ürünlerinde anlaşma yürürlüğe girer girmez gümrük vergisini sıfırladı, ancak hassas olmayan ürünlerde 6 veya 10 senelik süre zarfında gümrük vergisini indirecek.
- 32:27Menşe Kavramı ve Önemi
- Menşe, bir üründen hangi ülkeden geldiği bilgisini ifade eder ve serbest ticaret anlaşmasından yararlanabilmek için önemlidir.
- Bir üründen yeterli işçilik veya işleme faaliyeti yapılmazsa, o üründen menşe değişmez.
- Örneğin, Tacikistan'dan Türkiye'ye getirilen iplikten elbise yapıldığında, eğer bu işleme yeterli kabul edilmezse, elbise Tacikistan menşeili olarak kabul edilir ve Türkiye-Kosova serbest ticaret anlaşmasından yararlanamaz.
- 34:57Menşei Kriteri ve Yeterli İşçilik
- Bir elbise örneğinde, iplik Türkiye'de üretilmiş, kumaş haline getirilmiş ve elbise haline gelmiştir; bu durumda elbise Türk menşeili kabul edilir çünkü iplikten kumaş, kumaştan elbise yapmak yeterli işçilik olarak kabul edilir.
- Yeterli işçilik için üç kriter vardır: yeterli katma değer yaratılması, eşyanın dörtlü bazlı gümrük tarife pozisyonunun değişmesi ve eşyanın belli başlı ürünlerden üretilmiş olması.
- Katma değer kuralı, ihraç edilecek eşyanın bünyesindeki üçüncü ülke menşeili girdinin oranının en fazla %60 olmasına izin verir; aksi takdirde menşe kazanamaz ve SDA'dan yararlanamaz.
- 38:52Menşei Kümüle Edilmesi
- Menşei kümüle edilmesi, bir üründeki farklı menşeilerin bir araya gelerek bir menşe oluşturmasıdır.
- Türkiye'nin ABD ile gümrük birliği olduğu için, üründe ABD girdisi varsa, bu girdi Kosova girdisiyle birlikte kümüle edilerek Kosova menşeili kabul edilebilir.
- Menşei kümüle edilmesi, Kosova'nın ürettiklerindeki girdilerin bir kısmının Almanya, Fransa veya diğer AB ülkelerinden gelmesine rağmen, bu ürünlerin Kosova menşeili olarak kabul edilmesini sağlayarak SDA hükümlerinden yararlanmayı kolaylaştırır.
- 43:22Türkiye-Kosova Ticareti ve SDA Avantajları
- Türkiye, Kosova'da genelde bir ihracatçı olarak bilinir ancak aslında büyük bir ithalatçıdır ve Kosova üreticileri için büyük bir pazardır.
- Türkiye ile Kosova arasındaki ticarette Türkiye cari fazla verdiğinden, Kosova'nın Türkiye'ye ihracat yapması dengeli bir ticaret için gereklidir.
- Kosova'nın Türkiye'deki ülke algısı yüksek olduğundan, Kosova ürünlerinin kalitesi ve fiyatı Asya ürünlerine yaklaşsa bile Türk üreticileri bunları tercih edecektir.
- 45:18SDA'dan Yararlanılacak Ürünler
- Buğday unu için Türkiye'de %12 gümrük vergisi uygulanırken, Kosova'dan ithal edilen buğday unu için gümrük vergisi %0'dır; bu, Kosova üreticileri için büyük bir fırsat sunar.
- Ayçiçek yağı için de Türkiye'de sadece Kosova ve Bosna Hersek'e gümrük vergisi indirilmiştir; Bosna Hersek bu imkandan yararlanarak 2009 yılında Türkiye'ye 30 milyon dolarlık ayçiçek yağı ihracat yaparken, Kosova'nın ihracatı sadece 734 bin dolar kadardı.
- Türkiye'nin ithal ettiği 1800 civarında ürünün listesi hazırlanmış olup, bu listeye göre Kosova üreticileri için birçok fırsat bulunmaktadır.
- 47:43Türkiye-Kosova İhracat İlişkileri
- Türkiye'nin Kosova'ya ihracatı dengeli dağılmış bir durumda olup, belli başlı ürünlerde değil, hemen hemen her üründen ufak ufak bir ihracat bulunmaktadır.
- Geçen sene Türkiye'nin Kosova'ya ihracatı yıllık 337 milyon dolarlık seviyede olup, belli bir alanda yoğunlaşma yoktur.
- Kosova'nın Türkiye'ye ihracatında ise yoğunlaşma vardır; Newco Balkan firmasının ürettiği kauçuk ve endüstriyel tekstil ürünleri (%26), konveyör bantları (%40) ve metal, maden ürünleri ihracatı bulunmaktadır.
- 50:58Kosova-Türkiye Ticaret Odası Tanıtımı
- Konuşmacı, yaklaşık 20 yıldır Kosova'da ticaretle işgal etmekte ve Kosova-Türkiye Ticaret Odası'nın başkan yardımcılığını yürütmekte olduğunu belirtmiştir.
- Kosova-Türkiye Ticaret Odası, 2008 yılında kurulmuş olup, Türkiye ile ticari yatırım ve ilişkilerin geliştirilmesi amacıyla faaliyet göstermektedir.
- Oda üyelerinden oluşan üç ana profilde Türk yatırımcılar, Türkiye ile ticaret yapan Kosovalı üyeler ve Türkiye ile ticaret yapma fırsatı arayanlar bulunmaktadır.
- 53:06Kosova'nın Ekonomik Durumu
- Kosova 2018'de %3,90, 2019'da ise %4,20 oranında bir reel büyüme kaydetmiştir.
- Kosova'nın ortalama gayri safi milli hasılatı 6,90 milyar Euro iken, kişi başı düşen maaş geliri 3.087 Euro'dur.
- Kosova'nın finans ve bankacılık sektörü kredi hacmini 2,940 milyar Euro'ya, toplam mevduatlarını ise 3,340 milyar Euro'ya artırmıştır.
- 54:24Kosova-Türkiye Dış Ticaret İlişkileri
- 2013 yılında imzalanan serbest ticaret anlaşması 1 Eylül 2009'da yürürlüğe girmiştir.
- 2019 yılında Kosova'nın ihracatı %4,30, ithalatı ise %4,48 oranında artarak 3,497 milyon Euro'ya ulaşmıştır.
- Kosova'nın ihracatın ithalatı karşılama oranı sadece %10,90'dur ve bu oranın %50'lere çıkması beklenmektedir.
- 55:17Türkiye-Kosova İthalat İlişkileri
- Kosova'nın bağımsızlığı ilanından bugüne ithalatı 2008'de 141 milyon Euro'dan 2019'da 431 milyon Euro'ya yükselmiştir.
- Türkiye, Kosova'dan sonra Almanya'dan sonra %12,30 oranıyla ikinci ithalat partneridir.
- Son 8 aylık STİ sonrası Kosova'nın Türkiye'ye yapılan ihracatta %78'lik bir artış olmuştur.
- 56:28Kosova'daki Yatırımlar ve Gelecek Beklentileri
- 2019 yılında Kosova'ya yapılan doğrudan yatırımlar 272 milyon Euro'dur ve en büyük pay emlak sektöründe, inşaat, enerji, ticari hizmetler ve finansal sektörlerde yatırımcı çekmektedir.
- Almanya ve İsviçre'de yaşayan Kosovalıların gayrimenkul yatırımları doğrudan yatırım olarak kabul edilmesi nedeniyle Türkiye'nin önüne çıkmaktadır.
- 2013 yılında yapılan anlaşmanın ürün kapsamı dar olduğu için genişletilmesi ve MSU ile Avrupa Birliği arasındaki anlaşmanın uygulanması gerekmektedir.
- 58:24Kosova'nın Lojistik Potansiyeli ve Pandemi Sürecindeki Performansı
- Kosova, Balkanlar ve Avrupa pazarı için kolay ulaşım sağlamak isteyen üreticilerin cazibe merkezi olma potansiyeline sahip.
- Pandemi sürecinde lokal ve bölgesel üretimler, lojistiğin kilitlendiği dönemlerde büyük fırsatlar oluşturmuştur.
- Kosova'da pandemi döneminde ciddi bir üretim artışı gözlemlenmiştir.
- 59:08Kosova'nın Güçlü Yanları
- Kosova'nın 30 yaş ortalamasında, yeniliklere ve eğitime açık, çok kültürlü ve dinamik bir nüfusu vardır.
- Avrupa bölgesindeki rakip ülkelere göre daha düşük işletme maliyeti avantajı sunmaktadır.
- Sanayi ürünlerinde Avrupa Birliği'ne, Amerika'ya, Türkiye ve SEETO ülkeleri pazarlarına gümrüksüz erişim imkanı vardır.
- 59:44Kosova'nın Fırsatları ve Zayıf Yanları
- Kosova'nın geniş diasporası sayesinde kolay iletişim ve işbirliği kolaylığı bulunmaktadır.
- Avrupa ve ABD'nin birçok alanda Kosova'yı desteklemesi ve yatırım yapması bir fırsat olarak görülebilir.
- Kosova'nın bağımsızlığını birçok ülkenin tanımaması nedeniyle BM gibi kuruluşlara üye olmaması bir dezavantaj olarak sayılabilir.
- 1:00:33Kosova'nın Zayıflıkları ve Tehditleri
- Kosova'yı tanımayan ülkelerle ikili ilişkilerde zaman zaman zorluklar yaşanmaktadır.
- Yeterli teknolojik altyapının olmadığı ve mevzuatta sıkça değişimin olduğu belirtilmektedir.
- Yüksek işsizlik ve adli sistemin yavaş işlemesi Kosova'nın zayıf yanları arasındadır.
- 1:01:05Genç Nüfusun Göç Eğilimi
- Vizelerin liberalleşmesi durumunda etkin nüfusun ülkeden göç etmesi tehlike olarak görülüyor.
- Son üç-dört senelik ciddi miktarlarda genç nüfusun Avrupa'ya göç etme eğilimi yaşanmaktadır.
- Kosova'nın Avrupa'da güçlü bir diasporası bulunmakta ve bu diaspora'dan gelen maddi kaynaklar gençlerin çalışmayı tercih etmemesine neden olabilmektedir.
- 1:04:31Sağlık Alanında Bilgi Sistemleri
- Konuşmacıya sorulan soruda, COVID-19 pandemi süreciyle Kosova'daki sağlık alanında bilgi sistemleri için yeni gelişmeler olup olmadığı sorgulanmıştır.
- Sağlık alanında güçlü deneyime sahip Türk teknoloji firmaları için Kosova'da iş yapma fırsatları olduğu belirtilmiştir.
- 1:07:24Kosova'nın İhracat Avantajları
- Kosova, büyük bir serbest bölge olarak tanımlanabilir; ihracat ve ithalat kolaylığı, zayıf vergi yükleri sunarak üretim ve ihracat için ideal bir yerdir.
- Kosova, Avrupa Birliği ile, SEFTA ile ve Türkiye ile serbest ticaret anlaşmaları vardır; ayrıca Amerika'nın tek taraflı olarak verdiği gümrük vergisi muafiyetleri de bulunmaktadır.
- Kurumlar vergisi oranları %10 civarında, istihdam üzerindeki gümrük vergisi de %10, maaşlar da yüksek değil; resmi asgari ücret 170 Euro olmakla beraber fiili asgari ücret 250-300 Euro aralığında bulunur.
- 1:08:41Kosova'nın Siyasi İstikrarsızlığı
- Kosova'da siyasi olarak sürekli istikrarsızlık vardır; önceki hükümet sadece 2-3 ay görev yapabilmiş, mevcut hükümet de 61 oy ile kurulmuştur.
- Sırbistan'la ilgili sorunlar var ancak geleceğe dair umutlar da bulunmaktadır; Washington'da yapılacak görüşmeden bir karşılıklı tanıma çıkabilir.
- Türkiye'de hükümet değişimi ticarete ciddi etkileri olurken, Kosova'da bu etki hissedilmez; devlette süreklilik esas olmuş, aynı bürokratlar sürekli görev yapmaktadır.
- 1:16:55STAN Anlaşmasının Etkileri
- STAN anlasmasının yürürlüğe girmesiyle en fazla fayda sağlayan sektörler, hızlı tüketim ürünleri olan gıda sektörü ve benzeri sektörlerdir.
- Gıdanın birçok ürününün tarımsal ürün olarak algılanarak kapsam dışı bırakılması doğru değildir; bu durumun düzeltilmesi gerekmektedir.
- Plastik materyaller ve minerallerde ciddi artış görülmüşken, tekstilde beklenen artış yerine düşüş yaşanmıştır; tekstilde iplik ve kumaş ürünlerinde gümrük muafiyeti varken, bitmiş ürünlerde muafiyet bulunmamaktadır.
- 1:19:14STAN Anlaşmasının Uygulanması
- Kosova makamları, STAN anlasmasında var olan ancak uygulanmayan hususlar için resmi gerekçeleri "bir vakit yapacağız ama o bir vakiti söyleyemiyoruz" şeklinde ifade etmektedir.
- Kosova, Türkiye ile önce SEFTA yapacağını, sonra Avrupa Birliği ile yapacağını söylemiş ancak işler karışmış, önce AB ile yapıp sonra Türkiye ile yapınca bu durum ortaya çıkmıştır.
- Kosova'da koruma kesinlikle saygılıysa yapılsın, ancak yapıyorsa herkese uygulanmalıdır; özellikle Çin, Kosova'yı tanımıyor ancak Kosova'nın parasını tanıyor ve Kosova'ya ihracat yapıyor.
- 1:21:15Kosova'da İş İmkanları ve Webinar Duyurusu
- Türk iş insanları Kosova'da hem ticaret hem de yatırım yapmaya ilgili.
- İş Konseyi'nin ikinci webinarı Eylül ayında planlanıyor ve Kosova'da yatırım yapma, Türk bankaları ve finans sektörü sayesinde proje finansmanları konularını ele alacak.
- 1:22:01Uçuş Bilgileri
- Yolcu uçuşları Türkiye'de 28 Haziran'da başlayacak.
- Kosova'dan Türkiye'ye ilk uçuşlar 2 veya 3 Temmuz'da başlayacak.
- 1:22:45İhale Bilgileri
- Kosova hükümetinin şeffaf bir ihale portalı bulunuyor ve her ihale internete yayılıyor.
- İhalelerin listesi dış talepler bültenine ekleniyor, ihracatçı firmalar buradan ihaleleri takip edebilirler.
- 1:26:28Webinar Kapanışı
- Katılımcılara teşekkür edilerek webinar saat 3 buçukta sonlandırılıyor.
- Konuşmacılar sağlıklı günlerde görüşmek üzere veda ediyor.