Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, ekonomi uzmanları ve sektör yetkilileriyle yapılan röportajlardan oluşan bir ekonomi analizi programıdır. Programda İstanbul Portföy Yönetici Ortağı Tufan Deriner, ekonomi uzmanı Dr. Burcu Aydın Özüdoğru, Akdeniz Turistik Otelciler ve İşletmecileri Birliği (AKTOP) Başkanı Kaan Kavalaloğlu ve Pamukkale Üniversitesi'nden Prof. Dr. Handan Kumaş gibi konuklar yer almaktadır.
- Video, Türkiye'nin ekonomik durumunu kapsamlı bir şekilde ele almaktadır. İlk bölümde merkez bankası kararları ve bunların borsa üzerindeki etkileri incelenirken, devamında yerel seçim sonrası ekonomik durum, döviz politikaları ve faiz politikaları analiz edilmektedir. Daha sonra turizm sektörü, 2024 yılı için turizm hedefleri ve son bölümde ise Türkiye'deki işsizlik oranları, işgücü piyasası yapısı ve işsizlik sorunlarının detaylı analizi yapılmaktadır.
- Programda ayrıca 2024 yılı için maliye politikaları, bütçe açığı, turizm sektörünün 2024'te 17 milyon turisti geçeceği ve Türkiye'nin 60 milyon turist ve 60 milyar dolar hedefine ulaşabileceği gibi önemli ekonomik tahminler de paylaşılmaktadır. İşsizlik istatistikleri bölümünde ise Türkiye'nin işgücü piyasası yapısının Avrupa Birliği ülkelerine göre farklılıkları ve alternatif işsizlik tanımlarının geliştirilmesi gerektiği vurgulanmaktadır.
- 00:32Merkez Bankası Kararı ve Piyasa Tepkisi
- Geçtiğimiz hafta merkez bankaları haftası olarak kritik bir hafta geçti ve hem yurt içinde hem yurt dışında sürpriz kararlar alındı.
- Merkez Bankası 500 baz puanlık bir faiz artışı gerçekleştirdi, bu artış beklenen seviyeydi ve özellikle seçim öncesinde cesur bir karar olarak değerlendirildi.
- Karar sonrası piyasalarda olumlu bir tepki görüldü, bankacılık sektörü ve holdingler öncülüğünde endeks yükseldi ve yaklaşık 1 milyar dolara yakın yabancı para girişi gerçekleşti.
- 02:12Döviz ve Piyasa Durumu
- Dövizdeki tansiyon azaldı, serbest piyasayla bankalar arası piyasadaki döviz kurları arasındaki marj %4'ten %1'e geri döndü.
- Geçmiş seçim öncesi devalüasyon endişesi ortadan kalktı ve yurt dışından gelen raporlar da bu kararın olumlu karşılandığını gösterdi.
- Bankacılık sektörü ve holdinglerin öncülüğünde piyasada iyi bir yukarı hareket görüldü, ancak sonrasında kar realizasyonu yaşandı.
- 03:34Gelecek Beklentileri
- 5 puanlık faiz artırımı ile Türkiye sıkı bir para politikasının içinde olacak ve seçimden sonra TL'nin bulunması zorlaşacak.
- Ekonomi tahmin edildiğinden daha fazla durabilir, ancak bankacılık sektörü endeksdeki en yüksek seviyeleri kıracaksa öncülüğünü yapacak.
- Sanayinin bankacılık sektörüne karşı açtığı farkın kapanacağı ve bankacılık sektörünün endeksteki yüzdesinin artacağı düşünülüyor.
- 05:40Mevduat Faizleri ve Gelecek Tahminleri
- Mevduat faizleri %50'nin üzerine çıkmış durumda ve bu seviyelerin artık en üst noktaları olduğu düşünülüyor.
- Enflasyonun yapışkan olduğu ve kurun olumsuz etkilediği bir dönemde faizlerin daha fazla artması gerektiği belirtiliyor.
- Eğer enflasyonda kuvvetli bir aşağı doğru ivme görülürse, tahminlerden daha hızlı bir faiz indirimi bekleniyor ve Ağustos ayında faiz indirimi konuşulabilir.
- 07:07Yerel Seçimlerin Ekonomik Etkileri
- Geçen hafta yapılan genel seçimden sonra piyasaya ciddi etkiler doğurmuş, seçim öncesi kurun tutulması ve risklerin satın alınmaması gibi durumlar yaşanmıştır.
- Yerel seçimlerin ekonomik yönetim veya program değişikliği yaratmayacağı düşünülüyor, bu nedenle piyasalara ciddi bir etkisi olmayacak.
- 2024 yılının TL'nin yılı olacağı tezi, özellikle 5 puanlık faiz artırımından sonra daha da kuvvetlenmiş durumda.
- 09:32Döviz ve Yatırım Tercihleri
- Yüksek faiz oranları nedeniyle dövizden uzak durulması öneriliyor, özellikle yaz aylarında turizmin canlı olması döviz girdisi açısından olumlu etki yaratacak.
- Seçim sonrası portföy tercihlerinde büyük bir değişiklik beklenmiyor, yerel seçimlerin ekonomik fikirlere ciddi bir etki yaratmayacağı düşünülüyor.
- 11:35Yurtdışı Merkez Bankaları ve Faiz Beklentileri
- Fed'in faiz indirimi hızını istihdam durumuna göre ayarlayabileceği belirtiliyor, piyasanın beklentilerinden daha kötümser bir yaklaşım benimseniyor.
- Fed'in 3'ler seviyesinde oturan yeni bir enflasyon normu oluşturduğu düşünülüyor, bu nedenle yüksek faize katlanmak isteyebilir.
- Fed'in daha önce hareket edeceğini, Avrupa Merkez Bankası'nın ise Fed'i takip edeceğini ve Eylül sonrasını bekleyeceğini tahmin ediyor.
- 14:37Japonya Merkez Bankası ve Negatif Faizden Çıkış
- Japonya Merkez Bankası'nın negatif reel getiriden çıkışı, carry trade'leri yurtdışına taşıyan önemli ülkelerden biri olan Japonya'ya olumlu etki yaratacak.
- Faizlerin nüans rakamları nedeniyle çok ciddi bir para hareketi yaratmayacağını, önümüzdeki dönemde dünyanın diğer bölümünün performansı ve faizlerin nerede oluşacağı daha belirgin hale geleceğini düşünüyor.
- 16:12Merkez Bankası'nın Faiz Artışı Mesajı
- Merkez Bankası'nın seçim öncesi 500 baz puan faiz artışı, hükümetin politikasını desteklediğini gösteren önemli bir mesaj olarak yorumlanıyor.
- Bu faiz artışı, TL'nin değersizleşmesini yönlendiren baskıları alma konusunda önemli bir karar olarak değerlendiriliyor.
- 16:53Maliye Politikaları ve Bütçe Açığı
- Maliye politikaları, seçim sonrası izlenecek en önemli konulardan biridir.
- Geçen yıl merkezi yönetim bütçe açığı milli geliri oranı %5,20 seviyesindeydi ve bunun önemli bir kısmı deprem kaynaklı harcamalardı.
- Deprem kaynaklı harcamaların tekrar bazda yer alacağı, yüksek ücret artışları kaynaklı kamu personel giderlerinin artması ve artan faiz oranlarıyla hazinenin faiz giderlerinin artması, bütçe açığının %6'ları aşacak bir oranda yılı kapatacağını göstermektedir.
- 19:04Turizm Sektöründen Görüşler
- 2023 yılı turizm sektörü için zor bir yılı iyi geçirebilme şansına sahip oldukları bir yıl oldu.
- Turizm sektöründe büyük bir enflasyonist yük var; gelirlerin euro olması ve euro'nun Türk Lirası karşısında beklentilerinin altında değer kazanması, giderlerin %100'ün üzerinde artmasına neden oluyor.
- Son iki yıldır fiyatlar euro bazında arttırılıyor, yurtdışındaki misafirler için geçerli olup, yurtiçindeki Türk turistler için fiyatlar enflasyon oranlarının bir tık altında arttı.
- 21:31Fiyat Değişimleri ve Rezervasyonlar
- Geçen seneye kıyasla fiyatlarda euro bazında yaklaşık %15-25 arasında bir indirim var, TL bazında ise %80-90 arasında bir fiyat artışı söz konusu.
- Erken rezervasyon yaptıran tüm Türk misafirler şu anda indirimli fiyatlardan faydalanabiliyorlar, özellikle Temmuz-Ağustos aylarında yaptırdıkları rezervasyonlar.
- Temmuz-Ağustos aylarında karlılıkların en yükseği ve en verimli kısmı yapıldığı için fiyatlar yukarıda, ancak Mayıs, Haziran, Eylül, Ekim aylarında fiyatlar daha indirimli.
- 21:51Bayram Tatili ve Konaklama Süreleri
- Dokuz günlük bayram tatili erken duyurulması turizmciler için büyük bir avantaj oldu.
- Nevruz, Paskalya tatili ve Ramazan Bayramı tatilinin dokuz gün olması sezonun erken başlamasına sebep olacak.
- Yerli turistler genellikle tatillerini iki-üç güne bölerek otellerde geçirip evlerinde geçirmeyi tercih ediyorlar.
- 23:39Kredi Kartı Taksitleri ve Konaklama Süreleri
- Kredi kartlarına taksit olayının devam etmesi turizm sektörü için önemli, insanlar genellikle altı aylık taksitleri tercih ediyorlar.
- Pandemi dönemi hemen sonrası 2022 yılında tüm dünyada ortalama konaklama süreleri artarken, Türkiye'de de ciddi oranda arttı.
- 2023 ve şu andaki erken rezervasyonlarda Avrupalı turistlerin ortalama kalış süresi sekiz buçuk-dokuz gün seviyesine çekildi, yurtiçi pazarda ise ortalama süre beş günün birazcık altında.
- 25:57Turizm Sektöründe Taksit İmkanları
- Yerli turistler genellikle altı aylık taksitlerle tatile çıkıyor ve bu taksit imkanı turizm sektörü için elzem.
- İnsanlar genellikle ortalama üç ay ve altı ay taksit tercih ediyor, uzun süreli taksitler (on iki ay veya dokuz ay) az tercih ediliyor.
- Erken rezervasyon indirimleri 30 Nisan'a kadar devam ediyor, bu da Ramazan Bayramı sonrasında yaz tatilleri için rezervasyon yapmak isteyenler için imkanlar sunuyor.
- 27:59Erken Rezervasyon İstatistikleri
- En erken rezervasyon yaptıran turist profil İngilizler, ardından Batı Avrupa'da Almanlar geliyor.
- Berlin Fuarı'nda Almanların erken rezervasyon yaptıran sayısının bir buçuk milyona ulaştığı görüldü ve Antalya, İspanya'nın önünde erken rezervasyon tercihi oldu.
- Antalya bu sene 17 milyon turisti geçecek ve üzerine düşeni fazlasıyla yapacak.
- 29:26Kapıda Vize Uygulaması ve Rekabet
- Kapıda vize uygulaması Antalya'yı çok etkilemeyecek, ancak Ege Bölgesi'ndeki İzmir, Kuşadası, Didim, Bodrum ve Marmaris'i etkileyecek.
- Yunanistan'ın adalarına gitmek yerine Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'ni tercih etmek, haksızlığa uğramış bir ada turizmi için bir tepki olabilir.
- Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti de ada turizmi yapıyor ve dünyanın sayılı en güzel adalarından biri olarak değerlendiriliyor.
- 31:16Turizm Sektöründe İşsizlik ve İstihdam
- Pandemi dönemini en zor atlatan sektörler yiyecek, içecek, eğlence ve turizm sektörü.
- Antalya'da yaklaşık 650 bin yatak kapasitesi için ciddi bir istihdam gücüne ihtiyaç var.
- Türkiye'nin en büyük iki gücü genç nüfusu ve turizmi içine sindirmiş olan istihdam gücü.
- 32:562023 İşgücü İstatistikleri
- 15 ve daha yukarı yaştaki kişilerde işsiz sayısı 2023 yılında bir önceki yıla göre 318 bin kişi azalarak 3 milyon 264 bin kişi oldu.
- İşsizlik oranı bir puan azalarak %9,40 seviyesinde gerçekleşti, erkeklerde %7,70 iken kadınlarda %12,60 olarak tahmin edildi.
- İstihdam edilenlerin sayısı 2023 yılında bir önceki yıla göre 880 bin kişi artarak 31 milyon 600 bin kişi, istihdam oranı ise %0,80 puan artarak %48,30 oldu.
- 34:49İşgücü İstatistiklerinin Yorumlanması
- Hane halk iş gücü anketleri adrese dayalı nüfus kayıt sistemi üzerinden rastgele seçilen hanelere giderek yapılan bir araştırma.
- Araştırmada kişilerin beyanları üzerinden veriler toplanıyor, bu nedenle katılımcıların doğru bilgi vermesi önemlidir.
- Eğer kişi asgari ücretten ücret beyan ediyorsa ancak çift bordroyla farklı bir ücret alıyorsa, TUİK'in bunu yeniden denetlemesi gerekiyor.
- 36:08İşsizlik ve İstihdam Verilerinin Yorumlanması
- İşsizlik ve istihdam verilerini sadece "yüzde bir istihdam arttı, yüzde bir işsizlik düştü" şeklinde yorumlamak yeterli değildir.
- Son on yıl içinde Türkiye'nin nüfusu yaklaşık %11, iş gücü ise %17 civarında artmıştır.
- Türkiye'de 1960'lı yıllardan sonra hizmet sektörü büyümeye, 1970'li yıllardan sonra ise tarım sektörü küçülmeye başlamıştır.
- 37:32Sektörel Değişim ve İş Gücü Yapısı
- Hizmet sektörünün işlerinin yapısının niteliği daha düşük olması, özellikle eğitim düzeyi düşük kişilerin perakende, yiyecek-içecek ve bina inşaat sektörlerinde daha fazla çalışma fırsatı bulmasına neden olmaktadır.
- Türkiye'de hizmet sektörünün yapay bir istihdam yarattığı, eğreti ve kırılgan bir yapıya sahip olduğu belirtilmektedir.
- Tarım sektörü işsizliği gizleyebilir, özellikle mevsimlik işler mevsimlik dönemlerde işsizliği azaltır ve istihdamı arttırır.
- 39:15İş Gücü Niteliği ve Teknoloji
- Türkiye'de işlerin niteliği basit, düşük teknolojik veya orta-düşük teknolojik yapılardan kaynaklanmaktadır.
- İş gücünün eğitim düzeyi düşük olup, ilköğretim düzeyinde eğitime sahip bir kişinin çalışma olasılığı neredeyse yükseköğretim mezunuyla birebirdir.
- Sanayi sektörünün oluşturan girişimlerin %89'u düşük teknoloji veya orta-düşük teknolojiye sahiptir.
- 40:04Büyük Ölçekli İşletmeler ve İşsizlik
- Gençlerin kariyer fırsatını yakalayabileceği, sürekli iş ve gelir güvencesini görebilecekleri büyük ölçekli işletmelerin oranı bin işletmede yaklaşık üç adettir.
- Üniversiteden mezun gençlerin sayısı artarken, niteliklerine uygun işler bulamadıkları için kendilerine uygun olmayan işleri kabul etmelerine neden olmaktadır.
- Bu durum hem zamana dair eksik istihdam sorunu hem de yetersiz istihdam sorunu olarak değerlendirilmektedir.
- 41:00Genç İşsizliği ve Çözüm Önerileri
- Türkiye'de nitelikli genç işsizliğini ortadan kaldırabilmesi için işletme sayısının artması gerekmektedir.
- Nüfus artışıyla beraber açık işlerin sayısı o kadar artmamaktadır.
- Gençlerin bağımlı çalışmaktan daha çok girişimciliğe teşvik edilmesi gerekmektedir.
- 42:12İş Arama Davranışları ve Atıl İşgücü
- Türkiye'de kısa süreli iş aranmaktadır, insanların iş aramayla ilgili olumsuz tecrübeleri nedeniyle iyi işi aramaktan kaçınabilmektedir.
- Atıl işgücü (alternatif işsizlik oranları) artmasının nedenlerinden biri, iş bulma ümidi olmayanların sayısı her geçen gün artmasıdır.
- İşgücü piyasasına hazırlıklı bir şekilde çıkamayan gençlerin sayısı da bir milyonun üstündedir.
- 43:51İşsizlik Ölçümleri ve Değerlendirmeler
- TUİK 2014 yılında işsizlikle ilgili unsurları oluşturan zamana yönelik koşulları değiştirmiş, iş arama süresini üç aydan dört haftaya indirmiştir.
- İşgücü anketlerinde çapraz sorgular bulunmakta ve çalışırken işsiz olanların sayısını da yakalamak gerekmektedir.
- 2022 işgücü araştırması mikro veri setine göre çalışanların %49'u yaklaşık asgari ücretin altında ya da en çok asgari ücretin üzerinde çalışmaktadır.