Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, ekonomi uzmanları ve sunucular arasında geçen bir röportaj/sohbet formatında olup, ekonomi analizi ve finansal piyasalar hakkında detaylı bilgiler sunmaktadır. Programda ekonomi uzmanları, İşık FX araştırma uzmanı Burak Yunusçular, Dünya Ticaret Örgütü Kürsüsü Profesörü Dr. Pınar Artıran ve Tüm Süt, Et ve Damızlık Sığır Yetiştiricileri Derneği Başkanı Sencer Solakoğlu gibi konuklar yer almaktadır.
- Video, Türkiye'nin ekonomik durumu, döviz politikaları ve Merkez Bankası'nın adımları üzerine odaklanmaktadır. İlk bölümlerde dolar-TL kuru, faiz politikaları, yapısal reformlar ve ekonomik denge sorunları ele alınırken, son bölümlerde İngiltere'nin Brexit süreci ve Türkiye'deki tarım sektörü analiz edilmektedir. Program, ekonomik sorunların çözümü için alınabilecek önlemler ve yapısal reformların önemi üzerine detaylı değerlendirmeler içermektedir.
- Videoda ayrıca BIST endeksi, CDS endeksleri, dış borç sorunu, tarım sektöründeki fiyat artışları ve bunların üreticilere etkileri gibi konular da tartışılmaktadır. İngiltere Parlamentosu'nun Brexit oylamaları, Norveç modeli gibi farklı Brexit senaryoları ve Avrupa Birliği'nin duruşu hakkında bilgiler de paylaşılmaktadır.
- 00:15Döviz Kuru ve Merkez Bankası Adımları
- Cuma gününden bu yana dolar-TL'deki yükseliş, piyasalara etkisi ve Merkez Bankası'nın adımları konusunda bir tartışma yapılıyor.
- Swap'lar konusunda yaşanan problemler, TL'yi sıkıştırarak dövizi sattırma ve borsadaki malı satıp TL yükümlülüğünü kapatma durumları yaşanıyor.
- TL ile borçlanma faizi inanılmaz yüksek olduğundan, herkes TL yükümlülüklerini kapatmaya çalışıyor.
- 01:54Merkez Bankası'nın Faiz Politikası
- Haftalık fonlamadan vazgeçildiği için %24 olan politika faizinden fonlama bitti, şu anda %25,5 olan gecelik fonlama başladı.
- Geçen Ağustos ayında da benzer gelişmeler yaşanmış, özellikle emerging marketlerden ciddi para çıkışı başlamıştı.
- 2018 yılının Haziran'dan Ağustos'a kadar en yüksek para çıkışının olduğu dönemdir ve bu çıkış Eylül sonuna kadar devam etti.
- 03:15Para Çıkışı ve Ekonomik Etkiler
- Kurlardaki yükselişin temel nedeni dışarıya döviz çıkışıydı, sadece Türkiye'den değil bütün emerging marketlerden para çıkışı yaşanmış.
- Amerika'daki faiz şokundan sonra güvenli liman olarak Amerikan tahvillerine sığınma gerçekleşti ve Amerikan tahvillerinin getirisi düşmeye başladı.
- Bu dönemde emerging ekonomilerden büyük olasılıkla para çıkışı yaşanmış olabilir.
- 05:12Piyasalardaki Beklentiler
- Piyasada politik belirsizlik ve seçimlerden sonra nasıl bir program uygulanacak konusunda beklenti oluştu.
- Yeni ekonomik program (YEP) hakkında bilgi verilmediği için piyasalarda ne tür bir program bekleniyor belirsizlik var.
- Yapısal reformlar konusunda farklı görüşler var ve bu terimin içi boşaldığı belirtiliyor.
- 07:17Kredi ve Faiz Politikaları
- Kredilerin yeniden yapılandırılması altı aylık bir çözüm olup, birkaç ay sonra tekrar kredi ödemeleri başlayacak.
- Sermaye hareketleri serbest bir ekonomide ya dövizi tutarsınız faizi serbest bırakırsınız ya da faizi tutarsınız dövizi serbest bırakırsınız.
- Türkiye'de ikisini birden kontrol etmeye çalışıldığı için sorunlar başlıyor ve beklentiler oluşuyor.
- 09:24Faiz Artışının Etkileri
- Merkez Bankası'nın %25,5'e getirme fon ve %1,5 puanlık artışla fonlamayı getirmesi, tahvil piyasasında %20'lerin üzerinde getirileri %17-35'e çıkardı.
- Merkez Bankası piyasaya likidite vermemeye çalışıyor, bu durum piyasadaki likidite problemini iyice sıkıştırıyor.
- Yüksek kredi hacmi ile karşı karşıyayız ve bu riski düşük faizle götürmek gerekiyor.
- 10:51Finansal Varlıklar ve Kredi Sistemi
- Tahvil ve bono fiyatlarının yükseldiği durumda, bankalar bunları teminat alarak kredi kullanmaktadır.
- Finansal varlıklar rehin olarak alınarak karşılığında kredi verilmektedir.
- Bu varlıkların fiyatları düştükçe teminatlar zayıflamaya başlar ve bankalar riskle karşı karşıya kalır, kredi vermede isteksiz davranmaya başlarlar.
- 11:26Likidite ve Ekonomik Politika
- Piyasadaki likidite sıkışmaya başlar ve ekonomik politikada yüksek kur düşük faiz veya tüm unsurları kontrol etme konusunda karar verilmesi gerekmektedir.
- Konuşmacı, Türkiye'nin durumuyla birlikte düşük faiz ve daha yüksek kura razı olma politikasını desteklemektedir.
- Yanlış beklentiler piyasayı volatiliteye sokar ve volatilite arttıkça piyasadaki riskler de büyümeye başlar.
- 12:35Dış Borç ve Maliyetler
- Türkiye'nin yarın dış borç ödemeleri var ve bu borçların yenilenmesi gerekmektedir.
- CDS (Credit Default Swap) puanı 441'de bulunurken, Amerikan tahvili 2,50'dir ve yabancılar bu koşullarda 7'lerin altında borç vermez.
- Yüksek kur beklentisi piyasalarda yaratıldığında, swap işlemleri yapıldığında yabancılar zarar etse de bu durumun sakıncası yoktur.
- 13:50Döviz ve Enflasyon
- Her şeyi kontrol etmeye çalışmak yerine bir tanesini serbest bırakmak gerekir ve bu serbest bırakılması gereken şey dövizedir.
- Dövizi serbest bıraktığınızda enflasyonla mücadele etmek gerekir.
- Pür esnek kur sistemi yoktur, çeşitli şekillerde müdahale etme şansı vardır.
- 14:41Dış Borç ve Tasarruf
- Borçlanmadan kendi tasarruf ve kaynaklarla ne yapılabilir konusu tartışılmalıdır.
- Cari açığı var ve bunu finanse etmek için dış kaynağa ihtiyaç vardır.
- Dış kaynağa bağımlılık azaltmak için daha fazla tasarruf yapmak, üretim geliştirmek ve ithal ürünleri ikame etmek gerekmektedir.
- 15:56Yapısal Reformlar
- Yapısal reformlar ve hizmet sektörüne yönelik reformlar yapılması gerektiği belirtilmektedir.
- Piyasayı kendi dinamiklerine bıraktığınızda kaynaklar israf olur ve balonlar oluşur.
- Türkiye gibi ithalata bağımlılığı yüksek ve petrol problemi olan bir ülkede kaynakların yönlendirilmesi gerekir.
- 17:09Borsa ve Döviz Durumu
- Borsada BIST 100 endeksi %5,67 kayıp ile 91.855 puanda kapanmıştır.
- Bankacılık endeksinde %6,62, sanayi endeksinde %4,29, mali endeksinde %16,26 kayıp olmuştur.
- Cuma günü İsrail'in Golan Tepeleri işgalini meşru göstermesi ve JP Morgan raporuyla dolar/TL kuru yukarı yönlü ataklar görmüştür.
- 18:21Swap Hamlesi ve Piyasa Etkileri
- Hafta başı uygulamaya konulan swap hamlesi, Londra swap piyasasında büyük yankı uyandırdı ve TL satma maliyetinin artmasına neden oldu.
- Yabancı yatırımcılar ve bankaların alım pozisyonlarını realize etmekte zorlandığı gözlemlenmiş, bu durum TL varlıklarında değer kazanımını beraberinde getirdi.
- Yabancı yatırımcıların TL edinme ihtiyacı borsa kanalında derin satışlara neden oldu ve Borsa İstanbul 160 binlerden 92 binlere kadar geri çekildi.
- 19:30Piyasa Durumu ve Gelecek Beklentileri
- Swap müdahalesinin nasıl devam edeceği önemli olacaktır çünkü daha önce sık yapılan bir uygulama olmadığı gibi, piyasa içinde karşı atağında ne olabileceğe dair soru işaretleri oluşmuş durumda.
- Kredi risk primleri (CDS) son beş ayın en yüksek değerine ulaşıp, faizler de son dört ayın en yüksek değerlerine ulaştı.
- Dolar/TL 5,30'dan 5,47 tepkisiyle karşı karşıya kalmış ve borsa tarafı için 89 bin ve şu anda 87 bin seviyelere geri çekimlerde devam edebilir.
- 20:13Borsa ve Bankacılık Sektörü
- Dün kapasite kullanım oranı ve imalat güven endeksinde beklentilerin aşılmasıyla sanayi hisseleri direndi, ancak bugün %4'lük bir değer kaybıyla düşüş gösterdi.
- Borsa tarafı 160 bin seviyesine indi ve bankacılık sektöründe keskin satışlar yaşanıyor.
- Faizlerin ve kısa vadeli faizlerin yükselmesi, bankaların kısa vadeli mevduat maliyetini artırdı ve kar realizasyonları da gerçekleşti.
- 21:51Dış Borç ve Ekonomik Planlama
- Dış borcu karşılamak için borçlanma oranını azaltmak ve ülke olarak tasarrufu artırmak gerekiyor.
- Cari işlemler dengesi açığı, plansız ve programsız harcamalardan kaynaklanıyor.
- Kaynakları doğru yönlendirmek için plan yapmak ve hangi sektörlerin gelecekte Türkiye'yi götüreceklerini belirlemek gerekiyor.
- 23:39Tarım ve Ekonomik Strateji
- İthalattan çıkmak için tarımda planlama yapmak ve üretici kooperatifleri aracılığıyla toplulaştırmaya geçmek gerekiyor.
- Anı kurtarırken pozisyonlar biraz bence anı kurtaracak, acele kararlar alarak her şeyi erteliyoruz.
- Finansa esir olmaktan kurtulmak için kendi işimizden para kazanmanın yolunu öğrenmek, verimliliği ve ölçeği yakalamak gerekiyor.
- 26:54Ekonomik Planların Uygulanması
- Geçmişte beş yıllık kalkınma planları olmasına rağmen sorunlar yaşanmıştır çünkü planların uygulanmadığından kaynaklanmaktadır.
- 1980'den beri her şey piyasaya bırakılmıştır, ancak dünyanın en yüksek büyüme oranlarının yakalandığı dönem 1970'lerdir.
- Savaş sonrası dönemde en yüksek büyüme, kalkınma, refah ve adil gelir dağılımı yaşanmıştır, ancak sistem yürütemedikten sonra 1973'ten sonra paradan para kazanma dönemi başlamıştır.
- 28:02Finansal ve Reel Piyasaların Önemi
- Finansal piyasalar önemli olsa da, bunları ön plana alıp reel piyasayı ikinci plana atmak sorunlara neden olmaktadır.
- Cari açık sorunun temelinde reel piyasadaki dışlanma yatmaktadır.
- Gelişmiş ülkeler de finansal piyasalarda büyük sorunlar yaşamaktadır, zengin ülkelerin parasını nasıl koruyacakları konusunda daha büyük endişeleri vardır.
- 28:57Türk Bankaları Birliği'nin Açıklaması
- Financial Times'ta Türk bankalarının yurtdışı bankalara para takası yapmadığı iddiası doğru olmadığını Türkiye Bankalar Birliği'nin açıklamasıyla ortaya çıkmıştır.
- Faiz oranlarındaki yükselişin sebeplerinden biri olarak bu iddia gösterilmiştir.
- Türk bankaları gecelik para bulmak için Merkez Bankası'ndan para alıyorlar ve bu maliyeti 25,50 seviyesindedir.
- 30:25Finansal Piyasaların Rolü
- Finansal piyasalarda yürüyen sıcak para ülke dinamiklerinde etkili olmaktadır ve ana itici güç olarak değerlendirilmelidir.
- Türkiye'de finans piyasaları 100 metre ileriye taşınmışken reel kesim unutulmuştur.
- Dünyada da finans piyasalarıyla meşgul olunmasına rağmen ekonomiler büyüyememektedir, çünkü emeğin verimliliği artırılamamış ve ona yönelik yatırımlar yapılamamıştır.
- 31:53TL'nin Değer Kaybı ve Sermaye Çıkışı
- TL'nin değer kaybetmesine neden olan spekülatif yaklaşıma gerekli duruş gösterilmiştir.
- Sermaye çıkışı, immerge marketlere özgü değilse, büyük olasılıkla bu durum atlatılabilir ve Türkiye bunu geçecektir.
- Vatandaşlar TL faizini enflasyonda korumadığı için döviz tercih etmektedir, ancak bu döviz bankacılık sektöründe tutulmaktadır.
- 33:35Uluslararası Rezervler ve TL'nin Gücü
- Merkez Bankası'nın uluslararası rezervlerinin yüksek olması (100 milyar dolar) TL'nin gücünü zayıflatmaktadır.
- Dış ticaret açısından TL'nin düşük olması istenmemektedir, çünkü bazı ülkeler (Amerika gibi) paralarını basarak piyasaya verip istedikleri gibi ticaret yapabilmektedir.
- Vatandaşların döviz alması durumunda rezervler azalmamaktadır, çünkü para ya bankanın ya da vatandaşın mülkiyetinde olmaktadır.
- 35:28Köklü Çözümler ve TL'nin Gücü
- Mevcut problemlerin çözümü için antibiyotik tedavisi yerine cerrahi müdahale gerekmektedir, ancili bu uzun ve meşakkatli olabilir.
- Yüksek faiz, düşük kur politikası yerine yapısal reformlarla ilerlemek gerekmektedir.
- Çok güçlü TL kimsenin işine yaramaz, sadece ithalatçının işine yarar.
- 36:56İngiltere Parlamentosu'nun Brexit Oylaması
- İngiltere Parlamentosu, Brexit için B planlarını oylamaya devam etmeyi 331-287 oyla kabul etti.
- Avam Kamarası Başkanı John Bercow, milletvekillerinden gelen 16 önergeyi değerlendirdi ve bunların 8'ini oylanmasına karar verdi.
- İsci Partisi, Norveç Antlaşması'nın ikinci bir versiyonu olan, İngiltere'nin ortak pazarda kalmaya devam ederek kendi göçmen politikalarını belirlemesine izin verecek bir çözümü onaylıyor.
- 38:36Brexit Gelişmelerinin Son Durumu
- Kuzey İrlanda Partisi ve hükümetin azınlık ortağı DUP'un resmi açıklaması bekleniyor.
- Türkiye saati ile 20:00'de Başbakan May'in kabine toplantısı var ve istifasını verecek mi olup olmadığı takip edilecek.
- John Bercow, üçüncü bir parlamento oylaması için, anlaşmada bir değişiklik veya güncelleme yapılmış olursa bunu onaylayacağını açıkladı.
- 40:02Avrupa Birliği'nin Brexit Yaklaşımı
- Avrupa Birliği Konseyi toplantılarında, İngiltere'de yapılan tüm oylamalarda Theresa May'in yaptığı anlaşmanın onaylanması mümkün olmadı.
- Avrupa Birliği, 22 Mayıs'a kadar düzeltme sunulması durumunda onay verebileceklerini, aksi takdirde 12 Nisan'a kadar uzatma süresi tanıyacaklarını belirtti.
- Avrupa Birliği, müzakere ettiği geri çekilme anlaşmasından başka bir anlaşmayı kabul etmeyeceğini gösteriyor.
- 42:05Brexitten Sonraki Olası Senaryolar
- Avrupa Birliği Konseyi Başkanı Donald Tusk, İngilizlerin geri dönmek isterse bir yıl daha uzatma verilebileceğini belirtti.
- İngiliz Parlamentosu'nda oynanacak konular arasında gümrük birliği, pazar yaratılması, Norveç modeli ve Avrupa Ekonomik Birliği modelleri bulunuyor.
- Nordial senaryosuna tedbir olarak cepte tutulması gerekse de, Avrupa Birliği'nin açıklamaları doğrultusunda daha yumuşak bir anlaşmaya yaklaşılacağı düşünülüyor.
- 43:51Theresa May'in İstifası Olasılığı
- Theresa May'in istifası stratejik bir karar olabilir ve bu konu gündemde.
- Avrupa Birliği, Brexit sürecinde İngiliz Parlamentosu değil Theresa May ile muhatabı olduğunu belirtti.
- Theresa May, anlaşmasının onaylanması koşuluyla istifa etme stratejisini kullanabilir, ancak Avrupa Birliği'nin eli çok güçlü ve planladığı bir yol haritasının üzerine girdiklerini düşünüyorlar.
- 45:48Brexit ve Avrupa Birliği
- İngiltere'nin Brexit sürecindeki durumu ve Theresa May'in istifa edip etmeyeceği senaryoları tartışılmaktadır.
- Brexit'in son virajda olduğu ve ya geri dönüleceği ya da devam edecek olduğu düşünülmektedir.
- Almanya Dışişleri Bakanı'nın açıklamasına göre, Brexit'in maliyeti giderek artacak ve özellikle iş istihdam konusunda olumsuz etkiler yaratacaktır.
- 48:12Hayvancılık Fiyatları ve İthalat
- TÜİK'in açıkladığı 2018 yılı hayvancılık fiyatlarında sığır fiyatı %21,55, koyun fiyatı %15,90, kıl keçisi fiyatı %29,90, tavuk fiyatı %10-10,70, süt fiyatı ise %19 artmıştır.
- Hayvancılık sektöründen Sencer Solakoğlu, TÜİK'in açıkladığı rakamlarla kendilerinin eldeki veriler arasında ciddi bir fark olduğunu belirtmiştir.
- İthalat miktarının 2014'ten 2018'e kadar 26 bin hayvandan 1.344.000 hayvana kadar arttığı ve bu durumun hayvan fiyatlarının iktisadi mantığını bozduğu vurgulanmıştır.
- 52:44Süt Fiyatları ve Hayvancılık Politikaları
- Süt fiyatlarında 2017'den 2018'e kadar bir litre süt için çiftçinin eline geçen fiyat 1,13 TL'den 1,42 TL'ye yükselmiştir.
- Süt fiyatlarındaki artışın yetersiz olması ve önceki fiyatların yetersiz olması Türkiye'nin fazla et ithal etmesine sebep olmuştur.
- Hayvancılık sektöründe uzun vadeli politikaların gerekliliği vurgulanırken, kısa vadeli yaklaşımların üreticiyi ortadan kaldırdığı ve ülke ithalata bağımlı hale getirdiği belirtilmiştir.