Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, ekonomi uzmanı Şeref Oğuz ile yapılan bir röportaj formatındadır. Şeref Oğuz, 45 yıllık ekonomi tecrübesine sahip bir ekonomi gazetesi yazarıdır.
- Video, Türkiye'nin ekonomik durumu, 2026 bütçesi ve enflasyon sorunları üzerine kapsamlı bir analiz sunmaktadır. Konuşmacılar, bütçenin ekonomiyi kurtarmayacağını, kamu yatırımlarını açmayacağını ve asgari ücret, emekli, çalışanlar için daha fazla para sağlamayacağını belirtirken, enflasyonun dünya lideri olması ve Merkez Bankası'nın faiz kararlarının piyasa üzerindeki etkisinin sanıldığı kadar yapıcı olmadığını vurgulamaktadır.
- Videoda ayrıca vergi gelirlerinin artışı, faturalardaki fiyat artışları, 5G teknolojisinin ekonomik etkileri, üretim kapasitesinin azalması, gelir dağılımının bozulması ve asgari ücret konusundaki zorluklar gibi konular da ele alınmaktadır. Konuşmacılar, enflasyonun artık bir ekonomik birim olmaktan çıkıp bir sosyoloji haline geldiğini ve kamu tarafından üretilen malların ve hizmetlerin zamıyla üretildiğini savunmaktadır.
- 00:112026 Bütçesi Değerlendirmesi
- 2026 bütçesi, orta vadeli programın hayatta tutma bütçesi olarak görülüyor, Türkiye'yi bir yerden çıkaracak değil, mevcudu idare ettirme ve vatandaşın kafasını su üstünde tutma amaçlı.
- Geçen sene bu vakitlerde bütçe rakamında 1,90 trilyon liralık açık vardı, gelecek sene ise 2,90 trilyon liralık açık vadediyor, yani %2,70 milyar dolar daha fazla açık.
- Bu bütçeyle ekonomi kurtulmayacak, kamu yatırımları açılmayacak, sanayi büyüyecek değil ve asgari ücret, emekli, çalışanlar, işçi, memur daha para almayacak.
- 01:34Bütçenin Seçim Hazırlığı Olarak Değerlendirilmesi
- Bu bütçe, seçime kadar perhiz halini devam ettirmek ve seçimde bütün kaynakları seçim için harcama konusunda bir seçimin ön hazırlık projesi olarak görülüyor.
- Hükümet asgari ücretliden, emekliden, işçiden, memurdan, engelliden, yoksuldan hatta şehit yakınları gazilerden keserek, onları %10-16 civarında bir artışla tutarak bir olası seçim için fon biriktiriyor.
- Bu bütçe sadece Mehmet Şimşek'in işine yarayacak çünkü geçen sene 11,5 trilyon lira vergi alacağını söylüyordu, bu sene ise gelecek sene için 16,5 trilyon lira para alacağını belirtiyor.
- 02:47Yeniden Değerleme ve Asgari Ücret
- Hükümetin kendi harcamaları için bir sonraki yılda kendi ürettiği mal ve hizmetlerin değerini artırdığı oran "yeniden değerleme" olarak adlandırılıyor.
- Pasaport harcından trafik cezalarına, emlak gelirlerine kadar müthiş bir talep var ve ücret zamlarının çok üstünde bir %50 civarında artış bekleniyor.
- Asgari ücret komisyonunun prensipleri ile ilgili bir toplantı var ve beklenen zam oranı %16 ile %20 arası, ancak geçen sene de aynı tartışmalar sürüyordu.
- 03:58IMF ve Asgari Ücret Tartışması
- IMF, Türkiye Cumhuriyeti ekonomisine zor durumda olduğunu söylemiş ve asgari ücrete %25'ten bir gram zam yapılmaması gerektiğini belirtmiş.
- Müsiat'ın o zamanki başkanı, asgari ücrete %25 zam yapıldığında ülke batacağını seslendirmiş.
- Yeni Müsiat başkanı, çalışanların durumunun çok kötü olduğunu ve en az %30'a yukarı bir zam yapılması gerektiğini belirtmiş.
- 05:07Enflasyon ve Hükümetin Rolü
- Hükümetin enflasyonu derdi yok, enflasyon besleyen hükümetin kendisi.
- Enflasyon olmazsa hükümet kapanamaz çünkü bütçe açık verirken, merkez bankasının banknot matbaasındaki filigranlı kağıtlarla (para basarak) bu açık hallediliyor.
- Önümüzdeki dönemde Türkiye maddi açıdan yürüyebilmesi için yeniden faizlerle ilgili bir yoldönümüne gidiyor.
- 05:50AKP'nin Enflasyon Anketi
- Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) bir anket yaptırmış ve enflasyonun nedenini topluma sormuş.
- Anketin sonuçlarında beş cevabın üçü yine hükümetin ekonomi politikalarına çıktı: %10,10 kötü yönetim, %4,70 başarısız hükümet, %21 üretimin yetersizliği.
- Faiz indiriminin enflasyonu arttırdığını düşünenlerin oranı %41,90, enflasyonun savaşlar kaynaklı arttığını savunanların oranı %9,10, fazla tüketimi işaret edenlerin oranı ise %6,50.
- 08:22Enflasyonun Sebepleri ve Faiz Politikası
- AKP'nin yaptırdığı ankette cevaplar seçici olarak gelmiş, bu anketin kendisi tarafından yapıldığı için sonuçlar farklı olabilir.
- 2021'in 21 Aralık gecesi dolar 13,50 lira iken kısa sürede 18,40 kuruşa çıkmış ve panik bir şekilde KKM (kur korumalı mevduat) icat edilmiş.
- KKM'nin yerine şimdi "carry trade" (tefeci faizi ile borçlanmak) gelmiş, ihracatını çöktüğün parasıyla rezerv tutuyorsan ve insanların emanet parasıyla yüksek faizlerle tutuyorsan, bu sana ait olmayan bir yapı.
- 09:52Faiz Kararı Öncesi Medya ve Merkez Bankası
- Her faiz kararı öncesi Yeni Şafak gazetesi "Dayanma gücümüz kalmadı, iş dünyası faiz indirimi ve krediye erişim istiyor" manşeti yayınlıyor.
- Naci Ağbal, faizleri indirebilmek için 17'yi 19'a çıkarmış ve 11 maddelik para politikası koyarak 3-6 ay içinde indireceğini söylemiş, ancak gece yarısı görevden alınmış.
- Şahap Kavcıoğlu, Yeni Şafak'ın bir yazarı olarak getirilmiş ve faizleri indirmiş, ancak enflasyonun en büyük tetikleyicisi olarak 8,5'e kadar inince yanlış trene binildiği anlaşılmış.
- 11:55Enflasyon Beklentileri
- Vatandaşların enflasyon beklentisi 12 ay sonraki ev hanımları için %55-60, hane halkı için %49-50, reel kesim için %39-41 aralığında.
- Piyasa katılımcıları (Merkez Bankası'nın 50-60 kişilik grubu) enflasyon tahminleri %129-30 civarında, Merkez Bankası ise %26 üst bant, belki %29 olabilir diyor.
- Konuşmacı, 45 yıl ekonomi yöneterek geçmiş ve gördüğü gibi reel sektörün enflasyon tahminlerinin daima doğru olduğunu, çünkü hane halkı için enflasyonu yaşıyor, üreten kesim bu rakamı alıp gelecek tahmini bütçesini, vizyonunu ve yatırımlarını ona göre yapıyor.
- 14:36Enflasyonun Kaynağı ve Çözümü
- Türkiye'de enflasyonu bizzat kamu üretiyor, kamuflasyon yaparak (kamunun kendi ürettiği mal ve hizmetlere zam yaparak) enflasyonu çözeceği saplantısıyla.
- Bütçe açığı tamamen bu kamuflasyonun bir ifadesi ve hiçbir ekonomide bütçe açığı aşağı çekilmeden enflasyon çözülmemiştir.
- Enflasyon artık bir ekonomik birim olmaktan çıkıp bir sosyoloji haline gelmiştir; fiyatlar artacak diye düşünüldüğünde ve ekonominin aktörleri davranışlarıyla bunu gösterdiğinde, enflasyon oraya taşınır.
- 15:52Merkez Bankası'nın Etkisi
- Merkez Bankası'nın faizi ister artırsın artırmasın piyasa üzerindeki etkisi sanıldığı kadar yapıcı değil.
- Merkez Bankası, Cumhurbaşkanı, Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, Merkez Bankası'nın başındakiler ve Maliye Bakanı buna inanabilirler, ancak bizi de inandırmaları gerekiyor.
- Gerçeklerin üzerine bir şey inşa edilebilir, ancak bunun için gerçeğin dili kullanılmalı.
- 17:21Cezalar ve Vergi Gelirleri
- Cezalar bir toplumda bütçenin içerisinde kabul edilen yolsuzluklar için ayrılan bir gelir kaynağıdır.
- Bu yılın bütçesine 250 milyar lira ceza geliri konulmuş, ancak bu miktar bir trilyonu aştı.
- Yapay zekalı radarlar kullanılarak vergi toplama pusuda kullanılmış, bu da trafik disiplini ve ekonomik disiplini düzeltmek için kullanılamamıştır.
- 18:17Enflasyon ve Faturalar
- Enflasyon düşmeyecek çünkü kamu hizmetlerine zam yapılıyor ve elektrik faturalarında %50-60 arasında fiyat zammı gelecek.
- Faturaların içindeki bedava kısım düşürülecek, böylece insanlar faturaların dışına çıkarak para zamına maruz kalacak.
- 5G ihalesi çıktı ve ortalama fatura 600 lira olan insanların faturaları 1000 liraya çıkarılacak, ancak bu üretim kısmına yansımayacak.
- 20:21Siyaset ve Ekonomi İlişkisi
- Son 3-4 aya kadar ekonomi siyasetin önündeydi, ancak 19 Mart'tan bu yana siyaset ekonominin önüne geçti.
- Türkiye artık dünyada enflasyon lideri oldu ve siyasi istikrar ekonomi raporlarına girmeye başladı.
- Orta vadeli programın iki sene derdini çektik, ancak 19 Mart'ta geldi ve faiz inişini durdurdu, hatta 3,5 puan yukarıya taşıdı.
- 22:01Üretim ve Ekonomik Eşitsizlik
- Organize sanayi bölgelerinde ve tekstil sektöründe üretim yapanlar, makroekonomik verilerle yıpratılmaktan şikayetçi.
- Sanayinin ekonomi içindeki payı %30'lara kadar varmışken, şimdi %19'un altına indi.
- Türkiye'de 17-20 milyon Belçikalı nüfus yaşıyor, fert başına milli gelirleri 35-40 bin dolar, ancak öbür tarafta sessiz çoğunlukların yerlere süründüğü bir yapı var.
- 24:12Asgari Ücret ve Enflasyon
- Enflasyonun dilsiz, ayaksız kurbanları asgari ücret alanlar ve toplu sözleşmelerin açıklanmasını bekleyenler.
- Asgari ücret tespit komisyonunda görünmeyen bir sandalye var ve orada "bu arkadaşların cebine koyacaksın hepsini alacağım" diyen biri oturuyor.
- 2023 yılında Cumhurbaşkanı %30-35 olsun diye tartışırken %55,5 vermiş, ancak ilk üç ay içerisinde bu verilen sanma alındı.
- 25:25Bütçe Lügatı
- Bütçe geliri, hükümetin 2026'da cebimizden alacağı vergi ve harçların yekünüdür.
- Bütçe gideri, kamu görevlileri yanı sıra yandaşa, zombi şirkete, itibara harcanacak miktarı ifade eder.
- Bütçe açığı, derin kuyuya yetmeyen kısa ip gibidir ve büyüme rakamlarının eriştiği şişkinlik düzeyidir.