Buradasın
Türkiye'de Enflasyon Endeksleri: TÜFE ve Yİ-ÜFE Arasındaki İlişki
youtube.com/watch?v=Rrah77hn_8oYapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK) tarafından sunulan bir eğitim içeriğidir. Video, Türkiye'deki enflasyon göstergelerini detaylı bir şekilde açıklamaktadır.
- Video, TÜFE (Tüketici Fiyatları Endeksi) ve Yİ-ÜFE (Yurtiçi Üretici Fiyatları Endeksi) arasındaki farkları ve aralarındaki geçişkenliği incelemektedir. Aralık 2017 sonu itibariyle TÜFE'nin yıllık %11,92, aylık %0,69 oranında arttığı ve Yİ-ÜFE'nin yıllık %15,47, aylık %1,37 oranında arttığı belirtilmektedir. Video, bu iki endeks arasındaki ayrışma nedenlerini (vergiler, hizmet fiyatları, döviz kuru hareketleri, petrol fiyatları) açıklamakta ve uzun dönemli bakıldığında bu endekslerin yıllık enflasyon ortalamalarının birbirine yakın olduğunu vurgulamaktadır. Son olarak, enflasyonu kontrol etmek için sadece faiz artışının yeterli olmadığı ve yeni bir bakış açısına ihtiyaç duyulduğu belirtilmektedir.
- 00:01Enflasyon Endeksleri ve Özellikleri
- Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK), enflasyonun iki temel fiyat endeksi ile tüketici fiyatları endeksi (TÜFE) ve üretici fiyatları endeksi (ÜFE) kullanmaktadır.
- 2014 yılı sonrasında ÜFE, tarımsal ürünlerin fiyat gelişmeleri dışarıda tutularak Yurtiçi Üretici Fiyatları Endeksi (Yİ-ÜFE) olarak dönüştürülmüştür.
- TÜFE yıllık %11,92, aylık %0,69 oranında artarken, Yİ-ÜFE yıllık %15,47, aylık %1,37 oranında artmıştır.
- 00:47Enflasyon Endekslerinin Detayları
- Tüketici harcamaları 12 ana grup ve 43 alt grup altında toplanmış, endekste 414 madde kapsama alınmıştır.
- Yıllık en yüksek artış ulaştırma (%18,24) ve gıda ve alkolsüz içecekler (%13,79) gruplarında görülmüştür.
- Yİ-ÜFE'de en önemli artış imalat alt kaleminde (%16,64) olmuş, madencilik sektöründe %16,13'lük artış izlemiş, ara malı grubunda yıllık %27,5 oranında fiyat artışı gerçekleşmiştir.
- 01:55ÜFE ile TÜFE Arasındaki İlişki
- Bilim adamları ÜFE ile TÜFE arasındaki geçişkenliği inceleyen çalışmalar yapmış, önemli kısmında ÜFE'den TÜFE'ye doğru bir geçişkenlik olduğu sonuçları bulunmuştur.
- Üretici fiyatlarından tüketici fiyatlarına birebir ve eş anlı geçişi engelleyen yapısal ve konjonktürel etkenler piyasa yapısı, ekonominin çevrimsel durumu ve fiyat ayarlama sıklığı gibi faktörlerdir.
- Üretici fiyatları, tüketici fiyatları üzerindeki maliyet yönlü baskılara ilişkin bir gösterge niteliğindedir ve ithal maliyet şokları, döviz kurları ve petrol fiyatlarının artışı söz konusu olduğu dönemlerde daha hızlı yükselmektedir.
- 03:15Endeks Ayrışmasının Nedenleri
- Tüketici fiyatları içerisinde yer alan vergiler (özellikle akaryakıt, tütün gibi ürünlerin vergi payı) Yİ-ÜFE'de yer almamaktadır.
- Tüketim sepetinde yaklaşık %30 paya sahip olan hizmet fiyatlarının Yİ-ÜFE kapsamında yer almaması, tüketici enflasyonunun en katı kısmının yüksek oynaklığa sahip olmasını açıklamaktadır.
- Dışa açık bir ekonomi olan Türkiye'nin uluslararası fiyat ve döviz kuru gelişmelerine olan duyarlılığı, Yİ-ÜFE'deki yüksek oynaklığın başka bir nedenidir.
- 05:00Uzun Dönem Bakış Açısı
- Uzun dönemli bakıldığında bu iki serinin yıllık enflasyon ortalaması birbirine oldukça yakın gerçekleşmektedir.
- 12 yıllık TÜFE ortalaması Aralık 2006-Aralık 2017 dönemi %8,54 iken, Yİ-ÜFE ortalaması %8,39 olarak gerçekleşmiştir.
- Yİ-ÜFE daha oynak bir seyir izlese de uzun dönem ortalamaları TÜFE ile yakınlaşmaktadır.
- 05:57Enflasyon Kontrolü ve Gelecek
- Merkez Bankası halen faizleri artırarak talebi kısma peşinde, bu sayede enflasyonu kontrol altına alacağını düşünmektedir.
- Enflasyonu belirleyen üretim maliyetleri, kurdaki ve ithal hammadde ve ara malların fiyatlarındaki dalgalanma, sermaye maliyetlerinin faiz yüksekliği iç fiyatları etkilemekte ve kontrolünü güçleştirmektedir.
- Yıllardır hedeflenen ve gerçekleşen enflasyon oranları arasındaki ciddi sapmalar bir yerlerde hata yapıldığını göstermektedir, bu nedenle yeni bir bakış açısına, politika seçeneğine ve paradigmaya geçiş gerekiyor.