Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Cumhuriyet Gazetesi köşe yazarları podcast yayını kapsamında Nergis Şimşek tarafından sunulan bir bilgilendirme içeriğidir.
- Video, Türkiye'nin tarım sektöründeki sorunları ve sosyal güvenlik sistemindeki tarım sigortası düzenlemelerini ele almaktadır. İlk bölümde 2925 ve 2926 sayılı kanunlar kapsamında tarım işçilerinin sosyal güvenlik durumu, prim oranları ve sigortalılığın sona ermesi anlatılırken, ikinci bölümde yaşlılık aylığı, malullük sigortası, ölüm sigortası ve iş kazası-meslek hastalığı sigortası hakkında detaylı bilgiler sunulmaktadır.
- İçerikte ayrıca 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile 6111 sayılı kanunla yapılan değişiklikler ve bunların tarım sektörüne etkileri, 8 Eylül 1999 tarihinden önce ve sonrası sigortalı olanlar için yaşlılık aylığı şartları ve malullük aylığı için gerekli koşullar kronolojik olarak açıklanmaktadır.
- 00:27Tarım Sektörünün Sorunları ve Sosyal Güvenlik Sistemi
- Türkiye bir tarım ülkesi olmasına rağmen, ekonomik ve sosyal açıdan büyük sorunlar yaşayan bir sektör olarak karşımıza çıkmaktadır.
- Tarım sektöründe girdi maliyetlerinin yüksekliği, üretim ve pazarlama sorunları, örgütlenme eksiklikleri, büyükşehirlere göç, su kaynaklarının ve modern tarım tekniklerinin kullanılamaması, tarım destekleme politikalarının yetersizliği ve dışa bağımlılık gibi sorunlar bulunmaktadır.
- Tarım sektörünün istenilen düzeye gelmesi için çalışanların sosyal hak ve güvencelerinin sağlanması gerekmektedir.
- 01:04Tarım İşçilerinin Sosyal Güvenlik Durumu
- Sosyal güvenlik sistemimizde tarım işlerinde hizmet akdiyle veya kendi nam ve hesabına çalışanlar sigortalıdır.
- 17 Ekim 1983 tarihli ve 2925 sayılı Tarım İşçileri Sosyal Sigortalar Kanunu, hizmet akdi ile süreksiz çalışanları; 17 Ekim 1983 tarihli ve 2926 sayılı Tarımda Kendi Adına ve Hesabına Çalışanlar Sosyal Sigortalar Kanunu ise kendi nam ve hesabına çalışanları kapsamaktadır.
- 2008 yılı Ekim ayı başı itibariyle yürürlüğe giren 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nun 6. maddesinin 1. fıkrasının 13 Şubat 2011 tarihli ve 6111 sayılı kanunla değiştirilmeden önceki bendinde, tarım işlerinde hizmet akdiyle süreksiz çalışanlar sigortalı sayılmamıştır.
- 02:38Tarım İşçilerinin Sigortalılık Durumu
- 5510 sayılı kanunla tarım işlerinde hizmet akdiyle süreksiz çalışanları kapsamına alan 2925 sayılı kanunun sigortalı tesciline ilişkin maddeleri yürürlükten kaldırılmıştır.
- 6111 sayılı kanunla 5510 sayılı kanuna eklenen Ek 5. madde ile 1 Mart 2011 tarihi itibariyle tarım veya orman işlerinde hizmet akdiyle süreksiz olarak çalışanlar sosyal güvenlik kapsamına alınmıştır.
- 1 Mayıs 2008 tarihinden önce 2925 sayılı kanun kapsamında sigortalı olup sigortalılıklarını devam ettirenler ve 1 Mayıs 2008 ile 30 Eylül 2008 tarihleri arasında 2925 sayılı kanuna tabi sigortalı olup 1 Mart 2011 tarihinde sigortalılıkları devam edenler hakkında 5510 sayılı kanunun Ek 5. maddesi hükümleri uygulanmaya başlanmıştır.
- 04:10Tarım Sigortalılarının Aylık Bağlanma Koşulları
- Tarım sigortalıları ile ilgili olarak 2829 sayılı Sosyal Güvenlik Kurumlarına Tabi Olarak Geçen Hizmetlerin Birleştirilmesi Hakkında Kanun hükümlerine göre değerlendirme yapılırken bu statüler dikkate alınmaktadır.
- 1 Mayıs 2008 öncesinde mülga kanunlara tabi sigortalılık süresi bulunup, son yedi yıllık fiili hizmet süresi içerisinde en fazla kanunun Ek 5. maddesi kapsamında hizmeti bulunanlara 4/1-a kapsamında aylık bağlanacağından aylığa hak kazanma koşulları 506 sayılı kanunun geçici 81. inci maddesi hükümlerine göre belirlenecektir.
- Çalışmaların bir kısmının 2925 sayılı kanun, bir kısmının ise 5510 ek 5. inci madde kapsamında geçmiş olması halinde, bunlar farklı statüler olduğu için 2829 sayılı kanun gereğince hizmetler ayrı ayrı değerlendirilerek aylık bağlanacak statü ve şartlar buna göre belirlenmektedir.
- 05:08Tarım İşçilerinin Sigortalılık Tescil Durumu
- Tarım ve orman işlerinde hizmet akdiyle süreksiz çalışanların 2925 sayılı kanun kapsamında sigortalılığı, 2925 sayılı kanunun sigortalı sayılma ile ilgili maddeleri 5510 sayılı kanunla yürürlükten kaldırıldığından, 5510 sayılı kanunun yürürlüğe girdiği 1 Ekim 2008 tarihinden itibaren 2925 sayılı kanuna göre sigortalı tescili yapılmamaktadır.
- Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte sigortalı devam edenler, 5510 sayılı kanuna göre 4/a yani SSK kapsamında sigortalı sayılarak, bu sigortalılar ile bunların hak sahipleri ve bakmakla yükümlü olduğu kimselerin her türlü hak ve yükümlülükleri 5510 sayılı kanunla yürürlükten kaldırılan hükümleri hariç olmak üzere 2925 sayılı kanuna göre devam etmektedir.
- Prim oran ve miktarları, 5510 sayılı kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce 2925 sayılı kanuna tabi olan sigortalılardan 1 Ekim 2008 tarihinden sonra alınacak primlerin hesabına esas tutulan günlük kazançları, 5510 sayılı kanunun 82. maddesine göre belirlenen prime esas kazancın günlük alt sınırı prim ödeme gün sayısı ise her ay için 15, bir tam yıl için 180 gündür.
- 06:34Tarım Sigortalılarının Prim Oranları ve Sigortalılığın Sona Ermesi
- Prim oranı toplamda %32,50 olup, %12,50'u genel sağlık sigortası, %20'si malullük, yaşlılık ve ölüm sigortası primi'dir.
- 2925 sayılı kanuna tabi sigortalıların 1 Ocak 2025-31 Aralık 2025 tarihleri arasında prime esas kazanç tutarı ve ödeyecekleri prim tutarı 866,85 TL çarpı 15 çarpı %32,50 eşittir 4.225,89 TL olmaktadır.
- Tarım sigortalılarından primlerini gecikme cezası ve gecikme zammıyla birlikte ait olduğu yılı takip eden yılın Şubat ayı sonuna kadar ödemeyenlerin, o yılın 1 Ocak gününden itibaren sigortalılıklarına devam etmek istemediklerini kuruma yazılı olarak bildirenlerin, bu bildiriminin kurum kayıtlarına intikal ettiği tarihi izleyen yılbaşından itibaren sosyal güvenlik kuruluşlarına tabi olarak çalışmaya başlamaları nedeniyle prim veya kesenek kesilmeye başladığı tarihten itibaren sigortalılıkları sona ermektedir.
- 07:59Sigorta Kollarından Yapılan Yardımlar
- 1 Mayıs 2008 öncesi 2925 sayılı kanun kapsamında sigortalı olanlara sigorta kolları itibariyle sağlanan yardımlar yaşlılık sigortası ve yaşlılık toptan ödemesi olarak sıralanabilir.
- 2925 sayılı kanunun yaşlılık toptan ödemesine ilişkin 24. maddesi yürürlükten kaldırıldığından ve uygulama 5510 sayılı kanuna göre düzenlendiğinden, kanunun yürürlüğe girdiği 2008 yılı Ekim ayı itibariyle yaşlılık toptan ödemesi talebinde bulunanların primlerinin üçte ikisi yerine tamamı yaşlılık toptan ödemesi olarak ödenmektedir.
- 2925 sayılı kanuna göre yaşlılık sigortasından aylığa hak kazanma koşulları sigortalılık başlangıç tarihine göre belirlenmektedir.
- 09:30Yaşlılık Aylığı Koşulları
- 8 Eylül 1999 tarihinden önce sigortalı olanlar için yaşlılık aylığı bağlanması için yaş şartı aranmaksızın en az 15 yıllık sigortalılık süresi ve 3600 prim ödeme gün sayısı şartı uygulanmaktaydı.
- 4447 sayılı kanunla yapılan düzenleme ile yaşlılık aylığı bağlanacak sigortalılar için yaş şartı getirilmiş, kadınlar için 58, erkekler için 60 olarak belirlenmiştir.
- 7438 sayılı kanunla 5510 sayılı kanuna eklenen geçici 95. maddenin yürürlüğe girdiği 3 Mart 2023 dahil tarihinden sonra talepte bulunan sigortalılar, 15 yıl sigortalılık süresi ve 3600 prim ödeme gün koşulunu yerine getirdikleri zaman yaşlılık aylığından yararlanabilmektedir.
- 11:25Farklı Tarihlerde Sigortalı Olanların Koşulları
- 1 Ekim 1999 sonrası sigortalı olanlar için yaşlılık aylığına hak kazanması için kadın 58, erkek 60 yaşını doldurmuş olması, 15 yıldan beri sigortalı olması ve en az 3600 prim ödemiş olması şartları gerekmektedir.
- 1 Mayıs 2008 dahil ve sonrası sigortalı olanlar için yaşlılık aylığına hak kazanma koşulları tamamen 5510 sayılı kanun hükümleri doğrultusunda tespit edilmekte olup, kadın 58, erkek 60 yaşını doldurmuş ve en az 7200 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortası primi bildirilmiş olması şartı ile yaşlılık aylığına hak kazanılmaktadır.
- 1 Ocak 2036 tarihinden sonra 7200 prim gün sayısı koşulunun yerine getirilmesi halinde, gün koşulunun yerine getirildiği tarih aralığındaki yaş hadleri esas alınarak aylığa hak kazanma koşulları belirlenmekte, 1 Ocak 2048 tarihinden itibaren kadın ve erkek için yaş hadleri eşitlenerek 65 yaşını doldurmaları halinde aylığa hak kazanabileceklerdir.
- 13:27Malullük Sigortası
- Malullük sigortasından sağlanan yardım sadece malullük aylığı bağlanmasıdır.
- Sigortalının çalışma gücünü veya meslekte kazanma gücünü en az %60 oranında kaybettiğinin SGK sağlık kurulunca tespit edilmesi (5510/25 maddeye göre malul sayılması) gerekmektedir.
- Birden fazla statüde çalışmaları bulunan sigortalıların malullük aylıkları en son tabi olduğu sigortalılık hali esas alınarak bağlanmaktadır.
- 14:19Ölüm Sigortası
- Ölüm sigortasından sağlanan yardımlar, sigortalının eş ve çocuklarına ölüm aylığı bağlanması ve ölüm toptan ödemesi yapılmasıdır.
- 2925 sayılı kanunda ölen sigortalıdan dolayı sigortalının ana ve babasına ölüm aylığı bağlanmamaktadır.
- 18 Ekim 2006 tarihinden geçerli olmak üzere yürürlüğe giren 5561 sayılı kanun ile ölüm aylığı bağlanmasında 5 yıllık sigortalılık süresi ve en az 900 gün prim ödemiş olma şartı getirilmiş, 506 sayılı kanuna eklenen geçici 93. madde ile de 18 Ekim 2006 tarihinden önce ölen sigortalıların hak sahiplerine müracaatları halinde söz konusu şartlarla aylık bağlanmasına imkan sağlanmıştır.
- 16:33İş Kazası ve Meslek Hastalığı Sigortası
- İş kazası ve meslek hastalığı sigortasından sağlanan yardımlar, sağlık yardımı yapılması, protez araç ve gereçlerinin sağlanması, takılması, onarılması ve yenilenmesi, sürekli iş göremezlik geliri bağlanması, ölüm geliri bağlanması ve cenaze masrafı karşılığı ödenmesidir.
- Bu yardımlardan yararlanılabilmesi için iş kazasının olduğu tarihten en az 3 ay önce sigortalının tescil edilmiş olması ve olay tarihinde sigortalılığın sona ermemiş bulunması şarttır.
- Ölüm geliri, iş kazası veya meslek hastalığı sonucu veya sürekli iş göremezlik geliri almakta iken ölen sigortalının gelir bağlanmasına hak kazanan eş ve çocuklarına 5510 sayılı kanunda öngörülen hak sahiplerine hisseleri oranında gelir bağlanmaktadır.