Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Bank Asya'da yayınlanan "Para Rotası" adlı ekonomi programıdır. Programda sunucu, Dr. Yaşar Erdinç ve eski İMKB (şimdi BIST) uzmanı Nasuhullah Ayan yer almaktadır. Ayrıca Antep'te sanayici olarak faaliyet gösteren ve fındık kabuğu, kayısı çekirdeği ve ceviz kabuğu gibi kabukları değerlendiren Barış Nasrullah Bey de röportaj vermektedir.
- Program, dünya ve Türkiye piyasalarının durumunu ele alarak başlamakta, ardından Türkiye borsasının 1980'lerden günümüze kadar olan tarihçesini ve gelişimini incelemektedir. Röportajlarda borsa yatırımı, yatırım stratejileri, repo sistemi ve küçük yatırımcıların piyasadaki durumu gibi konular tartışılmaktadır.
- Röportajlarda ayrıca 1994 krizi gibi önemli dönüm noktaları, 2000-2012 yılları arasında endeksi katlayan şirketlerin ortak özellikleri ve borsa yatırımı kumar değil, doğru şirketleri bulup uzun vadeli yatırım yapmanın önemi vurgulanmaktadır. Barış Nasrullah Bey'in fındık kabuğu ve kayısı çekirdeği kabuğu ile un yapma projesi hakkında da bilgi verilmektedir.
- 00:25Ekonomi ve Piyasa Durumu
- Programda ekonomi gündeminin öne çıkan başlıkları ve piyasa durumu ele alınacak.
- Dr. Yaşar Erdinç ve eski Borsa İstanbul (BİST) yöneticisi Nasuhullah Ayan programda yer alıyor.
- Amerikan borsa endeksi S&P, yüzde 0,09 yükselişle kapattı ve rekor kırdı.
- 01:40Dış Piyasa Gelişmeleri
- Avrupa Merkez Bankası başkanı Draghi, faiz indirmeye devam edebileceklerini söyledi.
- Dünyada para basma politikaları devam ediyor; Amerika ve Japonya hızlı para basıyor.
- Türk lirasının değerlenmesi, ithalatın daha ucuz ve ihracatın daha pahalı hale gelmesine neden olabilir.
- 02:35Borsa İstanbul'da Oluşan Sorunlar
- Dün saat 17:30'dan sonra Borsa İstanbul'da yapılan işlemler teknik bir arızaneden iptal edildi.
- Son beş dakikada muazzam bir işlem hacmi gerçekleşti ve bu normal görünmedi.
- Merkez Bankası'nın 16 Mayıs'taki toplantısında faiz indirme beklentileri ağırlık kazandı.
- 04:01Merkez Bankalarının Hisse Alımı
- Habertürk sitesinde İsviçre Merkez Bankası'nın Türkiye'de yaklaşık 400-800 milyon dolar arası hisse aldığı haberı çıktı.
- Merkez bankalarının normalde hisse piyasasına girmediği, bu durumun garip olduğu belirtildi.
- Hong Kong Merkez Bankası'nın 1998'de Soros'la savaşı kazanmak için hisse aldığı örneği hatırlatıldı.
- 05:30Borsa İstanbul'un Tarihi Gelişimi
- Borsa İstanbul 1985'te yasası çıkarıldı, 1986'nın sonunda veya 1987'de işlemler başladı.
- İlk başlangıçta borsa üyelerinin zarf vererek işlem yaptığı bir sistem vardı.
- İşlemler alfabetik olarak gerçekleşiyordu, örneğin C'ye gelmişse A'ya sahip olanlar o saatten sonra işlem yapamazdı.
- 07:20Tahtalı Borsa Dönemi
- Borsanın patlamasıyla işlem saatlerinin kısıtlı olması nedeniyle tahtaların dışında ikincil bir piyasa oluştu.
- Tahtaların dışında insanlar çantalarını açarak hisse alıp satabiliyorlardı.
- 1989'da Çukurova Elektrik'te sahte hisse olayı yaşandı ve aracı kurumlar bu sahte hisseleri takasla yedi.
- 10:59Borsa Deneyimi ve Döviz İşleri
- Konuşmacı, fındık işlerinde faaliyet gösteren bir ailenin çocuğu olarak borsaya girmiş ve 1980'lerde ihracat yapmış.
- 1980'lerde Türkiye'de döviz kurunda sıkıntılı bir dönem yaşanmış, Ankara'nın kararı olmadan belirli fiyatları altında satış yapılamamış.
- Çapraz kurlar altı ayda bir değiştiği için, döviz arbitrajı yapanlar İtalyan lire ile işlem yapmış.
- 13:14Borsa Deneyimleri ve Krizler
- Konuşmacı, 1994 ekonomik krizinden önce mecburiyetten borsa, Erzincan İmkb ve Menkul Değerler'de hisse alıp satmış.
- 1989'da yaşanan kriz sonrası devletle anlaşma yapıp yola devam kararı almışlar.
- Altın kaçakçılığı davasından sonra Türkiye'nin Türk parasının kıymetini koruma kanunu çıkarması zorunda kalmış.
- 15:311994 Ekonomik Krizi
- Konuşmacı, 1993 ve 1994 krizlerini yaşamış, yerel seçimler öncesi kriz çıkartılmayacağını düşünmüş.
- 15 Ocak'ta dolar 14 bin liradan sabah 17 bin 500 liraya, iki haftada 42 bin liraya çıkmış, faizler %500'e ulaşmış.
- Kriz sırasında Ankara'ya gidip kapatılmalarını istemişler, 15 Ocak'ta 250 milyon dolar paramı olsa da 17 Ocak'ta müflis olmuşlar.
- 17:00İflas Süreci ve Yatırımcılar
- Hileli iflas suçlamasıyla mahkemeye verilmişler, ancak SPK'nın suçsuz olduğu anlaşmış.
- İflas masasında 10 yatırımcının 16.300 lira borcu kalmış, bu miktar bugünkü parayla 76 milyon 500 bin lira olmuş.
- Konuşmacı, Türk ve Türkiye tarihinde ilk defa üç yıl içinde borçlarını kapatmış tek finans kurumudur.
- 19:42Yatırımcılık ve Spekülasyon
- Yatırımcılar her zaman kendilerini dolandırıldıkları ve aldatıldıkları düşündükleri belirtiliyor.
- 1980'lerden 1994'e kadar piyasada büyük para sahiplerinin spekülasyon ve manipülasyon yaptıkları iddia ediliyor.
- Konuşmacı, 1994'ün 24 Ocak'ına kadar %5 faizle tasarruf zorlayan bir sisteme sahip olduklarını belirtiyor.
- 22:25Yatırımcılık Hakkında Görüşler
- Konuşmacı, "küçük yatırımcı" tabirini reddediyor ve bunları "küçük kumarbazlar" olarak nitelendiriyor.
- Gerçek yatırımcı, bir yere yatırım yapıp hedefini bekleyen biri olmalı.
- 25 yıl önce alınan bin dolarlık kağıtlardan bir milyon dolar değerinde kağıt olduğu belirtiliyor.
- 23:03Borsa Yatırımı ve Doğru Yatırımcı Olma
- Borsada hisse senedi almak için sadece sağdan soldan gelen laflara güvenmek yerine, adam gibi yatırımcı olmak gerekir.
- Borsada kumarhaneye gitmek yerine yatırım yapmak, kumarhaneye giderken kaybederken yatırım yaparken zengin olunur.
- Türkiye'de on milyon insan hisse senedi sahibi olursa, darbeler konuşulmaz çünkü herkesin cebindeki paraya el atılsa da on milyon kişi ayaklanır.
- 24:16Türkiye'deki Borsa Yatırımcı Sayısı
- 1994'te Türkiye'de borsada IMKB'de bir milyon yatırımcı vardı, bugün bu sayı bir milyon yüz bin olmasına rağmen, bunun üç yüz bin'i boş hesaptır.
- Son yirmi senede Türkiye'de borsa yatırımcı sayısında artma değil, kayıp yaşanmıştır.
- Şirket patronlarının hataları nedeniyle hisselerin gasp edilmesi doğru değildir, yasalar bu şekilde olmalıdır.
- 25:01Başarılı Borsa Yatırımları
- 2000-2012 arasında endeksi katlayan şirketlerin ortak özelliği, 1994, 1998 krizlerinde ve 2001 krizinde zarar etmemeleridir.
- Başarılı şirketlerin ortak özelliği elde ettikleri karın minimum %40-50'ini yatırımcılara dağıtmamalarıdır.
- Borsa, doğru şirketleri her zaman hak ettiği fiyata getirir ve düzgün yönetimi olan, düzgün temettü veren veya büyüyen şirketleri bulur.
- 28:18Borsa Yatırım Örneği
- Migros halka arzında bir kişinin 104 Migros hissesi almış, bu hisselerle iki çocuğunu Amerika'da okutmuş ve 1 milyon dolarlık elde Migros hissesi bırakmıştır.
- Borsadan yatırım yaparak düzgün şirketler bulunabilir, ancak Türkiye borsasında batan şirketlerin hepsinde devletin suçu vardır.
- 2001 krizi 1982'den beri var, Banker Kastelli'nin batması sadece bir simge olmuştur.
- 30:03Dünya Ekonomisinin Geleceği
- Dünya ekonomisinin gidişatı belirsizdir, bir gece kalkıp dolar yerine molar, euro yerine muro, yen yerine men bulabiliriz.
- Önümüzdeki dönemde "çiftçiler Ferrarilere binicek" diyen bir görüş vardır.
- 7 milyar nüfusu bu tarım doyuramıyor, bu tarımın bir şekilde bir milyar insanı yok etmesi, savaşlar ve ekonomik yeniden canlanma gerektirebilir.
- 31:34Fındık Kabuğu Üretimi
- Fındık kabuğu, kayısı çekirdeği kabuğu ve ceviz kabuğundan un ve granül haline getirilerek ekmekte katkı maddesi olarak kullanılmaktadır.
- Fındık unu çölyak hastalarının tedavisinde kullanılır, Türkiye nüfusunun %1,20'sinde çölyak hastası bulunur.
- Fındık kabuğu ürünlerinin ikinci kullanımı kozmetik olarak maskeler ve peelinglerde, üçüncü kullanımı ise temizlik maddesi olarak olmaktadır.