Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir ekonomi analizi programı formatında olup, sunucu Şampey'in IS Yatırım Uluslararası Portföy Yönetimi Piyasalar Müdürü Şant Manukyan ve İş Bankası'nda uzun yıllar görev yapmış ekonomi uzmanı Şahan Bey ile yaptığı röportajları içermektedir.
- Programda, küresel ekonomik kriz analizi yapılarak, piyasa durumu, işsizlik verileri, Fed'in (Amerikan Merkez Bankası) etkisi ve gelişmekte olan ülkelerin durumu ele alınmaktadır. Türkiye'nin ekonomik destek ihtiyaçları, Fed'den alabileceği destek miktarı ve Amerika-Türkiye arasındaki politik gerilimler de detaylı olarak tartışılmaktadır.
- Röportajlarda ayrıca Papa'nın kapitalizm eleştirisi, gelişmekte olan ülkelerin borç sorunları, Çin ve Amerika gibi büyük ekonomilerin durumunun küresel piyasalara etkisi ve krizin ikinci dalga korkusu gibi konular da ele alınmaktadır. Konuşmacılar, krizin etkilerinin Mayıs ayında daha net görülebileceğini ve yaz döneminde daha net önlemlerle karşı karşıya kalınacağını öngörmektedir.
- 00:01Piyasa Durumu ve Gelecek Beklentileri
- Geçen haftadan bugüne piyasa durumu değerlendiriliyor ve kısa vadeli olarak bazı şeylerin kontrol altına alındığı görülüyor.
- Piyasadaki ciddi panik ortamı ve aşırı volatilite (günlük yüzde 7-8'lük yukarı ve aşağı hareketler) artık azalmış durumda.
- Önümüzdeki birkaç hafta boyunca şirketlerin karları ve beklentileri, ekonomik veriler (Çin ticaret verisi, Amerika işsizlik oranı) fiyatlanmaya başlanacak.
- 02:26İşsizlik ve Ekonomik Etkiler
- Amerika'da önümüzdeki işsizlik verisi açıklandığında 15-20 milyon insan arasındaki istihdam kaybı görülecek, bu rakam İkinci Dünya Savaşı'nda Amerikan ordusunun terhis edilmesiyle karşılaştırıldığında 10-15 kat daha fazla.
- İşsizlik tarafında büyük bir zıplama görülecek ancak toparlanma V şeklinde olmayacak, özellikle küçük işletmelerin geri gelmesi mümkün olmayabilir.
- Global dolar talebi hala en riskli konu olarak görülüyor, Fed'in piyasaya enjekte ettiği trilyon dolarlık miktarın karşı taraftaki ihtiyaçla uyumlu olup olmadığı bilinmiyor.
- 05:55Küresel Ekonomik Çözüm Önerileri
- IMF bir trilyon dolarlık bütçe açıkladı ve krediye ihtiyacı olanlara verebileceğini söyledi.
- Dünya Bankası ve Avrupa Birliği de farklı seçenekler olarak değerlendiriliyor.
- Gelişmekte olan ülkeler için dolara erişim problemi var, bu erişim açılırsa para basılabilir, ancak netleştirmeden para basmaya başlanırsa dolar problemi daha da büyüyebilir.
- 07:33Uluslararası İlişkiler ve Gelecek Beklentileri
- Fed ve Amerikan hükümeti sıkışırsa bazı şirketleri kurtarabilir, ancak global anlamda bu işe Dünya Bankası ve IMF bakıyor.
- Çarşamba günü yapılacak toplantıda en fakir ülkeler açısından bazı borçların öteleneceği veya dondurulacağı belirtiliyor.
- 08:23Borç Sorunu ve Çözüm Önerileri
- Gelişmekte olan ve finansal gücü zayıf ülkelerde pek çok çalışanın hayatı ciddi anlamda mahvolması riski var.
- Papa, fakir ve zor durumda olan ülkelerin borçlarının silinmesi veya uzun süre ertelenmesi gerektiğini belirtmiştir.
- Borçların silinmesi, kriz zincirleme olarak gelişmiş ülkelere yayılacaksa daha mantıklı olabilir, aksi takdirde uğrayacağımız zarar daha büyük olacaktır.
- 10:03Borç Sorununun Temel Nedenleri
- Gelişmekte olan ülkelerden 1960'lardan başlayarak gelişmiş ülke statüsünde geçen çok az ülke vardır.
- Borçların verimli yatırımlara gitmediği sürece, ekonomi borç yükünden çok daha fazlasını üretmeye başlayamaz.
- Borçların altyapı veya prodaktif yatırımlara gittiği takdirde, nominal borç aynı kalsa bile gayri safi hasıla daha hızlı büyüyeceğinden borç oranı azalacaktır.
- 11:27Fed'in Rolü ve Swap Fasilitesi
- Fed, bazı ülkelere tahvillerini getirip repo yapma (swap) imkanı sunmaktadır.
- Swap, kendi para birimini Fed'e verip karşılığında Fed'den dolara almak anlamına gelir ve kısa vadeli (3-6 aylık) bir unsurdur.
- Swap fasilitesi ilk başta bir pansuman olabilir, ancak turizm gelirlerinin azalması, dünya ticareti ve döviz girdilerinin düşmesi gibi sorunlar devam edecektir.
- 13:41Çin'in Durumu ve Önemi
- Çin, dünyanın en büyük ekonomilerinden biri ve üretim açısından önemli bir faktördür.
- Çin, krize yüksek iç borçla girmiş ve iç piyasası çok canlı değildir.
- Çin'in en büyük pazarı Amerika, ardından Avrupa'dır ve bu piyasaların açılması talep oluşumunda kritik öneme sahiptir.
- 16:08Türkiye ve Gelişmekte Olan Ülkelerin Durumu
- Türkiye, Fed'den yaklaşık 2-2,5 milyar dolarlık Amerikan tahvili alabilir.
- Gelişmekte olan ülkeler Fed'den borçlarını ödemelerini istemiyor, kısa vadeli dolar yükümlülüklerini karşılamak için kısa vadeli bir pencere açmasını istiyorlar.
- Gelişmekte olan ülkeler, 2009-2019 döneminde dolar bazında ciddi anlamda borçlanmış ve bu borçların ödemeleri için IMF veya Dünya Bankası'ndan kredi talebinde bulunabilirler.
- 18:44Ekonomik Beklentiler
- Gelişmekte olan ülkeler, cari açık vererek büyüyen ülkeler olduğu için cari açık vermedikleri zaman potansiyellerinin altında büyüme oranı gösterirler.
- Döviz girişi olmayacaksa ve cari açık veremeyeceksek, ekonomi daha yavaş bir platoda büyüyecektir veya bu sene küçülecektir.
- İhracat bazlı çalışanlar, emtia bazlı giden ekonomiler ve iç pazarı gelişmekte olan ülkeler farklı vakalar olarak değerlendirilmelidir.
- 19:46Fed ve Türkiye İlişkileri
- Türkiye'nin Fed'den destek alması konusunda, Amerika ile Türkiye arasındaki politik gerilimler değerlendirilmelidir.
- Türkiye önemli bir ekonomi olduğu için göz ardı edilebilecek bir ülke değildir ve G20 ülkelerinden biridir.
- Fed'den swap yapmak zorunlu değildir, ECB veya dolar rezervi kuvvetli başka ülkelerden de destek alınabilir.
- 21:51Uluslararası Destek Beklentisi
- ECB'nin açıklamasında, sadece birliğin ekonomisini değil, Türkiye'yi etkileyen ülkelerle birlikte destek verilmesi gerektiği belirtilmiştir.
- Her ülke ilk başta kendi sorunlarını çözmeye çalışsa da, yardım etmemek daha büyük maliyet çıkarsa yardım etmek mantıklıdır.
- Aklı başında her ülkenin kendi çıkarlarını gözetirken, başka yerlerden gelecek şoklara da bakması gerekir.
- 23:14Ekonomik Hasar ve Gelecek Planları
- Olayın büyüklüğü ve ekonomik krizin boyutu henüz tam olarak görülmemektedir.
- İspanya, Fransa ve İtalya'da vakaların zirve yaptığı ve aşağıya doğru gittiği görülürse, ekonomilerin kademeli olarak açılması konuşulabilir.
- En büyük korku fiyatlanmamış olan ikinci dalga gelmesidir; bu durum nisan ayında bitecekse, mayıs ayında şirketlerin hasarı görülebilir.